Malarska "dwujęzyczność" Jerzego Nowosielskiego: związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych = Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter : relations between abstraction and icon in monumental religious projects
Sztuka sakralna Jerzego Nowosielskiego, wybitnego malarza polskiego 2. poł. XX wieku, jest przykładem twórczej kontynuacji tradycji bizantyńskiej na ziemiach polskich, lecz także wyrazem dyskusji z malarską tradycją Wschodu i z doświadczeniem Kościoła. Tak w teorii, jak i w malarskiej praktyce artys...
Gespeichert in:
| Beteilige Person: | |
|---|---|
| Format: | Paper |
| Sprache: | Polnisch Englisch |
| Veröffentlicht: |
2020
|
| Zusammenfassung: | Sztuka sakralna Jerzego Nowosielskiego, wybitnego malarza polskiego 2. poł. XX wieku, jest przykładem twórczej kontynuacji tradycji bizantyńskiej na ziemiach polskich, lecz także wyrazem dyskusji z malarską tradycją Wschodu i z doświadczeniem Kościoła. Tak w teorii, jak i w malarskiej praktyce artysta przewartościował pojęcie ikony, podejmując próbę rozszerzenia jej formuły, by nie tylko mówiła o Królestwie, lecz obejmowała także obraz ziemskiej, niedoskonałej rzeczywistości pielgrzymującego Kościoła. W projektach aranżacji wnętrz sakralnych dla świątyń różnych obrządków chrześcijańskich Nowosielski chciał złączyć trzy dyscypliny teologiczne i odpowiadające im sposoby obrazowania: chrystologię, sofiologię i angelologię. Prócz klasycznej ikony, zwanej przez malarza ikoną "chrystologiczno-chalcedońską", Nowosielski upominał się o ikonę "sofiologiczną", włączającą w przestrzeń świątyni ziemską, bolesną realność, ślady wewnętrznej walki i zwątpienia – stąd obecność wątków dolorystycznych w jego ikonach. Dopowiedzeniem świętych wizerunków stała się także "natchniona geometria", w malarstwie abstrakcyjnym artysta dostrzegł ogromny duchowy potencjał, któremu przypisał w końcu rolę malarstwa ikonicznego. Poetycka koncepcja "bytów subtelnych" – abstrakcyjnych aniołów będących świadectwem realności świata duchowego – czerpała z wczesnochrześcijańskiej myśli teologicznej toczącej spór o cielesność bytów duchowych, z bizantyńskiej angelologii, tradycji teozofii i okultyzmu, ale także sztuki pierwszej awangardy, szczególnie tej z kręgu tradycji wschodniej, dziedziczącej prawosławny kult obrazu. Malarska dwujęzyczność Nowosielskiego – równoległe praktykowanie abstrakcji i figuracji, także w obrębie świątyni – miała swoje analogie w liturgicznej praktyce wielu wspólnot religijnych posługujących się różnymi językami do wyrażenia odmiennych poziomów rzeczywistości: spraw ludzkich i spraw boskich. Dla ukształtowania koncepcji Nowosielskiego ważna okazała się także tradycja teologii apofatycznej głosząca prawdę o "nieprzedstawialności" Boga.Dla sztuki monumentalnej Nowosielskiego kluczowy okazał się problem wzajemnej relacji malarstwa i architektury. Artysta oparł swoją koncepcję na zdecydowanej dominacji malarstwa nad architekturą i samodzielności malarstwa monumentalnego. Jego celem była zasada stworzenia sakralnego wnętrza jako holistycznej, całościowej wizji, mistycznego environment, przestrzeni "wyłączającej" uczestników liturgii z ziemskiej powszedniości i przenoszącej ich w inny, transcendentny wymiar, w czym malarz widział główne przeznaczenie sztuki sakralnej. Od pierwszych projektów z lat 50. do końca praktyki artystycznej Nowosielski próbował zrealizować własną, wymarzoną wersję "świątyni idealnej". W wielu projektach wprowadzał do świątyni abstrakcję, pokrywając siecią trójkątnych "bytów subtelnych" ściany, sklepienia, prezbiteria, niekiedy nawet podłogi. Zmuszany do kompromisów, wprowadzał sakralną abstrakcję do polichromii, jako geometrię towarzyszącą, lub na witraże. Kompleksowo przemyślane wnętrza miały tworzyć efekt "przejścia", "rozdarcia zasłony", spoza której świta nowa, niebiańska rzeczywistość. W praktyce osiągnięcie zamierzenia nie zawsze było możliwe, jednak celem artysty było stworzenie wrażenia wizualnej jedności, sytuacji "wejścia w obraz", zanurzenia w malarskim żywiole. Malarstwo w przestrzeni miało scalać rozbity świat, łączyć fizyczną i duchową rzeczywistość w integralną całość. Projektując sakralne wnętrza, Nowosielski wykorzystał świętość ikony, ale także czyste jakości malarstwa, mające spowodować "mistyczne odczuwanie realności Boga". Celem tak rozumianej sztuki sakralnej okazywało się nie nauczanie, a wtajemniczenie. W tym przesunięciu akcentów Nowosielski widział jedyną szansę na odrodzenie sztuki sakralnej, postulując wręcz przeniesienie ciężaru ewangelizacji z nauczania słownego na działanie sztuki charyzmatycznej. |
| Umfang: | Illustrationen |
| ISSN: | 1689-5010 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000naa a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV048397082 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 00000000000000.0 | ||
| 007 | t| | ||
| 008 | 220808s2020 xx a||| |||| 00||| pol d | ||
| 035 | |a (OCoLC)1344262197 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV048397082 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol |a eng | |
| 049 | |a DE-255 | ||
| 100 | 1 | |a Czerni, Krystyna |d 1957- |e Verfasser |0 (DE-588)134032861 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Malarska "dwujęzyczność" Jerzego Nowosielskiego |b związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych = Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter : relations between abstraction and icon in monumental religious projects |c Krystyna Czerni (Międzynarodowy Instytut Badań nad Sztuką IRSA) |
| 246 | 1 | 1 | |a Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter |
| 264 | 1 | |c 2020 | |
| 300 | |b Illustrationen | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 520 | 8 | |a Sztuka sakralna Jerzego Nowosielskiego, wybitnego malarza polskiego 2. poł. XX wieku, jest przykładem twórczej kontynuacji tradycji bizantyńskiej na ziemiach polskich, lecz także wyrazem dyskusji z malarską tradycją Wschodu i z doświadczeniem Kościoła. Tak w teorii, jak i w malarskiej praktyce artysta przewartościował pojęcie ikony, podejmując próbę rozszerzenia jej formuły, by nie tylko mówiła o Królestwie, lecz obejmowała także obraz ziemskiej, niedoskonałej rzeczywistości pielgrzymującego Kościoła. W projektach aranżacji wnętrz sakralnych dla świątyń różnych obrządków chrześcijańskich Nowosielski chciał złączyć trzy dyscypliny teologiczne i odpowiadające im sposoby obrazowania: chrystologię, sofiologię i angelologię. Prócz klasycznej ikony, zwanej przez malarza ikoną "chrystologiczno-chalcedońską", Nowosielski upominał się o ikonę "sofiologiczną", włączającą w przestrzeń świątyni ziemską, bolesną realność, ślady wewnętrznej walki i zwątpienia – stąd obecność wątków dolorystycznych w jego ikonach. Dopowiedzeniem świętych wizerunków stała się także "natchniona geometria", w malarstwie abstrakcyjnym artysta dostrzegł ogromny duchowy potencjał, któremu przypisał w końcu rolę malarstwa ikonicznego. Poetycka koncepcja "bytów subtelnych" – abstrakcyjnych aniołów będących świadectwem realności świata duchowego – czerpała z wczesnochrześcijańskiej myśli teologicznej toczącej spór o cielesność bytów duchowych, z bizantyńskiej angelologii, tradycji teozofii i okultyzmu, ale także sztuki pierwszej awangardy, szczególnie tej z kręgu tradycji wschodniej, dziedziczącej prawosławny kult obrazu. | |
| 520 | 8 | |a Malarska dwujęzyczność Nowosielskiego – równoległe praktykowanie abstrakcji i figuracji, także w obrębie świątyni – miała swoje analogie w liturgicznej praktyce wielu wspólnot religijnych posługujących się różnymi językami do wyrażenia odmiennych poziomów rzeczywistości: spraw ludzkich i spraw boskich. Dla ukształtowania koncepcji Nowosielskiego ważna okazała się także tradycja teologii apofatycznej głosząca prawdę o "nieprzedstawialności" Boga.Dla sztuki monumentalnej Nowosielskiego kluczowy okazał się problem wzajemnej relacji malarstwa i architektury. Artysta oparł swoją koncepcję na zdecydowanej dominacji malarstwa nad architekturą i samodzielności malarstwa monumentalnego. Jego celem była zasada stworzenia sakralnego wnętrza jako holistycznej, całościowej wizji, mistycznego environment, przestrzeni "wyłączającej" uczestników liturgii z ziemskiej powszedniości i przenoszącej ich w inny, transcendentny wymiar, w czym malarz widział główne przeznaczenie sztuki sakralnej. Od pierwszych projektów z lat 50. do końca praktyki artystycznej Nowosielski próbował zrealizować własną, wymarzoną wersję "świątyni idealnej". W wielu projektach wprowadzał do świątyni abstrakcję, pokrywając siecią trójkątnych "bytów subtelnych" ściany, sklepienia, prezbiteria, niekiedy nawet podłogi. Zmuszany do kompromisów, wprowadzał sakralną abstrakcję do polichromii, jako geometrię towarzyszącą, lub na witraże. Kompleksowo przemyślane wnętrza miały tworzyć efekt "przejścia", "rozdarcia zasłony", spoza której świta nowa, niebiańska rzeczywistość. W praktyce osiągnięcie zamierzenia nie zawsze było możliwe, jednak celem artysty było stworzenie wrażenia wizualnej jedności, sytuacji "wejścia w obraz", zanurzenia w malarskim żywiole. | |
| 520 | 8 | |a Malarstwo w przestrzeni miało scalać rozbity świat, łączyć fizyczną i duchową rzeczywistość w integralną całość. Projektując sakralne wnętrza, Nowosielski wykorzystał świętość ikony, ale także czyste jakości malarstwa, mające spowodować "mistyczne odczuwanie realności Boga". Celem tak rozumianej sztuki sakralnej okazywało się nie nauczanie, a wtajemniczenie. W tym przesunięciu akcentów Nowosielski widział jedyną szansę na odrodzenie sztuki sakralnej, postulując wręcz przeniesienie ciężaru ewangelizacji z nauczania słownego na działanie sztuki charyzmatycznej. | |
| 546 | |a Text in polnischer und englischer Sprache | ||
| 773 | 1 | 8 | |g volume:13 |g year:2020 |g pages:48-80 |
| 773 | 0 | 8 | |t Sacrum et decorum / Uniwersytet Rzeszowski, Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej |d Rzeszów, 2020 |g Band 13 (2020), Seite 48-80 |w (DE-604)BV037480235 |x 1689-5010 |o (DE-600)2505334-6 |
| 940 | 1 | |n oeaufsaetze | |
| 940 | 1 | |q oeaufsaetze_KUBA2 | |
| 940 | 1 | |q BSB_NED_20220808 | |
| 941 | |b 13 |j 2020 |s 48-80 | ||
| 942 | 1 | 1 | |c 709 |e 22/bsb |f 0904 |g 438 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033775718 | |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1818989774155808768 |
|---|---|
| any_adam_object | |
| article_link | (DE-604)BV037480235 |
| author | Czerni, Krystyna 1957- |
| author_GND | (DE-588)134032861 |
| author_facet | Czerni, Krystyna 1957- |
| author_role | aut |
| author_sort | Czerni, Krystyna 1957- |
| author_variant | k c kc |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV048397082 |
| ctrlnum | (OCoLC)1344262197 (DE-599)BVBBV048397082 |
| format | Article |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>05676naa a2200385 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV048397082</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">00000000000000.0</controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">220808s2020 xx a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1344262197</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV048397082</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield><subfield code="a">eng</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-255</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Czerni, Krystyna</subfield><subfield code="d">1957-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)134032861</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Malarska "dwujęzyczność" Jerzego Nowosielskiego</subfield><subfield code="b">związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych = Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter : relations between abstraction and icon in monumental religious projects</subfield><subfield code="c">Krystyna Czerni (Międzynarodowy Instytut Badań nad Sztuką IRSA)</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="c">2020</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">Illustrationen</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="520" ind1="8" ind2=" "><subfield code="a">Sztuka sakralna Jerzego Nowosielskiego, wybitnego malarza polskiego 2. poł. XX wieku, jest przykładem twórczej kontynuacji tradycji bizantyńskiej na ziemiach polskich, lecz także wyrazem dyskusji z malarską tradycją Wschodu i z doświadczeniem Kościoła. Tak w teorii, jak i w malarskiej praktyce artysta przewartościował pojęcie ikony, podejmując próbę rozszerzenia jej formuły, by nie tylko mówiła o Królestwie, lecz obejmowała także obraz ziemskiej, niedoskonałej rzeczywistości pielgrzymującego Kościoła. W projektach aranżacji wnętrz sakralnych dla świątyń różnych obrządków chrześcijańskich Nowosielski chciał złączyć trzy dyscypliny teologiczne i odpowiadające im sposoby obrazowania: chrystologię, sofiologię i angelologię. Prócz klasycznej ikony, zwanej przez malarza ikoną "chrystologiczno-chalcedońską", Nowosielski upominał się o ikonę "sofiologiczną", włączającą w przestrzeń świątyni ziemską, bolesną realność, ślady wewnętrznej walki i zwątpienia – stąd obecność wątków dolorystycznych w jego ikonach. Dopowiedzeniem świętych wizerunków stała się także "natchniona geometria", w malarstwie abstrakcyjnym artysta dostrzegł ogromny duchowy potencjał, któremu przypisał w końcu rolę malarstwa ikonicznego. Poetycka koncepcja "bytów subtelnych" – abstrakcyjnych aniołów będących świadectwem realności świata duchowego – czerpała z wczesnochrześcijańskiej myśli teologicznej toczącej spór o cielesność bytów duchowych, z bizantyńskiej angelologii, tradycji teozofii i okultyzmu, ale także sztuki pierwszej awangardy, szczególnie tej z kręgu tradycji wschodniej, dziedziczącej prawosławny kult obrazu.</subfield></datafield><datafield tag="520" ind1="8" ind2=" "><subfield code="a">Malarska dwujęzyczność Nowosielskiego – równoległe praktykowanie abstrakcji i figuracji, także w obrębie świątyni – miała swoje analogie w liturgicznej praktyce wielu wspólnot religijnych posługujących się różnymi językami do wyrażenia odmiennych poziomów rzeczywistości: spraw ludzkich i spraw boskich. Dla ukształtowania koncepcji Nowosielskiego ważna okazała się także tradycja teologii apofatycznej głosząca prawdę o "nieprzedstawialności" Boga.Dla sztuki monumentalnej Nowosielskiego kluczowy okazał się problem wzajemnej relacji malarstwa i architektury. Artysta oparł swoją koncepcję na zdecydowanej dominacji malarstwa nad architekturą i samodzielności malarstwa monumentalnego. Jego celem była zasada stworzenia sakralnego wnętrza jako holistycznej, całościowej wizji, mistycznego environment, przestrzeni "wyłączającej" uczestników liturgii z ziemskiej powszedniości i przenoszącej ich w inny, transcendentny wymiar, w czym malarz widział główne przeznaczenie sztuki sakralnej. Od pierwszych projektów z lat 50. do końca praktyki artystycznej Nowosielski próbował zrealizować własną, wymarzoną wersję "świątyni idealnej". W wielu projektach wprowadzał do świątyni abstrakcję, pokrywając siecią trójkątnych "bytów subtelnych" ściany, sklepienia, prezbiteria, niekiedy nawet podłogi. Zmuszany do kompromisów, wprowadzał sakralną abstrakcję do polichromii, jako geometrię towarzyszącą, lub na witraże. Kompleksowo przemyślane wnętrza miały tworzyć efekt "przejścia", "rozdarcia zasłony", spoza której świta nowa, niebiańska rzeczywistość. W praktyce osiągnięcie zamierzenia nie zawsze było możliwe, jednak celem artysty było stworzenie wrażenia wizualnej jedności, sytuacji "wejścia w obraz", zanurzenia w malarskim żywiole.</subfield></datafield><datafield tag="520" ind1="8" ind2=" "><subfield code="a">Malarstwo w przestrzeni miało scalać rozbity świat, łączyć fizyczną i duchową rzeczywistość w integralną całość. Projektując sakralne wnętrza, Nowosielski wykorzystał świętość ikony, ale także czyste jakości malarstwa, mające spowodować "mistyczne odczuwanie realności Boga". Celem tak rozumianej sztuki sakralnej okazywało się nie nauczanie, a wtajemniczenie. W tym przesunięciu akcentów Nowosielski widział jedyną szansę na odrodzenie sztuki sakralnej, postulując wręcz przeniesienie ciężaru ewangelizacji z nauczania słownego na działanie sztuki charyzmatycznej.</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Text in polnischer und englischer Sprache</subfield></datafield><datafield tag="773" ind1="1" ind2="8"><subfield code="g">volume:13</subfield><subfield code="g">year:2020</subfield><subfield code="g">pages:48-80</subfield></datafield><datafield tag="773" ind1="0" ind2="8"><subfield code="t">Sacrum et decorum / Uniwersytet Rzeszowski, Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej</subfield><subfield code="d">Rzeszów, 2020</subfield><subfield code="g">Band 13 (2020), Seite 48-80</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV037480235</subfield><subfield code="x">1689-5010</subfield><subfield code="o">(DE-600)2505334-6</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oeaufsaetze</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">oeaufsaetze_KUBA2</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20220808</subfield></datafield><datafield tag="941" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">13</subfield><subfield code="j">2020</subfield><subfield code="s">48-80</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">709</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0904</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033775718</subfield></datafield></record></collection> |
| id | DE-604.BV048397082 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2024-12-20T19:43:49Z |
| institution | BVB |
| issn | 1689-5010 |
| language | Polish English |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-033775718 |
| oclc_num | 1344262197 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-255 |
| owner_facet | DE-255 |
| physical | Illustrationen |
| psigel | oeaufsaetze_KUBA2 BSB_NED_20220808 |
| publishDate | 2020 |
| publishDateSearch | 2020 |
| publishDateSort | 2020 |
| record_format | marc |
| spelling | Czerni, Krystyna 1957- Verfasser (DE-588)134032861 aut Malarska "dwujęzyczność" Jerzego Nowosielskiego związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych = Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter : relations between abstraction and icon in monumental religious projects Krystyna Czerni (Międzynarodowy Instytut Badań nad Sztuką IRSA) Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter 2020 Illustrationen txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Sztuka sakralna Jerzego Nowosielskiego, wybitnego malarza polskiego 2. poł. XX wieku, jest przykładem twórczej kontynuacji tradycji bizantyńskiej na ziemiach polskich, lecz także wyrazem dyskusji z malarską tradycją Wschodu i z doświadczeniem Kościoła. Tak w teorii, jak i w malarskiej praktyce artysta przewartościował pojęcie ikony, podejmując próbę rozszerzenia jej formuły, by nie tylko mówiła o Królestwie, lecz obejmowała także obraz ziemskiej, niedoskonałej rzeczywistości pielgrzymującego Kościoła. W projektach aranżacji wnętrz sakralnych dla świątyń różnych obrządków chrześcijańskich Nowosielski chciał złączyć trzy dyscypliny teologiczne i odpowiadające im sposoby obrazowania: chrystologię, sofiologię i angelologię. Prócz klasycznej ikony, zwanej przez malarza ikoną "chrystologiczno-chalcedońską", Nowosielski upominał się o ikonę "sofiologiczną", włączającą w przestrzeń świątyni ziemską, bolesną realność, ślady wewnętrznej walki i zwątpienia – stąd obecność wątków dolorystycznych w jego ikonach. Dopowiedzeniem świętych wizerunków stała się także "natchniona geometria", w malarstwie abstrakcyjnym artysta dostrzegł ogromny duchowy potencjał, któremu przypisał w końcu rolę malarstwa ikonicznego. Poetycka koncepcja "bytów subtelnych" – abstrakcyjnych aniołów będących świadectwem realności świata duchowego – czerpała z wczesnochrześcijańskiej myśli teologicznej toczącej spór o cielesność bytów duchowych, z bizantyńskiej angelologii, tradycji teozofii i okultyzmu, ale także sztuki pierwszej awangardy, szczególnie tej z kręgu tradycji wschodniej, dziedziczącej prawosławny kult obrazu. Malarska dwujęzyczność Nowosielskiego – równoległe praktykowanie abstrakcji i figuracji, także w obrębie świątyni – miała swoje analogie w liturgicznej praktyce wielu wspólnot religijnych posługujących się różnymi językami do wyrażenia odmiennych poziomów rzeczywistości: spraw ludzkich i spraw boskich. Dla ukształtowania koncepcji Nowosielskiego ważna okazała się także tradycja teologii apofatycznej głosząca prawdę o "nieprzedstawialności" Boga.Dla sztuki monumentalnej Nowosielskiego kluczowy okazał się problem wzajemnej relacji malarstwa i architektury. Artysta oparł swoją koncepcję na zdecydowanej dominacji malarstwa nad architekturą i samodzielności malarstwa monumentalnego. Jego celem była zasada stworzenia sakralnego wnętrza jako holistycznej, całościowej wizji, mistycznego environment, przestrzeni "wyłączającej" uczestników liturgii z ziemskiej powszedniości i przenoszącej ich w inny, transcendentny wymiar, w czym malarz widział główne przeznaczenie sztuki sakralnej. Od pierwszych projektów z lat 50. do końca praktyki artystycznej Nowosielski próbował zrealizować własną, wymarzoną wersję "świątyni idealnej". W wielu projektach wprowadzał do świątyni abstrakcję, pokrywając siecią trójkątnych "bytów subtelnych" ściany, sklepienia, prezbiteria, niekiedy nawet podłogi. Zmuszany do kompromisów, wprowadzał sakralną abstrakcję do polichromii, jako geometrię towarzyszącą, lub na witraże. Kompleksowo przemyślane wnętrza miały tworzyć efekt "przejścia", "rozdarcia zasłony", spoza której świta nowa, niebiańska rzeczywistość. W praktyce osiągnięcie zamierzenia nie zawsze było możliwe, jednak celem artysty było stworzenie wrażenia wizualnej jedności, sytuacji "wejścia w obraz", zanurzenia w malarskim żywiole. Malarstwo w przestrzeni miało scalać rozbity świat, łączyć fizyczną i duchową rzeczywistość w integralną całość. Projektując sakralne wnętrza, Nowosielski wykorzystał świętość ikony, ale także czyste jakości malarstwa, mające spowodować "mistyczne odczuwanie realności Boga". Celem tak rozumianej sztuki sakralnej okazywało się nie nauczanie, a wtajemniczenie. W tym przesunięciu akcentów Nowosielski widział jedyną szansę na odrodzenie sztuki sakralnej, postulując wręcz przeniesienie ciężaru ewangelizacji z nauczania słownego na działanie sztuki charyzmatycznej. Text in polnischer und englischer Sprache volume:13 year:2020 pages:48-80 Sacrum et decorum / Uniwersytet Rzeszowski, Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej Rzeszów, 2020 Band 13 (2020), Seite 48-80 (DE-604)BV037480235 1689-5010 (DE-600)2505334-6 |
| spellingShingle | Czerni, Krystyna 1957- Malarska "dwujęzyczność" Jerzego Nowosielskiego związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych = Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter : relations between abstraction and icon in monumental religious projects |
| title | Malarska "dwujęzyczność" Jerzego Nowosielskiego związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych = Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter : relations between abstraction and icon in monumental religious projects |
| title_alt | Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter |
| title_auth | Malarska "dwujęzyczność" Jerzego Nowosielskiego związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych = Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter : relations between abstraction and icon in monumental religious projects |
| title_exact_search | Malarska "dwujęzyczność" Jerzego Nowosielskiego związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych = Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter : relations between abstraction and icon in monumental religious projects |
| title_full | Malarska "dwujęzyczność" Jerzego Nowosielskiego związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych = Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter : relations between abstraction and icon in monumental religious projects Krystyna Czerni (Międzynarodowy Instytut Badań nad Sztuką IRSA) |
| title_fullStr | Malarska "dwujęzyczność" Jerzego Nowosielskiego związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych = Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter : relations between abstraction and icon in monumental religious projects Krystyna Czerni (Międzynarodowy Instytut Badań nad Sztuką IRSA) |
| title_full_unstemmed | Malarska "dwujęzyczność" Jerzego Nowosielskiego związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych = Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter : relations between abstraction and icon in monumental religious projects Krystyna Czerni (Międzynarodowy Instytut Badań nad Sztuką IRSA) |
| title_short | Malarska "dwujęzyczność" Jerzego Nowosielskiego |
| title_sort | malarska dwujezycznosc jerzego nowosielskiego zwiazki miedzy abstrakcja a ikona w monumentalnych projektach sakralnych jerzy nowosielski as a bilingual painter relations between abstraction and icon in monumental religious projects |
| title_sub | związki między abstrakcją a ikoną w monumentalnych projektach sakralnych = Jerzy Nowosielski as a "bilingual" painter : relations between abstraction and icon in monumental religious projects |
| work_keys_str_mv | AT czernikrystyna malarskadwujezycznoscjerzegonowosielskiegozwiazkimiedzyabstrakcjaaikonawmonumentalnychprojektachsakralnychjerzynowosielskiasabilingualpainterrelationsbetweenabstractionandiconinmonumentalreligiousprojects AT czernikrystyna jerzynowosielskiasabilingualpainter |