Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża: dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej = Sophia - the personification of Divine Wisdom : the history of the notion in the Byzantine-Slavonic culture = Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija : istorija sjužeta v vizantijsko-slavjanskoj kulʹture
Gespeichert in:
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV045558176 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20210727 | ||
| 007 | t| | ||
| 008 | 190415s2015 xx a||| m||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788379698257 |9 978-83-7969-825-7 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1137847148 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV045558176 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Brzozowska, Zofia |d 1986- |e Verfasser |0 (DE-588)1150882093 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża |b dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej = Sophia - the personification of Divine Wisdom : the history of the notion in the Byzantine-Slavonic culture = Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija : istorija sjužeta v vizantijsko-slavjanskoj kulʹture |c Zofia A. Brzozowska |
| 246 | 1 | 1 | |a Sophia - the personification of Divine Wisdom |
| 246 | 1 | 1 | |a Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija |
| 250 | |a Wydanie 1 | ||
| 264 | 1 | |a Łódź |b Wydanwnictwo Uniwersytetu Łodzkiego |c [2015] | |
| 264 | 4 | |c © 2015 | |
| 300 | |a 478 Seiten |b Illustrationen | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Byzantina Lodziensia |v 24 | |
| 500 | |a Niepublikowana praca doktorska | ||
| 502 | |b Dissertation |c Katedra Historii Bizancjum UŁ |d 2015 | ||
| 546 | |a Englische und russische Zusammenfassung | ||
| 650 | 0 | 7 | |a Slawen |0 (DE-588)4077491-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Weisheit |g Motiv |0 (DE-588)4203266-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Kunst |0 (DE-588)4114333-4 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Ostkirche |0 (DE-588)4044087-4 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Schrifttum |0 (DE-588)4255550-4 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Byzantinisches Reich |0 (DE-588)4009256-2 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 655 | 7 | |0 (DE-588)4113937-9 |a Hochschulschrift |2 gnd-content | |
| 689 | 0 | 0 | |a Slawen |0 (DE-588)4077491-0 |D s |
| 689 | 0 | 1 | |a Byzantinisches Reich |0 (DE-588)4009256-2 |D g |
| 689 | 0 | 2 | |a Ostkirche |0 (DE-588)4044087-4 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Weisheit |g Motiv |0 (DE-588)4203266-0 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Schrifttum |0 (DE-588)4255550-4 |D s |
| 689 | 0 | 5 | |a Kunst |0 (DE-588)4114333-4 |D s |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 700 | 1 | |a Wolińska, Teresa |d 1963- |e Sonstige |0 (DE-588)1070407232 |4 oth | |
| 830 | 0 | |a Byzantina Lodziensia |v 24 |w (DE-604)BV012366978 |9 24 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Ortsregister |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 942 | 1 | 1 | |c 200.9 |e 22/bsb |f 0902 |g 496 |
| 942 | 1 | 1 | |c 200.9 |e 22/bsb |f 0902 |g 398 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-030942001 | |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1825940384969129984 |
|---|---|
| adam_text |
Spis treści Wstęp. ROZDZIAŁ i I Wyobrażenia o Mądrości Bożej w chrześcijaństwie wschodnim. 19 1. Chrystus - Wcielone Słowo Boże jako Sofia w tradycji bizantyńskiej. 22 1.1. Chrystus - Mądrość Boża w pismach Ojców Kościoła. 26 1.2. Wątki sofijne w hymnografii bizantyńskiej. 43 1.3. Wcielone Słowo czy niestworzona energia? Między chrystologią a sofiologią palamizmu. 49 1.4. Komu tak naprawdę dedykowano w Bizancjum kościoły Hagia Sofia?. 55 1.5. Chrystus - Mądrość Boża w ikonografii Kościoła wschodniego. 71 Duch Święty jako Sofia w tradycji bizantyńskiej. 87 2. ROZDZIAŁ II Źródła żeńskiej personifikacji Sofii w duchowości bizantyńskoprawosławnej. 93 1. Upersonifikowana Mądrość Boża w Starym Testamencie. 93 1.1. Księga Przysłów. 96
VI Sofia ֊ upersonifìkowana Mądrość Boża. 1.2. Księga Hioba. 108 1.3. Mądrość Syracha. 109 1.4. Księga Mądrości f Salomona]. 118 2. Maryjny wymiar Sofii w kulturze wschodniego chrześcijaństwa. 134 2.1. Bogurodzica jako „dom Mądrości’ w duchowości bizantyńskiej. 134 2.2. Maryjno eklc/jastyczny wymiar Sofii na obszarze Slavia Orthodoxa. 141 2.2.1. Świątynie Hagia Sofia w źródłach proweniencji słowiańskiej. 146 2.2.2. Bogurodzica jako „dom Sofii ” w słowiańskim malarstwie ikonowym . . 162 ROZDZIAŁ III Chrześcijańska muza - Sofia jako inspiratorka świętych w ikonografii Kościoła wschodniego. 171 1. Przedstawienia Sofii jako muzy w sztuce bizantyńskiej ('VI-XIII w.). 174 2. Personifikacja Mądrości Bożej w sfragistyce bizantyńskiej (VI-XIw.). 194 3. Sofia ֊ muza w sztuce okresu „renesansu Paleologów” na Bałkanach. 198 4. Wyobrażenia Sofii jako muzy w sztuce ruskiej (XIV-XVI w.). 227 ROZDZIAŁ IV Uczta u Pani Mądrości (Prz 9,1-6). Dzieje motywu w piśmiennictwie i sztuce obszaru Slavia Orthodoxa. 249 1. Prz 9, 1 -6 w piśmiennictwie staro-cerkiewno-
słowiariskim. 261 2. Motyw „uczty Mądrości w sztuce obszaru Slavia Orthodoxa. 2 86
Spis treści ROZDZIAŁ vii V Sofia ֊ upersonifikowana Mądrość Boża w kulturze Nowogrodu Wielkiego (XIII-XVI w.). 319 1. Republika Świętej Sofii. Mądrość Boża w ideologii politycznej Nowogrodu Wielkiego (XIII-XV w.). 320 2. Caryca Sofia Przemądra. Wyobrażenie o upostaciowionej Mądrości Bożej a folklor północnoruski. 341 3. Tronująca Sofia na ikonach nowogrodzkich - geneza i rozwój motywu.345 4. Kontrowersje wokół ikon Sofii w świetle źródeł ruskich z XV-XVT w.368 Zakończenie. 379 Wykaz skrótów. 385 Bibliografia. 389 Źródła. 389 Opracowania. 405 Summary. 439 Резюме. 443 Indeks
osób.447 Indeks nazw geograficznych i etnicznych.459 Ilustracje. 465
Bibliografia Źródła Akatyst Hymn Akathistos, tłum. W. K a n i a, [ín:] Muza chrześcijańska, t. III, Poezja grecka od II do XV w., red. M. Starowieyski, Kraków 1995, s. 194-208. Anafora Bazylego Wielkiego Anafora Bazylego Wielkiego, tłum. H. Paprocki, [in:] Wieczerza mistyczna. Anafory eucharystyczne chrześcijańskiego Wschodu, red. H. Paprocki, Warszawa 1988, s. 129-139. Anafora Cyryla Aleksandryjskiego Anafora Cyryla Aleksandryjskiego, tłum. H. Paprocki, [in:] Wieczerza mistyczna. Anafory eucharystyczne chrześcijańskiego Wschodu, red. H. Paprocki, Warszawa 1988, s. 88-93. Anafora Marka Ewangelisty Anafora Marka Ewangelisty, tłum. H. Paprocki, [in:] Wieczerza mistyczna. Anafory eucharystyczne chrześcijańskiego Wschodu, red. H. Paprocki, Warszawa 1988, s. 73-82.
390 Bibliografia Anonim z Tarragony K.N. C i g g a a r, Une Description de Constantinople dans le Tarragonensis 53, REB 53, 1995, s. 117-140. Antoni z Nowogrodu Kniga Palomnik. Skazanie mest Svjatych vo Caregrade Antonija Archiepiskopa Novgorodskago v 1204 g., izd. Ch.R. L o p a r e v, Sankt-Peterburg 1899. Atanazy z Aleksandrii, List Athanasius, Epistola I ad Serapionem, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 26, kol. 530-608. Athanase d’Alexandrie, Lettres a Serapion sur la divinité du Saint-Espirit, transi. J. L e b o n, Paris 1947 Atanazy Wielki, Listy do Serapiona, tłum. S. Kalinkowski, Kraków 1996. Atanazy z Aleksandrii, Mowy przeciwko arianom Athanasius, Oratienes contra Arianos, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 2.6, kol. 12-514. Atanazy Wielki, Mowy przeciw arianom I-III, tłum. P. M. Szewczyk, Kraków 2013. Atanazy z Aleksandrii, Mowy przeciwko poganom Athanasius, Orationes contra gentes, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 25, kol. 1-94. Athanase d’Alexandrie, Discours contre les païens, transi. Р.ТҺ. Camelot, Paris 1947, s. 106-205. Atanazy z Aleksandrii, Przeciw poganom, tlum. M. Wo j Ciechowski, Warszawa 2000. Atenagoras z Aten Athenagoras, Legatio pro Christianis, ed. J.-P. M i g n e, [in:] PG 6, kol. 889-972. Atenagoras z Aten, Prośba za chrześcijanami, tlum. S. Kalinkowski, Warszawa 1985.
Źródła 391 Cyprian Poslanie mitropolita Kipriana igumenam Sergiju i Feodoru, [in:] Biblioteka literatu ry Drevnej Rusi, red. D.S. Lichačev, L. A. Dmitriev, A. A. Alekseev, N. V. P o n y r k o, t. VI, Sankt-Peterburg 1999, s. 433. Cyryl z Aleksandrii Cyrillus Alexandrinus, Expositie in bannis Evangelium, ed. J.-P. Migne, [in:] .PG 73. Cyryl z Jerozolimy Cyrillus Hierosolymitanus, Mystagogicae Catecheses, ed. J.-P. Migne, [in:] PG33, kol. 331-1058. Cyryl Jerozolimski,Katechezyprzedchrzcielneimistagogiczne,tłum.W.Kania, Kraków 2000. Dokument arcybiskupa nowogrodzkiego Teofila Vkladnaja novgorodskogo archiepiskopa Feofila Vjažickomu monastyrju na cerkov sv. Nikolaja v Sunge, [in:] Gramoty Velikogo Novgoroda i Pskovą, red. S.N. Valk, Moskva-Leningrad 1949, № 315, s. 305. DSP Dokumenty soborów powszechnych, tekst grecki, łaciński, polski, t. I, 325-787. Nicea, Konstantynopol, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II, red. A. B a r o n, H. P i e t r a s, Kraków 2007. Eutymiusz Tymowski, Żywot Filotei Temniszkiej Euthymius, Leben der H. Philothea, [in:] Werke des Patriarchen von Bulgarien Euthymius (1375-1393) nach den besten Handschriften, ed. E. К а 1 u ž n i а с к і, Wien 1901, s. 78-99. Eutymiusz Tymowski, ŻywotHìlarionaMegleńskiego Prostranno žitie na Ilarion Măglenski ot patriarch Evtimij, [in:] Stara bãlgarska litera tura v sedem toma, t. IV, Žitiepisni tvorbi, red. K. I v a n o v a, Sofija 1986, s. 89-108.
392 Bibliografìa Eutymiusz Zygabenos Euthymius Zigabenus, Panoplia dogmatica, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 130. Euzebiusz z Cezarei, Demonstratio evangelica Eusebius Ca esariensi s, Demonstratio evangelica, ed. J.-P. M i g n e, [in:] PG 22, kol. 9-794· Euzebiusz z Cezarei, Historia Kościoła Eusèbe de Cesaree, Histoire ecclésiastique, Livres I֊IV, 1.1, ed. G. B a r d y, Paris 1952 Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna, tłum. A. C a b a, Kraków 2013. Euzebiusz z Cezarei, Praeparatio evangelica Eusebius Ca esariensi s, Praeparatio evangelica, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 21, Ы. II-I456. Filoteusz Kokk inos Filofeja,paԾiarcha Konstantino-pol’skago XIVveka, tri reči k episkopu Ignatiju s objasneniem izrečenija Pritčej: Premudrosť sozda sebe dom, izd. ep. A r s e n і j, Novgorod 1898. Grzegorz Palamas Gregorius Pa lama s, Theophanes, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 150, kol. 909-960. Grzegorz z Nazjanzu,Do Chrystusa Gregorius Na zianensis, Carm. 1,1,30, ed.J.-P. Migne, [in:] PGļj, kol. 507-510. Grzegorz z Nazjanzu, Do Chrystusa, tlum. T. S i n к o, [in:] Antologia modli twy wczesnochrześcijańskiej, red. L. Ma lunowiczówna, L. Gladyszewski, Lublin 1993, s. 259-260. Grzegorz z Nazjanzu,MowaXXXI Gregorius Na zianensis, Oratio 31, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 36, kol. 133-172. Grzegorz z Na z j a n z u, Mowy wybrane, red. S. K a z i ко ws k і, Warszawa, 1967.
Źródła 393 Grzegorz z Nazjanzu, Oddanie Bogu zmarłego brata Cezarego Gregorius Na zianensis, Oratio 7, In Laudem Caesarit Fratris, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 35, kol. 756-788. Grzegorz z Nazjanzu, Oddanie Bogu zmarłego brata Cezarego, tłum. J.M. Szymusiak, [in:] Antologia modlitwy wczesnochrześcijańskiej, red. L. Ma łunowiczówna,L. Gładyszewski, Lublin 1993, s. 251-153. Grzegorz z Nazjanzu,Pożegnanie Gregorius Na zianensis, Carm. 2, 1, 42, ed. J.-P. Migne, [in: ] PG 37. kol. 1344-1346. Grzegorz z Nazjanzu, Pożegnanie, tłum. I. H о 1 o w i ή s k i, [in:] Muza chrześcijańska, t. III, Poezja grecka od II do XV w., red. M. Starowieyski, Kraków 1995, s. 106-107. Grzegorz z Nazjanzu, Uczczenie Paschy Gregorius Na zianensis, Oratio 45, In Sanctum Pascha, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 36, kol. 624-664. Grzegorz z Nazjanzu, Uczczenie Paschy, [in:] Antologia modlitwy wczesno chrześcijańskiej, red. L. Malunowiczówna.L. Gładyszewski, Lublin 1993, s. 252. Grzegorz z Nyssy Gregorius Ny s s e n u s, Vita Moists, ed. J.-P. M i g n e, [in:] PG 44, kol. 298-433. Grzegorz z Nyssy, Zycie Mojżesza, tlum. S. Kalinkowski, Kraków 2009. Henryk Suzo G . Suzo, Kniga Večnoj Premudrosti, red. M. Chor’kov, Moskva 2008. G . Suzo, Księga mądrości przedwiecznej, tłum. W. S z y m o n a, Poznań 1983. Hilarión Slovo Hartona po spisku GIM Sin. տցւ, izd. К.К. Åke n t ’e v, [in:] idem, „Slovo o zako ne i blagodati” Hartona Kievskogo. Drevnejšaja versija po spisku GIM Sin. sgi, Bro 3, 2005, s. 122-152.
Bibliografia 394 I lar i o n, SIowo o prawie i lasce, tłum. W. Hryn ie wic z, [in:] idem, Chrystus zmar twychwstał. Motywy paschalne w pismach metropolity Iłariona (XI w.), Warszawa 1995, s. 184-104. II a r i o n, Słowo o prawie i lasce, tłum. R. Ł u ż n y, [in:] Słowo o Bogu i człowieku. Myśl religijna Słowian Wschodnich doby staroruskiej, red. idem, Kraków 1995, s. 39-57. Ignacy z Antiochii Ignatius An t i o c h e n s i s,AdEphesios, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 5, koi. 644-661. Ignacy Antiocheńsk Լ List do Efezjan, tłum. W. K a n і a, [in:] Świadkowie naszej tradycji. Pisma Ojców Kościoła. (Głos Tradycji/֊ Seria nowa), red. J. Królikowski, Ł. W i 1 c z u r a, Tarnów 2000. Ignacy ze Smoleńska ChoždenieIgnatija Smolnjanina, ed. G.R M a j e s к a, [in:] idem, Russian Travelers to Constantinople in the 14th and 15th centuries, Washington 1984, s. 76-113. Ireneusz z Lyonu Irénée de Lyon, Contreies heresies. Livre II, ed. A. Rousseau, Paris 198г. Irénée de Lyon, Contre les heresies. Livre IV, ed. A. Rousseau, B. Hemmerdinger, C. Mercier, L. Doutrelea u, Paris 1965. Jan Chryzostom Ioannes Chrysostomus, In Evangelium Secundum Lucám, in drachmám, et in illud, homo quidam habehat duosfilies (Luc. 15,11), ed. J.-P. Migne, [in:] PG 61, kol. 781-784. Jan z Damaszku, Kanon na Dzień Pański Zmartwychwstania Jan Damasceński, Kanon na Dzień Pański Zmartwychwstania, tłum. M. B e d n a r z, [in:] Muza chrześcijańska, t. III, Poezja grecka od II do XV w., red. M. Starowieyski, Kraków 1995, s. 214-230.
Źródła 395 Jan z Damaszku, Wykład wiary prawdziwej Iohannes Da mascenus, De Fide Orthodoxa, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 94, kol. 790-1216. Jan z Damaszku, Wykład wiary prawdziwej, tłum. B. W o į к o ws k і, Warszawa 1969. Jan Geometres Iohannes Geometra, Hymni in Beatissimam Dei Genetricem, ed. J.-P. M i g n e, [in:] PG io6, kol. 855-868. Jan Kyriotes Geòmetres, Hymn ku czci Najświętszej Bogarodzicy, tłum. J. Birkenmajer, [in:] Muza chrześcijańska, t. III, Poezja grecka od II do XV w., red. M. Starowieyski, Kraków 1995, s. 284-285. Jan Kyriotes Geòmetres, Hymn do Dziewicy, tłum. A. Szastyńska-Siemion, Muza chrześcijańska, t. III, Poezja grecka od II do XV w., red. M. Starowieyski, Kraków 1995, s. 286-287. Jegor Chrobry Egorij Chrahryj, [in:] Golubinaja kniga. Russkie narodnye duchovnye sticht XI-XIX w., red. L.F. Sološčenk o, Ju.S. Prokošina, Moskva 1991, s. 49-60. Pieśń o Jegorze Chrobrym, tłum. R. Ł u ż n y, [in:] Opowieść o niewidzialnym grodzie Kitieżu. Z legend i podań dawnej Rusi, red. idem, Warszawa 1988, s. 222-228. Jerzy Pachymeres Georgius Pachymeres, Relations historiques, ed. A. F а і 11 e r, V. L a u r e n t, vol. II, Paris 2006. Justyn luštinu s,Dialogus cum Tryphone Iudaeo, ed.J.-P. Migne, [in: J P G 6, kol. 472-800. Justyn Męczennik, Dialog z Żydem Tryfonem, tłum. L. Misiarczyk, Warszawa 2012.
39б Bibliografìa Kallistes I Prostranno žitie na Teodosij Tãrnovski otpatriarch Kalist, [in:] Stara bolgarska literatura v sedem toma, t. IV, Žitiepisni tvorbi, red. K. I v a n o v a, Sofija 1986, s. 443-468. Klemens z Aleksandrii Clément d’Alexandrie, Stremate I, ed. C. M o n d é s e r t, M. Caster, Paris 1951. Clément d’Alexandrie, Stromate VII, ed. A. Le B o u 11 u e c, Paris 1997. Klemens Aleksandryjski, Kobierce zapiskówfilozoficznych dotyczących praw dziwej wiedzy, t. I-II, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Warszawa 1994. Klemens z Ochrydy, Mowa pochwalna na cześć świętych Cyryla i Metodego Klemens z Ochrydu, Mowa pochwalna na cześć świętych Cyryla i Metodego, [im] Pasterze wiernych Słowian: święci Cyryl i Metody, red. A. N au m o w, Kraków 1985, s. 37-52. Klemens z Ochrydy, Mowa pochwalna na cześć św. Cyryla Filozofa Klemens z Ochrydu, Mowa pochwalna na cześć św. Cyryla Filozofa, [in:] Pasterze wiernych Słowian: święci Cyryl i Metody, red. A. N a u m o w, Kraków 1985, s. 99-105. Klemens Smolatycz Posianie, napisano Klimentom, mitropolitom ruskim, Fome, presviteru smolenskomu, istolkovano Afonasiem’ mnichom, [in:] Biblioteka literatury Drevnej Rusi, red. D.S. L i c h a č e v, L. A. Dmitriev, A. A. Alekseev, N. V. P o n y r k o, t. IV, Sankt-Peterburg 1997. Kontynuacja Teofanesa Theophanes Continuatus, ed. I. B e k k e r, Bonn 1838. Konstytucje apostolskie Konstytucje apostolskie, tłum. S. Kalinkowski, [in:] Konstytucje apostolskie oraz Kanony Pamfilosa z apostolskiego synodu w Antiochii, Prawo kanoniczne św. Apostołów, Kary świętych Apostołów dla upadłych,
Euchologion Strapiona,
Źródła 397 tłum. S. Kalinkowski, A. Caba, red. A. B a r o n, H. P i e t r a s, Kraków 2007, s. 1-193. Kosmas z Majumy Cosmas H i c r o s o 1 y m i t a n u s, In Natale Domini, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 98, kol. 459-466. Kosma Jerozolimski, Pieśń na Boże Narodzenie, tlum. W. K a n i a, [in:] Muza chrześcijańska, t. III, Poezja grecka od II do XV w., red. M. Starowieyski, Kraków i995 s. 131-137· Latopis hipacki Ipaťevskaja letopis’, PSRL 1, Sankt-Peterburg 1908. Latopis kijowski, tlum. E. G o r a n i n, 1.1,1118-1158, Wroclaw 1995; t. II, 1159-1198, Wroclaw 1988. Latopis Ławrientiewski Lavrent'evskaja letopis', PSRL i, Leningrad 1916-1918. Powieść minionych lat. Najstarsza kronika kijowska, tłum. F. S i e 1 i с к i, Wrocław 1005. Przekład rosyjski: Povesť premenných let, perev. D.S. L i c h a č e v, O. V. Tvorogov, Sankt-Peterburg 1011. Latopis nowogrodzki I Novgorodskaja pervaja letopis' staršego i mladšego izvodov, red. M.N. Tichomirov, Moskva-Leningrad 1950. Latopis nowogrodzki II Novgorodskaja vtoraja letopis', [in:] Novgorodskieletopisi,PSRL 3, Sankt-Peterburg 1841. Latopis nowogrodzki III Novgorodskaja tretja letopis’, [in:] Novgorodskie letopisi, PSRL 3, Sankt-Peterburg 1841.
398 BibUografia Latopis nowogrodzki IV Novgorodskaja ietvertajā letopisPSRL 4, Leningrad 1919. Latopis sofijski I Sofijskajapervaja letopis’, PSRL 5, Leningrad 192.5. Leon VI Filozof Leon VI Filozof, Symbol lilii, tlum. A. S z a s t y ή s к a - S i e m i o n, [in:] Muza chrześcijańska, t. III, Poezja grecka od II do XV w., red. M. Starowieyski, Kraków 1995, s. 282-283. Maksym Wyznawca Maximus Confesso r, Expositio in Psalmum LIX, ed.J.-P. M i g n e, [in:] PG 90, kol. 855-870. Metody z Olimpu Methodios, Convivium decem virginum, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 18, kol. 27-228. Metody z Olimpu, Hymn Tekli, tłum. S. К a 1 i n к o w s к i, [in:] Muza chrze ścijańska, t. III, Poezja grecka od II do XV w., red. M. Starowieyski, Kraków Í995, s. 65-70. Na inaugurację kościoła Mądrości Bożej A . Palmer, The inauguration anthem ofHagia Sophia in Edessä: a new edition and translation with historical and architectural notes and a comparison with a contem porary Constantinopolitan kontakion, BMGS 12,1988, s. 117-167. Opowieść o budowie Wielkiego Kościoła Opowieść o budowie Wielkiego Kościoła Bożego zwanego kościołem Mądrości Bożej w Konstantynopolu (Narratio de structura templi S. Sophiae), tłum. R. S a w a, VP 11/12.20-23,1991/1992, s. 409-428.
Źródła 399 Opowieść o Konstantynopolu Skazanie o svjatych mestech, o Kostjantinegrade i o svjatych moščech spasšichsja vo ¡emsalime, a sobranych Kostjantinom careni v naricaemyi Car grad, ed. G.P. M a j e s к a, [in:] idem, Russian Travelers to Constantinople in the 14th and 15th centuries, Washington 1984, s. 128-154. Orygenes, Komentarz Orígenes, Commentarla in Evangelium Ioannis, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 14, kol. 21-830. Orygenes, Komentarz do Ewangelii św.Jana, tłum. S. Kalinkowski, Kraków 2003. Orygenes, O zasadach Orígenes, De principiu, ed. J.-P. Migne, [in:] PG n, kol. 115-414. Orygenes, O zasadach, tlum. S. Kalinkowski, Kraków 1996. Paleja komentowana Paleja Tolkovaja, izd. A. Kamčatnov, Moskva 2002. Paweł Sy I e n c j a r iu s z Paolo Silenziari o,Descrizione della Santa Sofia, [in:] M.L. F občili, Un tempio per Giustiniano. Santa Sofia di Costantinopoli e la Descrizione di Paolo Silenziario, Roma 2005, s. 33-117. Prokopiusz z Cezarei, Historia wojen Procopius, History ofthe Wars, transi. H.B. D e w і n g, t. I-VI, London 1914-1935. Prokopiusz z Cezarei, Historia wojen, 1.1 {ks. I-IV), tlum. D. B r o d к a, Kraków 2013. Prokopiusz z Cezarei, O budowlach Procopius, On Buildings, transi. H.B. D e w i n g, London 1940. Prokopiusz z Cezarei, O budowlach, tłum. P.Ł. Grotowski, Warszawa 2006.
400 Bibliografia Psałterz Kijowski Kievskaja Psaltir 1397 goda iz Gosudarstvennoj Publičnoj Biblioteki imeni M. E. SaltykovaSčedrina v Leningrade [OLDP F 6], red. T.V.J u r o v a, Moskva 1978. Pseudo-Dionizy Areopagita, Hierarchia niebiańska Pseudo-Dionysius Areopagita, De Codesti Hierarchia, [in:] PseudoDionysius Areopagita, De Coelesti Hierarchia, De Ecclesiastica Hierarchia, DeMystica Theologia, Epistulae, ed. G. H e і 1, A.M. Ritter, Berlin-Boston 2012., s. 5-58. Pseudo-Dionizy Areopagita, Pisma teologiczne, tłum. M. D z i e 1 s к a, Kraków 2005, s. 71-136. Pseudo-Dionizy Areopagita, Imiona Boskie Dionysius Aeropagita, De divinis nominibus, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 3, kol. 586-996. Pseudo-Dionizy Areopagita, Pisma teologiczne, tłum. M. D z i e 1 s к a, Kraków 2005, s. 217-321. Pseudo-Dionizy Areopagita, List do Tytusa Dionysius Aeropagita,EpistulaIX,ed.J.-P.Migne, [in:]PG3,kol.П03-1118. Pseudo-Dionizy Areopagita, Pisma teologiczne, tłum. M. Dzielska, Kraków 2005, s. 335-365. Przekład scs: Titu-ierarchu, voprosivšemu posianiem, ćto takoe dom Premudrosti, eto čaša i čto - eda ее ipiťe. Devjatoe, red. G.M. Prochoro v, [in:] idem, Poslanie Titu-ierarchu Dionisija Areopagita v slavjánskom perevode i ikonografija „Premudrosť sozda sebe dorn, TODL 38,1985, s. 18-41. Roman Melodos,Hymn VI Romanos le Melode, Hymne des dix drachmes (6. hymne de la Résurrection), [in:] idem, Hymnes, ed.J. Grosdidier de Matons, t. YV, Nouveau Testament, Paris 1967, s. 565-601.
Źródła 401 Roman Melo do s,HymnXXXV Roman Melodos, Hymn 33, tłum. W. K a n i a, [in:] Muza chrześcijańska, t. III, Poezja grecka od II do XV w., red. M. Starowieyski, Kraków 1995, s. 179-184. SC Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, ed. G.D. Mansi, vol. XI, Florentia 1765. Słowo o Mądrości Slovesa izbranna otmnogknig, vâprosov i otvetov raznoličnych strok. Slovo opremudrosti, izd. A. N i k o 1 ’ s k i j, [in:] і d e m, Sofija Premudrosť Božija. Novgorodskaja redak cija ikony і služba Sv. Sofii, Sankt-Peterburg 1905, s. 11-13. Służba ku czci św. Cyryla Služba ku czci św. Cyryla, [in:] Pasterze wiernych Słowian: święci Cyryl i Metody, red. A. N a u m o w, Kraków 1985, s. 113-140. Sofia nowogrodzka Sofija Novgorodskaja, [in:] Povesti і rasskazy, red. V. S e r g і n, Leningrad 1984, s. 348-350. Sofroniusz Epistola synodica ad Sergium Cp, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 87/3, koi. 3148-3200. Sokrates Scholastyk Socrates, Kirchengeschichte, ed. G.C. Hansen, Berlin 1995. Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, tłum. S. Kazikowski, wstęp E. Wipszycka, kom. A. Ziółkowski, Warszawa 1986. Stefan z Nowogrodu Ot strannika Stefanova Novgorodca, ed. G.P.Maj eska, [in:] idem,Russian Travelers to Constantinople in the 14th and ifi centuries, Washington 1984, s. 28-47.
402 Bibliografia Synezjusz z Cyreny, Hymn VI (VII) Synezjusz z Cyr e n y, Hymn VI (VII), tlum. M. Brożek, [in:] Muza chrze ścijańska, t. III, Poezja grecka od II do XV w., red. M. Starowieyski, Kraków 1995, s. 131-132. Synezjusz z Суreny,HymnIX(I) Synezjusz z Cyreny, Hymn IX (I), tłum. M. B r o ż e k, [in:] Muza chrześcijań ska, t. III, Poezja grecka od II do XV w., red. M. Starowieyski, Kraków 1995, s. 137-141. Teodor Studyta Theodorus Studite s, Oratio VI. In Sanctos Angelos, ed. J.-P. Migne, [in: )PG 99. kol. 729-748. Teofil z Antiochii Theophilus An tiochensis, Ad Autolicum, ed. J.-P. Migne, [in:] PG 6, kol. 1023-1175. Teofil z Antiochii, Do Autolika, [in:] Pierwsi apologeci greccy. Kwadratus, Arystydes z Aten, Aryston z Pelli, Justyn Męczennik, Tacjan Syryjczyk, Micjades, Apolinary z Hierapolis, Teofil z Antiochii, Hermiasz, tlum. L. Misiarczyk, red. J. Naumowicz, Kraków 2004. Teofilakt z Ochrydy, Komentarz do ewangelii wg św. Jana Feofilakt Bolgarski j, Blagovestnik ili tolkovanie na Evangelie ot Ioanna, Moskva 2005. Teofilakt z Ochrydy, Komentarz do ewangelii wg św. Łukasza Feofilakt Bolgarski j, Blagovestnik ili tolkovanie na Evangelie ot Luki, Moskva 2005. Teofilakt z Ochrydy, Komentarz do ewangelii wg św. Marka Feofilakt Bolgarski j, Blagovestnik ili tolkovanie na Evangelie ot Marka, Moskva 2005.
Źródła 403 Teofilakt z O chr y dy, Komentarz do ewangelii wg św. Mateusza Feofilakt Bolgarski j, Blagovestnik ili tolkovanie na Evangelie ot Matfeja, Moskva 1005. Tertulian Tertullianus, Treatise against Praxeas, ed. E. E v a n s, London 1948. Tertulian, Przeciw Prakseaszowi, tlum. E. Buszewicz, Kraków 1997. Umowa Nowogrodu z Lubeką Gramota Novgoroda Ljubeku o torgovle iprisylkeposlov dija peregovorov po povodu zachvata nevskogo puti Sveciej, [in:] Gramoty Velikogo Novgoroda i Pskovą, red. S.N. Val k, Moskva-Leningrad 1949, № 33, s. 62-63. Umowa Nowogrodu z Pskowem Dogovornajagramota Velikogo Novgoroda i Pskovą s episkopomjurevskim o peremirii na 30 let, [in:] Gramoty Velikogo Novgoroda i Pskovą, red. S.N. Valk, Moskva-Leningrad 1949, № 78, s. 133-136. Ustaw wielkiego księcia Wsiewołoda Ustav velikogo knjazja Vsevoloda o cerkovnych sudách, і o ljudech, і о meritach torgovych, [in:] Rossijskoe zakonodateľstvo X֊XX vv., red. O.I. C i s t j a k o v, t. I, Zakonodateľstvo Drevnej Rusi, red. V.T. Pašuto, Moskva 1984, s. 250-253. Zbornik Symeona — Swiatoslawa z 1073 r. Izbornik Svjatoslava 1073 goda. Faksimilnoe izdanie, Moskva 1983. Zenobiusz z Otyni, Wyjaśnienie Zinovij Otenskij, Skazanie, kotoryja radi viny prieten byst’ prázdník Uspenie Svjatyja Bogorodicy k dvunadesjať vládyčnich prazdnikov, izd. V.G. B r j u s o v a, A. Nikol’skij, [in:] V.G. B r j u s o v a, Sofija Premudrost’ Božija v drevnerusskoj literature i iskusstve, Moskva 2006, s. 155-156.
4°4 Bibliografía Zenobiusz z Otýni, Wyjaśnienie, czymjest Sofia Mądrość Boża Zinovij Otenskij, Skazanie izvestno, čto esi Sofiei Premudrosť Bożija, izd. V.G. B r j u s o v a, A. N i к о 1 ’ s k i j, [in:] V.G. B r j u s o v a, Sofija Premudrosť Bożija v drevnerusskoj literature i iskusstve, Moskva zoo6, s. 153-155. Zonaras Z o n a r a s, Epitome hìstoriarum libri XIII-XVIII, ed. T. Büttner-Wobs t, Bonnae 1897. Zo sym Kniga glagolemaja Ksenos sirec Strannik Zosimy dijakona o ruskom puti do Carjagrada i do Ierosalima, ed. G.P. M a j e s k a, [in:] i d e m, Russian Travelers to Constantinople in the 14th andis,h centuries, Washington 1984, s. 176-195. Żywot Konstantyna ProstrannoežitieKonstantina-KirillaFilosofia, izd. A.A. Tu r і 1 o v, [in:] Zitija Kirillä iMefodija, red. D.S. Lichačev, Moskva 1986, s. 41-130. Żywot Konstantyna, [in:] Żywoty Konstantyna i Metodego (obszerne), tłum. T. L eh r-Spławiński, Warszawa2000, s. 1-93. Żywot Metodego Prostrannoe žitieMefiodija, izd. O. A. K n j a z e v s k a j a, [in:] Zitija Kirillä iMefodija, red.D.S. Lichačev,Moskva 1986,s. 181-246. Żywot Metodego, [in:] Żywoty Konstantyna i Metodego (obszerne), tłum. T. L e h r Spławiński, Warszawa 2000, s. 95-121. Wszystkie cytaty z Biblii w tłumaczeniu na język polski pochodzą z: Pismo Święte. Stary i Nowy Testament. Wprzekładzie zjęzyków oryginalnych, red. M. P e t e r, M. Wołniewicz, Poznań 2006.
Opracowania 405 Opracowania A k e n ť e v K.K., Mozaiki kievskoj Sv. Sofii i „Slovo” mitropolita Hartona v vizantijskom liturgičeskom kontekste, Bro 1,1995, s. 75-94. A k e n ť e v K. K., „Slovo o zakone i blagodati” Hartona Kievskogo. Drevnejšaja versija po spisku GIMSin. sgi, Bro 3,1005, s. 116-152. Albright W.F., The Goddess ofLive and Wisdom, AJSLL 36,1920, s. 258-294. Alekseev A.A., Kirillo-mefodievskoe perevodčeskoe nasledie i ego istoriceskie sudby. Perevody sv. Pisanija v slavjanskojpis'mennosti, [in:] Istorija, kultura, etnografija ifolklor slavjanskich narodov. X Meždunarodnyj Sezd Slavistov. Sofija, sentjabr 1988g. Doklady sovetskoj delegácii, red. LI. K o s t j u š k o, Moskva 1988, s. 124-145. Alekseev A.A., Lichačeva O.P., Biblija, [in:] Slovar knižnikov i knižnosti Drevnej Rusi (XI ֊pervajapolovina XIVv.), red. D.S. L i c h a č e v, Leningrad 1987, s. 68-83. Alpatov M. V., Freski cerkvi Uspenija na Volotovom Pole, Moskva 1977. Alpatov M.У., Freski ehrama Uspenija na Volotovom Pole. Opyt istolkovanija, [in:] idem, Etjudypo istorii russkogo iskusstva, 1.1, Moskva 1967, s. 76-87. d’Al ve r n y M.T., La Sagesse et ses septfilles. Recherches sur les allégories de la philoso phie et des arts libéraux du IXe au XIIe siede, [in:] e a dem, Etudes sur le symbolisme de la Sagesse et sur liconographie, Aldershot 1993, art. I, s. 245-278. ď A1 v e r n y M.T., La symbolisme de la Sagesse et le Christ de Saint Dunstan, [in:] e a dem, Etudes sur le symbolisme de la Sagesse et suriiconographie, Aldershot 1993, art. Il, s. 232-244. Ammann A.M., Darstellung und Deutung der
Sophia im vorpetrinischen Russland, OCP 4,1938, s. 120-156. Ammann A.M., Slawische „Christus-Engeľ Darstellungen, OCP 6,1940, s. 467-494. Angelov D., Vizantija. Duchovna kultura, Stara Zagora 1994. A n g о 1 d М., Byzantium. The Bridgefrom Antiquity to the Middle Ages, London 2005. Antonopoulos E ,,L 'énigme de la mélodie: DavidJouant du psalterion, et sa parèdre, rendue visible, Tek 7, 2007, s. 89-136. Antonova V.I., M n e v a I.E., Katalog drevnerusskoj živopisi. Opyt istoriko-chudožestvennoj klassifikacii, t. II, XVI - načalo XVIII v., Moskva 1963.
40 6 Bibliografia Averincev S., Kujasneniju smysla nadţisi nad konchoj centratnoj apsidy Sofii Kievskoj, [in:] Drevnerusskoe iskusstvo i cbudožestvennaja kuttura domongotskoj Rusi, red. V. L a z a r e v, Moskva 1972, s. 25-49. Averincev S., La Sapienza di Dio ha costruito una casa (Prpa) per la dimora di Dio stesso tra noi: il concetto di Sofìa e il significato dellicona, [in·.] Sophia. La Sapienza di Dio, ed. G.C. A z z a r o, P. A z z a r o, Milano 1999, s. 3-7. Averincev S., Literatura, [in:] Kultura Vizantii. IV - pervaja poiovina VII v., red. Z. V. U d a ľ c o v a, Moskva 1984, s. 272-330. Ave r in c e v S., Premudrost Božijapostroila „dom” (KnigaPritčejSolomonovychp:i) dija prebyvanija Božija s nami. Ponjatie Sofii i smysl ikony, [in:] Sofija Premudrost Božija. Výstavka russkoj ikonopisi XIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossit, red. O.S. Popova, G. V. P о p o v, L.I. L i f š i c, G. V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 4-8. Averincev S., Premudrost v Vetchom Zavete, AlOm 1,1994, s. 25-38. Averincev S., Sofiologia e Mariologia : osservazioni preliminari, [in:] Sophia. La Sapienza di Dio, ed. G.C. Az z aro, P. Az z a ro, Milano 1999, s. 9-13. Averincev S., Sofìologija і Mariologija: predvaríte!nye zamećanija, [in:] idem, Sofija - Logos. Slovar, Kiev 2000, s. 244-251. Averincev S., Sofija, [in:] idem, Sofija - Logos. Slovar, Kiev 2000, s. 159-161. Babic G., Vladarske insignije kneza Lazara, [in:] О knezu Lazaru. Naučni skup u Kruševcu ιργι, red. I. B o ž i ć, VJ. Đ u r і ć, Beograd 1975, s. 65-79. Bachareva N.N., Obraz Premudrosti iz Pritč Solomonovych vvostočno-christianskoj
ekzegetike, VNU 1.6, 2007, s. 123-128. Bachareva N.N., Sofijnye motivy v vostočno-christianskoj chudožestvennoj kutture IV - načala XV vv. Avtoreferat dissertacii na soiskanie učenoj stepeni kandidatafilosofskich nauk, Nižnij Novgorod 2007. Baje S., Vizantijskoe iskusstvo, Sankt-Peterburg 1888. Bakalov G., Za imeto na „Sv. Sofija”, [in:] Rannochristijanski chram „Sveta Sofija” PremâdrostBožija, red. S. B o j a d ž i e v, V.N. D i n o v a - R u s e v a, G. Bakalov, M. Mladenova, Sofija 2009, s. 65-80. Bakalova E., Kam interpretacijata na naj-rannija žitien cikal za Ivan Rilski v izobrazitelnoto izkustvo, KMS 3,1986, s. 146-153. Balabanov K., St. Pantelejmon. Nerezi. Skopje, Skopje 1989.
Opracowania 407 Balcarek P., The Image ofSophia in Medieval Russian Iconography and its Sources, Bsl 60,1999, s. 593-610. Balia I., Attitudes toward Sexuality in the Book ofBen Sira, Perth 2.008. Barber C., Theotokos and Logos: the Interpretation and Reinterpretation ofthe Sanctuary Programme ofthe Koimesis Church, Nicaea, [in:] Images ofthe Mother of God. Perceptions ofthe Theotokos in Byzantium, red. M. Vassilaki, Ashgate 2004, s. 51-56. Barskaja N.A., Sjužety i obrazy drevnerusskoj živopisi, Moskva 1993. Baumstark A., Frühchristlich-syrische Psalterillustration in einer bizantinischen Abkürzung, ОСҺ 5,1905, s. 295-320. B e 1 e c k i j A. A., Grečeskie nadpisi na mozaikach Sofii Kievskoj, [in:] V.N. L a z a r e v, Mozaiki Sofii Kievskoj, Moskva i960, s. 159-192. Belobrova O. A., Skazanie o postroenii ehrama svjatoj Sofii, [in:] Slovar knižnikov i kniźnosti Drevnej Rusi (vtorajapolovina XIV-XVI v.), red. D.S. L i c h a č e v, t. II, Leningrad 1989, s. 386. Belting H., Cavallo G., Die Bibel des Niketas. Ein Werk der höfischen Buchkunst in Byzanz und sein antikes Vorbild, Wiesbaden 1979. Bennema C., The Strands ofWisdom Tradition in IntertestamentalJudaism: Origins, Developments and Characteristics, ТВ 52, 2001, s. 61-82. Berger M., Les peintures de ľabside de S. Stefano à Soleto. Une illustration de ľanaphore en terre մ Ottante à lafin du XIVe siede, MEFR.MÂ 84,1982, s. 121-170. Berger M., J a c o b K., La chiesa di S. Stefano a Տօևէօ: tradizioni bizantine e cultu ra tardogotica, Lecce 2007. Blocher H., The Fear ofthe Lord as the principle” ofWisdom,TU 28,1977, s. 3-28. B
o č a r o v G.N., Gorina N.P., Ob odnojgruppe novgorodskich izdelij Խաս XV іXVI v., [in:] Drevnerusskoe iskusstvo. Problemy i atribucii, red. V.N. Lazarev, O.I. Podobedova, Moskva 1977, s. 291-320. B o j o v i é D., Trpeza Premudrosti, Beograd-Niš 2009. B o j o v i ć D., Trpeza Premudrosti arehiepiskopa Danila II, PKJIF 74, 2008, s. 21-29. Bowes K., M i t c h e 11 J., The Main Chapel ofthe Dürres Amphitheater. Decoration and Chronology, MEFR.A 121.2, 2009, s. 569-595. B o ž і 1 o v I.,Familijata naAsenevci (1186-1460). Genealogija iprosopografija, Sofija 1985. Brajčevskij M Ju., Utverždenie christianstva na Rusi, Kiev 1989.
4 ձ8 Bibliografìa Bralewski S., Konstantynopolitańskie kościoły, [in:] Konstantynopol. Nowy Rzym. Miasto i ludzie w okresie wczesnobizantyńskim, red. M J. Leszka, T. Wolińska, Warszawa гои, s. 132-151. Bralewski S„ Miejsca kultu w Konstantynopolu w relacji historyków kościelnych Sokratesa i Sozomena, AUL.FH 87, 2011, s. 11-30. Bralewski S., Zycie religijne mieszkańców Konstantynopola, [in:] Konstantynopol. Nowy Rzym. Miasto i ludzie w okresie wczesnobizantyńskim, red. M J. Leszka, T. Wo 1 i ń s к a, Warszawa 2011, s. 401-432. B r j u s o v a V.G., Ikona „Sofija Premudrosť Božija" novgorodskogo perevoda i „Slovo o Premudrosti”, [in:] Germenevtika drevnerusskoj literatury, red. M Ju. Ljustrov, t. X, Moskva 2000, s. 384-395. B r j u s o v a V.G., Sofija Novgorodskaja. Pamjatnik iskusstva i istorii, Moskva 2001. B r j u s o v a V. G., Sofija Premudrosť Božija v drevnerusskoj literature i iskusstve, Moskva 2006. Br j usova V.G., Tolkovanie na IXPritču Solomonav Izbornike 1073 g., [m:] Izbornik Svjatoslava 1071 g. Sborník statej, red. B.A. Rybakov, Moskva 1977, s. 292-306. Brubaker L., Talking about the Great Church: ekphrasis and the Narration on Hagia Sophia, Bsl 69, 2011, s. 80-87. Brubaker L., The Vienna Dioskorides and Anida Juliana, [in:] Byzantine Garden Culture, ed. A. Littlewood, H. Maguire,J. Wolschke-Bulmahn, Washington 2002, s. 189-214. Brueggemann W, Scripture and an Ecumenical Life-Style. A Study in Wisdom Theology, Int 24,1970, s. 3-19. Brunov I.I., Kievskaja Sofija - drevnejšijpamjatnik russkoj kamennej architektury, W 3,1950, s. 154-200. Buchthal H., Miniature
Painting in the Latin Kingdom ofJerusalem, Oxford 1957. Buchthal H., The Miniatures ofthe Paris Psalter. A Study in Middle Byzantine Painting, London 1938. B u r k e r t W, Hesiod in Context: Abstractions and Divinities in an Aegean-Eastem koiné, [in:] Personification in the Greek World. From Antiquity to Byzantium, ed. E. S t a ffo r d,J. Herrin, London 2005, s. 3-20. Byargeon R. W., The Structure and Significance ofProv 9:7-12, JETS 40,1997, s· 367-375·
Opracowania 409 Byzantine Art in the Collections ofSoviet Museums, ed. A. B a n к, Leningrad 1977. Catalogue ofByzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the FoggMuseum ofArt, voi. IV, The East, ed. E. McGee r,J. Nesbitt, N. Oikonomides, Washington 2001. C a v e d o R., Mędrzec wychowany przez wiarę (Mądrość Syracha, Prz i-ņ, Księga Mądrości), [in:] A. Fanuli, J.L. Sicre-Diaz, M. Gilbert, R. Caved o, G. R a v a s i, Historia duchowości, t. I, Duchowość Starego Testamentu, tlum. M. Pierzchała,Kraków2002, s. 559-580. Chorošev A.S., Sofijskij patronat po Novgorodskoj pervoj letopisi, NNZ u, 1997, s. 205-212. C h o r u ž i j S., Perepufja russkoj sofiologii, [in:] idem, O starom i novom, SanktPeterburg 2000, s. 141-168. C i g g a a r K.N., Une Description de Constantinople dans le Tarragonensis ss, REB 53, 1995, s. 117-140. C1 i f f o r d R.J., Proverbs IX: a Suggested Ugaritic Parallel, VT 25,1975, s. 298-306. C1 i f f o r d R.J., Wisdom, Collegeville 2013. Connor C.L., Women ofByzantium, New Haven-London 2004. Cramer M., Koptische Buchmalerei. Illuminationen in Manuskripten des christlich koptischen Ägypten vom 4. bis iç,Jahrhundert, Recklinghausen 1964. Cunningham M., Wiara w świecie bizantyńskim, tłum. T. Szafrański, Warszawa 2006. Cutler A., The Aristocratic Psalters in Byzantium, Paris 1984. Cutler A., Spie ser J.M., Byzance médiévale 700—1204, Paris 1996. Cvetkovič B., Some Hierotopical Aspects ofthe New Jerusalem Programmes in the Fifieenth-century Serbia, [ in : ] Novye Ierusalimy. Ierotopija і ikonografija sakralnych prostranstv, red. A.M. L i d o v, Moskva 2009, s.
607-632. Cvetkovič V, Wisdom in St. Maximus the Confessor Reconsidered, [in:] Sveti car Konstantin i chrišćanstvo, red. D. B o j o v i č, t. II, Niš 2013, s. 197-215. Cchenkeli M., Simvoličeskaja svjaz Premudrosti Božiej i Evcharistii v serbskom monumentalnom iskusstveXIII-XIVv., ChRes 4, 2010, s. 132-142. Č e k a 1 o v a A. A., Obraz vizantijskoj aristokratki konca V - načala VI v. (Juliana Anicija i ее ėvergetičeskaja dejatelnosí, [in:] Mir Aleksandra Každana. K 80-letiju so dnja roždenija, red. A. A. Cekalova, Sankt-Peterburg 2003, s. 138-149.
410 Bibliografia Černyšev I.M., Iskusstvofreski v Drevnej Rusi. Materiały k izučeniju drevnerusskich fresok, Moskva 1954. Češmedžiev D., Sofija - Premâdrost Božija v kirilo-metodievskija agiografski cikăl, Pbg 13.1,1999, s. 67-79. Češmedžiev D., Sofija - Premudrost' Božja v kirillo-mefodievskom agiografičeskom cikle, BHR 28, 2000, s. 20-33. D a g r o n G., Constantinople imaginaire: études sur le recueil des Natria”, Paris 1984. D a h o o d M., Proverbs 8:22-31. Translation and Commentary, CBQ30,1968,5.512-521. Dal Pino A.M., Iconografia Mariana dal secolo VI al XIII, Roma 1963. Dar slowa. Ze starej literatury serbskiej, red. A. N a u m o w, Łódź 1983. Davidson R.M., Proverbs 8 and the Place of Christ in the Trinity, JATS 17, 2006, s. 33-54· D ay J,,Asherah in the Hebrew Bible and Northwest Semitic Literature, JBL 105,1986, s. 385-408. Day J., Foreign Semitic Influence on the Wisdom ofIsrael and its Appropriation in the Book ofProverbs, [in:] Wisdom in Ancient Israel. Essays in honour ofj. A. Emerton, ed. J. Day, R.P. Gordon, H.G.M. Williamson, Cambridge 1995, s. 55-70. Day J., Yahweh and Gods and Goddesses of Canaan, [in:] Ein Gott allein?JHWHVerehrung und biblischer Monotheismus im Kontext der israelitischen und altorien talischen Religionsgeschichte, ed. W. D i e t r i c h, M. A. Klopfenstein, Freiburg 1994, s. 181-193. Demus O., The Mosaics ofNorman Sicily, New York 1987. Deutsch Kornblatt J., Solov ev s Androgynous Sophia and theJewish Kabbalah, SRev 50,1991, s. 486-496. D e y n e к a A., TheAckland Sophia: Contextualizing, Interpreting, and „Containing Wisdom, Chapel
Hill 2007. Di Leila A. A., Conservative and Progressive Theology: Sirach and Wisdom, CBQ 28,1966, s. 139-154. Djulgerova N., Sofija - bädešte prez minaloto, [in:] Sofija - iļo godini bălgarska stolica, Sofija 2009, s. 9-21. D ö 1 g e r F., We i g a n d E., D e i n d 1 A., Mönchsland Athos, München 1943. Downey G., The Name ofthe Church ofSt. Sophia in Constantinople, HTR 52,1959, s. 37-41.
Opracowania 411 D u š a n i ć S., Muzej Srpske Pravoslavne Crkve, Beograd 1969. Dvornik Е, Byzantine Political Ideas on Kievian Russia, DOP 9/10,1956, s. 73-111. Dzurova A., Vãvedenie v slavjanskata kodikologija. Vizantijskijat kodeks i recepcijata mu sredslavjanite, Sofija 1997. Đ o r d e v i ć I.M., Darovi Svetog Ducha u proskomidiji Bogorodičine crkve u Morali, [in:] The Monastery ofMorala, red. B. To d i ć, D. P o p o v i ć, Belgrade 2006, s. 195-211. Đurić V.J., Resava, Beograd Г963. Đurić V.J., C i r ko v i ć S., Korać V., Pecka patrijaršija, Beograd 1990. Eastmond A-., Art and Identity in Thirteenth-century Byzantium. Hagia Sophia and the Empire ofTrebizond, Farnham 2004. Encyklopedia kultury bizantyńskiej, red. O. J u r e w i c z, Warszawa 2002. Enns P., Wisdom ofSolomon and Biblical Interpretation in the Second Temple Period, [in:] The Way of Wisdom. Essays in Honor ofBruce K. Waltke, ed. J.I. Packer, S.K. Söderlund, Grand Rapids 2000, s. 212-225. E t i n g o f O., Ikonografija Iisusa Christa kak obraza voplošlennoj SofiiPremudrostiBožiej, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikonopisiXIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossii, red. O.S. Popova, G. V. Popov, L.I. L i fš i c, G. V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 59-63. Evdokimov P., Kobieta i zbawienie świata, tłum. E. Wo 1 i c k a, Poznań 1991. Evdokimov P., Sztuka ikony. Teologiapiękna, tłum. M. Żurowska, Warszawa 2006. Evseeva L.M., Dve simvolileskie kompozícii v rospisi XIV v. Monastyrja Zarzma, W 43,1982, s. 134-146. Evseeva L.M., Pir Premudrosti, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj iko nopisi
XIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossii, red. O.S. Popova, G.V. Popov, L.I. L i f š i c, G.V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 194-197. Evseeva L.M., Kočetkov I.A., Sergeev V.N., Zivopis’ drevnej Tveri, Moskva 1983. Evtušenko G., Chram svjatoj Sofii v Konstantinopole, Sankt-Peterburg 2008. F a 1 u d у A., Malarstwo bizantyńskie, tłum. A. C i e ś 1 a, Warszawa 1984. F e 1 m у K.C., „Die unendliche Weisheit, des Lebens Allgrund und Erschafferin’. Die Ikonen der Weisheit und die Göttliche Liturgie, [in:] „Die Weisheit baute ihr Haus”.
412 Bibliografia Untersuchungen zu Hymnischen und Didaktischen Ikonen, ed. K.C. Felmy, E. Haustein-Bartsch, München 1999, s. 43-68. Fennel D., KrízissrednevekovojRusi 1200-1304, Moskva 1989. Fiedotow G. (Fedotov G.P.), Respublika Svjatoj Sofii, NaPr її/12,1950, s. 21-33. F i e d o t o w G., Święci Rusi (X-XVII w.), tlum. H. Paprocki, Bydgoszcz 2002. Fiedotow G., The Russian Religious Mind, vol. I, Kievian Christianity the 10th to the 13th centuries, Cambridge 1966; vol. II, The Middle Ages. The 13th to the 13th cen turies, Cambridge 1966. F i e n e D.F., What is the Appearance ofDivine Sophia?, SRev 48,1989, s. 449-476. Finan T., Hellenistic Humanism in the Book ofWisdom, ITQ27, i960, s. 30-48. Fletcher-Louis C.H.T., The Cosmology ofP and TheoloficaiAnthropology in the Wisdom ofJesus ben Sira, [in:] On Scribes and Sages. EarlyJewish Interpretation and Transmission ofScripture, voi. I, Ancient Versions and Traditions, ed. C.A. Evans, New York 2004, s. 69-113. Florovskij G.V. (Florovsky G.), The Hagia Sophia Churches, [in:] idem, Aspects ofChurch History, Belmont 1975, s. 131-135. Florovskij G. V., O pocitanii Sofii, Premudrosti Božiej, v Vizantii і па Rusi, [in:] idem, Dogmat i istorija, Moskva 1998, s. 394-414. Florovskij G. V., Vizantijskie Otcy V- VIII vv., Moskva 2007. F o b e 11 i M. L., Un tempio per Giustiniano. Santa Sofia di Constantinopoli e la Descrizione di Paolo Silenziario, Roma 2005. Folda J., Crusader Art in the Holy Land. From the Third Crusade to the Fall ofAcre, Cambridge 2005. Fox M X., Ideas of Wisdom in Proverbs 116,1997, s. 613-633. Franklin S.,
Pis’mennosť, obščestvo i kuľtura v Drevnej Rusi (ok. (/30-1300 gg.), Sankt-Peterburg 2010. F r o 1 o w A., Le JZnamenie” de Novgorod: évolution de la legende, RES 24,1949, s. 67-81. F r o 1 o w A., Le ,)Znamenie” de Novgorod: les origins de la legende, RES 25, 1949, s. 45-72. Gabelentz H. von der, Mittelalterliche Plastik in Venedig, Leipzig 1903.
Opracowania 413 G a g o v a N., Vladeteli i knigi. Učastieto najužnoslavjanskija vladetel vproizvodstvoto i uţotrebata na knigi prez Srednovekovieto (IX-XV v.): recepcijata na vizantijskija model, Sofija 1010. Galavaris G., The Illustrations ofthe Prefaces in Byzantine Gospels, Wien 1979. Galusko V., Dajnovič N., Logos i Sofija. Filosofsko-bogoslovskaja interpretacija, RPh 6, 2002. G a r i d i s M., Paliouras A., Monasteries of the Island ofloannina. Painting, Ioannina 1993. G avrilo vie Z., Divine Wisdom as Part ofByzantine ImperialIdeology. Research into the Artistic Interpretations ofthe Theme in Medieval Serbia Narthex Programmes ofLesnovo andSopoćani, Zog n, 1980, s. 44-53. Gavrilović Z., Kingship and Baptism in the Iconography ofDecani and Lesnovo, [in:] Decani et ΐart Byzantin au milieu du XIVesiede. A ΐoccasion de la celebration de 6$o ans du monastère de Decani. Septembre igS¡, ed. V.J. D j u ri ć, Beograd 1989, s. 297-306. G a v r j u š i n N.K., „. ƒ ellinipremudrosti iščuf. Zametki o sofiologii, [in:] idem, Po sUdarn rycarejSofii, Moskva 1998, s. 69-114. Gilbert M., Mądrość Salomona, tłum. S. K o b і a 1 k a, t. I-II, Kraków 2002. G i p p i u s A.A., Archiepiskop Antonij i novgorodskij kuľt Sofii, [in:] Vpoiskach utračennoj Vizantii. Kultura srednevekovogo Novgoroda i Drevnej Rusi kak isto čnik dija sinchronno-stadialnoj rekonštrukcii vizantijskoj civilizácii IX-XV vv., red. D.E. A f i n o g e n o v, A.E. M u s i n, E. V. To r o p o v a, Sankt-Peterburg-Velikij Novgorod 2007, s. 20-21. G i p p i u s A. A., Soperničestvo gorodskich koncov kakfaktor kuľturnoj
istorii Novgoroda XII-XIII vv., [in:] Spory o novgorodskom veče. Meždisciplinarnyj dialog. Materiały „kruglogo stola՞. Evropejskij universitet v Sankt-Peterburge. 20 IX 2010 g., red. М.М. Krom, Sankt-Peterburg 2012, s. 121-135. Gligorijević-Maksimović M., ClassicalElements in the Serbian Painting ofthe Fourteenth Century, ZRVI 44, 2007, s. 363-371. Gligorijević-Maksimović M., Ikonografija Bogorodičinich praobraza u srp skom slikarstvu od sredine XIV do sredine XV veka, ZRVI 43, 2006, s. 281-317.
414 Bibliografìa Gordienko È. A., „Pokrov” v novgorodskom izobrazite!nom iskusstve. (Istomiki obra zovanija tipa), [in:] Drevni'j Novgorod. Istorija. Iskusstvo. Archeologija. Novye issledovanija, red. S.Jamščikov, Moskva 1983, s. 314-337. Gordienko E. A., Vladyčnaja palata novgorodskogo kremlja, Leningrad 1991. Grabar A., Sur les sources despeintres byzantins des XIIIe et XIVe siècles, CAr 12,1962, s. 351-380. Gramoty Velikogo Novgoroda i Pskovą, red. S.N. Valk, Moskva-Leningrad 1949. Gregory T.E., A History ofByzantium, Maiden-Oxford 2005. Gromov M.H., Obraz sakralnojPremudrosti, [in:] M.H. Gromov, V.V. M і 1 ’ k o v, Idejnye tečenija drevnerusskoj mysli, Sankt-Peterburg 2001, s. 44-59. Gromov M.H., Obraz sakralnoj premudrosti v Srednevekovoj Rusi, NRo 1,1997, s. 114-119. Gromov M.N., Kozlov N.S., Russkajafdosofskaja mysl X-XVII vv., Moskva 1990. Gromova E.B., ,JPremudrosí sozda sebe dom.” v bogoslovskoj і izobrazite!noj tra dicii XIV v., [in :] Serbsko-russkie literaturnye i ku!turnye svjazi XIV-XX vv., red. L.K. Gavrjušina, Sankt-Peterburg 2009, s. 6-23. Grossman J.D., Feminine Images in Old Russian Literature and Art, CSS 11,1980, s. 33-70Grozdanov C.,0 živopisu na severnom zidu narteksa Bogorodice Perivlepte (Svetog Klimenta) и Ochridu, Zog 36, 2012, s. 109-114. Grozdanov C., Slika javljanja Premudrosti sv. Jovanu Zlatoustom u sv. Sofiji Ochridskoj, ZRVI19,1980, s. 147-154. Grozdanov C., Sveta Sofija. Ochrid, Zagreb 1988. Habel N.C., The Symbolizm ofWisdom in Proverbs i-ç, Int 26,1972, s. 131-157. Hadley J.M., From Goddess to literary Construct: the Transformation
ofAsherah into Hokmah, [in:] x/ Feminist Companion to Reading the Bible. Approaches, Methods and Strategies, ed. A. Brenner, C. Fontaine, Sheffield 1997, s. 360-399. Hadley J.M., TheKhirbet el-Qom Inscription, VT 37,1987, s. 50-62. Hadley J.M., Wisdom and the Goddess, [in:] Wisdom in Ancient Israel. Essays in honour ofj. A. Emerton, ed.J. Day, R.P. Gordon,H.G.M.Williamson, Cambridge 1995, s. 234-2-43Hadley J.M., Yahtveh and „his Asherah”: Archaeological and Textual Evidencefor the Cult ofthe Goddess, [in:] Ein Gott allein?JHWH-Verehrung und biblischer
Opracowania 415 Monotheismus im Kontext der israelitischen und altorientalischen Religionsgeschichte, ed. W. D i e t r i c h, M. A. Klopfenstein, Freiburg 1994, s. 2.35-25 6. Halperin C.J., Novgorod and the JSIovgorodian land’, CMR 40,1999, s. 345-364. H o r b u r y W., The Christian Use and the Jewish Origins ofthe Wisdom ofSolomon, [in:] Wisdom in Ancient Israel. Essays in honour ofJ. A. Emerton, ed. J. D a y, R.P. Gordon, H.G.M. W i 11 i a m s о n, Cambridge 1995, s. 182-196. Hoti A., Durrës. Epidamnus. Dyrrhachion, Tirana 2006. Hubbard D. A., The Wisdom Movement and Israels Covenant Faith, ТВ 17,1966, s. 3-33. Hunt R, Confronting the End. The Interpretation ofthe LastJudgment in a Novgorod Wisdom Icon, Bsl 65, 2007, s. 275-325. Hunt R, Georgij Florovskij o novgorodskoj ikone sv. Sofii v kontekste moskovskoj kuttury XVIv., NIS io (20), 2003, s. 133-175. Hunt R, The Novgorod Sophia Icon and „ The Problem ofOld Russian Culture”. Between Orthodoxy and Sophiology, Symp 4/6,1999/2001, s. 1-40. Hunt R, The Wisdom Iconography ofLight. The Genesis, Meaning and Iconographie Realization ofa Symbol, Bsl 67, 2009, s. 55-118. H u r o w i t z V. A., Nursling, Advisor, Architect? Amon and the Role of Wisdom in Proverbs S, 22-31, Bib 80,1999, s. 391-400. leones de Serbie et de Macédoine, ed. S. R a d o j č i ć, Zagreb b.d.w. Ignašina E. V., Drevnerusskoe licevoe i ornamentatnoe šite v sobranii Novgorodskogo Muzeja. Katalog, Velikij Novgorod 2003. Irwin W.A., Where Shall Wisdom Be Founďí, JEL 80,1961, s. 133-142. Isar N., L’espace iconique - inscription et transfiguration. La
rhétoriqueparadoxale de timage sacrée à tage post-byzantin, SeS 3/4, 2005/200 6, s. 199-224. I s e e v a E., Motiv Sofija-Premudrosť v pervom pamjatnike drevnerusskoj literatury, [in:] Biblejskie motívy v russkoj kutture і literature, red. C. Andruško, Poznan’ 2000, s. 105-110. Jakobson A.L., Architektura, [in:] Kuttura Vizantii. Vtoraja poiovina VII֊XII v., red. Z.B. Udal’cova, G.G. L i t a v r і n, Moskva 1989, s. 496-519. Jakobson A.L., VizantijskoezodéestvoèpochiPaleologov, [in:]Kultura Vizantii.XLII -pervajapoiovinaXVv., Moskva 1991, s. 484-509.
Ąl6 Bibliografia Jakovleva A.I., „Obraz mira v ikone „Sofija Premudrosť Božja”, [in:] Drevnerusskoe iskusstvo. Problemy i atribucii, red. V.N. Lazarev, O.I. Podobedov a, Moskva 1977, s. 388-404. Janin V.L., Aktovyepečati Drevnej Rusi X֊XV w., t. II, Novgorodskiepečati XIIIXVvv., Moskva 1970. Janin V.L., Denežno-vesovye sistemy domongotskoj Rusi i očerki istorii denežnoj sistemy srednevekovogo Novgoroda, Moskva 2009. Janin V.L., Očerki istorii srednevekovogo Novgoroda, Moskva 2008. Jastrzębowska E., Sztuka wczesnochrześcijańska, Kraków 2008. Jazykowa I., Świat ikony, tłum. H. Paprocki, Warszawa 2003. J o n č e v V., Knigataprez vekove, Sofija 197è. Jones S.C., Wisdom s Pedagogy: a Companion ofProverbs 7 and4Q1S4, HIM 3,2001, s. 1-20. Joža D.Z., Sofiologija Otca Pavla Florenskogo, SS.ASH 47, 2002, s. 147-166. K a 1 d e 11 i s A., The Christian Parthenon. Classicism and Pilgrimage in Byzantine Athens, Cambridge 2009. Karpov S.P„KulturaLatinskojRomanii, [in:]Kultura Vizantii.XIII-pervajapolovinaXVv., Moskva 1991, s. 138-187. Karpov Տ.Ր., Kultura Trapezundskoj imperii, [in:] Kultura Vizantii.XIII - pervaja polovinaXVv., Moskva 1991, s. 86-119. Karsavin L. P., Svjatye otcy i učiteli cerkvi. Raskrytie pravoslavja v ich tvorenijach, Moskva 1994. K a š i ć D.Lj., Pogled u prošlost Srpske crkve. Kratak istorijski pregled, Beograd 1984. Kazdan A.P., Vizantijskaja kuttura, Moskva 1968. Keel O., ĽEternelféminin. Uneface cachée du Dieu biblique, Fribourg 2007. Kitchen K.A., Proverbs and Wisdom Books ofthe Ancient Near East. The Facturai History ofa Literary Form, ТВ 28,1977, s. 69-114.
Klopfenstein M. A., Auferstehung der Göttin in der spätisraelitischen Weisheit von Prov ı-д, [in:] Ein Gott allein?JHWH-Verehrung und biblischer Monotheismus im Kontext der israelitischen und altorientalischen Religionsgeschichte, ed. W. D i e t r i c h, M.A. Klopfenstein, Freiburg 1994, s. 531-540. Kloppenborg J.S., Isis and Sophia in the Book ofWisdom, HTR 75,1982,5. 57-84.
Opracowania 417 K n j a z e v A., Ponjatie i obraz Božestvennoj Premudrosti v Vetchom Zavete, AiOm 3.2.ī, 1999. К о 1 p a k o v a G.S., Iskusstvo Drevnej Rusi. Domongoľskijperiod, Sankt-Peterburg Z007. K o 1 p a k o v a G.S., Iskusstvo Vizantii. Pozdnijperiod, Sankt-Peterburg zoio. K o 1 p a k o v a G.S., Iskusstvo Vizantii. Rannij іsrednijperiody, Sankt-Peterburg zoio. Kondakov N.P., Licevoj ikonopisnyjpodlinnik, 1.1, Ikonografija Gospoda Boga і Spasa našego Iisusa Christa, Sankt-Peterburg 1905. Kondracki A., Duch i Mądrość w Księdze Mądrości, RT.KUL 4 6,1999, s. 45-61. K o r e с к i j V.I., Vnov najdennoe protivoeretičeskoe proizvedenie Zinovija Otenskogo, TODL zi, 1965, s. i66-i8z. Ko r m ak R., Ikony, Moskva zoo8. Kornienko V. V., N i k i t e n k o N.N., Drevnejšie graffiti Sofijskogo soborą v Kieve i ego datirovka, Bsl 68, zoio, s. Z05-Z40. Korunovski S.,Dimitrova E., Painting andArchitecture in MedievalMacedonia. Artistsand Works ofArt., Skopje zon. Koscova A.S.,Drevnerusskaja živopis’ vsobranii Ermitažą. Ikonopis’,knižnaja minia tura i ornamentika ХІІІ-načalo XVII v., Sankt-Peterburg 199z. Kostenec J.,Dark K., Paul the Silentiary s description ofHagia Sophia in the light ofnew archaeological evidence, Bsl 69, zon, s. 88-105. Kourkoutidou-Nikolaidou E., Tourta A., Wandering in Byzantine Thessaloniki, Athens 1997. Krasnoreč’ev L.E., О datirovke volotovskich fresok, [in:] Drevnerusskoe iskusstvo. Problemy і atribucii, red. V.N. Lazarev, O.I. Podobedova, Moskva 1977, s. 149-152·· Kreidl-Papadopoulos K., Bemerkungen zum Justinianischen Templon der Sophienkirche in
Konstantinopel, JOB 17,1968, s. Z79-Z89. Krivošein V., Asketičeskoe i bogoslovskoe učenie svjatogo Grigorija Pałamy, AlOm 3.6,1995. Krzak Z., Od matriarchatu do patriarchatu, Warszawa Z007. Kuz’mina O.V., Respublika Svjatoj Sofii, Moskva zoo8. Kvlividze N.V., Ikona Sofii Premudrosti Božiej i osobennosti novgorodskoj liturgičeskoj tradicii v konceXVv., [in:] Sakratnaja topografija srednevekovogogoroda: Izvestija Instituta christianskoj kyttury srednevekovja, 1.1, Moskva 1998, s. 86-99.
4і8 Bibliografia Kvlividze N. V., Novgorodskaja ikona Sofii Premudrosti Božiej, [in:] e a d e m, Pravoslavnaja ikona. Kanon i stiľ: K bogoslovskomu rassmotreniju obraza, Moskva 1998, s. 387-393· Lamp J.S., Wisdom in Col r.is-20. Contribution and Significance, JETS 41,1998, s· 45-53· Lang В., Der monarchische Monotheismus und die Konstellation zweier Götter im Frühjudentum: ein neuer Versuch über Menschensohn, Sophia und Christologie, [in:] Ein Gott allein?JHWH-Verehrung und biblischer Monotheismus im Kontext der israelitischen und altorientalischen Religionsgeschichte, ed. W. Dietrich, M. A. Klopfenstein, Freiburg 1994, s. 559-563. Lang B., Lady Wisdom: a Polytheistic and Psychological Interpretation ofa Biblical Goddess, [in :] A Feminist Companion to Reading the Bible. Approaches, Methods and Strategies, ed. A. B r e n n e r, C. F o n t a i n е, Sheffield 1997, s. 400-413. Laurent N., Le Corpus des sceaux lEmpire byzantin, vol. IV, L’Eglise, p. 1, L’Eglise de Constantinople, Paris 1963; vol. V, L’Eglise. Planches, Paris 1965. Laurina V.K., O novgorodskoj ikonopisi XVv„ [in:] Zivopis’ Velikoga Novgoroda XV v., red. E.S. S m i r n o v a, V.K. Laurina, E. А. Gordienko, Moskva 1981, s. 143-174· Lazarev V.N., Istorija vizantijskoj živopisi, 1.1, Tekst, Moskva 1947; t. II, Atlas, Moskva 1948. Lazarev V.N., Mozaiki Sofii Kievskoj, Moskva i960. Lazarev V.N., Novgorodskaja ikonopis’, Moskva 1976. Lazarev V.N., Stranicy istorii novgorodskoj živopisi. Dvustoronnie tabletki iz soborą sv. Sofii v Novgorode, Moskva 1977. L a z o v i ć M., Icone,,Sainte Sophie la Sagesse Divine” de la
Collection Provatorojf, Zog 6,1975, s. 68-70. Lebedincev P., Sofija Premudrosť Božija v ikonografii Severa iJuga Rossit, KStar ю, 1884, s. 555-567. Lee D.A., The Heavenly Woman and the Dragon. Rereadings ofRevelation 12, [in:] Feminist Poetics ofthe Sacred. Creative Suspitions, ed. F. D e v 1 і n - G 1 a s s, L. McCredden, New York 2.001, s. 198-12.0. Lenzi A., Proverbs 8:22-31. Three Perspectives on its Composition, JBL 125, 2006, s. 687-714.
Opracowania 419 Leszka M.B., Leszka M J., Zarys dziejów Konstantynopola w latach 117-602, [in:] Konstantynopol. Nowy Rzym. Miasto i ludzie w okresie wczesnobizantyńskim, red. M J. Leszka, T. Wo 1 i ń s к a, Warszawa zon, s. 42-101. Leszka M.]., Rola AniejiJuliany w Konstantynopolu Խաս V-początków VI w., AUL. FH 87, 2011, s. 227-238. Leszka M.J., Wo 1 i ń s к a T., Cesarz, dwór i poddani, [in:] Konstantynopol. Nowy Rzym. Miasto i ludzie w okresie wczesnobizantyńskim, red. M.J. Leszka, T. Wo 1 i ń s к a, Warszawa 2011, s. 234-269. Leuschner J., Novgorod. Untersuchungen zu einigen Fraget seiner Verfassungs- und Bevölkerungsstruktur, Berlin 1980. Lichačev D.S. (Likhachov D.), Novgorod. Art Treasures and Architectural Monuments irh -18th centuries. Architecture. Frescoes. Archeological Artefacts. Minor Arts. Icons. Illuminated MSS, Leningrad 1984. Lichačev D.S., Novgorod Velikij. Očerk istorii kuľtury Novgoroda XI-XVII w., Moskva 1959. Lichačev D.S., Velikoe nasledie. Klassičeskie proizvedenija literatury Drevnej Rusi, Leningrad 1987. Lichačev D.S. (L і k h a c h o v D.), Laurina V., Pushkariov N.,Novgorod Iconsi2th-i7thcentury, Leningrad 1980. Lichačev D.S., Vagner G.K., Vzdornov G.I., S kr y n n i ko v KG.,Velikaja Rus’. Istorija i chudožestvennaja kuľ tura X֊XVIí v., Moskva 1994. Lichačeva V, Iskusstvo Vizantii IV-XV w., Leningrad 1986. Lichačeva V, Izobrazite!noe iskusstvo, [in:] Kuľtura Vizantii. Vtoraja polovina VII-XII v., red. Z.B. Udaľcova, G.G. L i t a v r i n, Moskva 1989, s. 470-495. Licharewa Z., Hagia Sophia w Konstantynopolu, Or 5.4,1937, s. 106-no. L i f š i c
L., Die Ikone „Sophia - Weisheit Gottes” aus der Sammlung der Museen des Moskauer Kreml. Zur Frage nach der Herkunft und der Zeit des ersten Auftauchens des sogenannten „Novgoroder” ikonographischen Typs, [in:] ,Die Weisheit baute ihr Haus”. Untersuchungen zu Hymnischen und Didaktischen Ikonen, ed. K. C. F e 1 m y, E. Haustein-Bartsch, München 1999, s. 29-41. L i f š i c L., Premudrosť v russkoj ikonopisi, W 61, 2002, s. 138-150. L i f š i c L„La Sapienza nelľ iconografia russa, [in:] Sophia. La Sapienza di Dio, ed. G.C. Azzar o, P. Azzar o, Milano 1999, s. 57-65.
420 Bibliografia Li f š i c L., Sofija Premudrosť Božija v russkoj ikonopisi, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikonopisiХІП-ХІХ vv. izsobranij muzeev Rossii, red. O.S. Popova, G.y. Popov, L.I. L i f š i c, G. V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 9-17. Lilienfeld F. v., Das Patrocinium der JHeiligen Sophia” in Europa und besonders in Russland, [in:] idem, Sophia ֊ die Weisheit Gottes. Gesammelte Aufsätze ıpSş-ıççs, Erlangen 1997, s. 212-218. Lilienfeld F. v., „Frau Weisheit” - in Byzantinischen und Karolingischen Quellen des g .Jahrhunderts ֊ allegorische Personifikation, Hypostase oder Typos?, [in:] i d e m, Sophia - die Weisheit Gottes. Gesammelte Aufsätze ipSj -it)95, Erlangen 1997, s. 111-150. L і 1 i e n f e 1 d F. v., Sophia - die Weisheit Gottes, [in:] idem, Sophia - die Weisheit Gottes. Gesammelte Aufsätze iņSļ-ipps, Erlangen 1997, s. 151-174. L o w d e n J., Early Christian Byzantine Art, London-New York 2012. L o w d e n J., The Beginnings ofBiblical Illustration, [in:] Late Antique andMedievalArt ofthe Mediterranean World, ed. E.R. H o f f m a n, Maiden-Oxford 2007, s. 117-134. Lukášov A., Blagoe dejstvie Premudrosti v mire, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikonopisiXIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossii, red. O.S. P o p o v a, G. V. P o p o v, L.I. L i f š i c, G.V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 245-247. Lukášov A., Predislovie, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikono pisi XIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossii, red. O.S. P o p o v a, G.V. Popov, L.I. L i f š i c, G. V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 30-34. Lukášov A., Sofija
Premudrosť Božija, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikonopisi XIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossii, red. O.S. P o p o v a, G. V. P o p o v, L.I. L i f š i c, G. V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 152-153. Lukášov A., Sofija Premudrosť Božija, s izbrannymi svjatymi (triptich), [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikonopisi XIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossii, red. O.S. Popova, G.V. Popov, L.I. L i f š i c, G. V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 274-275· L u r ’ e V.M., Istorija Vizantijskojfilosofii. Formativnyjperiod, Sankt-Peterburg 2006. Losski W. N., Teologia mistyczna Kościoła wschodniego, tłum. I. Brzeska, Kraków 2007. Mack B.L., Wisdom Myth and Mythology. An Essay in Understanding a Theological Tradition, Int 24,1970, s. 46-60. M a j e s k a G.P., Russian Pilgrims in Constantinople, DOP 56, 2002, s. 93-108.
Opracowania 421 M a j e s k a G.P., Russian Travelers to Constantinople in the 14th and is,h centuries, Washington 1984. M a j e s k a G.P., Si. Sophia in the Fourteenth and Fifteenth Centuries. The Russian Travelers on the Relics, DOP 27,1973, s. 69-87. M a j e s k a G.P., The Image ofthe Chalke Savior in Saint Sophia, Bsl 32,1971, s. 284-295. Majorova N., Skokov G., Šedevry russkoj ikonopisi, Moskva 2008. Maksimovič J., Les miniatures byzantines et serbes vers le milieu du XIVe siede, [in:] Decani et ľart Byzantin au milieu du XIVe siede. A ľoccasion de la celebration de 6įo ans du monastère de Dečani. Septembre i(ßs, ed. V.J. D j u r i č, Beograd 1989, s. 137-144· Maikov Ju.G., Freski cerkvi Roždestva „na pole” v Novgorode i ich „proročeskij čin\ Kutočneniju ikonografičeskogo sostava rospisi, [in:] DrevnijNovgorod. Istorija. Iskusstvo. Archeologija. Novye issledovanija, red. S.Jamščikov, Moskva 1983, s. 271-294. Mal’ceva A., Evangelist Matfej, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikonopisiXIII-XIXvv. iz sobranij muzeev Rossit, red. O. S. P o p o v a, G. V. P o p o v, L.I. L i f š i c, G. У. Sidorenko, Moskva 2000, s. 282. Mango С.Л., Documentary Evidence on the Apse Mosaics ofSt. Sophia, BZ 47,1954, s. 395-402·· Mango C., Parker [., A Twelfth-Century Description ofSt. Sophia, DOP 14, i960, s· 233-2-45· Marcus R., The Tree ofLive in Proverbs, JBL 62,1943, s. 117-120. M a r i c h a 1 R., La construction de Sainte-Sophie de Constantinople dans ľanonyme grec (Xesiecle?) et ետ versions vieux-russes, Bsl 21, i960, s. 238-259. Marini ClarelliM.V., Personificazioni,
metafore e alegorie neitarte paUologa, [in:] Ľarte di Bisanzio e tItalia al tempo del Pahologi 1261-1453, ed. A. I a c o b i n і, M. della Valle, Roma 1999, s. 55-67. Martens-Czarnecka M., Les éléments décoratifs sur ետpeintures de la CathédraU de Faras, Warszawa 1982. Martens-Czarnecka M., Malowidła z Dongoh, [in:] Polskie wykopaliska w Starej Döngöli. 45 lat współpracy archeologicznej z Sudanem, red. S. J a k o b i e 1 s k і, War szawa 2006, s. 33-48. Martens-Czarnecka M., The Wall Paintings from the Monastery on Korn Hin Dongola, Warszawa 2011.
422 Bibliografia Martens-Czarnecka M., WallPaintings discovered in OldDongola, [in:] DongolaStudien: 3SJahre polnischer Forschungen im Zentrum des makuritischen Reiches, ed. S. Jakobielski, P.O. Schulz, Warszawa 2001, s. 253-284. Maslenicyn S.I .,Jaroslavskaja ikonopis’, Moskva 1983. Mathews T. F., The Cash of Gods. A Reinterpretation ofEarly Christian Art, Princeton-Oxford 2003. Mavrodinov N., Starobălgarskoto izkustvo XI-XIII v., Sofija 1966. Mavrodinova L.I., Stennata živopis v Bulgarija do kraja na XIV v., Sofija 1995. Mazurczak U.M., Motywy inspiracji w średniowiecznych wizerunkach ewangeli stów, Lublin 1992. Mazurkiewicz R., Deesis. Idea wstawiennictwa Bogarodzicy i św.Jana Chrzciciela w kulturze średniowiecznej, Kraków 2012. McGinn B„ McGinn P.F.,Mistycy wczesnochrześcijańscy. Wizje Boga u mistrzów duchowych, tlum. E.E. Nowakowska, Kraków 2008. M c Ve y K.E., The domed church as microcosm: literary roots ofan architectural sym bol, DOP 37,1983, s. 91-121. Meyendorff J., Ľ iconographie de la Sagesse Divine dans la tradition byzantine, CAr 10,1959, s. 259-277. Meyendorff J.,O vizantijskom isichazme i ego roli v kul turnom i istoričeskom razviէս Vostocnoj Evropy v XIV v., TODL 29,1974, s. 291-305. Meyendorff J., Tema „Premudrosti” v vostočnoevropejskojsrednevekovojkulture i ее nasledie, [in:] Literatura i iskusstvo v sisteme kultury, red. В.В. Piotrovskij, Moskva 1988, s. 244-252. Meyendorff J„ Teologia bizantyjska. Historia i doktryna, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 1984. Meyendorff J., Wisdom-Sophia: Contrasting Approaches to a Complex Theme, DOP 4։, 1987, s. 391-401.
Meyendorff J., Zizn i trudy svjatitelja Grigorija Pałamy. Vvedenie v izučenie, SanktPeterburgi997. M i j a t e v K., Architekturata na srednovekovna Bulgarija, Sofija 1965. M і j o v i ć P., Carska ikonografija u srpskojsrednjovekovnoj umetnosti II, Star 22,1971, s. 67-92. MiljkoviK-Pepek P., Deloto na zografite Michailo і Eutichij, Skopje 1967.
Opracowania 423 Millet G., Lapeinture du Moyen Age en Yougoslavie (Serbie, Macédoine et Monténégro), vol. III, Paris 1962; vol. IV, Paris 1969. M i 1’ k o v V., P о 1 j a n s k i j S., Paleja Tolkovaja: redakcija, sostav, religiozno-filosofskoe iėnciklopedičeskoeznačeniepamjatnika, [in:]Paleja Tolkovaja,red. A.Kamčatnov, Moskva 2002, s. 604-631. M i n c z e w G., Starotestamentowe tehtypseudokanoniczne wpoludniowoslowiańskiej tra dycji rękopiśmiennej, [in: ] Apokryfy i legendy starotestamentowe Słowian Południowych, red. G. Mineze w, M. Skowronek, Kraków 2006, s. XVII-XLII. Mirkovič L, Da li sefreske Markova Manastıra mogu tumačiti žitijem sv. Vasilija Novoga, Star 12,1961, s. 77-90. Misiarczyk L., Midraszyczne korzenie chrystologicznej interpretacji Prz 8, 22 w,Dialogu” Justyna Męczennika, CT 70, 2000, s. 93-107. Moeller H.R., Wisdom Motifs andJohn s Gospel, BETS 6,1963, s. 92-100. Moore M.S., „Wise Women” or Wisdom Woman? A Biblical Study ofWomens Roles, ResQ35,1993, s. 147-158. M o u r i k i D., The Mosaics ofNea Moni on Chios, Athens 1985. Murphy R.E., Assumptions and Problems in Old Testament Research, CBQ29,1967, s. 101-112. Murphy R.E., The Personification ofWisdom, [in:] Wisdom in Ancient Israel. Essays in honour ofj. A. Emerton, ed. J. D a y, R.P. G o r d o n, H.G.M. Williamson, Cambridge 1995, s. 222-233. Murphy R.E., Wisdom and Creation, JBL 104,1985, s. 3-11. Murphy R.E., Wisdom and Eros in Proverbs 1-9, CBQ50,1988, s. 600-603. Murphy R.E., Wisdoms Song: Proverbs 1:20-33, CBQ 48,1986, s. 456-460. Musin A., Russian Medieval Culture as an „Area ofPreservation”
ofthe Byzantine Civilization, [in:] Towards Rewriting? New Approaches to Byzantine Archaeology and Art. Proceedings ofthe Symposium on Byzantine Art and Archaeology. Cracow, September 8-ю, 2008, ed. P.Ł. Grotowski, S. Skrzyniarz, Warsaw 2010, s. 11-44. Muzej Drevnerusskogo Iskusstva imeni Andreja Rubleva, red. A. A. Saltykov, Leningrad 1989. Nash J.F., Sophia: the Gnostic Heritage, EQ 5, 2009, s. 29-39. N a u m o w A., Sofiologia w Akatyście ku czci Bogurodzicy, SOr 47,1998, s. 365-370.
424 Bibliografìa Nersesjan L., Otkrovenie Premudrosti, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikonopisi XIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossit, red. O. S. Popova, G.y. Popov, L.I. L i f š i c, G. V. Sidorenko, Moskva 2.000, s. 304-307. der Nersessian S., A Psalter andNew Testament Manuscript at Dumbarton Oaks, DOP 19,1965, s. 155-183. der Nersessian S., Note sur quelques image se rattachant au thème du Christ-Ange, CAr 13,1962, s. 209-216. der Nersessian S., Program and Iconography ofthe Frescoes ofthe Parecclesion, [in:] The Kariye Djami, vol. IV, Studies in the Art ofthe Kariye Djami and Its Intellectual Background, ed. P.A. Underwood, London 1975, s. 303-349. Nesterova O.E., Sofija - Premudrost', [in:] Mify narodov mira, red. S. A. To k a r e v, t. II, Moskva 1992, s. 464-465. N i k i t e n k o N.N., Rus’ i Vizantija v monumentalnom komplekse Sofii Kievskoj. Istoričeskajaproblematika, Kiev 2004. Nikitenko N.N., Svjataja Sofija Kievskaja, Kiev 2008. Nikolaeva T.V., Drevnerusskaja živopis’ Zagorskogo muzeja, Moskva 1977. Nikolajevič ն, Images votives de Salone et de Dyrrachium, ZRVI19,1980,5. 59-70. N i к о 1 o v a В., Pravoslavnite cărkvi prez bălgarskoto Srednovekovie (IX-XIV), Sofija 2002. N i к о 1 o v a S., Za najstarija bolgarski srednovekoven rãkopis na Starija Zavet, SbL 28/29,1994, s. no-n8. N i k o 1 ’ s k і j A., Sofija Premudrosť Božija. Novgorodskaja redakcija ikony і služba Sv. Sofii, Sankt-Peterburg 1905. N i k o ľ s k i j N., O literaturnych trudach mitropolita Klimenta Smoljatiča, pisatelja XII v., Sankt-Peterburg 1892. Novgorod Icons ւշ,հ-ւքհ
century, ed. D. Likhachov, Leningrad 1980. Ochotina-Linc N. A., Rukopisnoe nasledie Valaamskogo monastyrja XV-nacala XVIIvv., TODL 49,1996, s. 440-470. Onasch K„ Schnieper A., Ikony. Fakty i legendy, tłum. Z. S z a n t e r, Warszawa 2002. Orlova M.A., Naružnye rospisi srednevekovych chrámov. Vizantija. Bałkany. Drevnjaja Rus’, Moskva 2002.
Opracowania 425 Ostašenko E., Presvjataja Troica - Predvečnyj Sovet i Božestvennaja Premudrosť, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikonopisiXIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossii, red. O.S. P o p o va, G. V. P o p o v, L.I. L i f š i c, G.V. Sidorenko, Moskva zooo, s. 36-40. Ostašenko E., Sofija Premudrosť Božija, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikonopisi XIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossii, red. O.S. Popova, G.V. Popov, L.I. L i fš i c, G.V. Sidorenko, Moskva 2.000, s. 40-42. Osterrieder M., Das Land der Heiligen Sophia: das Auftauchen des Sophia-motivs in der Kultur der Ostslaven, WSA 50, 2002, s. 5-62. O z о 1 i n e Ή., La. symbolique cosmique du temple Chrétien selon la mystagogie de saint Maximeե Confesseur, [in:] Liturgija, architektura i iskusstvo vizantijskogo mira, red. K.K. Åke n ť e v, Sankt-Peterburg 1995, s. 30-38. Palmer A., The inauguration anthem ofHagia Sophia in Edessä: a new edition and translation with historical and architectural notes and a comparison with a contempo rary Constantinopolitan kontakton, BMGS 12,1988, s. 117-167. Panajotova D., Bolgarskaja monumentalnaja živopis’ XIV veka, Sofija 1966. Panic D., Babic G., Bogorodica Ljeviška, Beograd 1988. Paprocki H., Święta Mądrość, PrPr 12,1996, s. 16-17. Parani M.G., Fabrics and Clothing, [in:] The Oxford Handbook ofByzantine Studies, ed. E.Jeffreys.J. Haldo n, R. Cormack, Newifork 2008, s. 407-420. Parani M.G., Reconstructing the Reality ofImage. Byzantine Material Culture and Religious Iconography (iV’-ifi Centuries), Leiden-Boston 2003. Paskaleva K., SvetiJoan
Bogoslov i Premãdrostta Božija, [in:] e a d e m, „F načaloto be slovotoľ. Sborník statu i studii 1967-2011 g., Sofija 2011, s. 469-490, 620-626. Pelekanidis S.M., C h r i s t o u P. C., Ts i o u m i s C., Kadas S.N., The Treasures ofMount Athos. Illuminated Manuscripts, vol. I, Athens 1974; vol. II, Athens 1975. Peno Z., Christološki značaj predstave Premudrosti u crkvi Svete Sofije u Ochridu, [in:] Byzantine World in the Balkans, ed. B. K r s m a n o v i ć, Lj. M a k s i m о v i ć, R. R a d і ć, vol. I, Belgrade 2012, s. 137-144. Perkins P., Jesus: Gods Wisdom, WWo 7,1987, s. 273-280. Petkovič S., The Patriarchate ofPeć, Belgrade 2009. Petkovič V.R., La peinture Serbe du Moyen Age, vol. I, Belgrad 1930.
42.6 Bibliografia Petrov V. V., Maksim Ispovednik. Ontologija i metod v vizantijskojfilosofii VII v., Moskva 1007. Petrovič R.D., Slikarstvo kupole manastira Nove Pavlice, S.RZZSK 24, 1992, s. 193-215. Pežemskij D. V., Archeologičeskij oblik „večevych” ploščadej Velikogo Novgoroda, [in:] Spory o novgorodskom vece. Meždisciplinarnyjdialog. Materiały „ kruglogo stola”'. Evropejski/ universitet v Sankt-Peterburge. 20IX2010 g., red. М.М. Krom, Sankt-Peterburg 2012, s. 162-185. Pieśń o niebieskiej ksiţdze. Antologia rosyjskiej ludowej poezji religijnej, red. R. Ł u ż n y, Warszawa 1990. Pijoan J., Machowski M., Wczesnochrześcijańska sztuka Syrii i Palestyny, [in:] Sztuka świata, red. P. d e P a 1 o 1, J. P i j o a n, t. III, Warszawa 1993, s. 49-59. Piltz К., A Portrait ofa Palaiologan Emperor, W 55,1998, s. 222-226. Piltz E., Trois sakkoi byzantins. Analyse iconographique, Stockholm 1976. Pivovarova N., Premudrost’ і Cerkov, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikonopisi XIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossii, red. O.S. Popova, G. V. Popov, L.I. L i f š і c, G. V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 324-325. Plešanova LL, Dva rezných obrazka v sobranii Russkogo Muzeja, PK.NO, 1979/1980, s. 209-217. Pljuchanova M., Sjužety i simvoly Moskovskogo carstva, Sankt-Peterburgi995. Podskalsky G., Chrześcijaństwo і literatura teologiczna na Rusi Kijowskiej (g88֊i2ļj), tłum. J. Zychowicz, Kraków 2000. Pokrovskij N. V., Drevnosti Kostromskogo Iparevskogo monastyrja, VAI 4,1885, s. 1-34. Pokrovskij N. V., Evangelie v pamjatnikach ikonografiipreimuščestvenno vizantijskich i russkich,
Moskva 2001. Poniży B., Księga Mądrości o Bogu, Poznań 2008. Poniży B., Księga Mądrości. Od egzegezy do teologii, Poznań 2000. Poniży B., Ku osobowej mądrości w literaturze Starego Testamentu, PST 20, 2006, s. 27-40. Poniży B., Logos w Ksiţdze Mądrości (18,14-16) międzypersonifikacją a teologizacją, ZNKUL 40,1997, s. 75-92.
Opracowania 427 Poniży В., Mądrość Salomona - ΣΟΦΙΑ ΣΑΑΩ.ΜΩ.ΝΟΣ księgą spotkania.Judaizm ihellenizm w Księdze Mądrości, [in:] Biblia w kulturze. Materiały sesji zorganizowa nejprzez Katedrę Filologii Polskiej WSP w Słupsku i Wyższe Seminarium Duchowne w Koszalinie, red. S. Rzepczyński, Słupsk 1996, s. 7-20. Poniży B., Mądrość uosobiona w Syr 24 i w Księdze Mądrości, [in:] Mistrz i uczeń w tradycji biblijnej. Autorytet mistrza, red. A.S.Jasiński, W.J. S z t у k, Katowice 1008, s. 38-58. Poniży B., Wykład pochwalny charakterystyki Mądrości (Mdr 7,22b—8,1), TST 23, 2004, s. 25-41. Popov G.V., Carskie vrata. Levaja štvorka, [in:] Sofija Premudrost' Božija. Výstavka russkoj ikonopisi XIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossii, red. O.S. Popova, G. V. Popov, L.I. L i f š i c, G. V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 280. Popov G. V., Periodizacija russko-balkanskich svjazej XV v. (po materialam živopisi i miniatjury), [in:] Slavjanskie kuttury i Bałkany (Les cultures slaves et les Balkans), 1.1, (IX-XVIII vv.), red. N. Todorov, V. Typkova-Zaimova, Sofija 1978, s. 277-289. Popov G.V.,Ryndina A. V., Zivopis’ i prikladnoe iskusstvo Tveri XIV-XVI v., Moskva 1979. Popova OS., Altrussische Buchmalerei ii. bis Anfangitì.Jahrhundert, Leningrad 1984. Popova O.S., Il volto di Cristo neitarte bizantina, [in:] Sophia. La Sapienza di Dio, ed. G.C. A z z a r o, P. A z z a r o, Milano 1999, s. 19-30. Popova OS.,Izobraziteľnoe iskusstvo, [in:] Kuttura Vizantii. IV-pervajapoiovina VII v., red. Z.V. Udal’cova, Moskva 1984, s. 546-572. Popova O.S., Les miniatures russes du XIeau XVe siècle, Leningrad 1975.
Popova O. S., Novgorodskie miniatjury i vtoroe juznoslavjanskoe vlijanie, [in:] Drevnerusskoe iskusstvo. Chudožestvennaja kuttura Novgoroda, red. V.N. Lazarev, V.V. Rostockin, O.I. Podobedova, Moskva 1968, s. 179-200. Popova O.S., Obraz Christa v vizantijskom iskusstve, [in:] SofijaPremudrost’Božija. Výstavka russkoj ikonopisiXIII-XIX vv. iz sobranij muzeev Rossii, red. O. S. P o p o v a, G. V. P o p o v, L.I. L i f š i c, G. V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 18-28. Popova O.S., Russian Illuminated Manuscripts, London 1984.
428 Bibliografia P o r f i r i d o v N. G., Drevnij Novgorod. Očerki iz istorii russkoj kułtury XI-XV w., Moskva 1947. Potocki S., Mądrość a życie ludzkie w ujęciu Księgi Przysłów, PreCh 1 1987/1988, s. 107-112. Potocki S., Personifikacja Mądrości, [in:] Księga Przysłów, red. S. P o t о с к i, Poznań 2.008, s. 246-250. Potocki S., Rady Mądrości. Przewodnik po mądrościowej literaturze Starego Testamentu, Lublin 1993. Potocki S., Układ literacki Prz 1-9, RTK 18,1971, s. 51-83. Potocki S., Uosobienia Mądrości w Księdze Przysłów (rozdz. 1-9), CT 41, 1971, s. 45֊58. Potocki S., Wstęp historyczno-krytyczny, [in:] Księga Przysłów, red. S. P o t о с к i, Poznań 2008, s. 27-55. Povesti i skazanija Drevnej Rusi. Pamjatniki literatury XI-XVII w. v izbrannychperevodach. Izbornik, red. D.S. L i c h a č e v, Moskva-Sankt-Peterburg 2001. Praškov L., Chreleva baśnja Riłskogo monastyrja i ее stenopis’, [in:] Drevnerusskoe iskusstvo. Zarubežnye svjazi, Moskva 1975, s. 147-171. Praškov L., Cbrelovata kula: istorija, architektura, zivopis, Sofija 1973. Pratt R.L., The Wisdom ofthe Gospel. 1 Corinthians i:i8-2:s, HIM 3, 2001, s. 16-28. Pravoslavnaja ikona, red. N.L. Vo 1 k o v s k i j, Sankt-Peterburg 2005. P r i p a č k i n I.A., Ikonografija Gospoda Iisusa Christa, Moskva 2001. Prochorov G.M., Isichazm i obščestvennaja mysl v VostočnojEvrope vXIVv., [in:] idem, Rus' i Vizantija v epochu Kulikovskoj bitvy. Stali, Sankt-Peterburg 2000, s. 44-95. Prochorov G.M., K istorii liturgićeskoj poézii: gimny i molitvy patriarcha Filofeja Kokkina, TODL 27,1972, s. 120-149. Prochorov G.M., Korpus sočinenij
s imenem Dionisija Areopagita v drevne-russkoj literature. Problemy i zadaći izučenija, TODL 31,1976, s. 351-361. Prochorov G.M., Poslanie Titu-ierarchu Dionisija Areopagita v slavjanskom perevode i ikonografija „Premudrosť sozda sebe dom”, TODL 38,1985, s. 18-41. Prochorov G.M., Sočinenija Dionisija Areopagita v slavjanskoj rukopisnoj tradicii (kodikologičeskie nabljudenija), [in:] Russkaja i armjanskaja srednevekovnye literatu ry, Leningrad 1982, s. 80-94.
Opracowania 429 P r o c o p i o u h., La question macédonienne dans la peinture byzantine, Athènes 1962. Protokoly seminárov otca Sergija Bulgakova o Sofii, Premudrosti Božiej, red. V.A. Zander, [in:] Bratstvo svjatoj Sofii. Materiały i dokumenty 1923-1939, red. N. A. Struve, Moskva-Pariž 2000, s. 113-143. Pskov. Art Treasures and Architectural Monuments 12th—ιγΛ centuries, ed. S. Yamshchikov, Leningrad 1978. Puchová T.F., Duchovnye stichi o Egorii Chrabrom, zapisannye v Voronežskom krae v XIX-XXI vv. (po materialamfotklornogo archiva kafedry teorii literatury ifolklora VGUі Archiva Russkogo Geografičeskogo obščestva), [in:] Duchovnye stichi Voronežskogo kraja, red. T.F. P u c h o v a, T. V. Manukovskaja, A. A. Cernobaevaja, Voronež 2011, s. 7-13. Pucko V, Reznaja derevjannaja ikonapinskogo knjazja, GBr 23, 2008. R ado j č ić S., Freska pokajanja Davidovog u ochridskoj sv. Sofiji, [in:] idem, Tekstovi ifreske, Novi Sad 1965, s. 128-135. Radojčić S., Freske Markovog Manastira i život sv. Vasilija Novog, ZRVI 4,1956, s. 215-227. Radojčić S., Likovi inspirisanich, [in:] idem, Tekstovi ifreske, Novi Sad 19Ճ5, s. 9-22. Radojčić S., О Trpezi Premudrosti u srpskoj književnosti i umetnosti od ranog XIII do ranogXIX v., [in:] idem, Odabrani članci i studije 1933-1978, Beograd-Novi Sad 1982, s. 223-229. Radojčić S., Prilozi za istorijų najstarijegochridskogslikarstva, [in:] i d e m, Odabrani članci i studije 1933-1978, Beograd-Novi Sad 1982, s. 109-127. Radojčić S., Staro srpsko slikarstvo, Beograd 1966. Radojčić S.,La table de la Sagesse dans la literature et tart serbes, ZRVI
16,1975, s. 215-224. Radojčić S., Uloga antike u starom srpskom slikarstvu, [in:] idem, Odabrani članci i studije 1933-1978, Beograd-Novi Sad 1982, s. 65-73. Radojčić S., Umetnički spomenici manastira Chilandara, ZRVI 3,1955, s. 163-192. Radojčić S., Zografi. 0 teoriji slike i slikarskog stvaranja u našoj staroj umetnosti, [in:] idem, Odabrani članci i studije 1933-1978, Beograd-Novi Sad 1982, s. 81-96. Rajkov G.P., Sofijskijsobor Velikogo Novgoroda, Sankt-Peterburg 2007. Re e s e J.M., Plan and Structure in the Book of Wisdom, CBQ27,1965, s. 391-399.
Bibliografia 430 Ribarova Z., Chauptova Z., Grigorovičev parimejnik. Tekst so kritički aparat, Skopje 1998. R i s t i ć V., Novootkrivenefreske u crkvi Sv. Bogorodice manastira Naupare, S.RZZSK z6,1994, s. 131-149. R j a b o v О. V., Russkajafilosofija ženstvennosti (XI-XX vv.), Ivanovo 1999. R o d 1 e y L., Cave monasteries ofByzantine Cappadocia, Cambridge zoio. Romaniuk К., Wstęp historyczno-krytyczny, [in:] Księga Mądrości, red. K. R o m a n i u k, Poznań-Warszawa 1969, s. 15-81. Rossijskoe zakonodateľstvo X-XX w., red. O. I. C i s t j a k o v, 1.1, Zakonodateī'stvo Drevnej Rusi, red. V.T. P a š u t o, Moskva 1984. Rozanova N. V., Rostovo-suzdalskaja živopis’ XI1-ХVI vv., Moskva 1970. Rozanova S.S., Transformacija obraza Sofii v drevnerusskoj kulture: ot archetipa k konceptu. Avtoreferat dissertacii na soiskanie učenoj stepeni kandidatafilosofskich nauk, Sankt-Peterburg zoio. Różycka-Bryzek A., Hagia Sophia, [in:] Encyklopedia kultury bizantyńskiej, red. O. J u r e w i c z, Warszawa zooz, s. 193-195. Rudolph К., Gnostycka kosmologia i kosmogonia, Nom z, 1992, s. 5-24. Rudolph К., Gnoza. Istota i historia późnoantycznej formacji religijnej, tłum. G. Sowiński, Kraków 1995. R u e t h e r R.R., Goddesses and the Divine Feminine. A Western Religious History, Berkeley-Los Angeles-London 2005. Sarab’janov V.,„Svjatiteli-istočnikiPremudrosti”vofreskachSpaso-Preobraženskoj cerkvi Evfrosin eva monastyrja v Polocke, PI 43.1,2010, s. 12-17. Sarab’janov V.D., Smirnova È.S., Istorija drevnerusskoj živopisi, Moskva 2007. S ch ар i r o M., Notes on Castelseprio, [in:] i d e m, Late
Antique, Early Christian and Medieval Art. Selected Papers, New York 1979, s. 115-130. S c h r o e r S., Die personifizierte Sophia im Buch der Weisheit, [in:] Ein Gott alleinÌ JHWH-Verehrung und biblischer Monotheismus im Kontext der israelitischen und altorientalischen Religionsgeschichte, ed. W. Dietrich, M.A. Klopfenstein, Freiburg 1994, s. 543-557· S c h r o e r S„ Wisdom Has Built Her House. Studies on the Figure ofSophia in the Bible, Collegeville 2000.
Opracowania 431 Schultz R.L., Unity or Diversity in Wisdom Theology? A Canonical and Covenantal Perspective, ТВ 48,1997, s. 271-306. Scott R.B.Y., The Study ofthe Wisdom Literature, Int 24,1970, s. 20-45. Scott R.B.Y., Wisdom in Creation: the ãmôn ofProverbs VIII 30, VT io, i960, s. 213-223. Sidorova T. A., Volotovskaja freska „Premudrosť sozda sebe dom” і ее otnošenie k novgorodskoj eresi strigoinikov v XIV v., TODL 26,1971, s. 212-231. Simič G., Todorovič D., Brmbolić M., Zařič R., Manastir Resava, Beograd 2011. S e b e s t a J., Ikona Bożej Mądrości - Sedes Sapientiae. Boska Sofia w nauczaniu i iko nografii chrześcijańskiej, SEI 13, 2011, s. 431-450. S e i b t W, Z a r n i t z M.L., Das Byzantinische Bleisiegel als Kunstwerk. Katalog zur Ausstellung, Wien 1997. S e m o g 1 o u K., La théophanie de Latôme et les exercices d interprétations artistiques durant les „renaissances” byzantines. Les nouveaux signifiants de (la vision de) Dieu, [in:] Bizancjum a renesansy. Dialog kultur, dziedzictwo antyku. Tradycja i współ czesność, red. M. Janoch a, A. Sulikowska, I. Tatarova, Warszawa 2012, s. 231-239. Sielicki F„ Biblia w najstarszej kronice ruskiej Powieść minionych lat, ZNKUL 27, 1984, s. 3-12. S i n k e v i č I., The Church ofSt. Panteleimon at Nerezi. Architecture, Programme, Patronage, Wiesbaden 2000. S i n n o 11 A.M., The Personification of Wisdom, Ashgate 2005. S k e h a n P.W., Structures in Poems on Wisdom: Proverbs 8 and Sirach 24, CBQ 41, 1979, s. 365-379Slavova T., Rannata prevodna і originalna bâlgarska literatura: žanrov i tematićen obchvat. BibUjskiprevodi,
[in:] Istorija na bălgarskata srednovekovna literatura, red. A. Miltenova, Sofija 2008, s. 93-103. Słownik pisarzy antycznych, red. A. Swiderkówna, Warszawa 1990. Smirnowa E., Fonti della Sapienza. Le miniature di Novgorod del XV secolo, Milano 1996. Smirnova È.S., Lìcevye rukopisi Velikogo Novgoroda XVv., Moskva 1994.
432 Bibliografia Smirnova È.S., Miniatjury dvuch novgorodskich rukopisej, [in:] Drevnerusskoe iskusstvo. Rukopisnaja kniga, red. O.I. Podobedova, Moskva 1983, s. 180-203. S m i r n o w a EMoskauer Ikonen des 14. bis ιγ. Jahrhunderts, Leningrad 1989. Smirnova F.S., Očerk istorii novgorodskoj ikonopisiXVv., [in:] Zivopis’ Velikogo Novgoroda XV v., red. È.S.Smirnova.V.K. Laurina, E.A. Lordienko, Moskva 1982, s. 16-142. Smith M.S., God Male and Female in the Old Testament: Yahweh and his ,Asherah”, TS 48,1987, s. 333-340. Smith M.S., Yahweh and Other Deities in Ancient Israel: Observations on Old Problems and Recent Trends, [ in : ] Ein Gott allein ?JHWH- Verehrung und biblischer Monotheismus im Kontext der israelitischen und altorientalischen Religionsgeschichte, ed. W. Dietrich, M.A. Klopfenstein, Freiburg 1994, s. 197-227. Smolčić-Makuljević S., Manastir Treskavac и i ¡. veku іprogram zidnog slikar stva naosa crkve Bogorodiänog Uspenja, ZMSLU 37, 2009, s. 43-79. Smorąg-Różycka M., Bizantyńskie miniatury rysunkowe w dobie renesansu mace dońskiego: czy tylko odnowienie tradycji antycznej?, [in:] Disegno - rysunek u źró deł sztuki nowożytnej, red. T.J. Zuchowsk i, S. Dudzik, Toruń 2001, s. 35-51. S my ko w s к a E., Sofìa, [in:] e a d e m, Ikona. Mały słownik, Warszawa 2008, s. 72-73. S n a i t h J.G., Ecclesiasticus: a Tractfor the Times, [in:] Wisdom in Ancient Israel. Essays in honour ofj. A. Emerton, ed. J. D a y, R.R G o r d o n, H.G.M. Williamson, Cambridge 1995, s. 170-181. Sneed M., „White Trash” Wisdom: Proverbsд Deconstructed, JHebS 7,2007, s. 2-10. Sorokatyj V.,
Kniinaja miniatjura. Evangelist Mark, [in:] Sofija Premudrosť Božja. Výstavka russkoj ikonopisiXIII-XIX vv. izsobranij muzeev Rossit, red. O.S. P o p o v a, G. V. Popov, L. L L і f š і c, G. V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 284. Spasitelná kniga. Grăckijat original na Simeonovija sbomik. Kniga, proizchoždašča i sâstavena ot različni reči i dušepolezni razkazi, narečena „Spasitelná”, red. P. J a n e v a, S. I v a n o v, Sofija 2008. Spiteris Y., Ostatni Ojcowie Kościoła. Kabasilas. Palamas, tłum. В. W i d 1 а, Warszawa 2006. Stančev K., Koncepcijata na Pseudo-Dionisij Areopagit za obraznoto poznanie i nejnoto razprostranenie vsrednovekovna Bãlgarija, SbL 3,1978, s. 62-76. Staroslavjanskij slovar po rukopisjam X֊XI vv., Moskva 1994.
Opracowania 433 Ştefănescu I. D., Ľillustration des liturgies dans Hart de Byzance et de ľ Orient, Bruxelles 1936. Steinmann A.E., Proverbs і-д as a Solomonic Composition, JETS 43, 2.000, s. 659-674. Stępień T., Osoba ipisma Pseudo-Dionizego Areopagity, [in:]Pseudo-Dionizy Areopagita, Pisma teologiczne, red. M. D z i e 1 s к a, Kraków 2005, s. 7-14. Story C.I.K., The Book ofProverbs and Northwest Semitic Literature, JBL 64,1945, s. 319-ЗЗ7· Strçkowski S., Sofiologia św. Grzegorza z Nyssy. Elementy teologii trynitarnej i antro pologii w „Homiliach” do pieśni nad Pieśniami”, Kraków 2006. Strub-Roessler O.H., Die Hagia Sophia, die Kirche der Göttlichen Weisheit. Eine generelle Untersuchung ihrer Konstruktion, BZ 42,1942, s. 158-177. Strzygowski J., Die Miniaturen des Serbischen Psalters der Königl. Hof- und Staatsbibliothek in München, Vienna 1906. S t y 1 i a n o u A., Stylianou J. A., The Painted Churches of Cyprus. Treasures ofByzantine Art, Nicosia 1997. Sulikowska-Gąska A., Spory o ikony na Rusi w XV i XVI w., Warszawa 2007. S v i r i n A.N., Iskusstvo knigi Drevnej RusiXI-XVH vv., Moskva 1964. Szram M., Chrystus - Mądrość Boża według Orygenesa, Lublin 1997. Szram M., Obrazowe terminy biblijne wfunkcji alegorii Chrystusa - Mądrości Bożej wpismach Orygenesa, [in:] Sympozja Kazimierskiepoświęcone kulturze świata późnego antyku i wczesnego chrześcijaństwa, red. B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, Lublin 1998, s. 117-143. Święte niewiasty. Maly leksykon hagiograficzny, red. J. Charkiewicz, Hajnówka 2001. Salina L, Bogorodica - Dom i Chram Premudrosti, [in:] Sofija Premudrosť
Bożija. Výstavka russkoj ikonopisiXIII-XIX vv. izsobranij muzeev Rossit, red. O. S. P o p o v a, G. V. Popov, L. I. L і f š i c, G. V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 136-141. Šalina L, Domostroiteľstvo Christa - Sofii - osušćestvhnieplana spasenija, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikonopisi XIII—XIX vv. iz sobranij muzeev Rossit, red. O.S. P o p o v a, G. V. P o p o v, L.I. L i f š i c, G. V. Sidorenko, Moskva 2000, s. 80-85.
434 Bibliografìa Salina I., Sofija Premudrosf Božija, [in:] Sofija Premudrosť Božija. Výstavka russkoj ikonopisiXIII-XIXvv. izsobranijmuzeev Rossii, red. O.S. P o p o v a, G. V. Popov, L.I. L i f š i c, G.V. Sidorenko, Moskva 2.000, s. 74-75. S č a p o v Ja.N., Knjažeskie ústavy i cerkov v Drevnej Rusi XI-XIV vv., Moskva 1972. S č a p o v a Ju.L., Novyj vzgljad na dve novgorodskie nachodki (Venecianskoe steklo v Novgorode), [in:] Istorija i kultura drevnerusskogo goroda, red. G. A. Fedorov-Davydov, Moskva 1989, s. 82-88. Sčepkina M.V.,Miniatjury ChludovskojPsaltyri. Grečeskijilljustrirovannyjkodeks IX v., Moskva 1977. Spidlik T., Duchowość chrześcijańskiego Wschodu. Przewodnik systematyczny, tłum. L. Rodziewicz, Kraków 2005. Spidlik T., Softologia, [in:] idem, Myśl rosyjska. Inna wizja człowieka, tlum. J. D e m b s к a, Warszawa 2000, s. 393-421. Spidlik T.,Zmierzając ku teologii sofiologicznej, [in:] Chrześcijańska tożsamośćEuropy. Dwapłuca, red. idem, tłum. L. Rodziewicz-Doktór, Kraków 2007, s. 91-137. Stender G.M., Kompozicionnye osobennosti trech drevnerusskich Sofijskich soborov v ich svjazi s liturgiej, Bro i, 1995 s. 298-302. Stender G.M., S i v a к S.I., Architektura inter era novgorodskogo Sofijskogo soborą i nekotorye voprosy bogosluženija, Bro i, 1995, s. 288-297. Tarasov O.Ju., Ikona i blagočestie. Očerki ikonnogo dela v imperatorskoj Rossit, Moskva 1995. Tatić-Đurić M., Premudrost uz jevanđelistu u Resavi, [in:] e a d e m, Studije o Christu, Beograd 2011, s. 74-91. Tenace M., Le sens des représentations de la Sophia comme ange dans la tradition orthodoxe russe.
Un pont entre teologie,philosophie el art, JF.a.sCS 59, 2007, s. 261-280. Teteriatnikov N.B., Mosaics ofHagia Sophia, Istanbul. The Fossati Restoration and the Work ofthe Byzantine Institute, Washington 1998. Teteriatnikov N.B., The Image ofthe Virgin Zoodochos Pege: Two Questions Concerning its Origin, [in:] Images ofthe Mother ofGod. Perceptions ofthe Theotokos in Byzantium, red. M. Vassilaki, Ashgate 2004, s. 225-233. Tjaželov V.,Sopocinskij O., Malaja istorija iskusstv. Iskusstvo średnich vekov. Vizantija. Armenija i Gruzija. Bolgarija i Serbija. Drevnjaja Rus'. Ukraina i Belorussija, Moskva 1975.
Opracowania 435 To d i ć В., Archiepiskop Lav - tvorac ikonografskog programafresaka u Svetoj Sofiji Ochridskoj, [in:] Byzantine World in the Balkans, ed. B. Krsmanović, Lj. M a k s i m o v i ć, R. R a d i ć, vol. I, Belgrade 2012, s. 119-136. To d i ć B., Gračanica. Slikarstvo, Priština 1999. To d ić B., Serbian Medieval Painting. The Age ofKing Milutin, Belgrade 1999. To d i ć B., Staro Nagoričino, Beograd 1993. To d i ć B., Tradition et innovations dans le programme et liconographie desfresques de Dečani, [in:] Dečani et ΐart Byzantin au milieu du XIVe siede. A ľoccasion dela celebration de òso ans du monastère de Dečani. Septembre igSs, ed. V.J. D j u r і é, Beograd 1989, s. 251-271. Tr a d і g o A., Ikony i święci prawosławni, tłum. E. Maciszewska, Warszawa zon. Trible P., Wisdom Builds a Poem. The Architecture ofProverbs 1:20-33, JBL 94,1975, s. 509-518. Trofimova M.K., Pervyj pokajannyj gimn Sofii. Iz gnostičeskoj interpretácii, VDI 4,1990, s. 105-117. Trubeckoj S.N., O svjatoj Sofii, Premudrosti Božiej, VFi 48.9,1995, s. izo-168. Tsamakda V., Darstellungen der Hagia Sophia bzw. der Weisheit Gottes in der kre tischen Wandmalerei, BZ 101, 2008, s. 209-230. Tu 1 u p o v V., Pus’ Novgorodskaja, Moskva 2009. Tu r і 1 o v А. А., К voprosu о datirovke rospisi ehrama Uspenija na Volotovom Pole i proischoždenii masterovfresők cerkvi Spasa na Kovaleve (po dannym paleografii, [in:] Vpoiskach utračennoj Vizantii. Kultura srednevekovogo Novgoroda i Drevnej Rusi kak istočnik dija sinchronno-stadialnoj rekonštrukcii vizantìjskoj civilizácii IX-XV vv., red. D.E. A f i n o g e n o
v, A.E. M u s i n, E. V. To r o p o v a, SanktPeterburg-Velikij Novgorod 2007, s. 53-56. Tu r i 1 o v K.K.,Majskajapamjať osvjaščenija SofiiKievskoj (ęs2g.):popytka interpre tácii izvestija, [in:] Stanovlenie slavjanskogo mira i Vizantija v epochų rannego srednevekovja, red. G.G. Litavrin, Moskva 2001, s. no—iii. Tu r k i e 1 J., Przewodniki po Księdze Syracha - αυτός, b, συ, τις, τίνι (Syr ι-ιο), Slupsk 2005. Tvorogov O.V.,DrevnerusskajaknižnosťXI-XIVvv.Katalogpamjatnikov,TODL 56, 2004, s. 3-45.
43б Bibliografia Tvorogov O. V., Izbornik ιογį g., [in:] Slovar knižnikov i knižnosti Drevnej Rusi (XI - pervaja polovina XIV v.), red. D.S. Lichačev, Leningrad 1987, s. 194-196. Tvorogov O. V., Kliment Smoljatič, [ín:] Slovar knižnikov і knižnosti Drevnej Rusi (XI - pervaja polovina XIV v.), red. D.S. Lichačev, Leningrad 1987, s. 117-2.28. Tvorogov O. V., Paleja Tolkovaja, [in:] Slovar knižnikov і knižnosti Drevnej Rusi (XI - pervaja polovina XIV v.), red. D.S. Lichačev, Leningrad 1987, s. 285-288. Tysiąc lat ikony bułgarskiej IX֊XIX w. Katalog wystawy ze zbiorów bułgarskich, red. L. Praszko w, Warszawa 1978. Udal’cova ZN.,Razvitie istoričeskoj mysli, [in:]Kultura Vizantii.IV-pervajapolo vina VII v., red. Z.y. Udal’cova, Moskva 1984, s. 119-271. Uspienski L., Teologia ikony, tlum. B. D ą b - К a 1 i η ο w s k a, Poznań 1993. U v а r о v A., Reznaja ikona „Premudrosť sozda sebe dom”, prinadležavšajapinskomu knjazju Feodoru Ivanoviču Jaroslaviču, 14Ç/J-1522, Moskva 1867. Vaganova N. A., S.N. Bulgakov - „vizantijskij gumanisf XX v. (ikonografija Sofii Premudrosti i sofiologija S.N. Bulgakova), VPSTBI 2, 2004, s. 191-232. Va k 1 i n o v S., Formirane na starobălgarskata kultura. VI-ΧΙ v., Sofija 1977. Valentin R., Immortality in the Book of Wisdom in the Context ofthe Overlapping Worlds, SUBB.TCL 55,2010, s. 85-99. Vasica J., Literárnípamátky epochy Velkomoravské863-885, Praha 1966. Va w t e r B., Prov 8:22: Wisdom and Creation, JBL 99,1980, s. 205-216. Velev L, Srednovekovni kniževni antologii. Rakopisnite antologiski zbornici vo makedonskata kniževna tradicija, Skopje 2000.
Vikan G., Sacred Image, Sacred Power, [in:] Late Antique and Medieval Art ofthe Mediterranean World, ed. E.R. H o f f m a n, Maiden-Oxford 2007, s. 135-146. Volodina T. V, Kultura regioną: chudožestvennaja kultura Velikogo Novgoroda. Izbrannye stránky, Velikij Novgorod 2002. Vraneševič В., Muza - Božanska Premudrost:jedan antički motiv i njegova trans formacija u chrišćanskom kontekstu, NViz 10, 2012, s. 415-427. Vraneševič В., Primerpersonifikacija Božanske Premudrosti u Radoslavljevomjevanđelju, NViz 9, 2011, s. 377-387. Vzdornov G.I., Iskusstvo knifi v Drevnej Rusi. Rukopisnaja kniga Severo-Vostočnoj RusiXII-načalaXVvv., Moskva 1980. Vzdornov G.I., Issledovanie о Kievskoj Psaltiri, Moskva 1978.
Opracowania 437 Vzdornov G. L, Miniatjura iz Evangelija popa Domki i čerty vostočno-christianskogo iskusstva v novgorodskoj živopisi XI-XII vv., [in:] Drevnerusskoe iskusstvo. Chudožestvennaja kut tura Novgoroda, red. V. N. Lazarev, V. V. Kostočkin, O.I. P o d o b e d o v a, Moskva 1968, s. 201-222. Vzdornov G.I., Volotovo. Ereski cerkvi Uspenija na Volotovom pole bliz Novgoroda, Moskva 1989. Wa 11 e r C., Raising on the Shield in Byzantine Iconography, REB 33,1975, s. 133-176. Walter C., Sztuka i obrządek Kościoła bizantyńskiego, tłum. K. Malcharek, Warszawa 199г. Walter C., The Iconography ofConstantine the Great, Emperor and Saint, Leiden 2006. Waltke B.K., The Book ofProverbs and Ancient Wisdom Literature, BibS 136,1979, s. 211-238. Warzecha J., Personifikacja Słowa i Mądrościjako przygotowanie Wcielenia, CT 70, zooo, s. 2.1-35. Wątróbska H., The Izbornik ofthe XIIIth Century (Cod. Leningrad, GRB, Qj .I.i8). Text in Transcription, PKn 19/20,1987.Priloženie. We eks S., The Context and Meaning ofProverbs 8:30a, JBL 125, 2006, s. 433-442. We i s b a c h W., Die Darstellung der Inspiration aufmittelalterlichen Evangelistenbildern, RACr 16,1939, s. 101-127. Weitzmann K., Der Pariser Psalter Ms. Grec. 13p und die mittelbyzantinische Renaissance, [in:] idem, Byzantine Liturgical Psalters and Gospels, London 1980, art. I, s. 178-194. Weitzmann K., Eine Pariser-Psalter-Kopie des 13. Jahrhunderts aufdem Sinai, [in:] idem, Byzantine Liturgical Psalters and Gospels, London 1980, art. II, s. 125-144· Weitzmann K., Late Antique andEarly Christian Book Illumination, New York 1977.
Weitzmann K., The Character andIntellectual Origins oftheMacedonian Renaissance, [in:] i d e m, Studies in Classical and Byzantine Manuscript Illumination, Chicago London 1971, s. 176-223. Weitzmann K., The Classical in Byzantine Art as a Mode ofIndividualExpression, [in:] idem, Studies in Classical and Byzantine Manuscript Illumination, ChicagoLondon 1971, s. 151-175.
438 Bibliografia Weitzmann К., Chatzidakis M., Míate v К., Radojčić S., Frühe Ikonen. Sinai. Griechenland. Bulgarien. Jugoslavien, Sofia-Belgrad 197z. We 11 e s z E., Historia muzyki i hymnografii bizantyńskiej, tłum. M. К a z i ń s к i, Kraków 2006. Why b r ay R.N., Proverbs VIII 22-31 audits Supposed Prototypes, VT 15,1965,5.504-514. W h y b r a y R.N., Some Literary Problems in Proverbs I-IX, VT16,1966, s. 482-496. Williams D.H., Proverbs 8:22-31, Int 48,1994, s. 275-279. W і 1 k e n R.L., Duch myśli wczesnochrześcijańskiej. Wposzukiwaniu oblicza Boga, tlum. D. Waszkiewicz, Kraków 2009. W1 o s i ń s k i M., Przesianie katechetyczne Księgi Syracha, Włocławek 2005. Wójcicka U., Literatura staroruska z elementami historii i kultury dawnej Rusi, Bydgoszcz zoio. Wojtowicz M., Najstarsze datowane inskrypcje słowiańskie X-XIII w., Poznań 2005. Wright A.D., The Structure ofWisdom ii-iç, CBQ 27,1965, s. 28-34. Wroński S., Mądrość, Kraków zoio. Yoder C.R., The Woman ofSubstance. A Socioeconomic Reading ofProverbs 31:10-31, JBL 122, 2003, s. 427-447. Z a m f i r K., Questfor Wisdom as Questfor Identity. The Case ofthe Deuterocanonical Wisdom Literature, SUBB.TCL 53, 2008, s. 79-89. Zapasko Ja.P.,Pamjatkiknizkovogomistectva. Ukrams'ka rukopisnakniga, Lviv 1995. Z e r n а с к К., Die burgstädtischen Volksversammlungen bei den Ost- und Westslaven. Studien zur verfassungsgeschichtlichen Bedeutung des Veće, Wiesbaden 1967. Z n o s k o A., Mały słownik wyrazów starocerkiewno-slowiańskich i terminologii cerkiewno-teologicznej, Bielsk Podlaski 1983. Zolotarev S., O chramach vo imja Sofii
Premudrosli Božiej, VNGU.IF 49,2008,5.16-19. Zolotarev S., Sofija Premudrosť Božija. Problemy iperspektivy religiozno-filosofskogo i iskusstvovedčeskogo osmyslenija, GRCR 44/45, 2008, s. 228-330. Žavoronkov P. I., Kultura Nikejskoj imperii, [in:] Kultura Vizantii. XIII -pervaja polovinaXVv., Moskva 1991, s. 46-85. Ž i v к o v i ć B., Bogorodica Ljeviška. Crtežifresaka, Beograd 1990. Ž i v k o v i ć В., Gračanica. Crtežifresaka, Beograd 1989. Ž i v k o v i ć В., Manasija. Crtežifresaka, Beograd 1983. Ž i v k o v i ć В., Ravanica. Crtežifresaka, Beograd 1990.
Zofia Brzozowska Sophia ֊ the Personification of Divine Wisdom: the History of the Notion in the Byzantine-Slavonic Culture SUMMARY T X he images of Sophia - the personified God s Wisdom became pop ular in the art of Orthodox Slavs (in wall paintings, miniatures adorning manuscripts and on icons) in the period between fourteenth and sixteenth century. The representation ofWisdom as almost an independent being of the Creator, which is present and acts in the history of humanity as an independent female figure should be considered a very old motif hav ing its roots in the pre-Christian tradition. In the three books of the Old Testament: The Book of Proverbs, The Book of Sirach and The Book ofWisdom of Solomon, one can find the passages with an image of the hypostatic Sophia sitting with Yahweh on one throne and providing
440 Sophia - the Personification of Divine Wisdom. thorough assistance to him. In Eastern Christian literature, starting from the times of the Fathers of the Church, it was assumed to identify the Old Testament Wisdom with the second person of the Trinity ֊ the Son of God. The Hagia Sophia churches in Byzantium were devoted just to Him, the theological treatises and hymnographic texts were written in honor of Him and He was represented on “Sophia” icons. The female personification of the Gods Wisdom was however a very rare motif in early Byzantine art. The oldest representations of this type known to modern art historians can be connected with miniatures adorn ing Eastern Christian (mainly Greek) manuscripts. The above-mentioned iconographie type is formed finally in the period between tenth and elev enth century in the era of the so-called “Macedonian Renaissance”, when Byzantine art returns to ancient patterns. Since then, Sophia has been presented in the form of a young and beautiful woman, who resembles an ancient muse due to her dress and hairstyle, rather than a saint of the Eastern Church. Beginning from tenth century, the medieval culture of South and East Slavs was under a strong, direct, and multi-faceted influence of Byzantine civilization. Certain passages of the Old Testament, theological texts of the Fathers of the Church, and the works oflater Byzantine writers were successively translated into Old Church Slavonic. Relatively early Slavic authors also became acquainted with the motifofSophia. Evidence ofthis is, above all, the presence of this subject in
the oldest written texts in Old Church Slavonic devoted to Saints Constantine-Cyril and Methodius. Moreover, in Bulgaria and Russia, soon after Christianization of those countries, the temples of Holy Sophia (Hagia Sophia) began to be built. The representations of the personified Gods Wisdom popular in the art of South and East Slavs in the period between fourteenth and six teenth century can be assigned to three specific types of iconography: i. Sophia - the inspiration of Holy Men (Evangelists, Saints and Fathers of the Church) - the only scheme with specific patterns in the Byzantine painting, i.e. miniatures adorning the manuscripts
Summary 441 from the period between tenth and eleventh century, containing the representations of the personified Gods Wisdom in the form of “Christian muse”. Representations of this kind began to appear on the ground of South Slavic art at the end of the thirteenth cen tury. At first, they became popular in wall paintings - a feminine silhouette of Sophia placed next to the figures of Evangelists can now be found on the pendentives under the central dome of many temples in Serbia and western Bulgaria. The oldest examples of the use of the analyzed motif on the miniatures in South Slavic manu scripts are dated back to the mid-fourteenth century. At that time, the iconography of Sophia - the inspiration of Holy Men - began to appear in Old Russian art: in wall paintings, miniatures, and also on icons from the end of the fifteenth century. z. Wisdoms Feast - this type is an illustration of a specific passage of the ninth chapter of the Old Testament Book of Proverbs: Wisdom hath built herselfa house (Proverbs 9: 1-6). That text became widespread in Old Russian literature within liturgical books containing passages of the Old Testament. Also the com ment of Anastasius Sinaites for Proverbs 9:1-6 was translated into Old Church Slavonic. Iconographie images of the Wisdoms feast scene should be considered as a phenomenon typical of South Slavic wall paintings from the period of fourteenth century. Later on, the discussed motif became popular in Old Russian art and began to appear on the East Slavic icons. 3. The Novgorodian iconography of Gods Wisdom was definitely formed in
the second half of the fifteen century. According to the scheme, which was known in the late Middle Ages to Russian artists only, Sophia was presented as a woman sitting on a throne, enshrouded with imperial purple and gold robes, with a sceptre in her right hand and red wings. It should also be mentioned that from the period of thirteenth century, the idea of Sophia - Divine
442· Sophia - the Persqnification of Divine Wisdom. Wisdom - served as a symbol of independence and identity of the republic in the political culture of Novgorod the Great. In Old Russian chronicles and other narrative sources, which can be con nected with Novgorod, one may find statements, showing that ֊ in the eyes of the Novgorodians themselves - Holy Wisdom was not only one of the main attributes of God, but also a separate char acter. A kind of divine being, who could be interpreted as patron esses and supernatural protectress of the city-state. Construction of the temple of Divine Wisdom in Novgorod is usually dated to 1045-1050. In the source material one can find information, that the Novgorodian Sophia church was undoubtedly the most signi ficant and important monument in the city. The theme of Divine Wisdom is also a very prominent topic in Novgorodian histori ography and literature. Moreover, the feminine personification of Gods Wisdom can also be found on coins distributed by the city-state since 1420.
Zofia Brzozowska София - олицетворенная Премудрость Божия. История сюжета в византийскославянской культуре РЕЗЮМЕ зображення Софии - олицетворенной Премудрости Божией получили широкое распространение в искусстве (стенописи, книж ной миниатюре и иконописи) православных славян в ХІѴ-ХѴ1 вв. Однако представление о Премудрости как о почти независимом от Господа божественном существе, проявляющемся и действующем в истории человечества как самостоятельная, женственная личность, стоит считать очень древним сюжетом, восходящим своими корнями к дохристианской традиции. В трех книгах Ветхого Завета: Притчей Соломоновых, Премудрости Иисуса сына Сирахова и Премудрости Соломона можно обнаружить фрагменты, содержащие повествова-
444 София - олицетворенная Премудрость Божия. ние о гипостатической Софии, заседающей с Яхве на одном престоле и оказывающей ему помощь во всех делах. В восточнохристианской литературе, начиная со времен Отцов Церкви, принято отождествлять ветхозаветную Премудрость со вторым лицом Святой Троицы
Сыном Божьим. Именно в его честь строились в Византии храмы Святой Софии, ему посвящались богословские трактаты и духовные песнопения, его писали на «софийных» иконах. Женская персонификация Премудрости Божией являлась очень редким мотивом в ранневизантийском искусстве. Древнейшие, известные
современным искусствоведам, изображения стоит отно сить к миниатюрам, украшающим восточнохристианские (прежде всего греческие) рукописи. Вышеупомянутый сюжет окончательно складывается в Х-ХІ вв., в эпоху т.н. «македонского ренессанса», когда византийское искусство возвращает к античным образцам. С
тех пор София изображается в виде молодой и красивой женщины, своим нарядом и прической больше напоминающей образы муз дохристи анского периода, чем иконы святых Восточной церкви. Средневековая культура южных и восточных славян, начиная с X столетия, находилась под сильным, непосредственным и все
сторонним влиянием византийской цивилизации. Определенные фрагменты Ветхого Завета, богословские сочинения Отцов Церкви и тексты позднейших греческих писателей постепенно переводи лись на древнецерковнославянский язык. Относительно рано пра вославные славянские книжники познакомились и с софийным
сюжетом - свидетельствует о том, прежде всего, присутствие этой темы в древнейших литературных памятниках,
посвященных св. Константину-Кириллу и Мефодию. Кроме того, в Болгарии и на Руси, сразу после крещения этих стран, стали появляться храмы Святой Софии. Изображения олицетворенной Премудрости Божией, широ ко распространившиеся в искусстве южных и восточных славян в ХІѴ-ХѴІ вв., относятся к трем определенным иконографиче ским типам:
Резюме 445 i. София - вдохновительница и советница святых мужей (еван гелистов, святых, Отцов и учителей Церкви) - единствен ная схема, для которой можно обнаружить непосредственные прообразцы в византийской живописи, т.е. книжные мини атюры Х-ХІ вв., содержащие изображение олицетворенной
Премудрости в виде своеобразной «христианской музы». Образы такого рода стали появляться на почве южнославян ского искусства в конце XIII в. Первоначально они встречаются в стенописи - женственный силуэт Софии, помещенный рядом с фигурами евангелистов, можно с тех пор найти в росписи центрального
купола многих храмов на территории Сербии и западной Болгарии. Древнейшие примеры использования обсуждаемой схемы в южнославянской книжной миниатюре датируются серединой XIV столетия. В это же время иконогра фия Софии - вдохновительницы святых мужей начинает суще ствовать и в древнерусском
искусстве: в стенописи, книжной миниатюре, а с конца XV в. - также в иконописи. շ. Пир Премудрости - этот тип является иллюстрацией опре деленного фрагмента девятой главы ветхозаветной Книги Притчей Соломоновых: Премудрость созда[ла] себе дом (Притч. 9:1-6). Вышеупомянутый текст распространился в
древнерусской письменности в составе паремейников (бого служебных книг, содержащих фрагменты Ветхого Завета). На древнецерковнославянский язык было переведено также толко вание Анастасия Синаита на эту тему. Живописные изображе ния сцены т.н. Пира Премудрости следует считать явлением,
свойственным южнославянской стенописи XIV в. В последу ющее время обсуждаемый сюжет распространился в древне русском
искусстве и стал появляться на восточнославянских иконах и изделиях мелкой пластики.
44 6 София - олицетворенная Премудрость Божия. 3- Новгородская иконография Премудрости Божией, сложившая ся окончательно во второй половине XV в. - следуя этой схеме, известной в позднем Средневековье только севернорусским художникам, София изображалась в виде огнезрачной женщи ны, заседающей на
престоле, в багряно-золотых царских оде ждах, со скипетром в правой руке и алыми крыльями за спиной. Здесь стоит также отметить, что в общественно-политической жизни Великого Новгорода идея Премудрости Божией начи ная с XIII в. служила символом независимости и самоиден тичности купеческой
республики. В древнерусских летописях, а также в других письменных источниках, возникших в среде новгородских книжников, можно обнаружить свидетель ства того, что для жителей упомянутого города Премудрость Божия была почти самостоятельным божественным суще ством, активно действующим как
покровительница республики. Источники содержат информацию, что важнейшим зданием в Великом Новгороде считался храм Премудрости Божией, т.н. Софийский собор, воздвигнутый в 1045-1050 гг. Софийные сюжеты пользовались также огромной популярностью в нов городской литературе. Кроме того, женская
персонификация Премудрости Божией находится на серебряных монетах, чеканеных в Великом Новгороде с 1420 г.
Indeks osób A Anastazy Synaita, teolog, egzegetą Abraham, postać biblijna 194 (VII w.) 13,41,54,90,141-145, Adam, postać biblijna 182,, 193 163-165,167-168,171-173,176, Ahuramazda, bóg irańsko-perski 360 178,185, 316, 380 Albert Wielki, teolog, doktor Kościoła (XIII w.) 5 Aleksander, bp Aleksandrii (313-316) 30 Aleksander Newski, wielki książę kijowski (1149-1163), wielki książę włodzimierski (1151-1163) 319 Alkuin, teolog, uczony anglosaski (VIII w.) 5 Anat, bogini ugarycka 99,107,131 Andrzej, metropolita (VII w.) 194-195 Andrzej I Bogolubski, wielki ksią żę włodzimierski (1157-1174) 167-168 Andrzej z Krety, hymnograf (VII w.) 137 Angelov Svetozar m Anicja Juliana, córka ces. Ołibriusza, Alpatov Michail ււ8 wnuczka ces. Walentyniana III, Amman Albert M. 8 patrycjuszka ( V/VI w.) 176-178 Ananiasz, duchowny ruski (XVI w.) 311 Anioł Pustyni zob. Jan Chrzciciel Anastazjusz, bp Samos (VII-VIII w.) Anioł Wielkiej Rady zob. Jezus 195 Chrystus
448 Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża. Anna Sabaudzka, cesarzowa bizan Bazyli II Bulgarobojca, cesarz bizan- tyńska, żona Andronika III Paleologa 353 tyński(96o/976֊io25) 199 Bazyli Wielki, teolog, bp Cezarei Antoni - Dobrynia Jadrejkowicz, arcybiskup Kapadockiej (370/371-379) nowogrodzki 33-34. 43. 9J. ¡99· 207, 209, 247 (і2іо-ігі8, 1226-1229) I2 62, Bernard z Clairvaux, teolog, uczony 146, 327, 365 (XII w.) 5 Apostoł Słowiańszczyzny zob. Konstantyn Filozof Ariusz, kaznodzieja aleksandryjski, Bogurodzica zob. Maria BojoviéDragiša π Borys, syn księcia Włodzimierza I kapłan (III/IV w.) 30 Arseniusz, klucznik nowogrodzki Swiatoslawowicza, św. 259, 321 Bracia Soluńscy, zob. Konstantyn (XV w.) 326 Filozof, Metody Aszera, bogini, małżonka Jahwe 100, 130-131 Bralewski Sławomir 17 Briusowa Wiera 9, 142, 264, 266, Asztarte, bogini kanaaneńska 132 Atanazy Wielki, bp Aleksandrii (328-335, 273 Buchthal Hugo 200 337-339/340, 346-356, 361-362, 364-365, c 366-373) 31-32-. 41-41. 54. Ceran Waldemar 17 89-90, 92, 207-208, 210, 247, Clifford RichardJ. 7 325 Cyprian, metropolita kijowski Atenagoras z Aten, filozof (II w.) 27,90 (1389-1406) 147, 268 Cyryl zob. Konstantyn Filozof Augustyn, bp Hippony (396-430) 5 Cyryl, bp Aleksandrii (412-444) 36, Awierincew Siergiej 8 43. 90. 373 Cyryl, bp Jerozolimy (348/349-357, В 358-360,362-367,378-386/387) Bacbariewa Natalia 10 31,90 Balcarek Petr 10 Baruch, postać biblijna 94,117 Č Bazyli I Macedończyk, cesarz bizan Češmedžiev Dime 255 tyński (867-886) 59
Indeks osób D 449 Ezechiel, prorok żydowski, postać biblijna 72,74,78, 83-84 Dałmat, arcybiskup nowogrodzki (1249-1174) 79,168 Daniel, prorok żydowski, postać biblijna 72, 315 Daniel II, arcybiskup serbski (1314-1337) 205,256 F Fiedotow Georgij 340 Fiene Donald M. 1 o Filon z Aleksandrii, teolog (I w. n.e.) . Dawid, król Izraela i Judy (XI-X w. p.n.e.) 155, 185, 187, 190, 200, 4 12-3 Filotea Temniszka, św. (IX/X w.) 222, 247, 283 Dawid z Tesaloniki, św. ( V/VI w.) 65 148 Filoteusz Kokkinos, patriarcha DayJohn 7,131 Konstantynopola (1353-1354, Deyneka Alexandra 10 1364-1376) 51-54. 89-90,137 Dionizy z Korisos, św. (XIV w.) Fiodor Danielewicz, posadnik nowogrodzki Dobrynia Jadrejkowicz, zob. Antoni 1338-1339) 321 - Dobrynia Jadrejkowicz Dowmont, książę pskowski (1335-1336, Fiodor Iwanowicz Jaroslawowicz, książę piński (1501-1520) (1266-1299) 334 311-312 E Fiodor Iwanowicz Szczepinow (XVI w.) 311 Efrem, metropolita kijowski (io54/io55֊ok. 1065) 158 Efrem Syryjczyk, mnich, poeta, Florowski Gieorgij 8 Focjusz, patriarcha Konstantynopola (858-867,877-886) 64-65,155 teolog (IV w.) 134 Elżbieta z Hesji, mistyczka (XII w.) 5 Eutymiusz, zob. Jan Zygabenos G Eutymiusz Tymowski, patriarcha Gabriel, archanioł 64 bułgarski (1375-ok. 1403) Gawriuszin Nikolaj 19 79.148 German, patriarcha Konstantynopola Euzebiusz, bp Cezarei Palestyńskiej (ok. 313-339/340) 31,90 Evdokimov Paul 41 (ok. 634-733) 42,90 Geronty, metropolita moskiewski (1473-1489) 351
450 Sofía - upersonifikowana Mądrość Boża. Gertruda z Helfty, mistyczka Helena, caryca serbska, żona Stefana Uroša IV Dušana (XIV w.) 353 (XIII w.) 5 Gennadiusz, arcybiskup nowo Henryk Suzo, mistyk niemiecki grodzki (1484-1505) 160-161, 252., 371, 375 (XIVw.) 5,360-361 Hilarión, metropolita kijowski Gleb, syn księcia Włodzimierza (1051-1054) 154-156,164 I Swiatoslawowicza, św. 321 Hilarión Megleński, św. (XII w.) 79 Grozdanov Cvetan 199 Hildegarda z Bingen, mistyczka Grzegorz Palamas, mnich atoski, arcybiskup Tesaloniki (XII w.) 5 Hipolit, antypapież rzymski (217-235), pisarz wczesnochrze (1296/1297-1359) 43, 49-54. 75, 91, 288, 305 ścijański 41, 263, 266 Grzegorz Synaita, mnich, św. Homer, poeta gr. 172 Hraban Maur, teolog, kronikarz, (XIII/XIVw.) 63,235 Grzegorz I Wielki, bp Rzymu uczony (VIII/IX w) 5 Hunt Priscilla 9, 75, 288 (590-604) 235.2-37 Grzegorz z Nazjanzu, bp Sazymy (372-390/391), potem Konstantynopola (379/380-381) i Nazjanzu (382-384), pisarz, poeta, homiletyk 33-34, 45,90, 207, 209, 234-2-35. 2-47 Ibn Hazm, myśliciel muzułmański (XI w.) 5 Ignacy, bp Antiochii (ok. 70-ok. 107) 2-7.52- Grzegorz z Nyssy, bp Nyssy (371-376, 378-394), pisarz, I teolog 34-35.90 Ignacy ze Smoleńska, podróżnik ruski (XIV w) 12,147 Inanna, zob. Isztar Irena, cesarzowa bizantyńska H (797-802) 308 HadleyJudith M. 7,131 Irena, męczennica, św (III w.) 374 Hadrian, cesarz rzymski (117-138) Ireneusz z Lyonu, teolog, apologeta 194 Helena, cesarzowa rzymska, matka Konstantyna I Wielkiego, św. 159-160,353 (II w.) 88, 91 Isztar (Inanna), bogini mezopotam ska 131
Indeks osób Iwan, syn Gostiewa, kupiec nowo grodzki 34г, 344 451 Jan Ewangelista (Jan Teolog), św. 24-26, 29, 36, 64, 79, 90, Iwan IV Groźny, wielki książę 191-192, 204-205, 210, 212, 214, moskiewski (1533-1547), car 21Ć, 220-221, 224-226, 229, 232, (1547-1584) 349 236, 238, 240,245,247 Iwaszkiewicz-Wronikowska Bożena 16 Jan II Pródromos, metropolita Izajasz, prorok bibi. 72, 74, 83, 85, kijowski (1076/7-ok. 1090) 143 139,165, 266-267 Izajasz, mnich atoski (XIV w.) 268-269, г7։ 316, 373 Izyda, bogini egipska, hellenistyczna 114,122,125,127,131-133 Jan Klimak, Scholastyk, Synaita, mnich, eremita, mistyk, św. (VI/VII w.) 366-367 Jan Kyriotes Geòmetres, hymnograf bizantyński (X w.) 137 Jan Szkot Eriugena, teolog (IX w.) 5 J Jan Szyszman, car bułgarski Jahwe 5, 25, 32, 98, 100, 103-106, (1371-1395) 68 109, 111-113, 115-118, 122-125, Jan Teolog, zob. Jan Ewangelista 127,129-131,133,135, 266 Jan VI Kantakuzen, cesarz bizantyń Jakub, nowogrodzianin (XII w.) 328 ski (1347-1354) 51.62,77 Jan Chryzostom (Jan Zlotousty), Jan Zlotousty, zob. Jan Chryzostom kaznodzieja antiocheński, bp Jan Zonaras, historyk biz. (XII w.) Konstantynopola (398-404) 74,181-182,199-200, 207-210, 247, 312 Jan Chrzciciel, Anioł Pustyni, prorok, asceta 182,356-357,362, 376, 383 Jan z Damaszku, mnich, teolog, egze 61, 63, 91 Jan Zygabenos (Eutymiusz), mnich (XI/XII w.) 79, 89,148 Janin Walentyn 335, 337-338 Jarosław Mądry, wielki książę kijow ski (1016-1054) 155-156,158,259 Jarosław Wsiewołodowicz, wielki getą, hymnograf (VII/VIII w.) książę kijowski (1236-1238), 14, 45-46, 89, 91, 250, 302, wielki książę
włodzimierski 307. 373 Jan Egzarcha, duchowny i pisarz bułgarski (X w.) 250 (1238-1246), książę nowo grodzki (1215-1216, 1222-1223, 1226-1229, 1231-1236) 323, ЗЗ1-3ЗЗ
452 Sofia - upersonifìkowana Mądrość Boża. Jastrzębowska Elżbieta 16 Justynian I Wielki, cesarz wschodnio- Jazykowa Irina 168 rzymski/bizantyński (527-565) Jegor Chrobry, postać z fol Id or u 44, 55- 58, 60, 91,155, 375 ruskiego 343-344 Justynian II, cesarz bizantyński (685-695, 705-711) 2· Jerzy, św. 15,158, 314, 343 Jerzy Kedrenos, historyk biz. (XI/XII w.) 55,63 Jerzy Pachymeres, historyk biz. (XIII/XIV w.) 55,63 К Kallistos I, patriarcha Konstantynopola (1350-1354,1355-1363) 51,63 Jerzy Wsiewołodowicz, wielki ksią Karol IV Luksemburski, król nie żę włodzimierski (1212-1216, miecki (1347-1378) cesarz rzym 1218-1238) 330 ski (1355-1378) 339 Jezus Chrystus, Anioł Wielkiej Rady, Emmanuel, Pantokrator, Logos 21-37, 39-50, 53-54, 56, 58-60, 63-65,70-92,94-95, III, 119, 127, 134, 136-140, 142-143, 145-146, 156-157, 161-166, 168-169, 180, 182, 186-187, 191-192,195, 202, 241, 266-267, Keel Othmar 13 o -131 Kiriejewski Piotr (1808-1856), znawca folkloru 344 Klemens, arcybiskup nowogrodzki (1276-1299) 79, ić8 Klemens Aleksandryjski, teolog (II/III w.) 26-29, 90 Klemens Smolatycz, metropolita 274-279,280-281, 283, 285,289, kijowski (1147-1155) 78, 143, 302, 308, 311, 316-317, 340, 344, 276-277, 280, 316 35б֊357, 359, 362-363, 367, 369, З71-374, 377, 380, 382 Klemens z Ochrydy, biskup Bułgarii, św. (IX/X w.) 254 Józefz Włodzimierza (XIII w.) 324 Kokoszko Maciej 17 Jubal, postać ЫЫ. 193 Kolpakova Galina 286 Juriewicz Bartłomiej, posadnik Konstancjusz II, cesarz rzymski nowogrodzki (1323-1324, 1331-1332) 320 Juliana Anicja, zob. Anicja Juliana (337-361) 55 Konstantyn I Wielki,
cesarz rzymski (306-337) 55,159-160, 374 Justyn Męczennik, Justyn Filozof, Konstantyn VII Porfirogeneta, cesarz apologeta, męczennik (II w.) bizantyński (908/954-959) i, 171 27, 90
Indeks osób Konstantyn Filozof, Cyryl, Apostol 453 Łukasz, syn posadnika nowogrodz Słowiańszczyzny, św. 201, 249, kiego Bartłomieja Juriewicza 2-53-2-55. 379 (XIV w.) 320-321 Konstantyn, metropolita (VII/VIII w.) i95֊i96 Kosmas, św. 188 Kosmas z Majumy (z Jerozolimy), hymnograf (VIII w.) 14, 44, 46-48, 54, 91,137, 2,11, 302, 307, 310,312,314 M Makary, metropolita moskiewski (1542-1563), arcybiskup nowo grodzki (1526-1542) 346, 348 Maksym Wyznawca, teolog, św. (VI/VII w.) 40-43, 54, 85, 91 Krężel Piotr 17 Malachiasz, prorok bibi. 85 Krzeszewska Karolina 17 Manuel I Komnen, cesarz bizantyń Kwliwidze Nina 9 ski (1143-1180) 61 Maria, Matka Boża, Bogurodzica, L Theotokos, Dziewica 48, 54, Lang Bernhard 7 134-140,142,144,156,162-169, Leon VI Mądry (Filozof), cesarz 178-181,184,199, 266-268, 274, bizantyński (870/886-912) 63 277-280, 283, 302, 306, 310, 329, Leon Diakon, historyk biz. (X w.) 63 335. 356, 374 Leszka Mirosław J. 17 Marinow Kiril 17 Lichaczew Dymitr 258 Martens-CzameckaMałgorzata ić, 363 LißicLev 9, 363 Mateusz Ewangelista, św. 23,26,210, Lucjusz Apulejusz, pisarz, filozof rzymski (II w. n.e.) 133 Ludwik IX Święty, król Francji (1226-1270) 192 212-214, 216, 218, 220, 223-225, 228-229, 232, 236, 238-241, 2-43-2-45. 247 Mateusz, brat posadnika nowogrodz kiego Bartłomieja Juriewicza Ł (XIV w.) 320 Łazariew Wiktor 189 Łukasz Ewangelista, św. 23-24, 193, 212-214, 216-217, 219-221, 224-225, 228-233 Mathews Thomas F. 73 Matthews Caitlin 7 Mazurczak Urszula M. 176
454 Sofia - upersonifìkowana Mądrość Boża. Mądrość Boża, Sofia, Hokmah, Mścisław, syn Andrzeja Bogolubskiego (XII w.) 167 Pani Mądrość 97-109, 111-118, 120-148, 152-169, 171-247, Mścisław II Udały, książę nowogrodz 249-250, 253-255. 257-261, ki (1209-1215,1216-1217) 332 263-268, 272-273, 275-276, Murphy Roland E. 7 278-279, 281, 283-289, 291-293, Myślińska-Brzozowska Elżbieta 17 295-299, 301-307, 309-313, 315-317,319-384 Mengu-Temir, chan Tatarów N Nabuchodonozor II, władca babi (XIII w.) 333 Metody, brat Konstantyna Filozofa, św. i, 171, 250, 252-254, 379 loński (ok. 605-562 p.n.e.) 201 Narses, biskup (VII-VIII w) 196 Natan, postać biblijna 200 Metody, bp Olimpu (?֊3ii) 30,90 NaumowiczJózef 16-17 Meyendorjfjohn 8, 26,180 Nersessian Sirarpie der 286 Michał, archanioł 363-365 Nestoriusz, bp Konstantynopola Michał z Tesaloniki, pisarz biz. (XII w.) 63 (428-431) 373 Nikefor I, metropolita kijowski Mikołaj, św. 15, 81-82, 84, 205, 224-225 (1104-1121) 273 Niketas z Pafłagonii, pisarz, retor (IX w.) 63,183,354 Mikołaj, kijowianin (XI w.) 154 Mikołaj Kabasilas, teolog biz. (XIV w.) 138 Nikitienko Nadieżda 154 Nikolova Svetlina 251 Mikołaj z Kuzy, mistyk, teolog (XV w.) 5 Mikołaj Mesaryta, historyk biz. (XII/XIII w.) 62,91 Minczew Georgi 17 Mistrz Eckhart, mistyk, teolog (XIII/XIV w.) 5 Mojżesz, postać biblijna 77,117 Mojżeszowicz Łazarz, nowogrodzianin (XIII w.) 333 О Oikonomides Nicolas 19 7 Olga - Helena, księżna kijowska (945-969) 256-258 Oncifor, syn posadnika nowogrodz kiego Bartłomieja Juriewicza (XIV w.) 320 Osterrieder Markus 10, 87 Orygenes, teolog (III w) 28-29,33,
35-36, 90, IIO
Indeks osób P 455 Pseudo-Dionizy Areopagita, teolog Paprocki Henryk 47 (V w.) 37-38, 40-41, 43, 49, Parani Maria G. 366 75, 85, 91, 268, 271-272, 305, 316, Paskaleva Kostadinka 72, 22z, 226 373.380 Pawel, apostol, św. 22,24,26,28,35, Pseudo-Salomon, autor Księgi 37,79,87,186-187,108, 245, 372 Mądrości (I w. p.n.e.) 119-128,133 Pawel Silencjariusz, urzędnik, poeta Ptolemeusz VIII Euergetes, król egipski (170-116 p.n.e.) no (VI w.) 58-59-91 Pawel z Samosaty, teolog, biskup Antiochii (260-268) 91 Petka, Paraskewa, św. (XI w.) 222 R Radojčić Svetozar 10,162, 181, 185, Petrowlwan 17 Pimen, arcybiskup nowogrodzki 206, 218, 221, 226 Roman, protospatariusz, strateg temu (1552-1571) 351 Pimen, metropolita kijowski Mezopotamia (X/XI w.) 197 Roman Melodos, hymnograf (VI w.) (1382-1384/9) 147 Piotr, św., biskup Rzymu (zm. 64/67?) 14, 44, 58,136,199 Rublow Andrzej, mnich, twórca ikon(XIV/XVw.) 84,237,243 245 Piotr, archidiakon, współpracownik Grzegorza I Wielkiego (VI w.) 235 Piotr Damiani, teolog, eremita (XI w.) 5 Piotr Mohyla, metropolita kijowski (1632-1647) 158 Podskalsky Gerhard 143 s Saby królowa, postać biblijna 24,256 Salamon Maciej 16 Salomon, król Izraela i Judy (X w. p.n.e.) 24, 95,118,121,140, 144, 155,180,183, 192-193, 247, Poniży Bogdan 129 272, 277, 280-283, 286, 292, Potocki Stanislaw 99, iot 300, 306, 310, 312, 314 Powell Robert 7 Prochor, uczeń św. Jana 205, 210, 212, 216, 224, 229, 232, 236, 238, 2-45. 2-47 Prokopiusz z Cezarei, historyk biz. (VI w.) 57,91 Sara, żona Abrahama, postać biblijna 294 Sawa IV, patriarcha serbski (I354_I375) 215-116,234,256,325 Schroer
Silvia 7 Serapion, biskup Thmuis (IV w.) 89
45 6 Sofia - upersonifìkowana Mądrość Boża. Sergiusz z Radoneża, ihumen monasteru Trójcy Św. (XIV w.) 147 Š Spidlik Tomas 135 Sidorova T.A. 299 Sielicki Franciszek 258 T Sinnott AliceM. 7, 98,129,133 Tekla, św. 30,186-187 Skowronek Malgorzata 17 Teodor, arcybiskup rostowski Smirnova Engelina 9,238,348 Sofia, zob. Mądrość Boża Sofroniusz z Damaszku, patriarcha Jerozolimy (634-638) 137 Sokrates, filozof grecki 173 Sokrates Scholastyk, historyk (IV/V w.) 55-57.91 Sozomen Hermiasz, historyk (V w.) 55-56 Stefan Nemanja, wielki żupan Raszki (1170-1196) 256 Stefan Urosz II Milutin, król serbski (1282-1321) 203, 226, 290, 292 Stefan z Nowogrodu Wielkiego, podróżnik (XIV w.) 12,147 Stępień Tomasz 16 Symeon I Wielki, car bułgarski (893-927) 264, 316, 364 Symeon Metafrast, Logoteta, autor biz. (X w.) 42, 90 Symeon Nowy Teolog, mnich, poeta (X/XIw.) 42,90 Synezjusz z Cyreny, bp Ptołemais (410-413), mówca, poeta 21 Szachowski Siemion, książę, pisarz religijny, poeta (XVII w.) 11-12 Szczapowa Julia 339 (XIV w.) 147 Teodor Studyta, mnich, teolog (VIII/IX w.) 42,85 Teodora, cesarzowa, żonaJustyniana I Wielkiego 197, 353 Teodoret, bp Cyru (423-449), historyk, teolog 37, 90 Teodozjusz, diakon, ekonom (VI/VIIw.) 194-195 Teodozjusz Tymowski, mnich, asceta (XIV w.) 63 Teodozy, ihumen monasteru Trójcy Św. (XV w.) 326 Teofanes Grek, twórca ikon (XIV/XV w.) 83-84,228 Teofil, arcybiskup nowogrodzki (1470-1480) 336 Teofil, patriarcha Antiochii (169-188), apologeta 87-88,91 Teofilakt, arcybiskup Ochrydy (XI/XII w.) 42 Teognost, metropolita ( VII/VIII w.) 196 Tertulian, apologeta (II/III w.) 28
TodićBranislav 226 Tomasz, prezbiter ruski (XII w.) 78, 143, 276, 316
Indeks osób Trufan, duchowny nowogrodzki 457 Wątróbska Halina 13, 273 Władysław Gramatyk, pisarz bułgar (XV w.) 326 ski (XV w.) 265 Tymoteusz, św. 186 Tytus, biskup, adresat Pseudo- Włodzimierz I Swiatosławowicz, Dionizego Areopagity 40, Bazyli, wielki książę kijowski 268-271, 316, 373 (978-1015) 155-156,259,335 Wolińska Teresa 16 U WolskiJan M. 17 Uspienski Leonid 65 Wsiewolod Mścisławowicz, książę nowogrodzki (1218-1221) 335 V Vranešević Branka 11 Z Vzdornov Gerold 228, 298 Zachariasz I, katolikos armeński (855-876) 155 W Zachary, ihumen monasteru Zwiastowania (XV w.) 326 Walter Christopher 207 Wasyl, arcybiskup nowogrodzki Zenobiusz z Otyni, mnich, polemi sta ruski (XVI w) (։33։-і35*·) ЗЗО Wasyl, protopop nowogrodzki (XV w) 326 ii, 160-161, 371-375.380 Zemack Klaus 320-321 Wasyl I Dymitrowicz, wielki książę Zofia, męczennica, św. (II w.) 2,194, włodzimierski (1389-1425), ksią żę moskiewski (1389-1425) 332 Wasyl III Iwanowicz, wielki książę 196, 343 Zolotariew Siergiej 10 Zosym, diakon, podróżnik ruski włodzimierski i moskiewski (1505-1533) 345 ülik (XV w.) 12,147
Indeks nazw geograficznych i etnicznych oesn. cieśnina etn. lud, plemię, grupa etniczna g· góra/góry, pasmo górskie ')· jezioro k. kontynent kr. kraj, kraina, państwo m. miasto, miejscowość piw. półwysep rz. rzeka w. wyspa zat. zatoka A Ateny, m. 71, 74,182,190, 245 Agiasmati, m. 224 Athos, g. 215, 223 Akka, m. 19z Aleksandria, m. 30-31,54,72,90,92 В Anatolia, kr. 190 Babilon, m. 187 Arktyczny Ocean (Lodowate Morze) Bałkany, kr. 3,13,80,82,86,198,219 341 Armenia, kr. 155 Arta, m. 68 222, 241, 246, 269, 287, 303, 313 316, 341, 345, 362, 384 Bamberg, m. 361
460 Sofìa - upersonifìkowana Mądrość Boża. Belgrad, ա. 203, շւ8, ггг F Benewent, m. 68 Faras, m. 363 Bizancjum (cesarstwo bizantyńskie, wschodniorzymskie), kr. 3,10, Flandria, kr. 339 Fokida, kr. 164 12,16-17,19, 55, 61, 90-91,138, 146-147,155,157,178,192, 207, G 345, 362,364 Genewa, m. 350 Bizantyńczycy, etn. 56, 58 Gračanica, m. 333-354 Bliski Wschód, kr. 101,107,116,131 Grecja, kr. 172 Bobošewo, m. 222 Bosfor, cieśn. 55,147,165 H Brugia, m. 339 Hebrajczycy, etn. 26 Bulgaria, kr. 15, 80, 141, 227, 252, 264, 287, 316, 364 I Italia, kr. 5,140,175, 339, 358 c Izrael, kr. 107, nő, 118,129-130,140, Cypr, w. 68,224 155,180,183,189,192, 222, 244, Czarnogóra, kr. 82 247, 381 Č J Čučer, m. 205 Jamska Sloboda, m. 242 Janina, m. 225 D Jarosław, m. 84,166 Dragalewski monaster 68 Jerozolima, m. 190,193, 343 Dyrrachium, m. 178-181,188 Jordania, kr. 72 Jošanica, m. 212 E Edessä, m. 67, 72 K Efez, m. 66 Kakopetria, m. 224 Efezjanie, etn. 24 Kapadocja, kr. 188 Egipt, kr. 105,119,133 Karabaş Kilise, m. 188 Europa, к. 227, 246 Kijów, m. 148, 152, 154, 157-158, Europa Południowo-Wschodnia, kr. 17 162-163,166, 320, 335
Indeks nazw geograficznych i etnicznych Klisura Gorniačka, m. 219 461 Moskwa, m. 84, 166, 231, 237, 250, Kolosanie, etn. 24, 26 264, 278, 304, 309, 314, 317, Konstantynopol, m. 37, 55-56, 62, 348-350, 368, 384 66, 91, 146-148, 159, 164, 174, 180,183,190, 256, 339, 365, 375 N Kopenhaga, m. 183 Nag Hammadi, m. 6 Kordoba, m. 5 Naupara, m. 211 Koryntianie, etn. 22,24,26,28,35, Nazaret, m. 22, 34, 59, 86 37. 79. 87 Kostroma, m. 313 Nerezi, m. 213 Kreta, w. 137, 226 Nikolje, m. 82 Kuntillet Ajrud, m. 130 Nikea, m. 30, 67, 308 Nikozja, m. 68 Nova Pavlica, m. 213 L Nowogród Wielki, m. 6,12,15, 62, Lesnovo, m. 207, 209-210, 235, 353 69, 79, 146-148, 152-153. 157. Lewant, kr. 5 159,161,166-168, 227, 242, 252, Litwa (Wielkie Księstwo Litewskie), 262, 272-273, 303, 319, 322, 331, kr. 329 Lodowate Morze, zob. Arktyczny 345.349 Nowogród Wielki (republika nowo Ocean grodzka), kr. 4,14-15,321-322, Lubeka, m. 336, 339 326-327, 32.9-339.341-342·. 347. M 351. 354. 358, 36г, 365. 376-377. 383-384 Macedonia, kr. 81 Matejce, m. 202 O Mediolan, m. 187 Ochryda, m. 200-201 Mezopotamia, kr. 197 Opoczka, m. 243 Mistra, m. 363 Oslo, m. 349 Monachium, m. 221 Monreale, m. 140 P Morača, m. 82 Palestyna, kr. no, 130,174 Morawy, kr. 250, 252 Paryż, m. 139, 180, 184, 192, 312
462 Sofia - upersonifìkowana Mądrość Boża. Peć, m. 205, 207 156-157, 162, 169, 198, 249, Perm, m. 351 252, 261, 263, 268, 272, 315, 376, Petra, m. 72 380-383 Platanistassa, m. 224 Sliwen, m. 69 Poganow, m. 79 Słowiańszczyzna, kr. i, 70,162 Poliboton, m. 148 Słowiańszczyzna Południowa, kr. 3, 234, 287, 316 Polock, m. 70,148 Prespa, j. 80,363 Słowiańszczyzna Wschodnia, kr. Prizren, m. 15, 203 3, 8, Psków, m. 234, 244 2-99.303,345.38յ ii, 145, 161, 227, 246, 287, Sofia (Serdyka), m. 68 R Soleto, m. 358, 360 Rawenna, m. 65, 73,197 Sankt Petersburg, m. 15, 189, 219, 241, 243, 251, 268, 273, 277, 289, Resava, m. 13, 212 Rosja, kr. 153, 269 310, 348 Rossano, m. 174 Stara Dongola, m. 363 Ruś, kr. 227, 231,234,238,246-247, Staro Nagorićino, m. 15, 204 256,260,264,273,297, 304,309, Stuttgart, m. 353 316-317, 337, 341, 343, 343, 368, Sycylia, w. 140 373. 376, 383 Synaj. g. 65, 74-75,187-190, 366 Ruś Kijowska, kr. 165, 256, 258 Syria, kr. 87 Ruś Moskiewska, kr. 83 Rylski monaster 80, 265 ś Rzym, m. 61,190 Śródziemne Morze 17 Rzymianie, etn. 24,186 T s Taanach, m. 130 Samos, w. 195 Tarragona, m. 61 Serbia, kr. 15, 223, 226-227, 234, Tatarzy, etn. 333 287, 290 Tesalonika, m. 49-50, 63 Skopje, m. 81, 205 Torżok, m. 332 Slavia Orthodoxa, kr. 3, 7, io-и, Trapezunt, m. 67, 286 40, 60, 68, 78-79, 84, 141,145, Treskavac, m. 213
Indeks nazw geograficznych i etnicznych 463 Turcy, etn. 65, 226 Wołogda, m. 350, 355-357 Twer, m. 231, 233, 242, 329, 333 Wolotowe Pole, m. 15, 227-228, 230-231, 247,299, 303-304, 306 У Veluće, m. 211 Z Vis, m. 68 Zarzma, m. 82, 202 Visoki Dečani, m. 15, 294, 301 ż W Żydzi, etn. no, 119, 274-275 Wenecja, m. 74, 80, 291 Wiedeń, m. 176 A |
| any_adam_object | 1 |
| author | Brzozowska, Zofia 1986- |
| author_GND | (DE-588)1150882093 (DE-588)1070407232 |
| author_facet | Brzozowska, Zofia 1986- |
| author_role | aut |
| author_sort | Brzozowska, Zofia 1986- |
| author_variant | z b zb |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV045558176 |
| ctrlnum | (OCoLC)1137847148 (DE-599)BVBBV045558176 |
| edition | Wydanie 1 |
| format | Thesis Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV045558176</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20210727</controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">190415s2015 xx a||| m||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788379698257</subfield><subfield code="9">978-83-7969-825-7</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1137847148</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV045558176</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Brzozowska, Zofia</subfield><subfield code="d">1986-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1150882093</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża</subfield><subfield code="b">dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej = Sophia - the personification of Divine Wisdom : the history of the notion in the Byzantine-Slavonic culture = Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija : istorija sjužeta v vizantijsko-slavjanskoj kulʹture</subfield><subfield code="c">Zofia A. Brzozowska</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Sophia - the personification of Divine Wisdom</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Wydanie 1</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Łódź</subfield><subfield code="b">Wydanwnictwo Uniwersytetu Łodzkiego</subfield><subfield code="c">[2015]</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="4"><subfield code="c">© 2015</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">478 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Byzantina Lodziensia</subfield><subfield code="v">24</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Niepublikowana praca doktorska</subfield></datafield><datafield tag="502" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">Dissertation</subfield><subfield code="c">Katedra Historii Bizancjum UŁ</subfield><subfield code="d">2015</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Englische und russische Zusammenfassung</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Slawen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4077491-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Weisheit</subfield><subfield code="g">Motiv</subfield><subfield code="0">(DE-588)4203266-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Kunst</subfield><subfield code="0">(DE-588)4114333-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Ostkirche</subfield><subfield code="0">(DE-588)4044087-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Schrifttum</subfield><subfield code="0">(DE-588)4255550-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Byzantinisches Reich</subfield><subfield code="0">(DE-588)4009256-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4113937-9</subfield><subfield code="a">Hochschulschrift</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Slawen</subfield><subfield code="0">(DE-588)4077491-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Byzantinisches Reich</subfield><subfield code="0">(DE-588)4009256-2</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Ostkirche</subfield><subfield code="0">(DE-588)4044087-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Weisheit</subfield><subfield code="g">Motiv</subfield><subfield code="0">(DE-588)4203266-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Schrifttum</subfield><subfield code="0">(DE-588)4255550-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="5"><subfield code="a">Kunst</subfield><subfield code="0">(DE-588)4114333-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Wolińska, Teresa</subfield><subfield code="d">1963-</subfield><subfield code="e">Sonstige</subfield><subfield code="0">(DE-588)1070407232</subfield><subfield code="4">oth</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Byzantina Lodziensia</subfield><subfield code="v">24</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV012366978</subfield><subfield code="9">24</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Ortsregister</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">200.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0902</subfield><subfield code="g">496</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">200.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">0902</subfield><subfield code="g">398</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-030942001</subfield></datafield></record></collection> |
| genre | (DE-588)4113937-9 Hochschulschrift gnd-content |
| genre_facet | Hochschulschrift |
| geographic | Byzantinisches Reich (DE-588)4009256-2 gnd |
| geographic_facet | Byzantinisches Reich |
| id | DE-604.BV045558176 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2025-03-07T13:00:48Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788379698257 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-030942001 |
| oclc_num | 1137847148 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 478 Seiten Illustrationen |
| publishDate | 2015 |
| publishDateSearch | 2015 |
| publishDateSort | 2015 |
| publisher | Wydanwnictwo Uniwersytetu Łodzkiego |
| record_format | marc |
| series | Byzantina Lodziensia |
| series2 | Byzantina Lodziensia |
| spelling | Brzozowska, Zofia 1986- Verfasser (DE-588)1150882093 aut Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej = Sophia - the personification of Divine Wisdom : the history of the notion in the Byzantine-Slavonic culture = Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija : istorija sjužeta v vizantijsko-slavjanskoj kulʹture Zofia A. Brzozowska Sophia - the personification of Divine Wisdom Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija Wydanie 1 Łódź Wydanwnictwo Uniwersytetu Łodzkiego [2015] © 2015 478 Seiten Illustrationen txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Byzantina Lodziensia 24 Niepublikowana praca doktorska Dissertation Katedra Historii Bizancjum UŁ 2015 Englische und russische Zusammenfassung Slawen (DE-588)4077491-0 gnd rswk-swf Weisheit Motiv (DE-588)4203266-0 gnd rswk-swf Kunst (DE-588)4114333-4 gnd rswk-swf Ostkirche (DE-588)4044087-4 gnd rswk-swf Schrifttum (DE-588)4255550-4 gnd rswk-swf Byzantinisches Reich (DE-588)4009256-2 gnd rswk-swf (DE-588)4113937-9 Hochschulschrift gnd-content Slawen (DE-588)4077491-0 s Byzantinisches Reich (DE-588)4009256-2 g Ostkirche (DE-588)4044087-4 s Weisheit Motiv (DE-588)4203266-0 s Schrifttum (DE-588)4255550-4 s Kunst (DE-588)4114333-4 s DE-604 Wolińska, Teresa 1963- Sonstige (DE-588)1070407232 oth Byzantina Lodziensia 24 (DE-604)BV012366978 24 Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB München 25 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Ortsregister |
| spellingShingle | Brzozowska, Zofia 1986- Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej = Sophia - the personification of Divine Wisdom : the history of the notion in the Byzantine-Slavonic culture = Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija : istorija sjužeta v vizantijsko-slavjanskoj kulʹture Byzantina Lodziensia Slawen (DE-588)4077491-0 gnd Weisheit Motiv (DE-588)4203266-0 gnd Kunst (DE-588)4114333-4 gnd Ostkirche (DE-588)4044087-4 gnd Schrifttum (DE-588)4255550-4 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4077491-0 (DE-588)4203266-0 (DE-588)4114333-4 (DE-588)4044087-4 (DE-588)4255550-4 (DE-588)4009256-2 (DE-588)4113937-9 |
| title | Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej = Sophia - the personification of Divine Wisdom : the history of the notion in the Byzantine-Slavonic culture = Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija : istorija sjužeta v vizantijsko-slavjanskoj kulʹture |
| title_alt | Sophia - the personification of Divine Wisdom Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija |
| title_auth | Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej = Sophia - the personification of Divine Wisdom : the history of the notion in the Byzantine-Slavonic culture = Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija : istorija sjužeta v vizantijsko-slavjanskoj kulʹture |
| title_exact_search | Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej = Sophia - the personification of Divine Wisdom : the history of the notion in the Byzantine-Slavonic culture = Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija : istorija sjužeta v vizantijsko-slavjanskoj kulʹture |
| title_full | Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej = Sophia - the personification of Divine Wisdom : the history of the notion in the Byzantine-Slavonic culture = Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija : istorija sjužeta v vizantijsko-slavjanskoj kulʹture Zofia A. Brzozowska |
| title_fullStr | Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej = Sophia - the personification of Divine Wisdom : the history of the notion in the Byzantine-Slavonic culture = Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija : istorija sjužeta v vizantijsko-slavjanskoj kulʹture Zofia A. Brzozowska |
| title_full_unstemmed | Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej = Sophia - the personification of Divine Wisdom : the history of the notion in the Byzantine-Slavonic culture = Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija : istorija sjužeta v vizantijsko-slavjanskoj kulʹture Zofia A. Brzozowska |
| title_short | Sofia - upersonifikowana Mądrość Boża |
| title_sort | sofia upersonifikowana madrosc boza dzieje wyobrazen w kregu kultury bizantynsko slowianskiej sophia the personification of divine wisdom the history of the notion in the byzantine slavonic culture sofija olicetvorennaja premudrostʹ bozija istorija sjuzeta v vizantijsko slavjanskoj kulʹture |
| title_sub | dzieje wyobrażeń w kręgu kultury bizantyńsko-słowiańskiej = Sophia - the personification of Divine Wisdom : the history of the notion in the Byzantine-Slavonic culture = Sofija - olicetvorennaja Premudrostʹ Božija : istorija sjužeta v vizantijsko-slavjanskoj kulʹture |
| topic | Slawen (DE-588)4077491-0 gnd Weisheit Motiv (DE-588)4203266-0 gnd Kunst (DE-588)4114333-4 gnd Ostkirche (DE-588)4044087-4 gnd Schrifttum (DE-588)4255550-4 gnd |
| topic_facet | Slawen Weisheit Motiv Kunst Ostkirche Schrifttum Byzantinisches Reich Hochschulschrift |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030942001&sequence=000011&line_number=0006&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV012366978 |
| work_keys_str_mv | AT brzozowskazofia sofiaupersonifikowanamadroscbozadziejewyobrazenwkregukulturybizantynskosłowianskiejsophiathepersonificationofdivinewisdomthehistoryofthenotioninthebyzantineslavonicculturesofijaolicetvorennajapremudrostʹbozijaistorijasjuzetavvizantijskoslavjanskojkulʹture AT wolinskateresa sofiaupersonifikowanamadroscbozadziejewyobrazenwkregukulturybizantynskosłowianskiejsophiathepersonificationofdivinewisdomthehistoryofthenotioninthebyzantineslavonicculturesofijaolicetvorennajapremudrostʹbozijaistorijasjuzetavvizantijskoslavjanskojkulʹture AT brzozowskazofia sophiathepersonificationofdivinewisdom AT wolinskateresa sophiathepersonificationofdivinewisdom AT brzozowskazofia sofijaolicetvorennajapremudrostʹbozija AT wolinskateresa sofijaolicetvorennajapremudrostʹbozija |