Batignolles 1842-1874: edukacja Wielkiej Emigracji
Gespeichert in:
| Beteilige Person: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polnisch |
| Veröffentlicht: |
Warszawa
Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR
2017
|
| Schriftenreihe: | Monografie z Dziejów Oświaty
Tom 47 |
| Schlagwörter: | |
| Links: | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000004&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| Beschreibung: | Bibliografie Seite 639-670. - Indeks |
| Umfang: | 701 Seiten Illustrationen 24 cm |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 cb4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV044487261 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20180110 | ||
| 007 | t| | ||
| 008 | 170913s2017 xx a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |z 9788375457391 |9 978-83-7545-739-1 | ||
| 020 | |z 8375457396 |9 8375457396 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1004326820 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV044487261 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 084 | |a HIST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Pugacewicz, Iwona H. |d ca. 20./21. Jh. |e Verfasser |0 (DE-588)1139803263 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Batignolles 1842-1874 |b edukacja Wielkiej Emigracji |c Iwona H. Pugacewicz ; Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk ; Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego |
| 264 | 1 | |a Warszawa |b Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR |c 2017 | |
| 300 | |a 701 Seiten |b Illustrationen |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 490 | 1 | |a Monografie z Dziejów Oświaty |v Tom 47 | |
| 500 | |a Bibliografie Seite 639-670. - Indeks | ||
| 546 | |a Zusammenfassung in Französisch und Englisch | ||
| 610 | 1 | 7 | |a École Polonaise des Batignolles |2 jhpk |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1842-1874 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 650 | 7 | |a Wielka Emigracja |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Edukacja / Francja / 19 w |2 jhpk | |
| 650 | 7 | |a Edukacja / Polska / 19 w |2 jhpk | |
| 650 | 0 | 7 | |a Bildung |0 (DE-588)4006650-2 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Polen |g Volk |0 (DE-588)4046497-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 650 | 0 | 7 | |a Schule |0 (DE-588)4053474-1 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Les Batignolles |0 (DE-588)4451871-7 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Les Batignolles |0 (DE-588)4451871-7 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Polen |g Volk |0 (DE-588)4046497-0 |D s |
| 689 | 0 | 2 | |a Bildung |0 (DE-588)4006650-2 |D s |
| 689 | 0 | 3 | |a Schule |0 (DE-588)4053474-1 |D s |
| 689 | 0 | 4 | |a Geschichte 1842-1874 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 830 | 0 | |a Monografie z Dziejów Oświaty |v Tom 47 |w (DE-604)BV000007561 |9 47 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 24 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 24 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 24 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000004&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 942 | 1 | 1 | |c 370.9 |e 22/bsb |f 09034 |g 438 |
| 942 | 1 | 1 | |c 370.9 |e 22/bsb |f 09034 |g 44 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029887299 | |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1822792370176917504 |
|---|---|
| adam_text |
8
Spis treści
SEWERYN GAŁĘZOWSKI ֊ WE WSPÓŁPRACY Z WIELKĄ
EMIGRACJĄ. 162
2. Dyrektorzy. 180
TRYB POWOŁYWANIA NA STANOWISKO. 180
ZASADY I STYLE KIEROWANIA. 195
3. Nauczyciele. 215
KATEGORIE ZATRUDNIENIA. 215
WYKSZTAŁCENIE, DOŚWIADCZENIE ZAWODOWE. 223
STATUS MATERIALNY I PRESTIŻ ZAWODOWY. 236
AKTYWNOŚĆ POZASZKOLNA. 245
4. Uczniowie. 254
LICZEBNOŚĆ. 254
ZASADY PRZYJMOWANIA, POCHODZENIE I SYTUACJA
MATERIALNA UCZNIÓW. 260
CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNOŚCI. 275
ROZDZIAŁ 5. PROGRAM KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA.
DYDAKTYKA EMIGRACYJNA. 291
1. Spór o wartości i model wychowania 1842-1848 . 291
2. Kłopoty z językiem polskim w klasach początkowych a system
monitorialny. 312
3. Trudności językowe w klasach starszych. Ewolucja metod
i podręczników. 332
4- Lelewelowski duch kształcenia historycznego. 358
MIEJSCE HISTORII W SZKOLE FRANCUSKIEJ.358
HISTORIA W PROGRAMACH BATIGNOLSKICH. 367
METODYKA EMIGRACYJNEGO NAUCZANIA HISTORII.377
ROZDZIAŁ 6. ODŚWIĘTNA I NIEFORMALNA EDUKACJA
NARODOWA. 401
1. Problem czasu wolnego i formy jego zagospodarowania. 401
2. Biblioteka. 428
W KRĘGU FRANCUSKICH UWARUNKOWAŃ.428
BIBLIOTEKA BATIGNOLLES ֊ ORGANIZACJA
I FUNKCJONOWANIE.434
LEKTURY POŻĄDANE I NADOBOWIĄZKOWE. 449
3. Kultura odświętna polskiej szkoły. 463
CEREMONIE KOŚCIELNO-POGRZEBOWE.463
ŚWIĘTA NARODOWE. 483
UROCZYSTOŚCI OKOLICZNOŚCIOWE, IMIENINY.491
Spis treści
9
POLSKIE ŚWIĘCONE. 494
4. Zakończenie roku szkolnego. 503
RANGA I PRZEBIEG UROCZYSTOŚCI. 503
PRZEMÓWIENIA ZARZĄDCÓW I FRANCUSKICH DYGNITARZY . 513
POCHWAŁY I NAGRODY. 535
ROZDZIAŁ 7. W KONFRONTACJI Z POLITYKĄ. 541
1. Rok 1846 i Wiosna Ludów. . 541
2. Okres wojny krymskiej i włoskiego risorgimento. 557
3. Powstanie styczniowe. 564
4. Na drodze ku zjednoczeniu Niemiec. Rok 1870. Komuna
Paryska. 580
ROZDZIAŁ 8. „RELACJE BRATERSKIE UTRWALAĆ, WZAJEMNIE
SOBIE POMAGAĆ”. 591
1. Stowarzyszenie Byłych Uczniów Szkoły Polskiej i jego biuletyn . 591
2. Dalsze losy wychowanków. Szkic problemu. 598
ZAKOŃCZENIE. 605
TABELE. 613
BIBLIOGRAFIA. 639
WYKAZ SKRÓTÓW. 671
RÉSUMÉ. 673
SUMMARY. 677
INDEKS OSOBOWY. 681
Résumé
’Ecole polonaise des Batignolles occupe la première place parmi toutes les
institutions culturelles et scientifiques polonaises nées au sein de l’Emigration
polonaise XIX siècle et qui font partie de l’héritage du système éducatif mis en
place par ses soins en France*
Fondée en 1842 à Paris par la Grande Emigration (constituée de Polonais
exilés en France après l’échec de leur soulèvement contre l’occupant russe en
1830) elle s’est donné pour but l’instruction patriotique des plus jeunes, nés et
élevés en France, dans l’esprit du romantisme polonais* Ainsi éduqués, ils de-
vaient être prêts à sacrifier leur vie pour la patrie et revenir en Pologne pour lut-
ter pour son indépendance* En même temps, on cherchait à donner aux enfants
une instruction aussi pratique et utile dans la future Pologne libérée.
Ehistoire de l’école de Batignolles reflète non seulement la vie de la Grande
Emigration après l’insurrection 1830—1831 mais aussi des relations franco-
-polonaises, parfois fort complexes. C’est le cas tout d’abord du point de vue
politique. Le gouvernement français ne savait pas quelle attitude adopter face
à la question polonaise” et envers une institution éducative issue d’un pays
rayé de la carte d’Europe* C’était aussi le cas d’un point de vue pratique et or-
ganisationnel: comment faire fonctionner une école étrangère en France ? Le
dernier problème, toujours actuel, relevait de tout ce qui résultait de la double
identité*
Entre 1842-1874 l’école polonaise a assuré l’instruction de plus de 1500
jeunes* La plupart d’eux sont restés en France* Ils ont joué un rôle plus impor-
tant dans l’économie, la culture et le développement de la recherche scientifi-
que en France comme en Pologne. La deuxième génération issue de la Grande
Emigration n’était souvent jamais allée en Pologne mais elle l’aimait à travers
cette école* Les jeunes de Batignolles qui continuaient les études dans les uni-
versités françaises et travaillaient en France ne niaient pas leurs origines; ils en
étaient fiers. Ainsi ils participaient à l’entretien de leur propre héritage culturel,
même hors de leur patrie*
Ehistoire de l’école de Batignolles de 1842-1874 est celle d’un enseigne-
ment franco-polonais qui formait un capital humain d’une valeur exception-
nelle au sein de l’émigration polonaise* Eémigration de nos jours s’y appuie
674
Résumé
toujours et ce capital constitue un apport majeur au développement de la culture
européenne, Lhistoire de rétablissement, les problèmes qui sont apparus à sa
naissance, son développement et le fonctionnement de ses trois sites différents
(à Châtillon-sous-Bagneux en 1842, à Paris au 13 rue des Fossés-Saint-Jacques
en 1843 et à Paris aux Batignolles de 1843 à 74) ont guidé les principes de son
évolution.
Lécole ne pouvait guère fonctionner en dehors du milieu franco-polonais.
Crée par la Grande Emigration, elle était impliquée dans la vie politique des
Polonais de France et savait surmonter leurs divisions en rassemblant autour
d’elle les émigrés. Des années durant cette institution d’enseignement secon-
daire occupait dans le système d’éducation français une place égale à celle des
meilleurs instituts parisiens. Le système des concours de la Sorbonne démon'
trait ses qualités. Elle était une des premières institutions polonaises à recevoir
en 1865 le titre d’établissement d’utilité publique et ainsi une entité juridique
reconnue pour son activité éducative.
Caractériser le milieu gravitant autour de l’école de Batignolles occupera
une part très importante de mes réflexions. La direction de l’école, du conseil
des enseignants et des élèves a été confiée successivement à trois personnes
différentes qui représentent chacune trois styles de gestion. Jusqu’à 1848 le di-
recteur et l’un des fondateurs de l’établissement, le général Jozef Dwernicki,
imposait un style de fonctionnement quelque peu miliaire. Convaincu qu’il ren-
trerait rapidement en Pologne, il n’attachait guère d’importance aux exigences
et aux traditions de l’école française. Elève brillant de l’époque de la Commis-
sion d’Education Nationale, il mettait l’accent sur l’instruction civique et utili-
taire au sein de cette école sans accorder grande importance à l’enseignement
classique, pourtant si important en France.
Son successeur, Alojzy Biernacki (1848-1854), a dirigé l’école parisienne
d’une façon plus démocratique et coopérative. Il a pris en compte les intérêts
de l’ancienne émigration mais aussi ceux de l’émigration récente (arrivée après
le Printemps des Peuples en 1848) et a adapté les programmes d’enseignement
aux exigences françaises.
Seweryn Gałęzowski (1854-1878), troisième directeur de l’école, a sauvé
cette institution d’une catastrophe financière et imposé à cet établissement une
organisation typiquement française et les programmes ministériels du gouver-
nement français sans renoncer pour autant à l’enseignement polonais.
Cinq directeurs choisis soumis au Conseil de l’Ecole ont assumé le pouvoir
exécutif durant des années 1842-1874: Wincenty Kraiński (1842), Ksawery
Bronikowski (1843/44), ks. Jan Paweł Dąbrowski (1844-1846), Stanisław Ma-
linowski (1846/47, 1853-1890) i Hipolit Klimaszewski (1847-1853). Les deux
derniers sont restés dans les annales de l’école comme des hommes de mérite.
Résumé
675
Grâce à Hipolit Klimaszewski, un pédagogue expérimenté, l’Ecole a doublé le
nombre d’élèves et d’enseignants. Klimaszewski a aussi réussi à stabiliser la po-
sition de l’école parmi les institutions de la Grande Emigration et rehaussé con-
sidérablement le niveau d’enseignement des matières typiquement polonaises.
Stanisław Malinowski a pris le modèle français en exemple. Eécole res-
semblait aux lycées et collèges français de point de vue des programmes et de
l’organisation. Au début des années 1850, il a adapté aux exigences de l’Ecole
polonaise, la réforme de bifurcation d’Hippolyte Fortoul et a appliqué le modèle
universitaire d’enseignement français, répandu dans les lycées et autres insti-
tutions du secondaire en France. Ainsi, les jeunes de la deuxième génération
de la Grande Emigration ont pu, sans oublier leurs origines, rivaliser avec les
meilleurs élèves français pour les premières places des concours annuels de la
Sorbonne.
Le chapitre Le modèle d’instruction et d’éducation de l’émigration est composé
de deux parties. Il a pour but de donner une image riche et complète de la vie
scolaire et extrascolaire des élèves. La première partie démontre le processus
du travail quotidien de l’école, les efforts dans l’application des différentes mé-
thodologies pour arriver aux meilleurs résultats en langue polonaise et histoire,
tout comme dans les autres matières.
Les élèves étaient scolarisés longtemps, parfois pendant neuf à dix dans un
établissement fermé. Ces enfants venaient des couples franco-polonais issus de
milieux modestes. Grâce à ce long système d’enseignement double, ils suivaient
le programme français du secondaire tout en formant leur identité on appre-
nant la langue, l’histoire et la géographie de Pologne ainsi que ses traditions.
La deuxième partie est consacrée à l’importance de l’éducation extrascolaire,
celle de fêtes nationales célébrées à l’Ecole ou en dehors. On y parle également
du rôle des lectures romantiques, des célébrations des anniversaires auxquelles
tous les élèves participaient et des sorties obligatoires qui élargissaient leur ho-
rizon intellectuel.
LEcole était toujours engagée activement dans la vie de la Grande Emigration.
Elle l’organisait grandement, étant une de ses institutions majeures depuis les
années 1850. Les jeunes de Batignolles invitaient à l’école les exilés polonais à
Pâques et à la fin de l’année scolaire). Cette institution si active témoigne de la
continuité et de la force de l’engagement des générations successives de Polonais
vivant en France: les jeunes étaient une source de fierté non seulement pour leurs
pères mais aussi une lueur d’espoir pour un meilleur futur. Ils renvoyaient une
excellente image de soi aux anciens grâce à ce franc succès: ils avaient réussi à
donner à leurs successeurs une belle instruction, pourtant loin de leur patrie.
La participation des jeunes de l’Ecole de Batignolles dans toutes les guerres
pour la liberté de Pologne où d’un autre pays balloté par l’histoire est le meilleur
676
Résumé
témoignage de l’éducation civique qu’ils y avaient reçue. Ils défendaient leur
patrie française par les armes mais participaient aussi activement à sa vie socia-
le, économique et politique.
^instruction et l’éducation à Batignolles s’appuyait sur trois sphères cultu-
relles superposées. La première, l’enseignement classique, fondée sur le modèle
antique, donnait des leçons de vie à partir de vertus universelles des An-
ciens. Elle formait l’horizon commun de toute l’Europe occidentale. LEglise et
l’enseignement catholiques se rattachaient à cette sphère.
La deuxième sphère, typiquement française, était l’instruction pratique dans
l’esprit de progrès social et économique. Cette instruction était limitée aux be-
soins du pays et allait de pair avec la politique et ‘économique de la France. On
y insistait alors sur la connaissance d’une même langue et d’une même histoire
adaptée à l’idéologie. Lenseignement devait donc être adapté aux nécessités du
marché.
La troisième sphère, la plus importante aux Batignolles, était constituée par
les règles d’éducation patriotique de l’Emigration. Ce travail nécessitait de sa-
tisfaire toute sa complexité et son importance tout en surmontant les difficultés
nées des interférences avec les autres sphères. Ce modèle des trois sphères est
la seule façon de reconstruire et comprendre le modèle d’éducation de l’école
de Batignolles.
Souhaite-on dresser le portrait du lauréat de l’école de Batignolles 1 Le voici:
un jeune homme qui a reçu une éducation classique et européenne, qui chérit
son pays natal, la Pologne, à travers l’Emigration, parfaitement préparé à la vie,
aux études, au travail en France, prêt à se sacrifier pour ses deux patries; la
polonaise ancrée dans son cur mais jamais visitée et la française, bien réelle.
Les élèves des Batignolles ne revenaient malheureusement pas en Pologne, ni à
l’époque des Partages ni après. Trop bien intégrés dans la vie française, ils par-
laient avec fierté de leurs origines et représentaient avec brio la nation polo-
naise, adoptant un rôle positif d’ambassadeurs de leur culture d’origine plutôt
que celui, tragique, d’orphelins sans patrie et de victimes que leur avaient au-
trefois attribué leurs pères.
[Traduction de Małgorzata Zakrzewska-Piermattei]
Summary
mong the various 19th century Polish institutions of science and culture
which lay at the core of the educational heritage of the Polish emigration, it is
the Polish School in Batignolles that certainly deserves special recognition.
It was founded in Paris, in 1842, by the Great Emigration. The aim was to
protect the young generation (typically born and raised in France) from dena-
tionalization. Children were to be brought up in the spirit of patriotism, and
instilled with romantic notions such as the need to sacrifice oneself for the
suffering Polish homeland .Students were to be prepared for the day when they
would return to the motherland as its liberators. The education with which they
were provided was also supposed to prove useful in the newly freed Poland.
The history of the Batignolles School is a good illustration of the history of
Polish emigration after the November Uprising; it is also an accurate depic-
tion of the history of Polish-French relations. The latter were burdened with
a number of issues, beginning with the political question of how to approach
the so-called “matter of Poland”, and how to treat an educational institution
of a country which had seized to exist on maps of Europe. There were, further-
more, strictly organizational issues, such as the problem of how to regulate the
functioning of a foreign school on French soil. Finally there was the issue which
retains its relevance to the present day: that of a double national identity.
Between 1842 and 1874 about 1500 pupils completed their education at the
Polish school in Paris. Most of them remained in France after graduation. Their
input into the development of French economy, science, culture and politics was
greater then the part that Batignolles graduates played in the history of their
Polish homeland. The second generation of the Great Emigration, if not in its
entirety then in its vast majority, was completely unacquainted with the land of
their ancestors but, owing to the school, they were able to fall in love with it. In
adult life, whether studying at French universities, working, or achieving success
on foreign soil, they usually did not renounce their Polish roots. As described in
the final parts of the book, they frequently emphasized their ancestry, thus cre-
ating their own cultural heritage away from the country of their fathers.
The history of the Batignolles school between 1842 and 1874 describes the
Polish-French teaching and upbringing that led to the emergence of a vital
678
Summary
human capital amongst the emigration. It is this capital that the modem Polish
diaspora has been built on and that constitutes an important factor in the devel-
opment of common European culture. The present description of the school’s
history - the problems which accompanied its foundation, its development and
functioning at 3 consecutive locations (1842 - Châtillon-sous-Bagneux, 1843 -
13 rue, Fossés-Saint-Jacques, 1843-1874 - Batignolles) - attempts to show the
evolution of its teaching program. The school could not function separately from
the Polish-French community. As a creation of the Great Emigration, it was in-
volved in emigrant politics but could also rise above divisions and become a cen-
ter for the entire Polish diaspora. For many years it remained a part of the French
educational system and was able to successfully compete with the best Parisian in-
stitutions in the so called Sorbonne competitions. In 1865, its educational activ-
ity brought it the honour of becoming the first Polish organization to receive the
title of a public utility, a title which provided it with a legal personality.
A crucial part of the present study is a description of the entire Batignol-
les society. The school’s management, the teacher council, and the students
were led by three consecutive headmasters, with three distinctly different ap-
proaches to running the school. General Józef Dwernicki, the school’s co-
founder and headmaster until 1848, had a preference for a military-type profile of
its functioning. He strongly believed that a return to Poland would shortly be pos-
sible, and thus, he did not consider it necessary for the school to follow French
rules or traditions. He was brought up in the spirit of changes that accompanied
the times of the Commission of National Education, he wanted the school to
become more utilitarian and to encourage active citizenship. He did not, howev-
er, appreciate the crucial role of classical education in France.
His successor, Alojzy Biernacki (1848-1854), ran the Parisian school in
a more democratic and conciliatory manner. He tried to reconcile the in-
terests of the old emigration with those of the younger, who had arrived after
the Spring of Nations. He also tried to adjust the teaching program to local,
French requirements.
Batignolle’s third headmaster, Seweryn Galęzowski (1854-1878), having
saved the institution from financial ruin, introduced a typically French,
university-type structure and government programs. At the same time, he did
not abandon the Polish national education program.
Between 1842 and 1874 the headmaster changed five times. Each one was
selected by and fully answerable to the School Council: Wincenty Kraiński
(1842), Ksawery Bronikowski (1843/44), Fr. Jan Paweł Dąbrowski (1844-1846),
Stanisław Malinowski (1846/47, 1853-1890) and Hipolit Klimaszewski (1847-
1853). In the Batignolles annals, the last two are described as particularly note-
worthy.
Summary
679
Under Hipolit Klimaszewski, an experienced pedagogue, the school doubled
the numbers of both teachers and students. It gained recognition among the
various institutions of the Great Emigration and it significantly raised the stan-
dards of teaching when it came to subjects of the so called „national cannon”.
The leadership of Stanislaw Malinowski steered the school towards the dom-
inance of the French model. In aspects of program and organization, it be-
came similar to other Parisian secondary schools. At the beginning of the 1850s
minister Hippolyte Fortoul’s bifurcational reform was adapted to the school’s
needs and teaching began to follow a university-type program, much like that of
any other French secondary school. It was now possible for the second genera-
tion of the Great Emigration to successfully compete against their French peers
from the best Parisian schools in the annual Sorbonne competitions. This did
not, however, mean a departure from the national teaching program.
An accurate depiction of the rich and varied life of the students is the aim of
a chapter entitled The emigration model of education and upbringingt which consists
of two large parts. The first focuses on the everyday functioning of the school, its
teaching methods in the subjects of the Polish language and history, as well as its
pursuit of the best possible results in other subjects (as part of the French school
system). The boys schooled at Batignolles — who usually originated from poorer
backgrounds and often from mixed marriages — were thus able to complete the
French secondary education program, while, at the same time, acquiring a Polish
national identity, learning the Polish language, history, geography and customs.
The second part of the aforementioned chapter is devoted to an equally and
possibly even more important, yet rarely studied aspect: out of-school educa-
tion in all of its facets, including celebrations, both inside and outside of school
walls. The chapter describes the importance and influence of romantic reading,
the significance of out-of-school celebrations (eagerly attended by Batignolles
students) and the effect that mandatory walks had on the students’ develop-
ment and the broadening of their intellectual horizons.
The school always actively participated in the life of the Great Emigration
and in the 1850s was practically its institutional leader. All Polish holiday cel-
ebrations involved the Batignolles youths and were often held inside school
walls; the entire Polish emigration was invited (the events included, e.g., the
tradition of the Polish hallowed” or the end-of-schoolyear award ceremony).
As an institution which was active in so many areas, it was the embodiment of
the vitality and generational continuity amongst the Polish emigration. The
school’s graduates - present and successful in various spheres of life filled their
Polish parents with pride and sustained the hope for a better future. They also
contributed to a national renaissance of morals, based on the successful educa-
tion of a new generation so far from the land of their ancestors.
680
Summary
The best test of the patriotic education’s worth was the participation of
Batignolles students in the contemporary political life of Europe, the world
and Polish territories. Boys raised at this Parisian school were present on every
battlefront where the fate of Poland’s or any other nation’s right to independ-
ence was decided. Likewise, they always responded whenever the need arose
to protect their French homeland. They also actively participated in the social,
political and economic life of the latter.
Education and upbringing at Batignolles was a combination of three, par-
tially overlapping cultural circles which constituted the model upbringing for
a Polish emigrant. The first circle was the aforementioned classical education,
which drew on antique cultural values. The latter, apart from instilling students
with the universal values of antiquity, also shaped the mindset of a member of
Western European civilization. This canon of education included (or was to an
extent overtaken by) the Church and catholic teachings. The second circle was
typically French, positivist and utilitarian. It was an education in the spirit of
the 19th century socio-capitalist advancement, but also an education reduced to
French needs, shaped in accordance with French politics and the French raison
d’Etat. Hence, emphasis was placed on the knowledge of a common language
and uniform history, shaped in accordance with the imperial ideology, as well as
the increasingly prominent adjustment of education to the needs of the Western
market and economy. The final and most important circle at Batignolles was the
Polish cultural circle, a canon of the emigration’s education. The present study is
an attempt at describing it in its entire complexity, a complexity connected with
its importance and the difficulties that accompanied reconciling this particular
circle with the other two. The study also strives to show the mutual interference,
as only a comprehensive approach allows for a relatively detailed reconstruction
and understanding of the Batignolles model of education.
The portrait of a model Batignolles graduate would need to show a young
man with strong ties to classical European culture, with a love for his Polish
identity, well prepared for life’s challenges as well as for further education or
work in Western Europe. He would be a man capable of sacrificing himself for
either one of his homelands: the Polish one that he would have been emotion-
ally, if not physically close to and the French one, which was the surrounding
reality. Unfortunately, Batignolles graduates usually did not return to Poland
after it regained its independence. They had grown too accustomed to their
French homeland, even though they would refer to their Polish ancestry with
pride. They adopted the role of ambassadors for their motherland’s culture in-
stead of following a path that they had once been placed on: that of orphans
and victims on emigration.
[Translated by Ewa Nosarzewska]
Indeks osobowy
A
Abel Georges 227
About Edmund 405
Abramowicz Hieronim 162
Adrianek Mieczysława 370, 378
Affre Denys Auguste 358
Agulhon Maurice 546
Albertini Pierre 19, 96, 360
Aleksander I Romanow 143
Aleksander II Romanow 166, 563,
568
Alphand Jean-Charles 419
Alvensleben Gustaw von 568
Amadier 225
Amborski Jan 229, 250
Aragon François 149
Araszkiewicz Feliks Wojciech 36
Arbou Roméo 286
Ariès Philippe 362
Astruc Élie-Aristide 478
Avanzini Guy 329
B
Baal Gérard 567
Bąbiak Grzegorz Paweł 557
Babnis Maria 565
Babski Napoleon 41
Bączkowski Michał 144
Bailly, profesor 116
Bajkowski Wiktor 247, 310, 541, 542
Baj ou Gervais 249
Bakunin Michaił 150, 487
Balmont St. de 148
Barańska Anna 99
Barbier Frédéric 430
Barillet'Deschamps Jean-Pierre 419
Barnett Graham Keith 430, 449
Barrier Monique 94, 104
Barszczewska-Krupa Alina 556
Bartnicka Kalina 19, 96, 608
Bartoszewicz Julian 396
Barzykowski Stanisław 346
Baszkiewicz Jan 544, 555
Baudelaire Charles 428
Bednarek Jerzy 159, 541, 543, 552,
557
Bell Andrew 300, 318, 332
Bem Józef 52, 379, 383
Benaerts Louis 181
Béranger Pierre-Jean 149, 446, 542
Berezowski Antoni 581
Bernard Claude 359, 365, 366
Besse Henri 344
Bethléem Louis 429
Bielecki Robert 40, 58
Bieliński Franciszek 96, 579, 609
Bielski Ignacy Ernest 256, 496
Bielski Paweł 386
Bieńkowski Artur 572
Bienville Jean 433
Biernacka Maria Magdalena 370
Biernacki Alojzy 51, 81, 85, 86, 88,
111, 121, 126, 128, 133-135,
138-140, 142, 144-146, 152-155,
682
Indeks osobowy
160-163,180, 182-184,189, 193,
194, 203, 206,210,211,235, 241,
244, 246, 248, 256, 290, 295, 296,
299,303,304, 381, 382,386, 387,
420,422,424,435,437,438, 442,
466469, 514, 549, 550, 553, 554,
674,678
Biliński Leon 114, 226, 239, 241,
250,382,383, 415, 482, 483, 584
Billet, ksiądz 248
Biniek Maria 379
Bitard Mathieu 228
Blanc Louis 387
Blociszewski Tadeusz 234
Blondeau Felix 248, 249
Bobiński Franciszek 138
Boczkowski Ignacy 240
Bogusławski Emil 271
Bohdanowicz Ignacy 229, 232, 354,
570-572
Bolewski, uczeń 579
Bonaparte Hieronim 15
Bonaparte Karol Ludwik Napoleon
23, 122, 142, 165, 171,250, 348,
366,418, 449, 455,456, 506,510,
514,515,558, 560, 562, 566, 568
Bonaparte Napoleon (Napoleon I)
13,19,21, 143,236,360,367,
403,449,467,480, 496, 505, 524,
532, 550
Bonaparte Napoleon III 15, 21, 25,
29,51,132,142,217,320,404,
419,449,451,464, 499, 500, 505,
506,516, 519,525, 532, 557, 558,
563,568,580, 581
Bonaparte Napoleon Józef (Napoleon
Jérôme) 15,171,455,456,539, 558
Bonaparte Piotr 464
Borejsza Jerzy 40, 46, 444, 557, 581,
588, 589
Borkowski Jerzy 114, 247, 310
Borzęcki Karol 254
Boucheron Roger 292
Boudon Jacques-Olivier 23
Bouge, ksiądz 249, 499
Bouillet Marie-Nicolas 193, 194, 514,
515,518,524, 527
Boulie Camille de la 478
Brancq Caroline 361
Branicki Konstanty 245, 464
Branicki Ksawery 163, 170-172,174,
178,464,467,496, 558, 566
Bréal Michel 403
Brevet 106
Brodziński Kazimierz 251
Bronikowski Ksawery 114-117,137,
151,177,187-189,198-200,214,
234, 251,314,315, 337, 338,348,
349,384, 674, 678
Brouillet Leopold 230
Brûlis Victoire 230
Brunet Aleksander 230
Bruno Giordano 318
Bruter Annie 359-361
Brynk Tadeusz 579
Brynkus Józef 398
Brzezicki Karol 611
Budziszewski Ignacy 232
Budzyński Michał 496
Budzyński Wincenty 390
Buessard Paul 366
Buisson Ferdinand 121, 317,318,
515,516
Bukojemski Artur 453, 454, 456
Buńkowski Edward 277
Burba Aleksander 240,441, 443,444,
447,448
Burbonowie, dynastia 366
Burkę Edmund 382
Bussy 120, 235
Indeks osobowy
683
Butet de la Sarthe Pierre-Roland
François 330
Bystrzanowska Kamila 273
c
Caban Wiesław 169, 427
Caillet, profesor 235
Calmon Mark Antoine 591, 592
Carnot Lazare Hippolyte 149, 380,
406
Caro Elme Marie 525, 528, 532, 567
Caron Jean-Claude 23
Caspard Pierre 359
Cavaignac Eugène 505
Cavaignac Louis Eugène 505 506
Cavour Camillo 478
Célestin 181
Chabaud 478
Chaborski Florian 221, 262, 269, 412,
413,473,535
Chaborski Prosper 220, 221, 262,
269,412,413,414,535,537
Chaborski Zenon 262
Chapusot Jean-Pierre Marie 11, 20,
88, 94, 95, 101, 105, 106, 109-
112, 139, 150, 223, 235, 246, 254,
316, 507
Charle Christophe 516, 525, 565
Chaumont Charles 250
Chavèe Honoré 330
Chavet, ksiądz 247
Chełchowski Walerian 55
Chełmicki Wincenty 88, 133, 139,
144
Chéron 330
Chervel André 19, 25, 335, 339, 363,
428, 429
Chevallier Pierre 406, 412
Chlebowski Bronislaw 88, 233
Chmielewski, ojciec 551
Chmielewski Robert, syn 579
Chodźko Aleksander 54, 170, 174,
177, 219, 234, 240, 250, 378, 461,
476,515,526
Chodźko Leonard 49, 177, 244, 348,
358
Chodźko Michał 347
Chojecki Karol Edmund 170—172,
174, 227-229, 250, 378, 386-391,
396, 548
Chojecki Karol 548
Chopin Fryderyk 70, 478
Choppin Alain 367, 505
Chropieński M* właśc. Lorentowicz
Jan zob. Lorentowicz Jan
Chrzanowski Paweł 369
Chrzanowski Wojciech 74, 476
Chrząszczewski Antoni 66
Chwalibóg Jan 152, 553
Ciechanowska Zofia 140
Cieński Marcin 305
Cieszkowski August 178, 179
Claires, siostry 235, 379—381
Claretie Jules 387
Clavères Marie-Hélène 338, 339,
343
Clinkspoor Martine 367, 505
Colonna-Walewski Aleksander Flo-
rian Józef 169, 467
Compère Marie-Madeleine 22
Condette Je an-François 16
Cooper James 462
Courtenay Jean Baudouin de 396,
398
Courtois Jean-Marie 105
Coutin André 547
Crouseilhes Jean Pierre de 244
Crubellier Maurice 408
Curtius Ernst Robert 428
Cyceron 452, 457, 530
684
Indeks osobowy
Cywiński Władysław 226, 331, 390,
414
Czacki Tadeusz 291
Czaczkowski Józef 224
Czajkowski Michał 171
Czapska Maria 172, 173
Czapski J.N. 148
Czartoryscy, ród 46-48, 69, 72, 75,
163,166, 167, 171, 200, 247, 476,
496
Czartoryska Anna z Sapiehów 53, 69,
71,72,194,465,476,487,511,
566
Czartoryska Marcelina 152
Czartoryski Adam Jerzy 43-46, 48,
50-53,57,64, 65,67,68,71,77,
84,145,146,158,160,166,172,
175,176,185, 205, 233, 252, 298,
390,439,443,474,476,487-489,
497,511,524, 525,558, 559, 564
Czartoryski Andrzej 166
Czartoryski Artur 166
Czartoryski Konstanty 166
Czartoryski Witold 510
Czartoryski Władysław 49, 72, 74,
159,166,175,176, 566
Czubek Jan 241, 242
Czyński Jan 50
Czyński Lubomir 277
Czyński, uczeń 585
Czyszkowski Stanisław 229, 240
D
David d’Angers Pierre-Jean 552
Dąbrowa Ewa 93
Dąbrowski Jan Paweł 66, 67, 115,
116,121, 122, 187-189,193,195,
200-203, 214, 247, 252, 294, 310,
387,442,465, 674, 678
Dąbrowski Jarosław 290, 588
Dąbrowski Krzysztof 138, 146, 147
Dąbrowski Ludwik 586
Danielewicz Jerzy 166
Dantier Alphonse 228, 231, 250
Darasz Wojciech 46
Darboy Georges 568
Darragon 58
Darwin Charles 365
Dastès 235
Defoe Daniel 462
Dehan Thierry 70, 420, 423
Délabré Denis Constante 229, 250
Delacroix Eugène 570
Delalleau Marie Florimond 417, 510,
515,524, 525, 527
Delamarre Casimir 396
Delatour, wynalazca 425
Delavigne Casimir François 545
Delhay Ernest 250
Deltour Felix 235
Dembiński Henryk 271, 465
Dembiński Stanisław 574
Demoyencourt François 124, 201,
203,231,294, 300,317,318,320,
322,323,391
Demoyencourt, brat 245
Demałowicz Maria 156
Desboves, profesor 234
Desmet Piet 338
Dessain E 228, 236, 294
Desurvire Emmanuel 387
Dewiz 330
Dmochowski Henryk 91, 138, 235
Dobek Rafał 545, 548
Dollinger Julian 254
Dollinger Karol 254
Dołubowska Anna z Rogalewskich
273
Dołubowski Konstanty 273
Dołubowski Michał 273
Indeks osobowy
685
Dołubowski Michał, syn 273
Domański Antoni 114, 314, 316
Domeyko Ignacy 57, 70, 205
Don Carlos 151
Dornès, adwokat 149
Doussot, biskup 510
Draus Jan 77
Duby Georges 544
Duchińska Seweryna 398
Duchiński Albert 397
Duchiński Franciszek 160, 172, 174,
252,396-398
Duchiński Witold 397
Ducy, profesor 116
Duhamel Jean-Marie 235, 294
Dumas Aleksander, ojciec 429, 462,
542
Dumazedier Joflre 408
Dunin Herman 278
Dunin-Wąsowicz Anna 480, 537
Dunin-Wąsowicz Krzysztof 565, 568
Dunin-Wąsowicz Stanisław 480
Duński Edward 486
Dupont de l’Eure Jacques Charles
552
Dupont-Ferrier Gustave 580
Dupuis Ferdinand 122, 227, 286
Durand Romain 511
Durkheim Emile 217
Duruy Victoire 15, 24, 25, 339, 340,
343, 361, 363, 365, 366, 395, 396,
406, 411, 430, 455, 504, 515, 516,
524, 525, 529, 532, 539, 568
Dutkiewicz Józef 143
Duveau Georges 236
Dwernicki J an 86
Dwernicki Józef 11, 34, 41, 44, 48,
51,56,57,69, 76,77, 79,81-83,
85, 86, 88, 90, 109, 111, 124-126,
133-140, 142-146, 148-155, 157,
160-163, 173, 174, 182-185, 189-
191, 193, 200, 202-206, 209, 223,
224, 233, 235, 245, 247, 256, 276,
277, 293, 294, 298, 299, 303, 347,
371, 381, 387, 435, 439, 484-488,
511, 514, 516, 520, 521, 545, 549,
551-554, 641,674, 678
Dwernicki Klemens Karol Jan 439
Dybiec Julian 358, 427
Dybowski Józef 55
Działyńscy, rodzina 251
Działyńska Izabela z Czartoryskich 71,
72, 345, 350
Działyński Jan 71, 251, 345, 476
Działyński lytus 175, 440
Dzieduszycki Maurycy, hrabia 510
Dzierzek, hrabia 512
Dzieszkowski 261
Dziewoński Zachariasz 65
Dżyngis-chan 526
E
Edmond Charles właśc. Chojecki Ed-
mund zob. Chojecki Edmund
Ejsmont Ferdynand 571
Elżanowski Seweryn 558
Erazm z Roterdamu 503
Erdman Julian 271
Estkowski Ewaryst 100, 251, 253,
340,440
Estreicher Karol 140, 169, 170, 252,
342, 382
Eudes, profesor 227
Eugenia, cesarzowa 568
F
Faleński Józef 377
Falkenhagen Julian 162
Falloux Alfred de 16, 23, 187, 194
Faucher Leon 501
686
Indeks osobowy
Faucher Aleksandra z Wołowskich,
wdowa 273, 286
Feduszka Jacek 484
Feldman Wilhelm 581
Fellenberg Filip Emanuel 59, 60, 78
Fijałkowski Andrzej 418
Fijałkowski Bolesław 549
Filon Auguste 510, 515, 519, 524,
528,569,571
Flatt Jerzy Benjamin 59
Flaubert Gustaw 387, 429
Fomeron Bernard 181, 432
Fortoul Hippolyte 15,16,24,129,
192,194, 222, 237, 243, 285,
338,363, 364, 366, 375,538,
675,679
Forycki Maciej 396
Foucault Michel 283
Foucher de Careil Louis Alexandre
474
Frączyk Tadeusz 166
Franciszek II559
François Jean Jacques 286
Françonnière, pułkownik 510
Frayssinous Denis Antoine Luc 14
Fredro Aleksander 461
Frić Joseph 474
Frieze Maksym 585
Fulon Josephe 227, 231
Furet François 360, 361, 365
G
Gabour A. 267, 510
Gadon Lubomir 41, 43, 49, 51, 146
Gadon Włodzimierz 65, 487, 489
Gajda Janusz 93
Gajdzica Anna 234
Gajewski Marian 539
Gajownik Sylwia 438
Galachant Charles 15, 530, 531
Gałęzowscy, rodzina 27, 501
Galęzowski Józef 459, 460, 464, 481,
502,582
Galęzowski Ksawery 467
Galęzowski Seweryn 63, 100, 126-
131,140-142, 144,154-166,168,
171,173-176,178-180,193,194,
206, 208, 210, 222, 233, 234, 240,
241, 245, 246, 248, 252, 253, 258,
265, 266, 279, 285, 287, 290, 296,
333,335,344-347, 352-354,357,
370,378,392,440-442,446,448,
452-454,464,467,471,476,477,
489,491-493,495,497,501,512,
514, 521,525,527, 530,558,566,
567,573,576,578,583,586,587,
592,606,607,674, 678
Gałkowski, uczeń 451
Galos Adam 179
Garcia Patrick 361-365
Garibaldi Giuseppe 559, 563
Gamier Charles 422
Garnier Pascale 326
Gamysz Amelia 150
GascJ.-P. 106
Gąsiorowski Anton 179
Gasztowtt Bronisław 572
Gasztowtt Gabriel 579
Gasztowtt Wacław 26, 163, 186, 191,
195,204, 206-209,211,213,
227-229, 234, 235, 239, 245, 249,
251,252,278, 288,352,353,395,
477,490,491,537, 545,546, 550,
558,563,570,571,581-583, 585,
589, 592, 595,611
Gauguet Elie 250
Gaultier 317, 330
Gautier Théophile 420
Gawrońska Natalia 245
Gawroński Andrzej 270
Indeks osobowy
687
Gawroński Stanisław 51, 178, 466,
467,476, 477,511
Gendry Jules-Marie 429
Geoffroy Isidore 182-184
Gerard Octave 362, 525
Gerbod Paul 16, 20, 22-24, 181,216,
236, 240, 404, 406, 408, 424, 430,
505
Germain Claude 338
German Franciszek 144, 147, 183,
184, 186, 233
Gervais 330
Giedroyć Kunegunda 271
Giej Maria 170
Gierszyński Henryk 27
Gierzyński Stanisław Jan 281
Giffard Henri 420
Giller Agaton 54, 233, 252, 396, 441
Gillet-Damitte Jean Jacques Julien
379
Giolitto Pierre 330, 359, 404, 406
Girard Louis 239
Girardin Saint Marc 565
Girrebeck Charles (Gierrébeuch)
101, 122, 227, 278
Glachant Charles Floride 515
Glashin 380
Głębocki, profesor 294
Głowacki Karol 572
Głuchowski Antoni 453-455
Głuchowski Henryk 159
Godard Eugene 421
Godebski Franciszek Ksawery 154—
156, 158, 160, 161, 167, 206, 210,
271, 285, 290, 296, 347, 357, 439,
509,514,517,518
Godlewski Władysław 465, 486
Gogolewski Edmond 27
Goguska Stanisław 27
Golin Ernest 421
Goljan Ludwik 285
Gołowin Iwan 487
Gołuchowski 551
Gołyński Aleksander 57, 58
Goncourt Edmond 387
Goncourt Jules 387
Gordaszewski Zygmunt 88, 89, 92,
93, 95, 98,99, 101, 103, 262
Górecki Antoni 51, 133, 140, 489,
490
Górecki Henryk, uczeń 279
Górny Maciej 173
Górski Józef, uczeń 279
Gosiewski Antoni 228, 240, 246
Goszczyński Seweryn 54, 89, 134,
140, 146, 147, 156, 167, 174, 246,
255, 309, 441, 473
Goudé Charles 428, 429
Gouin François 338
Gounod Charles 519
Grabski Andrzej Feliks 396—398
Gréard Valléry Clément Octave 20,
24, 516
Greuvé Karol 81
Grèzes-Rueff François 100, 216, 402—
406, 410, 414, 415, 504
Groddeck Gotfryd Ernest 205, 342
Gródecki Cyryl Modest 88, 89, 114,
121, 138, 139, 145, 286, 466
Gronostajski Gerard 66, 225, 252,
253
Gros Étienne 124, 125, 181, 182,
192, 207, 209, 237-239, 294, 391,
555,561
Grosperrin Bernard 406, 412
Grosselin Augustin 330
Grotkowski Stefan 114, 220
Grottger Artur 418
Gruss Noe (Griiss) 27, 28, 149, 545,
549, 595
688
Indeks osobowy
Grzegorz XVI 147, 246
Grzymała Franciszek 347, 541
Guggisberg Kurt 59
Guizot François 361, 516, 544
Gut August 267, 579
Gut Andrzej Narcyz, uczeń 579
H
Hagen 261
Handelsman Marceli 50
Harcourt François Eugène de 568
Harrigan Patrick J. 20
Haussmann Georges 121, 419
Hauszyld Alfred 454
Hautcoeur Pierre-Cyrille 240
Havelange Isabelle 17, 187, 515, 516,
519
Heidenreich Michał, pseud. „Kruk”
581
Heltman Wiktor 39,46, 86, 252, 392
Henryk III Walezy 524
Heska-Kwaśniewicz Krystyna 438
Hildebrand Louis 261
Hippeau Célestin 25
Hitier Louis 453, 455
Hitier Lucien 228, 250
Hiż, nauczyciel 203
Hłuszniewicz Antoni 50, 103, 131,
141,155-158,206,210, 240, 476,
477,487,549
Hoesick Ferdynand 467, 470, 478
Hoffman Karol Antoni 140
Hoffmanowa Klementyna z Tańskich
69, 71,439,450,465
Hołownia Teobald Alfons 477
Hołubowicz Bolesław 159, 254
Hołubowicz Edmund 587
Hołubowicz Stefan 136
Horoszewicz Michał 23
Hryniewicki Witold 537
Hugo Victoire 474, 479
Huguet Françoise 17, 187, 515, 516,
519
Hulin Nicole 24
Humnicki Hektor 176
I
Igrasiewicz Jan 282
Irányi Daniel 474
Iwanowski Kazimierz, uczeń 549
Iwański Konrad 440
Iwaszkiewicz Janusz 192
Izbicki Antoni 551
j
Jacewicz Ignacy 287, 549
Jacewicz Jan 254, 312,313, 549
Jacewicz Onufry 321,322, 549, 572
Jackowski Ignacy 267
Jacquet Amable 344
Jakóbczyk Witold 179
Jakubowicz Maksymilian 341
Jalabert Jean Victoir 250
Jan III Sobieski 369, 524
Janaszyński Wincenty 549
Janion Maria 390
Janowicz Ludwik 287
Janowski Jan Nepomucen 50, 86, 168
Janowski Wiktor 282
Jański Bohdan 147
Januszewicz Teofil 128, 156, 163, 165,
166,168,171,174,177,478, 558,
566
Januszkiewicz Eustachy 160, 162,
164,167-169,171,174, 252, 352,
378,394,441,444,449,464,467,
491,515, 526,567, 573
Jarociński Daniel 271
Jaroszewski Henryk 88, 138, 549
Jasieński Stanisław 270
Indeks osobowy
689
Jasiński Jan 254
Jasiołkowski 551
Jastrzębski Cezary 427
Jażdżewski, ksiądz 274
Jaźwiński Antoni 340, 378—383
Jedlicki Juliusz 170
Jedliński Julian 264, 274, 283, 332,
333, 335, 346, 347, 349, 439, 458
Jedliński Mieczysław 333
Jędrychowska Barbara 143
Jędrzejewicz, uczeń 271
Jełowicki Aleksander 57, 167, 178,
471-473, 481, 489, 495, 608
Jeż Tomasz Teodor właśc. Miłkowski
Zygmunt zob. Miłkowski Zygmunt
Joly, ksiądz 249
Judycka Agata 69
Jullien B. 416
Jundziłłowie, rodzina 245
Juniszewski Jacek 572
Jussieu Laurent^Pierre de 318
K
Kajsiewicz Hieronim 465, 478, 486,
496
Kalembka Sławomir 39—41, 44, 47,
49, 53, 146, 246, 445, 543, 548,
552, 558, 560, 565,566
Kalinka Walerian 168, 346, 496
Kalinowski Chryzolog 247, 465
Kalkstein Wincenty 148
Kamieński Adolf 609
Kamieński Henryk Michał 297, 496
Kamieński Mikołaj 346, 566
Kamiński Paweł 75
Kamler Anna 38, 379
Kapliński Leon 228
Karbowiak Antoni 26, 27, 41, 49,
53,60, 67,71,73, 75, 77, 78, 154,
266, 347, 545, 558
Karol VII 373
Karol X 338, 360, 429
Kąś Józef 341
Kasperek Bogusław 442
Kaszyc Józef 81, 140
Kazimierz Wielki 373
Kestenberg, lekarz 238
Kicka Natalia 163, 245, 495
Kieniewicz Stefan 40, 103, 117, 145,
156, 157, 233, 369, 386, 460, 566,
568, 575
Kizwalter Tomasz 99
Klaczko Julian 128, 161, 162, 164,
167, 169, 170, 174, 210, 219, 233,
244, 245, 252, 264, 289, 333, 334,
337, 345-347, 357, 424, 467, 476,
496, 515, 521-523, 534, 569
Klechta Jerzy 486, 489
Klimaszewski Bolesław 69
Klimaszewski Hipolit 32, 51, 91, 102,
115, 121, 122, 126-130, 140, 151,
152, 159, 162, 169, 187, 192-195,
204-212, 214, 215, 227, 237, 240,
241, 243, 244, 248, 251, 253, 258,
269, 275, 277,278, 280-284, 323,
324, 335, 338, 341-344, 348, 349,
367, 372, 387, 390, 391, 394, 402,
405, 437, 438, 466, 467, 509, 527,
541, 542, 545, 553-555, 601, 674,
675, 678, 679
Kłoskowska Antonina 583
Kłosowicz-Krzywieka Barbara 468,
597
Klossowski Andrzej 167
Klukowie, rodzina 245
Kniaziewicz Karol 57, 59, 69, 164,
470
Kobylski, nauczyciel 244
Kochanowski Jan 251, 350
Kociszewski Stanisław 484
690
Indeks osobowy
Kodzis Bronisław 170
Kołłątaj Hugo 291
Konarska Barbara 42, 43, 49, 134,
144,184, 223-225, 232,234, 242,
243,250, 272,274
Konarski Szymon 206, 325
Konopczyński Władysław 387
Konopka Pierre 156
Kopczyński Onufry 341, 349, 369
Kopczyński Piotr 244, 245
Kopernik Mikołaj 491, 525
Korabiewicz Edmund 88, 91, 103,
115,138,145,146,156-158,168,
199, 205, 247,367,413,477, 567
Korabiewicz Józef 155
Kordecki Ludwik 250
Korycki Franciszek Awertyn 141, 247,
310
Korylski Ludwik 225
Korzeniowska Wiesława 58
Korzeniowski Józef 233
Kościuszko Tadeusz 149, 220, 446,
532,542
Kosiorowski Antoni 254, 549
Kosiorowski Feliks 477
Kossakowski Józef 254, 282
Kossiłowski Ildefons 155, 222, 238,
240, 245,246,279,441,464,467,
481,489,491,502,573
Kossuth Lajos 474
Kostenicz Ksenia 156
Kotarasiński Antoni 118
Kotorasiński Józef 110, 254
Kotarasiński Józef, syn 118
Kotarasiński Karol 118,120
Kowalewski Edward 281, 282
Kowalska Samanta 33
Kowalski August 254
Kowalski Karol 288
Kozarski Karol 587
Kozikowski Ignacy 229, 241, 250, 454
Koziorowicz Edward 538
Kozłowski Eligiusz 74, 379,383
Kozłowski Wincenty 286
Koźmian Andrzej Edward 496, 497,
503
Koźmian Jan 77
Kozubski Teodor Jan 271
Kozyrski Teodor 571
Kraiński Wincenty 80-83, 85, 86,
133,144,145,147, 182-187, 197,
251, 674, 678
Krasicki Ignacy 251, 314, 342, 350,
526
Krasiński Zygmunt 169, 461, 478, 558
Kraszewski Józef Ignacy 215, 461,464
Krauziński Józef 263
Krechowiecki Adam 26
Krępowiecki Alfred 266
Krępowiecki Tadeusz 47, 50, 266
Królikowski Karol 55, 56, 233, 357
Królikowski Ludwik 88,139, 144,
146,147,167,367
Krosnowski Julian 232, 571
Krupa Katarzyna 379
Krupka-Jedynak Katarzyna 438, 450
Krysińska 150
Krzycki Rudolf 572
Krzyżanowski Eustachy 272
Krzyżanowski Jan Kanty 59
Kubicki Kamil 166, 471
Kucharzewski Feliks 584
Kula Ewa 427
Kulczykowski Mariusz 14
Kunaszowski Henryk 138, 151, 224,
549
Kunat Stanisław 57
Kurdybacha Łukasz 318
Kurowski Emilian 584
Kurzawinski Aymeric 567, 568
indeks osobowy
691
Kutzner 277, 278
Kuzicki Jerzy 27, 40, 49, 65, 66, 69,
246,310
Kuźmina Dariusz 38, 132
Kwaskowscy, rodzina 115, 151, 214
Kwaskowski Erazm Bogoria 151, 152,
198, 208, 549
L
La Fayett [Lafayette] Maria Józef 44,
149
La Fontene Jean de 342
Labienus 141, 280, 281, 451-456
Laburthe, mnich 249
Lamarck Jean Baptiste 365
Lamartine Alphonse de 545, 552
Lamennais Hugues-Félicité-Robert
de 149
Lamotte Marie Suzanne 330
Lancaster Joseph 145, 300, 318, 332
Langlois, wizytator 137, 188, 189, 191
Lannes de Montebello Jean 496
Laprade Victoire de 403
Larousse Pierre 330
Laskowicz Władysław 55
Lasteyrie Charles Philibert de 340
Laudański Karol 270
Laurenti Jean-Noël 25
Laurenz, ksiądz 249
Lebedeff Bernadette 17, 187, 515,
516,519
Leblanc Emil 458, 459
Lecaillon Jean-François 585
Ledóchowski Jan 48, 86, 88, 134,
135, 138, 143-145, 162, 199, 240,
255, 296, 303, 386, 387, 435, 486,
487,515-517, 523,552, 567
Ledoyen Fortune 228
Leduc Jean 100, 216, 361—364, 402—
406, 410, 414, 415, 504
Lefort François 250
Legay, prowizor 181
Lehr-Spławiński Tadeusz 341
Lelewel Joachim 44, 45, 47, 48, 50,
145, 146, 167, 184, 191, 205, 206,
244, 251, 252, 298, 349, 368-371,
377, 378, 382, 383, 386, 396, 443,
445, 476, 477, 524, 564, 565
Lemoine Alain 421
Léon Antoine 77, 96
Lerch Dominique 16
Leroux Martial 94, 105
Lesieur Auguste-Henri 192
Leszczyński Stanisław, matematyk
244
Levasseur Emile 164
Levittoux Karol 521, 522
Lewak Adam 39, 56, 347, 395, 456
Lewandowski L 233
Lewandowski Kazimierz 223
Lewicki Feliks 271
Lewowicki Tadeusz 93, 234, 313
Liard Louis 13
Libelt Karol 305, 357, 427
Lidieu, nauczyciel 379
Limanowski Bolesław 384, 440, 495,
549
Lipowscy, bracia 454—456
Lipowski Józef 238, 250, 455, 456,
575
Lipowski Kazimierz 454, 455
Lipowski Stanisław 455
Littré Emil 479
Lorain E 330
Lordet, księgarz 431
Lorentowicz Jan 12, 27, 606
Lorriaux, pastor 412
Lubicz Józef 342
Lubicz Karolina (Przeuska) 342
Lubicz-Zaleski Casimir-Pierre 38
692
Indeks osobowy
Lubomirski Marceli 566
Luc Jean-Noel 359
Ludwik Filip 144,142,164,508,543,
544
Ludwik XVIII 183,360
Ludwika Maria Gonzaga 524
Luxembourg de, hrabina 511
Lyszczyna Jacek 250
Ł
Łączyński Adolf 178, 179
Łagowski Piotr 57
Łapiński Teofil 572
Latkowski Franciszek 356, 357, 394
Ławrow Piotr 387
Łomża Maciej wlaśc. Zachariasiewicz
Jan zob. Zachariasiewicz Jan
Łopaczyński Rafał (Saturnin) 586
Łopuszyński, uczeń 587
Łoboz Małgorzata 305, 307
Łoś Józef 77
Łosiewicz Karol Józef 572
Łosiewicz Leon 587
Łuczakówna-Kozerska Helena 144,
146
Łukomski Teofil 287
Łusakowski Ignacy 549
M
Maciszewski Maurycy 379
Mączak Antoni 38
Magnier Joseph Alcindor 250
Magowska A. 157
Majer Józef 169
Makowiecka Zofia 156
Małachowska Benigna (Wojszykowa)
150,271
Małachowska Katarzyna 255
Małachowska Klementyna (Sangusz-
ko) 86, 134
Małachowski Kazimierz 465
Malankiewicz Karol 282
Malczewski Antoni 441
Małecki M. 157, 460
Maleszewski Józef 247
Malewski Florian 286
Malinowski Jakub 57, 62, 91, 102,
111,112,114, 225, 253,340
Malinowski Stanisław 121, 122, 126,
130,132,151,163, 186, 187,190,
191, 193-195, 203-205, 206, 208,
210-214, 222, 226, 227, 231, 239-
241,245,248, 249, 251,269, 276,
278-281, 285, 293, 297, 300, 311,
314, 320-326, 328, 329, 331, 333,
345,355,381,383,390,392-394,
397,398,405,407-409,413,416,
423,425,427,452,454,460,462,
478,482,490-494,509,510,527,
536,546,553,555,559,575,584,
586,588, 595, 601, 606, 614, 615,
674,675,678,679
Malinowski Władysław 454, 537
Maliszewski Józef Kalasanty 65
Mallefille Leonce 344
Mamulska Anna 101
Mandrou Robert 544
Marais Jean-Luc 561
Marchand Philippe 362, 363
Marchlewicz Krzysztof 97, 145, 559
Marchocki Mieczysław 132, 271, 492,
493
Marcinkowski Karol 70, 148
Marcoin Francis 450
Maria Amelia, królowa 545
Maria Kazimiera (królowa Marysień-
ka) 524
Mariette 113
Markiewicz Kazimierz 226
Markowska-Manista Urszula 93
Indeks osobowy
693
Markowski Józef 254
Martin Henri 396
Martinet, drukarz 444
Martin-Fugier Anne 423
Martynowski, nauczyciel 244
Masein Aristide 230, 250
Massimino, profesor 122
Maternicki Jerzy 368, 371, 392,
398
Matha Jacques 122, 227, 228
Mathorez Jules 476
Matta Jacques 442
Matura Ryszard 551
Matuszewicz Wincenty 559
Matuszewski, służący 250
Matwiejczyk Witold 99
Mayeur Françoise 14, 100, 111, 216,
317-320, 365,403
Mazières 593
Medyński Władysław 454
Meissias 330
Meissner Andrzej 18, 599
Mękarski Juliusz 587
Mękarski Ludwik 539
Mellier, mnich 339
Mélonio Françoise 422
Mergnac Marie-Odile 21, 361
Merowingowie, dynastia 364
Mężyński Andrzej 53
Mianowski Józef 156
Miąso Józef 28, 96, 318
Michałowski Juliusz 572
Michalska Iwonna 101
Michalski Anastazy 229
Michalski Andrzej 81, 133, 134, 415
Michalski Grzegorz 101
Michalski Władysław 453, 454
Michelet Jules 228, 362, 474, 515
Michelot 330
Michułka Dorota 309
Mickiewicz Adam 44, 49, 57, 69, 100,
128, 138, 147, 155-158, 161-163,
167, 170, 174, 210, 211, 219, 228,
246, 264, 292, 344, 347, 350, 357,
396, 441, 461, 469-471, 474,
476, 478, 514, 521, 532, 534, 537,
558-561, 570
Mickiewicz Gabriel Jan Donat 469
Mickiewicz Władysław 251, 289, 469,
471,474, 560, 585
Mickiewiczowa Celina z Szymanow-
skich 70, 469
Mickiewiczowie, rodzina 501
Mielżyńska Franciszka 150
Mielżyński Seweryn 148, 480, 481
Mierosławski Ludwik 51, 114, 117,
229, 250, 309, 378, 383-386, 389,
478, 487, 542, 558
Mierzejewski Mikołaj 88, 138, 143,
144, 150, 152, 154,210, 550
Mierzwiński Ludwik 273
Migurski Ludwik 287, 538
Migurski Wincenty 224
Mikołaj 1307, 557
Mikorski Ludwik, uczeń 587
Mikułowska Teofila 55, 72, 73
Miłkowski Józef 461, 462
Miłkowski Zygmunt 157, 459, 460,
512
Milza Pierre 587
Miodunka Władysław 341
Mirabeau Honoré Gabriel Riqueti de
479
Moiroux Joseph 122, 208, 227, 414,
545, 555
Molenda Piotr 360, 383
Montalambert Karol de 479
Montandon 461
Montebello zob. Lannes de Monte-
bello Jean
694
Indeks osobowy
Morawski Karol 65, 392
Morawski Szymon 254, 549
Moret Jules 312
Morin, profesor 228
Morska Magdalena z Dzieduszyckich
150
Morvan François 504, 506, 513, 516
Moulinier Pierre 14, 254
Możdżeń Stefan 296
Mróz Mariusz 545
Mrozowski Aleksander 281
Mrozowski Tomasz 232
Muczkowski Józef 341, 349
N
Nabielak Ludwik 54, 160, 173, 174,
583
Nachtal Chaim 289
Nakwaska Karolina 440
Nakwaski Henryk 39, 42, 43, 59, 60,
78-81, 83,84, 91,133,138,139,
144,146,147,440
Narkiewicz Adolf 572
Naruszewicz Adam 297
Nawrocki Marceli 65, 229, 243, 271,
587
Nćel 330
Nehring Władysław 354, 394
Neyberg, uczeń 577
Niebelski Eugeniusz 26, 40
Niedźwiecki Leonard 234
Niemcewicz Julian Ursyn 51, 69, 350,
377,470
Niemętowski Władysław 536
Niemojowski Bonawentura 44, 57
Niemojowski Wincenty 145
Niewęgłowski Henryk Grach Piotr
115, 200, 234
Niezabitowski Józef 65, 66, 377
Niezabitowski Stanisław 133, 134
Nique Christian 358
Nisar Désiré 15
Nisard Auguste 516, 530
Noailles Emmanuel Marie Louis de,
książę 421
Noir Victore właśc. Salmon Yvan zob.
Salmon Yvan
Nowak Janusz 69, 250
Nowak Kamil 271
Nowosielski Adolf 245
o
Odynecki Antoni 250
Ogrodzka-Mazur Ewa 214, 234
Okolowicz Edward 587
Okolowicz Jerzy 585
Okołowicz Karol 587
Okorski Feliks 491, 502, 592
Olivaint Pierre 213
Olizarowski Tomasz August 233, 240,
250,345, 346
Ollendorf Heinrich Gottfried 340,
344
Olszewski Artur 587
Ordęga Antonina (Kielczewska) 150
Ordęga Bolesław 585
Ordęga Józef 141, 155-158, 161,210,
212,233,345,404,467, 558,566
Ordęga Władysław 128, 161, 162,
164,168,174,210,253,487
Ordęgowie, rodzina 357
Ordyniec Karol Feliks, uczeń 279
Orłowski Bolesław 539, 603
Orłowski Edward 250, 288, 395,453,
456
Omano Philippe Antoine de 496
Orzeł Joanna 545
Osin Z. 27, 29
Ossolińscy, ród 379
Osterloff Waldemar 101, 220
Indeks osobowy
695
Ostrowski Antoni 45, 82, 83, 113,
133, 136, 140, 184, 185, 204-206,
461,485
Ostrowski Józefat Bolesław 129, 161,
162, 164, 165, 193, 194, 210, 244,
253, 454-456
Ostrowski Krystyn 545
Owidiusz 395
P
Pac Ludwik 57
Pamprain Edward 585
Parent-Lardeur Françoise 447
Parieu Félix Esquirou de 23
Parys Erazm 278
Pasek Jan Chryzostom 250
Passay Antoine 124, 136, 190, 465
Paszkiewicz Teofil 224, 226, 232
Patek Antoni 139
Pawłowski Bronisław 143
Pawłowski Wawrzyniec 270
Péclet Eugène 182
Pelikan Wacław 157
Pelletier Jean-Baptiste 149
Pereire, bracia 420
Perraud Adolf 70
Perrier Jean-Baptiste 330
Pertycy Sebastian 526
Pesron Isidore 379
Pestalozzi Johan Heinrich 59, 114,
115, 120, 122, 124, 198, 200, 201,
220, 231,310,318, 606
Petreault Gilles 16
Petrovic 474
Pezda Janusz 49, 52, 58, 64, 69, 72,
155, 167, 226, 234, 333, 444, 466
Pfeiferjan 114, 224, 316
Piechaczek- Ogierman Gabriela 93
Pierrard Pierre 326
Pietkiewicz Daniel 232, 250
Pietrzak Jerzy 178
Pigoń Stanisław 134
Pikulski Aleksander 240
Pikulski Henryk 255
Piłatowicz Józef 177
Pilińska Anna z Zagórskich 71
Piliński Jan 587
Piliński Józef 276
Piotrowski Rufin 168, 177, 222, 225,
228, 238, 241, 242, 249, 251, 269,
315, 316, 325-332, 337, 350-355,
394, 412, 413, 415^117, 453, 454
Piotrowski Telesfor 263, 585
Piotruszyński Władysław 452, 454
Piśkiewicz Antoni 537
Płachecki Tomasz 270
Plagowski Ludwik 88, 138, 139, 152,
549, 554
Plater Cezary 46, 49
Plater Ludwik 57, 164
Platerowa Maria z Brzostowskich 70
Platon 530
Płatowicz 226
Plauszewski (Płauszewski) Walerian
278, 286, 549
Plichta Andrzej 57
Płoszewski Leon 170
Pluciński Apolinary 250
Pniewski Kajetan 575
Podczaski Henryk 281, 282
Podolecki Jan Kanty 229, 250, 378,
383,386, 387,487
Pogorzelski Władysław 582
Pol Wincenty 173, 209, 386, 396
Pomian Krzysztof 423
Poniatowski Józef 144, 524
Poniatowski, hrabia 510
Poniński Stanisław 156, 165, 382,
477,487,515,529, 530, 533
Ponty Janinę 18
696
Indeks osobowy
Popławski Antoni 609
Potel 330
Potocka Klaudyna z Działyńskich 138
Potocki Jan 387
Potocki Pantaleon 484
Potocki Stanisław Kostka 143, 233,
251
Potrykowski Alfons 136
Potrykowski Bolesław 287
Potrykowski Józef 270,477,488,489,
538,559
Potrykowski Witold 263, 278
Potrykowski Władysław 254, 572
Potworowski Gustaw 477
Poulain Victor-Auguste 420
Pożerski Edmund 213, 214, 269, 277,
406,407,417,418,426,495,498,
503,561,597
Prevault H. 366
Prost Antoine 18, 20, 217, 236, 239,
403
Prószyński August 270
Prószyński Bolesław 286
Protopapas Pierre 25
Proudhon Pierre-Joseph 428
Pruszyński Kazimierz 73
Pruszyński Ludwik 587
Przeciszowska 413
Przedpełski Wiktor 587
Przybylska Renata 341
Przyłuski Leon 248, 249
Pszonka Stanisław 309
Pugacewicz Iwona H. 33,35, 93,113,
132,170,196,206, 214, 234, 242,
243,277, 278, 287, 288,300,304,
313,325,351,359,379, 395, 399,
430,436,442-444,457, 472, 502,
526, 534, 561,593,600, 602,610
Puren Christian 336, 338, 339, 344
Puteaux 123
Puteaux Lucien 501
Pytkowski Kazimierz 585
Q
Quéré Franęoise le 240
Querrien Annę 319, 321, 326
Quinet Edgar 474
R
Raczyński Edward 179
Raczyński Roger 178, 179
Radwański Jan 314
Radziwiłłowa Aniela z Mokrzyckich
172
Ragon, inspektor 137
Rakowski, introligator 250
Rauch Andre 412
Rederowa Danuta 40, 49-52, 67,
75-77
Redorte de la (Suchet d’Albufera),
hrabina 72
Redych, uczeń zob. Ródich Teodor
lub Aleksander 451
Regimbeau Pierre 330
Regnault 235
Rejkowski Ewaryst 232
Rembielińska Antonina 464
Rembieliński Rajmund 464
Remont Bolesław 572
Renard Michel 91, 235
Renaudin Cécile 21
Rendu Ambroise 181, 236
Rendu Eugène Marie 519
Renistad 235
Rezler Marek 150
Richter Noe 430
Richthofen Paulina z Objezierskich
150
Richthofen Wilhelm 149
Robert Charles 15
Indeks osobowy
697
Robert-Fleury Tony 570
Robertson Teodor 340, 344
Roche Pierre 77, 96
Rodakowski Henryk 228
Rodriguez-Se ara Ana Maria 337
Rogaliński Artur 585
Rogawski Karol 386
Rogeard Auguste 451, 452
Roguska, majorowa 105
Roguski Aleksander 152, 154, 550
Roguski Władysław, syn 254, 280
Rohr Jean 516
Rojewski Marcin Aleksander 65
Rollin Charles 506, 532
Romance de Mesmon Germain-Hya-
cinthe de 433
Romanowski Mikołaj Tarkwilian 246
Romaszewski, ksiądz 246
Ropelewski Stanisław 250
Rosenthal Moïse 289, 290
Roszkiewicz Cyprian 113
Rothschildowie, rodzina 421
Rottermund Edward 57
Rouillet Antony 165
Rouland Gustave 15
Rousseau Jean Jacques 100, 429
Rousseau, profesor 235
Rousselle Hipolyte 137, 184, 185,
187, 189, 191, 192
Rôdich Teodor (lub Aleksander) 451
Różańska Aniela 93
Różycki Eugeniusz 587
Różycki Karol 558
Różycki Samuel 384
Rubach Bolesław 229, 245, 246, 584
RuIhière Claude Carloman de 377
Ruprecht Karol 54, 55, 233, 441, 443,
445
Rustejko Józef 54, 161, 233, 234, 251,
340, 344, 345, 349, 390, 394
Ruszyć 55
Rutkowska Ewa 38
Rutkowski Antoni 65, 226, 233, 312—
315, 322, 337,338, 341
Rydzewski Euzebiusz 582
Rykaczewski Erazm 50, 233, 249, 252,
347, 349-352, 378, 390, 394
Rysiński, księgarz 267
Rysiński, uczeń 288
Rzepecki Ernest 272
Rzepecki Jan 272
s
Sabathier (Sabatier) 378, 380
Sabaudzka Maria Klotylda 455, 510
Sadi Carnot Marie-François 474
Sągajło Adolf 234, 250
Salmon Yvan 464, 465
Salvandy Narcisse Achille de 15, 137,
190, 191
Sand George 387, 429
Sanders (Sanderson) 550
Saniewski Feliks 89, 91, 93, 97, 99,
100, 103, 104, 136, 254, 595
Saniewski Feliks, syn 89
Saniewski Franciszek 89
Saniewski Jan 254, 255, 260
Saniewski Józef 89
Sapieha Eustachy 467
Sarakis Théodore 475
Sasowie, dynastia 391
Saulchoy Félicité Marie Maximillen-
ne du 605
Savoie Philippe 14, 16, 19—21, 23,
180,217,218, 237,359
Savoye Joseph 344
Sawicki, nauczyciel 222
Schiller Joanna 17, 220, 242
Schmid Joseph 114, 120-122, 220,
231,294,316,318
698
Indeks osobowy
Sczaniecka Emilia 150, 151
Sczaniecki Ludwik 148
Segré Monique 429
Séguin Philippe 143
Semenenko Piotr 185
Sénéchal Sandrine 70, 420, 423
Serejski Marian Henryk 37
Seroka Katarzyna 168, 442
Serret Joseph Alfred 235, 293-297,
311
Seweruk Walenty 224
Sienkiewicz Adam 174, 178,457
Sienkiewicz Artur 55, 169, 174,177,
392,457
Sienkiewicz Karol 163, 166, 167, 174,
231,233, 240, 252, 274, 378,382,
390,392,393,457,461,470,471,
473,477, 545,547
Sienkiewicz Świętosława z Borzęckich
547,548
Sienkiewicz Władysław 457
Sierawski Julian 559
Sierawski Maksymilian 559, 585
Sierotwiński Stanisław 140
Sikora Kazimierz 341
Sikorski, uczeń 586
Simon Jules 181, 430
Skalski Antoni 254, 260, 281, 282,
571
Skarbek Jan 551
Skarga Piotr 350, 472
Skarżyński Kazimierz 467
Skórzewski Arnold 148, 151, 178,
271,480
Skowronek Jerzy 469
Skrowaczewski Jacek 229
Skrzynecki Jan 224
Słomczewski Michał 427
Słomiński Wieńczysław 586, 587
Słowacki Juliusz 49,461,477,478
Słowaczyński Andrzej 81, 83, 88, 96,
105,109-114,133-135, 139, 140,
150,186,190,197, 225, 226, 241,
243, 254, 261, 262, 276,314,369,
371
Słowikowski Tadeusz 371
Słupska Julia Anna 171, 174, 558
Smoleński Hipolit 232
Smoleński Leon 250, 571
Smolikowski 468
Sokolnicki Józef 136
Sokołowski Bolesław 587
Sołecki August 572
Sosnowska Danuta 441
Sosnowski Karol 571
Sowińska Katarzyna 482
Stanicki Adrian 585
Staniewicz Ezechiel 64, 65
Stanisław Leszczyński, król 66, 486
Stankiewicz Jan Nepomucen 577
Stański Gustaw 585
Staszewska Maria 43
Staszic Stanisław 291
Steckiewicz Antoni 287
Stefański Walenty 440
Stempowski Jan 48
Stempowski Leon 57, 133, 139, 144,
145,147
Stępiński Artur 229, 286, 287, 595
Stępowski Leon 110
Stryjeński Władysław 572
Strzębosz Michał 549
Strzelecki Franciszek 225
Strzemski Michał 59, 144
Suchecki Bolesław 254
Suchorzewska Teresa 150
Suchorzewski Jan 467
Sudolski Zbigniew 66, 88, 103, 113,
144, 224, 267, 272, 273,466
Sue Eugene 430
Indeks osobowy
699
Supiński Józef 144, 147, 150, 254
Syski Aleksander 72
Szczaniecka Emilia 150, 440
Szczepański Alfred 158, 159
Szczepański Jerzy 27, 29, 49, 63, 72,
156, 157, 159, 162, 240, 493
Szczurek-Boru ta Alina 214
Szeląg Alicja 143
Szelechowski Fortunat 272
Szelechowski Franciszek 272
Sznajde Artur 241, 302, 468
Sznajde Franciszek 74, 88, 109, 114,
115, 133, 138, 140, 143, 146, 147,
152, 154, 172, 241, 302, 303, 314,
434, 435, 467, 468, 477, 487, 508,
514, 516, 517, 520, 521, 523, 550
Sznajde, wdowa 241
Szretter Tadeusz 572
Sztobryn Sławomir 100
Szulc Szymon, uczeń 451
Szule 234
Szumowski Władysław 157, 158
Szymański Zdzisław 144, 147
Szypowski Karol 254, 549
✓
s
Śladkowski Wiesław 26, 27
Śliwa Leszek 18, 599
Śliwa Michał 543
*
Sliwerski Bogusław 100
✓
Sniadeccy, rodzina 245
Śniadecki Jan 291
Śniadecki Jędrzej 92
Świdelski Wiktor 270
Świdziński Karol 587
T
Tacyt 457
Taczanowski Alfons 148
Tadeusiewicz, uczeń 451
Taillefer Augustę 379
Tardieu Marc 507
Tchórznicki Klaudiusz 265
Tchórznicki Władysław 265
Terlecki Ryszard 77
Terlecki Hipolit, ksiądz 465
Thierce Agnes 409, 464, 546, 547
Thiers Louis Adolphe 173
Thollois Louis 330
Tison Guillemette 407
Tomaszewska Konstancja (Sarnecka)
150
Tomaszewski Józef 57
Topolski Jerzy 179
Toussenel Theodore 515, 519, 523,
525, 528, 530, 539, 540, 580,
581
Towiański Andrzej 140, 147
Traugutt Romuald 571, 575
Trembecki Stanisław 206, 350
Trenard Louis 366
Trentowski Bronisław 251, 253, 340,
396, 440
Tretiak Józef 157
Trojanowski Ksawery 265
Trouilleux Alain-Rodolphe 421
Trzciński Franciszek 88, 138, 143—
145, 303
Tschirhart Annie 375
Tuchband Adolf 289
Tuchband Erald 289
Tuchband, ojciec 289
Tulard Jean 430
Turgieniew Iwan 149, 440
Turowski Jan 144
Tyc Aleksander 224
Tyl Ignacy 227, 245, 415, 454
Tyrowicz Marian 103, 138, 144, 146,
156, 160, 165, 440
Tyszkiewicz Tadeusz 467
700
Indeks osobowy
Tyszkiewicz Wincenty 133, 138, 143,
146,148,150, 205
U
Undzewicz (Undrzewicz) Prosper,
uczeń 579
Uwarow Siergiej Siemionowicz, mini'
ster 379
V
Varoqueaux Arsène 231
Varry Dominique 447
Vatimesnil Antoine Lefebvre de 361
Vaupleux Adelajda Notte de 384
Vavin Alexis 149, 487, 510, 515,518,
527,534
Verlaine Paul 428
Verne Jules 461, 462
Vignest Romain 25
Villant Jean 14
Villemain Abel François 182,183,
187
Villemain Pierre 14
Vilret Delphine 361
Vimercati Vittorio 344
Vincent 58
Voltaire, właśc. FrançoiS'Marie
Arouet 428
w
Waga Teodor 297, 370,384
Walczakiewicz Franciszek 59
Walewska Maria 467, 496
Walicki Andrzej 33, 37, 97
Waligórski Aleksander 571, 572
Waligórski Anastazy 571
Waligórski Władysław 571,572
Wasilewski Józef 247
Wawelski, hrabia 568
Wawrzelski Emil 278
Wencel-Kalembkowa Urszula 86,
150, 293, 298, 439, 552
Wenger Alexandre Charles 434
Wereszycki Henryk 169, 170,346
Wergiliusz 530, 565
Wesołowski Henryk 296
Wesołowski Roman 138, 151, 296, 297,
299-305,307,310,311,508,509
Wichrowska Elżbieta Z. 205, 206,342
Więckowska Helena 144,156,158,
244,252,434,440
Wierzbicki Andrzej 390, 396
Wiewiórski Józef Pacyfik 247
Wilamowitz Urlich von 335
Wilkoń Aleksander 27
Wilkoszewski Wiktor 586
Winkler Leopold 168, 233, 252, 239,
241, 249, 354-356,390,394
Wirtemberska Maria z Czartoryskich
70
Wiśniewski Artur 587
Witkowska Alina 41, 43, 55, 146,
169, 272,447,556
Witkowski Władysław 496
Witwicki Stefan 79,470
Włodkowicz 467
Włoszyński Ksawery 266
Wnęk Jan 291
Wodzińska Konstancja z Łuszczew՜
skich 466
Wodziński Maciej 466
Wojnarowicz Stanisława 442
Wojnicz Jan 272
Wojnicz Władysław 272
Wojtkowski Andrzej 179
Wołek Dominik 286
Wolf, nauczyciel 244
Wołłowicz Joachim 342
Wołoszyn Stefan 357
Wołowicz Kazimierz 466
Indeks osobowy
701
Wołowscy, rodzina 501
Wołowski Ludwik 128, 163—166, 171,
174, 210, 271, 274, 464, 473, 477,
499-502, 515, 548, 566, 569, 591,
592
Worcell Stanisław 157, 266
Woronicz Janusz 552
Wróblewski Jan Rafał 225, 226, 241,
314, 338
Wróblewski Walery 588
Wróblewski Erazm, uczeń 579
Wroński Andrzej 144
Wroński Adam 229
Wrotnowski Feliks 49, 61, 68, 164,
168, 169, 178, 234, 252, 347, 348,
353-355, 368, 393, 394
Wrotnowski Stanisław 549
Wybicka Barbara 150
Wyczańska Krystyna 581, 582, 585, 587
Wyrozumski Jerzy 18, 599
Wysocki Józef 558
Wyszławski Marceli 271
Y
Yon Jean-Claude 23
Z
Zabielski Aleksander 7 5
Zaborowski Michał, uczeń 579
Zachariasiewicz Jan 168
Zagorowski Robert Narcyz (Zagórow-
ski) 229
Zając Michał 436
Zajączkowski Andrzej 242
Zajewski Władysław 144
Zaleska Zofia 150, 178
Zaleski Bronisław 169, 174, 343, 476
Zaleski Józef Bohdan 55, 56, 100,
128, 141, 155, 157, 158, 161, 162,
174, 176-178, 210, 255, 286, 346,
354, 393, 440, 441, 471, 476, 481,
515, 534, 561, 566, 569
Zaleski Ludwik 277, 278
Zalewski Adolf 226
Zaliwski Józef 549
Zaliwski Józef, syn 549
Zamoyscy, ród 166
Zamoyska Jadwiga 476
Zamoyski Władysław 69, 170, 175,
176, 476, 496,510,566
Zapolska Gabriela 27
Zarzecki Lucjan 36
Zasztowt Leszek 256
Zathey Hugo 156
Zdanowicz Feliks, uczeń 288
Zdrada Jerzy 40
Ziemecki Ignacy 254, 549
Zienkowicz Leon 309
Ziółek Jan 48, 99, 551, 558, 563,
568
Zwierkowski Franciszek 288, 576
Zwierkowski Walery 159
Zybert Elżbieta Barbara 38, 359, 436
Zygmunt I Stary 373
ż
Żaba Feliks 261
Żaliński HenrykH. 46, 154
Żarczyński Amancjusz 57
Żarski Władysław 484
Żebrowski, ojciec Rufina i Teofila
408
Żeromski Stefan 27
Żmigrodzka Maria. 390
Żukowski Juliusz 587
Żupański Jan Konstanty 440
Żurawlewicz Eustachy 227, 545
Żyliński Ksawery 490
Bibliografia
ŹRÓDŁA RĘKOPIŚMIENNE
BIBLIOTEKA POLSKA W PARYŻU (BPP)
L PAPIERY EMIGRANTÓW
rkps 445, Papiery emigrantów. Litera „C”. Chaborscy Florian, Prosper, korespondencja.
rkps 446, Papiery emigrantów. Litera „C”. Chaborscy Florian, Kaja i Zenon, koresponden-
cja, pamiętniki, dodatki, 1.1.
rkps 447, Papiery emigrantów. Litera „C”. Chaborscy Florian, Kaja , Prosper i Zenon, kore-
spondencja, t. I, II.
rkps 466, Papiery emigrantów. Litera „G”/25, Mowa pogrzebowa i życiorys Zygmunta Gor-
daszewskiego spisane ręcznie przez nieznanego autora w 1862 r.
rkps 466, Papiery emigrantów. Litera „H”/4, list od W. Heltmana z Brukseli do s. Gał.
z 24.02.1852.
rkps 487, Papiery emigrantów. Litera „L72, Odpis zaproszenia na Członka Honorowego
Rady Szkoły dla R. de Lamennais, Paryż, 8.10 1847.
rkps 531 t. IV, Papiery emigrantów. Litera „S”. Archiwum rodziny Sienkiewiczów. Sienkie-
wicz Adam, Artur, Karol, korespondencja.
rkps 531, t. IX, Papiery emigrantów. Litera „S”. Archiwum rodziny Sienkiewiczów. Dziennik
Swiętosławy Sienkiewieżowej.
rkps 541, Papiery emigrantów. Litera „W” nr 29, List F. Wrotnowskiego do S. Gałęzowskie-
go, Paryż, 4.05.1861.
2. ARCHIWUM TOWARZYSTWA NAUKOWEJ POMOCY
rkps 612, t. I-II, Archiwum Towarzystwa Naukowej Pomocy. Protokoły posiedzeń.
rkps 612, t. III, Archiwum Towarzystwa Naukowej Pomocy. Korespondencja.
rkps 614/5, Archiwum Towarzystwa Naukowej Pomocy. Papiery Szkoły Polskiej w Nancy,
1834/5-1835/6.
rkps 614/6, Archiwum Towarzystwa Naukowej Pomocy. Szkoła Polska w Orleanie, 1834/5—
1835/6.
rkps 615/4, Archiwum Towarzystwa Naukowej Pomocy. Szkoła w Nancy, 1836/7-1838/9.
640
Bibliografia
rkps 615/5 Archiwum Towarzystwa Naukowej Pomocy. Szkoła Polska w Orleanie, 1836/7—
1837/8
rkps 617/1» Archiwum Stowarzyszenia Naukowej Pomocy w Paryżu. Protokoły i stan Rady
z lat 1841-42
rkps 617/2, Archiwum Towarzystwa Naukowej Pomocy. Korespondencja 1841-1842.
rkps 617/3, Archiwum Stowarzyszenia Naukowej Pomocy w Paryżu. Szkoła w Nancy 1842.
rkps 617/4, Archiwum Towarzystwa Naukowej Pomocy. Szkoła w Nancy 1842-
rkps 618/3, Archiwum Towarzystwa Naukowej Pomocy. Szkoła w Nancy, raporty, listy ra-
chunki.
rkps 620/2, Archiwum Towarzystwa Naukowej Pomocy. Korespondencja 1847^48.
rkps 620/3, Archiwum Towarzystwa Naukowej Pomocy. Kwity, sprawozdania, dokumenta՜
cja finansowa.
rkps 620/4, Archiwum Towarzystwa Naukowej Pomocy. Papiery różne 1842-48.
rkps 628, Archiwum Stowarzyszenia Naukowej Pomocy w Paryżu. Księga mobiliów i dal-
szych szczegółów oraz biblioteki, Nancy 1834
rkps 629/1, Archiwum Stowarzyszenia Naukowej Pomocy w Paryżu. Dokumenty dotyczące
organizacji i funkcjonowania Stowarzyszenia, sprawozdania z posiedzeń, finanse, od Igo
stycznia 1870 r. do 1 stycznia 1872 r.
rkps 629/3-4, Archiwum Stowarzyszenia Naukowej Pomocy w Paryżu. Korespondencja,
rkps 930, Papiery dot. Szkoły Przygotowawczej Polskiej i Szkoły Wyższej Polskiej, Wiadomo-
ści o Szkole Przygotowawczej w Paryżu.
3· Archiwum Szkoły Polskiej w Paryżu
akc. 2332, t. 1-20, Akta organizacyjne szkoły i TWN, sprawozdania, druki szkolne, przemó-
wienia, zaproszenia, listy pochwalne, 1838—1847.
akc. 2333, t. 21-60, Sprawozdania, okólniki, przemowy końcowo roczne, protestacje, ode-
zwy, programy szkolne, uchwały, 1847-1868.
akc. 2334, t. 61-85, Raporty i odezwy, wyciągi z protokołów, statuty, regulaminy, listy nagród,
składki na szkołę, sprawozdania dyrektorskie, sprawozdania kasowe, dyplomy członków
honorowych, afisze, 1846-1875.
akc. 2335, t. 86-90, Sprawozdania, druki, ulotki, 1856-1874.
akc. 2336, t. 61-97, Sprawozdania szkolne i finansowe 1864-1872.
akc. 2337, t. 68-99, Sprawozdania szkolne i finansowe 1872-1885.
akc. 2338, t. 111, Protokoły z posiedzenia pozostałe po A. Słowaczyńskim od 1842 do 1843;
t. 112, Protokół posiedzeń Komitetu Instrukcji Szkolnej od 17.04.1845 do 9.06.1847,
opinie i korespondencja (lata czterdzieste); t. 113, Protokoły posiedzeń Rady Szkoły
i różne papiery dot. sprzedaży budynków (1873-1874); t. 114, Korespondencja A. Bier-
nackiego z H. Klimaszewskim, (1848-1851), korespondencja szkolna (1848-1849),
propozycje ulepszeń pracy szkoły, raporty o złych uczniach; t. 115, Bruliony protokołów
1862-1869.
akc. 2339, t. 116, Protokoły posiedzenia Rady Szkoły, 1870-1886.
Bibliografia
641
akc. 2340, t. 131-138, Lista uczniów, kandydatów na uczniów, 1853/54-1861/62; t. 139,
Korespondencja, spisy książek, wykazy darów 1842-1854; t. 141-144, Akta TWN i pa-
piery programowe szkoły, 1841-1843; t. 145-47, Dokumenty związane z funkcjonowa-
niem szkoły w Chatillon-sous-Bagneux; t. 148-149, Programy i propozycje reorganizacji
szkoły, instrukcje, 1842-1843; t. 150, projekty i dokumentacja dot. założeniem TWN.
akc. 2341, t. 151, Korespondencja TWN, 1842-1845; t. 152, Notatki prywatne A. Bierna-
ckiego wraz z podstawowymi informacjami o szkole; t. 153-155, Sprawozdania dyrek-
tora, opinie TWN, opisy potrzeb szkoły, wykazy uczniów, 1844-1846; t. 159, Programy,
plany, projekty i poradniki naukowe, rozkłady materiałów m.in. dyr. K. Bronikowskiego,
L. Mierosławskiego, L. Winklera, i innych, bruliony pism wychodzących z lat sześćdzie-
siątych.
akc. 2342, t. 161-178, Zapisy, dary, legaty na rzecz szkoły.
akc. 2344, t. 183-184, Papiery dot. metod nauczania i podręczników do j. polskiego; t. 191,
Plany zajęć dzienne, tygodniowe i roczne, Dziennik ruchu szkolnego 1858; t. 193, Opinie
o nauczycielach, o stanie nauczania i dyscypliny wraz z propozycjami reform, regulami-
ny; t. 194, 197, Plany prac wakacyjnych, rozkłady tygodniowe, papiery dot. nauczycieli.
akc. 2346, t. 200, Dziennik ruchu szkolnego, 1870-1873; t. 201, Materiały do sprawozdań
szkolnych; t. 202, Lista nauczycieli i profesorów 1854/55; t. 203, Papiery dot. rozpo-
częcia, organizacji i zakończenia roku szkolnego, korespondencja dyrektora, programy,
1850/51; t. 204, Projekty i rozkłady materiału, opinie o nauczycielach, uczniach, o dy-
scyplinie i poziomie nauczania; t. 205, Pierwsza księga ze spisem profesorów i opiekunów
Szkoły Polskiej; t. 206, Korespondencja z kandydatami na nauczycieli, organizacjami
emigracyjnymi; t. 207, Raporty dyrektora i nauczycieli, rozkłady nauk, korespondencja,
1847/1848.
akc. 2347, t. 210, Reforma szkoły 1852, organizacja zakończenia roku szkolnego 1853/54;
t. 208-211, Przemówienia końcowo roczne 1860-1868; t. 212-214, Papiery dot. podróży
S. Gałęzowskiego do kraju.
akc. 2348, t. 220, Podania Rady Szkoły do cesarza Napoleona III (bruliony i kopie), kore-
spondencja z rodziną cesarską, dary książkowe; t. 222, Dokumenty dot. przyjęcia Pola-
ków do Szkoły Politechnicznej.
akc. 2349, t. 230-236, Korespondencja urzędowa szkoły 1845-1868.
akc. 2350, t. 238, Notatki S. Malinowskiego; t. 239, Wytyczne dla profesorów, 1854/55;
t. 240, Sprawozdanie dyr. S. Malinowskiego, przemówienie, 14.08.1847; t. 241, Pa-
piery pośmiertne S. Malinowskiego; t. 242, Notatki i listy S. Malinowskiego do 1847;
t. 244, Notatki historyczne S. Malinowskiego; t. 245, Korespondencja S. Malinowskie-
go, 1845.
akc. 2351, t. 253-254, Papiery dot. szkolnej biblioteki; t. 256-257, Statuty, organizacja we-
wnętrzna szkoły, 1865; t. 258, Papiery dot. organizacji „Święconego”, 1862-1865; t. 260,
Dokumenty dot. protestu, odejścia i roszczeń H. Klimaszewskiego wobec szkoły, wraz
z korespondencją; t. 261, Korespondencja podsekretarza stanu A. Passy z J. Dwernickim,
1844; t. 263-268, Różne papiery, w tym korespondencje urzędowe, 1844-1871; t. 269,
Korespondencja J. Zaliwskiego z A. Biernackim, 1848; t. 270, Dokumenty dot. pogrzebu
gen. E Sznajde.
642
Bibliografia
akc. 2352, t. 275, Korespondencja H. Klimaszewskiego z Radą Szkoły, 1853; t. 279, Pasz-
kwilę, papiery dot. linii obrony szkoły, wyciągi z raportów dyr. Malinowskiego; t. 281,
Składki, subskrypcje, loterie na rzecz szkoły; t. 282, Krytyczny opis szkoły Rufina Pio-
trowskiego, 1861; t. 283, Odezwa Rządu Narodowego do Młodzieży w r. 1863; t. 285,
Sprawozdanie biblioteczne, 1865; t. 286, korespondencja Stowarzyszenia Polskiego
w Nancy w sprawie biblioteki, 1865; t. 287, Różne składki uczniów i nauczycieli z lat
sześćdziesiątych; t. 289, Papiery dot. adresu do Napoleona III po próbie zamachu na
cara A. Berezowskiego, 1867; t. 291, Papiery dot. składek na rannych żołnierzy, 1870;
t. 292, Loteria na rzecz szkoły, 1870; t. 293, Podanie w sprawie ratowania szkoły, 1871;
t. 294, Projekt W. Gasztowtta dot. sprzedaży budynków, Paryż 1872; t. 295, Sprawy
sądowe szkoły, korespondencja dot. spraw spornych i procesów; t. 298, Korespondencja
1870-1879; t. 300, Korespondencja ze szkolą Zygmunta i Józefa Miłkowskich.
akc.2353, t. 317, Listy do S. Galęzowskiego i Rady Szkoły, 1852-1858.
akc. 2354, t. 330, Notatki Malinowskiego; t. 331, Przemówienie okolicznościowe w Radzie
Szkoły A. Biernackiego, 1852.
akc. 2355, t. 336, Papiery dot. roku szkolnego1865/66, stan liczbowy, lista kandydatów,
podział klas etc.
akc. 2356. Księga wypożyczeni biblioteki, [1860-1872].
akc. 2358, Księga II protokołów od 4.01.1845 do 25.05.1847.
akc. 2359, Księga III protokołów od 23.06.1847 do 18.12.1852.
akc. 2360, Księga IV protokołów od 18.12 1850 do 1.07.1853.
akc. BPR akc. 2361, Księga V protokołów od 23.10.1853 do 27.07.1862.
akc. 2362, Księga VI protokołów od 7.08.1862 do 27.11.1870.
akc. 2363, Księga VII - posiedzenia, bruliony protokołów od 9.11.1862 do26.07.1871.
akc. 2364, Księga VIII protokołów od 21.09.1873 dol.05.1883.
akc. 2369, Księga I protokołów od 16.05.1841 do 30.12.1844.
akc. 2370, Oceny uczniów 1847-1852
akc. 2389, Katalog alfabetyczny biblioteki.
4. ARCHIWUM STOWARZYSZENIA BYŁYCH UCZNIÓW SZKOŁY POLSKIEJ
akc. 2368, Protokoły posiedzeń, Association des Anciens Elèves de l’école Polonaise.
Procès-verbaux de séances du comité et de l’assemblée générale, 1865-1873.
akc. 2393, Papiery uczniów dawnej szkoły polskiej (plany egzaminów, druki i spisy członków, listy
nauczycieli, dokumenty dot. subskrypcji na zakup budynków szkoły, 1852- 1854 i in.).
akc. 2395, t. I-II, Papiery po W. Gasztowtcie, Varia Towarzystwa Byłych Uczniów Szkoły
Polskiej na Batignolles (pamflety, broszury, rozkłady materiałów, podręcznik litografa-
wany - Nauka praktyczna języka polskiego w klasach elementarnych Szkoły Narodowej Pol-
skiej w Batyniolach, Paryż 1864, sprawozdania, korespondencje okolicznościowe, odezwy
w sprawie ratowania szkoły, subskrypcja na pomnik dla S. Gałezowskiego, umowa prze-
niesienia do szkoły Biblioteki Wersalskiej etc.)
Bibliografia
643
5. ARCHIWUM GAŁĘZOWSKICH
akc. 2482, t. L2, Korespondencja i różne papiery po S. Gałęzowskim.
akc. 2485, Listy do S. Galęzowskiego z prośbami o pomoc i pożyczki. Pokwitowania.
akc. 2491, Korespondencja S. Galęzowskiego z Ksawerym Gałęzowskim i Ildefonsem Kos՜
siłowskim, fragment odezw wygłaszanych przez S. Galęzowskiego w trakcie podróży po
ziemiach polskich.
akc. 2496, Korespondencja S. Galęzowskiego, Powinszowania szkolne uczniów.
akc. 2499, Korespondencja i papiery Ksawerego Galęzowskiego. Korespondencja szkolna,
zaproszenia dla S. Galęzowskiego, Józefa Galęzowskiego.
BIBLIOTEKA XX. CZARTORYSKICH W KRAKOWIE (BCZART.)
rkps 6643, Wykaz liczbowy uczniów uniwersytetu i klas chcących kończyć nauki i poświęcać
się pracy z zakładów Bourges i Avignon, Paryż 1833.
rkps 6649, Uwagi Hipolita Blotnickiego w związku z projektem założenia szkoły niższej dla
dzieci ubogich emigrantów.
rkps 6692, t.l, Projekt założenia Szkoły Polskiej w Paryżu dla Synów Emigrantów Polskich,
autor nieznany, [Paryż, 1842].
rkps 11668, Korespondencja Eustachego Januszkiewicza, Karola Królikowskiego, Waleriana
Chełchowskiego z Józefem Bohdanem Zaleskim, 1866—1871.
BIBLIOTEKA JAGIELLOŃSKA W KRAKOWIE (BJ)
rkps3682, wiersze Antoniego Góreckiego w odpisie Ksawerego Żylińskiego.
rkps 3685/3, Korespondencja Wiktora Heltmana z Janem Nepomucenem Janowskim.
rkps nr 3686/1, Korespondencja J.N. Janowskiego z Radą Szkoły,
rkps 3686/76, Umowa przeniesienia Biblioteki b. Towarzystwa Demokratycznego z Wersalu
do szkoły polskiej na Batignolles, Paryż, 30.06.1863.
rkps 9198, Korespondencja J.B. Zaleskiego z S. Gałęzowskim.
BIBLIOTEKA KÓRNICKA (BK)
rkps 2478, Dokumenty różne dot. ugrupowań politycznych, towarzystw, instytucji i szkól
emigracji polskiej po 1831 r.
rkps 7433, Szkoły polskie na emigracji, Szkoła Narodowa Polska na Batignolles, Instytucja
Przygotowawcza Polska, Szkoła Wyższa Polska, Instytut Panien Polskich; Koresponden՜
cja z Tytusem i Janem Działyńskimi, programy, wykazy uczniów etc.
644
Bibliografia
MUZEUM ADAMA MICKIEWICZA W PARYŻU (MAM)
rkps 171, Korespondencja Ildefonsa Kossilowskiego w imieniu Rady Szkoły z A. Mickiewi-
czem, Paryż [1853].
rkps 487/1, Korespondencja A. Biernackiego z A. Mickiewicza, Paryż, 27.09.1841.
rkps 487/2, Korespondencja A. Biernackiego z A. Mickiewicza, Paryż [1853].
rkps 1018, Korespondencja Władysława Laskowicza z Ignacym Domeyką, 1848.
rkps 1051, korespondencja Franciszka Grzymały z Hipolitem Klimaszewskim, Paryż
11,03.1846.
rkps 1025, t. 1-3, Pamiętnik. Tom I: styczeń 1856-wrzesień 1862; Pamiętnik. Tom II: paź-
dziernik 1862-wrzesień 1870; Pamiętnik. Tom III: maj 1870-wrzesień 1871.
rkps 1056, Donos J.B. Ostrowskiego do Ministra Spraw Wewnętrznych na J. Klaczkę, Paryż
18.09.1865.
ARCHIWUM NARODOWE FRANCJI - ARCHIVES NATIONALES, FRANCE,
PIERREFITTE-SUR-SEINE (ANF)
F/l 7/4392, Pisma i raporty policyjne dot. propolskich zamieszek i manifestacji, 1846.
F/l 7/4396-4397, Doniesienia i raport o manifestacjach i zamieszkach propolskich w pary-
skich liceach i na wydziałach uniwersyteckich, w teatrach i miejscach publicznych; listy
zatrzymanych i aresztowanych, protokoły przesłuchań, ulotki, 1863.
F/l 7/6813, Raporty z inspekcji średnich szkół paryskich, wykazy inspektorów.
F/l 7/7614, Liceum Bonaparte, dane statystyczne, wykazy prowizorów, cenzorów, nauczycie-
li, raporty o dyscyplinie i poziomie nauczania, protokoły powizytacyjne, zbiórki darów
i pieniędzy (1848-1855)
F/l 7/7615-16, Liceum Bonaparte, Stowarzyszenie Byłych Uczniów Liceum Bonaparte, ra-
porty, sprawozdania wizytacje, listy nauczycieli, noty i prośby do ministerstwa, doniesie-
nia o przestępstwach, o zbiórkach pieniędzy etc. (1856-1869).
F/l 7/7617, Liceum Bonaparte, wyróżnienia, nagrody, kary, przewinienia, opinie o ucz-
niach.
F/l 7/7289-7291, Papiery dotyczące sytuacji w paryskich szkołach średnich (raporty o sta-
nie dyscypliny, policyjne doniesienia o zamieszkach i przewinieniach, żądania uczniów,
zmiany regulaminowe etc.), Paryż 1848-1854-
F/l 7/8847/1, Dokumentacja dot. szkole ormiańskiej (m.in. akty jej założenia, dokumenty
poświadczające uzyskany przez nią status zakładu użytku publicznego (11.06.1846 r.),
opisy szkoły, jej funkcjonowania i struktury, programy nauczania wraz ze spisami ucz-
niów i nauczycieli, sprawozdania z wizytacji z lat 1856-60 i in.
F/l 7/9084, Dokumentacja dot. Szkoły Polskiej na Batignolles, Wyższej Szkoły Polskiej na
Montparnasse.
F/l 7/9875, Papiery dot. funkcjonowania bibliotek przy szkołach średnich.
F/l7/12536, Dokumentacja dot. Instytutu Panien Polskich w Paryżu, Zakładu św. Kazi-
mierza.
Bibliografia
645
F/l7/14691, Dokumentacja dot. kolegiów szkockiego, irlandzkiego, angielskiego; kolegium
brytyjskiego (powstanie, historia i funkcjonowanie, zasady ich wzajemnej współpracy,
kontakty z rządem francuskim, raporty, sprawozdania etc.).
ARCHIWUM MINISTERSTWA SPRAW ZAGRANICZNYCH - ARCHIVES DU
MINISTÈRE DES AFFAIRES ETRANGERES (AMAE)
Mémoires et documents, Pologne. Polonais réfugies. Dossiers individuels 1824-1852, RK,
t. 41.
Mémoires et documents, Pologne. Polonais réfugies. Dossiers individuels 1824-1852, UN,
t. 42.
Mémoires et documents, Pologne. Polonais réfugies. Dossiers individuels 1824-1852, CNR,
t. 43.
Sygn. 38MD/35, P 10514, Doniesienie Prefekta Policji do Ministra Spraw Zagranicznych
z obchodów, Paryż, 29.11.1847.
ARCHIWUM GŁÓWNE AKT DAWNYCH (AGAD)
1. ARCHIWUM OSTROWSKICH Z UJAZDU
rkps 177, Pismo gen. Józefa Dwernickiego, prezesa Komitetu Narodowego Emigracji Pol՜
skiej, z 22 listopada 1833 r. do Antoniego Ostrowskiego w sprawie obchodów rocznicy
powstania listopadowego, s. 5-6.
rkps 186, List A. Ostrowskiego do J. Dwernickiego z 29.06.1841 r.
BIBLIOTEKA NARODOWE (BN)
rkps 46, Moraczewscy, Pismo nr 935 ze Szkoły Narodowej Polskiej do Romana Moraczew՜
skiego w Chołowach z prośbą o wsparcie finansowe, Batignolles [1853].
rkps III. 9542, Spis szczegółowy książek, kart geograficznych, map, broszur i.t.d. oddanych
na własność Bibliotece Szkoły narodowej Polskiej w Batignolles przez Joachima Lelewe՜
la. Sporządzony i ukończony dnia 10 marca 1863 r. przez bibliotekarza szkoły polskiej
A.B. [Aleksandra Burbę].
ŹRÓDŁA DRUKOWANE
Czasopisma
„Demokrata Polski”, Paryż 1842, 1846, 1847.
„Gazeta Poranna”, Warszawa 1837.
„Gazette des Tribunaux. Journal de Jurisprudence et des Débats Judiciaires”, Paris 1853.
„Baczność”, Paryż 1857.
„Bulletin administratif de l’instruction publique”, t. XIV, Paris 1864
646
Bibliografia
„Bulletin administratif du Ministère de l'Instruction publique”, Paris 1850, 1872.
„Bulletin Polonais Littéraire, Scientifique et Artistique”, Association des anciens élèves
de l’école Polonaise,nr 1/1875, 2/1876, 3/1877, 6/1878, 9/1879, 10/1880, 12/1881,
15/1883, 19/1883, 23/1884, 24/1885, 26/1885, 27/1885, 34/1887, 35/1887, 36/1888,
38/1888, 40/1889, 42/1889, 47/1890,51/1891, 52/1891, 53/1891, 54/1892, 56/1892,
57/1892, 58/1892, 60/1893, 62/1893, 63/1893, 65/1893, 80/1895, 82/1895, 90/1896,
109/1897, 110/1897, 115/1898, 128/1899, 148/1900, 149/1900, 150/1901, 194/1904,
196/1913, 225/1907, 229/1907, 230/1907, 242/1908, 250/1909, 251/1909, 255/1910,
259/1910, 289/1912, 290/1912, 296/1913, 322/1915, 323/1915, 351/1917, 357/1918,
369/1919, 381/1920, 389/1921.
„Bulletin”, éd. Association amicale des ingénieurs anciens élèves de l’école des Ponts et
Chaussées de France, Parisl886.
„Bulletin mensuel de l’Association amicale des anciens élèves de l’Ecole Normale”, Paris
1871-1890.
„Czas”, Kraków 1863.
„Dziennik Narodowy”, Paryż 1845, 1846, 1847, 1848.
„Dziennik Poznański”, Poznań 1861, 1865, 1873.
„Echo Miast Polskich”, Paryż 1844.
„Gazeta Narodowa”, Lwów 1864.
„Gazeta Polska”, Poznań 1849.
„Goniec Polski”, Poznań 1850.
„Journal général de l’instruction publique”, Paris 1838.
„LAnthropologie”, Paris 1928.
„Le Constitutionnel. Journal politique, littéraire, universel”, Paris 1860, 1867, 1870.
„Le Gaulois”, Paris 1870.
„Le journal des jeunes personnes”, Paris 1832.
„Les Journal des enfants”, Paris 1833.
„Le Siècle”, Paris 1854, 1873.
„Le Temps”, Paris 1861.
„Orze! Biały”, Bruksela 1847.
„Polak”, Paryż 1838.
„Revue de l’Instruction Publique”, Paryż 1852.
„Rocznik Emigracji Polskiej: Pismo polityce i literaturze narodowej poświęcone”, Paryż
1836.
„Rocznik Towarzystwa Historycznego”, Paryż 1878
„Roczniki Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. Rok 1870-1871”, Poznań
1872.
„Roczniki Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. Rok 1873-1878”, Poznań
1879.
Bibliografia
647
„Roczniki Towarzystwa Historyczno-Literackiego”, Paryż 1866, 1867, 1869.
„Trzeci Maj”, Paryż 1847.
„Wiadomości Polskie”, Paryż 1860.
Druki szkolne
Akt założenia Stowarzyszenia Ojców Rodzin Polskich w Wychodźstwie, z dm 22 maja 1841 r.,
Paryż 1841.
Année 1846. Ecole nationale Polonaise. Distńbution solonelle des prix faite par le Conseil de
rEducation des Enfants des Réfugiés Polonais aux Elèves de l’Ecole. Le dimanche 16 aośt
1846, Paris 1846.
Czwarte sprawozdanie Towarzystwa Wychowania Narodowego Dzieci Wychodźców Polskich
Z czynności odbytych od Igo stycznial845 r. do Igo stycznia 1846, Paryż 1846.
Discours de M.Vavin, représentant du peuple, membre honoraire du Conseil de l'École Nationale
Polonaise, président de la réunion pour la distribution des prix, [w:] Ecole Nationale Polonaise.
Compte rendu de Vannée scolaire 1851 suivi du programme des études. Szkoła Narodowa
Polska. Sprawozdanie naukowe z 1851 oraz program nauk, Paryż 1851.
Discours du général Sznajde à la distribution des prix, le 12 août 1850, [w:] École Nationale
Polonaise. Compte rendu de Vannée scolaire 1850 suivi desrapports officiels de 1848 et 1849.
Szkoła Narodowa Polska. Sprawozdanie naukowe z 1850 oraz raporta szkolne z dwóch lat
poprzednich, Paryż 1850.
Discours prononcés pendant la distribution solonelle des pńx faite par le Conseil de l'Education
Nationale des Enfants des Réfugiés Polonais, aux élèves de Vécole, le 16 août 1846. Discours
de M. le lieutenant-général Dwernicki, Président du Conseil, Paris 1846.
Dixième compte-rendu de la Société polonaise des études, [Paris, 1846].
École Nationale Polonaise. Boulevard des Batignolles, 56. Distribution des prix. De 1854-55,
Paris 1855.
Ecole Nationale Polonaise. Compte rendu de Vannée scolaire 1850 suivi des rapports officiels de
1848 et 1849. Szkoła Narodowa Polska. Sprawozdanie naukowe z roku Î 850 oraz raporta
szkolne z dwóch lat poprzednich, Paryż 1850.
École Nationale Polonaise. Compte rendu de Vannée scolaire 1851 suivi du programme des études.
Szkoła Narodowa Polska. Sprawozdanie naukowe z 1851 oraz program nauk, Paryż 1851.
/
Ecole Nationale Polonaise. Discours prononcés pendant la distńbution solennelle des prix faite par
le Conseil de l'Education Nationale des Enfants des Réfugiés Polonais, aux élèves de l'école, le
14 août 1847, aux Batignolles, près Pans, Paris 1847.
Ecole Nationale Polonaise. Distribution des pnx de 1853-54, Paris 1854.
École Nationale Polonaise. Distńbution solennelle des prix. Anneé scolaire 1859-1860. Discours
de M. Filon, Inspecteur de l'Académie de Paris, Délégué du Ministre de l'Instruction Publique
et des Cultes. Discours de M. Poniński. Membre du Conseil de l'École Polonaise, Paris 1860.
École Nationale Polonaise. Distńbution solennelle des prix. Anneé scolaire 1860-1861. Discours de
M. Duruy, Inspecteur de l'Académie de Paris, Délégué du Ministre de l'Instruction Publique et des
Cultes. Discours de M. Bohdan Zaleski. Membre du Conseil de l'École Polonaise, Paris 1861.
648
Bibliografia
Ecole Nationale Polonaise. Distribution solonelle des prix. Anneé scolaire ¡861-1862. Discours
de M. Caro, Inspecteur de l'Académie de Paris, Délégué du Ministre de l'Instruction Publique
et des Cultes. Discours de M. Julian Klaczko. Membre du Conseild’Administration de l'Ecole
Polonaise, Paris, 1862.
Ecole Nationale Polonaise. Distribution solonelle des prix. Anneé scolaire 1863-1864. Discours
de M. Galęzowski, Président du Conseil d'administration de l'Ecole Polonaise. Discours de
M. G lâchant, Délégué du Ministre de l'Instruction publique et son chef de cabinet, Paris 1864-
Ecole Nationale Polonaise. Distribution solonelle des prix. Anneé scolaire 1865-1866. Discours
de M. Séverin Galęzowski, Président du Conseil d'administration de l'Ecole Polonaise. Dis-
cours de M.J.Toussenel, Inspecteur de l'Académie de Paris, Délégué du Ministre de l'Instruction
publique, Paris 1866.
Ecole Nationale Polonaise. Distribution solonelle des prix. Anneé scolaire 1862-1863. Discours de
M. Louis Wołowski. Membre de ¡’Institut de France Vice-President du Conseil d’administration
de l'Ecole Polonaise. Discours de M. Filon, Inspecteur de l'Académie de Paris, Délégué du Mi-
nistre de l'Instruction publique, Paris 1863.
Ecole polonaise de Batignolles. Distribution solonelle des prix. Anneé scolaire 1864-1865. Dis-
cours de M. Julian Klaczko. Membre du Conseil d’administration de l’Ecole Polonaise. Dis-
cours de M. A. Gréard, Inspecteur de l'Académie de Pans, Délégué du Ministre de l’Instruction
publique, Paris 1865,
Ecole polonaise de Batignolles. Distribution solonelle des prix. Anneé scolaire 1866-1867. Dis-
cours de M. Eustachę Januszkiewicz. Membre du Conseil d'administration de l’Ecole polonaise.
Discours de M.E. Rendu, Inspecteur général de l'Instruction publique, Délégué du Ministre de
l’Instruction publique, Paris 1867.
Ecole polonaise de Batignolles. Distribution solonelle des prix. Anneé scolaire 1867-1868. Dis-
cours de M. Bronislas Zaleski. Membre du Conseil d'administration de l'Ecole Polonaise. Dis-
cours de M.A.Nisard, Inspecteur de l'Académie de Paris, Délégué du Ministre de l'Instruction
publique, Paris 1868.
Ecole polonaise de Batignolles. Distribution solonelle des pnx. Anneé scolaire 1868-1869. Dis-
cours de M. Alexandre Chodźko. Membre du Conseil d'administration de l'Ecole polonaise.
Discours de M. J.Toussenel, Inspecteur de VAcadémie de Paris, Délégué de S. Exc. M. le
Ministre de l’Instruction publique, Paris 1869
Głos H. Klimaszewskiego, dyrektora Szkoły Narodowej Polskiej na uroczystości rozdania nagród
d. 12 sierpnia 1850 r., [w:] Ecole Nationale Polonaise. Compte rendu de l'année scolaire 1850
suivi des rapports officiels de 1848 et 1849. Sokola narodowa Polska. Sprawozdanie naukowe
z 1850 oraz raporta szkolne z dwóch lat poprzednich, Paryż 1850.
Instrukcja dla dyrektora Szkoły Narodowej Dzieci Wychodźców Polskich, [w:] Sprawozdanie ogólne
Towarzystwa Wychowania Narodowego Dzieci Wychodźców Polskich od zawiązania Towarzy-
stwa aż do założenia Szkoły narodowej w paryżu, to jest do 1 stycznia 1844 Paryż 1844-
Kilka słów H. Klimaszewskiego przy objęciu dyrekcji Szkoły Narodowej Polskiej i otwarciu w nich
kursów rocznych d. 10 października 1847 r. w Paryżu, [w:] Ecole Nationale Polonaise. Compte
rendu de l’année scolaire 1850 suivi des rapports officiels de 1848 et 1849. Szkoła Narodowa
Polska. Sprawozdanie naukowe z roku 1850 oraz raporta szkolne z dwóch lat poprzednich,
Paryż 1850.
Bibliografia
649
Mowa H. Klimaszewskiego, Dyrektora Szkoły Narodowej polskiej w dniu zamknięcia kursów
rocznych i rozdania nagród dnia 15 sierpnia 1851 r., [w:] Ecole Nationale Polonaise. Compte
rendu de Vannée scolaire 1851 suivi du programme des études. Szkoła narodowa Polska. Spra-
wozdanie naukowe z 1851 oraz program nauk, Paryż 1851.
Objaśnienia dla Rodziców, Emigracji i Narodu Polskiego. O szkole polskiej w Paryżu pod sterem
osób mianujących się Towarzystwem Wychowania Narodowego Dzieci Wychodźców Polskich,
Paryż 1844.
Organizacja Szkoły Narodowej Polskiej założonej w Paryżu. Organisation de LE cole Polonaise
établie à Paris, Paryż 1845.
Piąte sprawozdanie Towarzystwa Wychowania Narodowego dla Dzieci Wychodźców Polskich
Z czynności odbytych od Igo stycznia 1846 roku do Igo stycznia 1847. Cinquième compte
rendu de la Sociétéd’Education nationale des enfants des réfugiés Polonais du 1er janvier 1846
au 1er janvier 1847, Paris 1847.
Pierwsze zdanie sprawy Towarzystwa Wychowania Narodowego dla Dzieci Wychodźców pol-
skich, Paryż 1843.
Prix et nominations mérités par les élèves de VE cole Nationale Polonaise à la clôture de Vannée
scolaire 1856-57, Paris 1857.
Prix et nominations mérités par les élèves de VÉcole Nationale Polonaise à la clôture de Vannée
scolaire 1858-59, Paris 1859.
Program nauk wykładanych w Szkole Narodowej Polskiej Boulevard Batignolles-Monceau, 46,
[w:] Ecole Nationale Polonaise, Compte rendu de Vannée scolaire 1850 suivi du programme
des études. Szkoła narodowa Polska. Sprawozdanie naukowe z 1850 oraz program nauk,
Paryż 1850.
Program Szkoły Narodowej dla Dzieci Wychodźców Polskich. Programme de VÉcole Nationale
pour les Enfants des Réfugiés polonais, Paryż 22 września 184T
Przemówienie Posła Ksawerego Godebskiego przy rozdaniu nagród w Szkole Polskiej, dnia 12
sierpnia 1850 roku, [w:] Ecole Nationale Polonaise. Compte rendu de Vannée scolaire 1850
suivi des rapports officiels de 1848 et 1849. Szkoła narodowa Polska. Sprawozdanie naukowe
Z 1850 oraz raporta szkolne z dwóch lat poprzednich, Paryż 1850.
Przepisy w przyjmowaniu dzieci Wychodźców Polskich do Szkoły Narodowej w Châtillon-sous-
-Bagneux, dokument litografowany Paryż 1842.
Rada Szkoły Narodowej Polskiej, Batignolles 13.08.1855.
Rada Szkoły Narodowej Polskiej, Batignolles 4.10.1856.
Rada Szkoły Narodowej Polskiej, Paryż 14.08.1855.
Rada Szkoły Polskiej na Batignolles w Paryżu, Paryż 20 czerwca 1864.
Règlement général, art. 3, [w:] École Nationale Polonaise. Compte rendu de Vannée scolaire 1850
suivi des rapports officiels de 1848 et 1849. Szkoła narodowa Polska. Sprawozdanie naukowe
Z 1850 oraz raporta szkolne z dwóch lat poprzednich, Paryż 1850.
Regulamin Szkoły Narodowej Polskiej, [w:] Organizacja Szkoły Narodowej Polskiej założonej
w Paryżu. Organisation de VEcole Polonaise établie à Pańs, Paryż 1845.
650
Bibliografia
Sprawozdanie ogólne Towarzystwa Wychowania Narodowego Dzieci Wychodźców Polskich od
zawiązania Towarzystwa aż do założenia Szkoły Narodowej Polskiej w Paryżu, to jest do Igo
stycznia 1844, Paryż 1844.
Sprawozdanie Szkoły Polskiej na Batignolles od 1 października 1869 do 30 września 1972, Paryż
1873.
Statui Organiczny Towarzystwa Wychowania Narodowego, Paryż 1845.
Szkoła Polska na Batignolles, 1856-57, Paryż 1857.
Szkoła Polska na Batignolles, 56, bouleuard des Batignolles 1858, Paryż 1858.
Szkoła Polska na Batignolles, Paryż 7.03.1857.
Szkoła Polska na Batignolles. Sprawozdanie od 1 października 1863 do 30 września 1864 roku,
Paryż 1864.
Szkoła Polska na Batignolles. Sprawozdanie od 1 października do 30 września 1865 roku, Paryż
1865.
Szkoła Polska na Batignolles. Sprawozdanie od 1 października 1865 do 30 września 1866 roku,
Paryż 1866.
Szkoła Polska na Batignolles. Sprawozdanie od l października 1866 r. do 30 września 1867 r.,
Paryż 1867.
Szkoła Polska na Batignolles. Sprawozdanie od 1 października 1868 r. do 30 września 1869 rM
Paryż 1869.
Szkoła Polska na Batignolles. Sprawozdanie od 1 października do 30 września 1863 r., Paryż
1863.
Sokola Polska na Batignolles. Sprawozdanie z lat od 1857 do 1 października 1860, Paryż 1861.
Towarzystwo Wychowania Narodowego Dzieci Wychodźców Polskich do ziomków w Kraju i na
wychodźstwie, Paryż 1841.
Towarzystwo Wychowania Narodowego Dzieci Wychodźców Polskich organizacja wewnętrzna,
dok. litografowany, Paryż 7.10.1843.
Towarzystwo Wychowania Narodowego Dzieci Wychodźców Polskich, Paryż 9.01.1842.
Towarzystwo Wychowania Narodowego, Program Szkoły Narodowej Wychodźstwa Polskiego,
Paryż 22.09.1841.
Trzecie sprawozdanie Towarzystwa Wychowania Narodowego Dzieci Wychodźców Polskich
z czynności odbytych od Igo stycznia 1844 do Igo stycznia 1845, Paryż 1845.
Zaproszenia na publiczne rozdania nagród, Batignolles, 1847-1869.
Zaproszenia na polskie święcone, Paryż [b.d.]
Korespondencja, dzienniki, pamiętniki, kroniki, wspomnienia
Budzyński M., Wspomnienia z mojego tycia, (w roku 1860), Poznań 1880.
Cinquantenaire littéraire de Venceslas Gasztowtt (1861-1911), Paris 1912.
Czartoryski W., Pamiętniki 1860-1864- Protokoły posiedzeń Biura Hotelu Lambert cz- I i II.
Entrevues politiques, Warszawa 1960.
Bibliografia
651
Dernałowicz M., Kostenicz K., Makowiecka Z., Kronika życia i twórczości Mickiewicza. Lata
1798- 1824, Warszawa 1957.
Heltman W., Emigracja polska od 1831 do 1863. Krotki rys historyczny, Lipsk 1865.
Iwaszkiewicz J., Z pamiętników Hipolita Klimaszewskiego, Wilno 1929.
Janowski J.N., Notatki autobiograficzne 1803-1853, Wrocław 1950.
Kicka N., Pamiętniki, Warszawa 1972.
Klatka U., Listy Feliksa Wrotnowskiego do Eustachego Januszkiewicza z lat 1859-1868, „Sztuka
edycji”, nr 1, Toruń 2015.
Korespondencja Joachima Lelewela z Karolem Sienkiewiczem, Poznań 1872.
Korespondencja Józefa Bohdana Zaleskiego, t. III, Lwów 1902.
Kowalski H., A travers VAmérique: impressions d un musicien, Paris 1872.
Kraszewski J.I., Pamiętniki, Wrocław etc. 1971.
Kraszewski J.I., Powieść bez tytułu, t.1-4, Wilno 1855.
Limanowski B., Pamiętniki (1835-1870), Warszawa 1937.
Listy Andrzeja Edwarda Kożmiana (1829-1864), t. TIV, Lwów 1894.
Listy emigracyjne Joachima Lelewela, wydala i wstępem poprzedziła H. Więckowska, t. IW,
Wrocław-Kraków 1954,1956.
Listy Seweryna Goszczyńskiego (1823-1875), zebrał i do druku przyg. S. Pigoń, Kraków
1937.
Listy Zofii Węgierskiej do Seweryna Goszczyńskiego, „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartal-
ne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”, t. 65/2, Warszawa 1974.
Los J., Na paryskim i poznańskim bruku. Z pamiętnika powstańca, tułacza i guwernera 1840-
1882, Kórnik 1993.
Mickiewicz W., Żywot Adama Mickiewicza podług zebranych przez siebie materiałów oraz włas-
nych wspomnień opowiedział Władysław Mickiewicz, t. TIV, Poznań 1890-1894.
Mickiewicz W., Pamiętniki, 1.1, II, III, Warszawa 2012.
[Miłkowski Z.] Jeż T.T., Od kolebki przez Życie, t. II, Kraków 1936.
Potrykowski J.A., Tułactwo Polaków we Francji. Dziennik emigranta, cz. I, II, Kraków 1974.
Poźerski E., Fecole polonaise ou Vespri։ de 1830, Paris [1932].
Rufina Piotrowskiego ucieczka z Sybeni przez niego samego opowiedziana (z 2 obrazkami i map-
ką), wyd. i wstęp J. Czubek, Kraków 1902.
Zjednoczenie Emigracji Polskiej (1866-1870). Lewica na emigracji, Powstanie styczniowe. Mate-
riały i dokumenty, Wrocław etc. 1972.
Publicystyka XlX-wieczna. broszury, podręczniki, rozporządzenia, wytyczne, wypisy
źródłowe
Akt założenia Pomnika na Cześć ś.p. Klaudii z Działyńskich Potockiej, Genewa 1838.
Annaies de l'Association Amicale des Anciens Elèves du Lycée Condorcet (Collège Bourbon,
Lycée Bonaparte, Lycée Fontanes) 1859-1883, Paris 1886.
652
Bibliografia
Annuaire des Membres de VAssociation. Liste générale par ordre alphabétique des membres de
Vassociation au 15 Avril İ 886, „Bulletin”, Association amicale des ingénieurs anciens
élèves de TEcole des Ponts et Chaussées de France, nr 4, Paris 1886.
Association des anciens élèves de l'École Polonaise, Table des Matières, index alphabétique des
auteurs des Bulletins là39 (août 1875-décembre 1888), Paris 1889.
Association des anciens élèves de l'Ecole Polonaise, Liste des sociétaires 1880 au mois d'Aout
1880, Paris 1880.
Association des anciens élèves de l'École Polonaise, Liste des sociétaires 1910, Paris 1910.
Association des anciens élèves de ¡'École Polonaise, Statuts. Modifiés conformément aux décisions
des Assemblées générales de 1884 à 1893, Paris 1893.
[Babiński H.] AlbBab, G astronomie pratique, études culinaires, suivies du traitement de l'obésité
des gourmands, Paris 1907.
Bethléem L, Romans à lire et romans à proscrire; essai de classification au point de vue moral
des principaux romans et romanciers de notre époque (1800-1911) avec notes et indications
pratiques, Cambrai 1908.
Bethléem L., La littérature ennemie de la famille: les faits, les droits, les devoirs, Paris 1923.
Bienville J.D.T. de, La Nymphomanie, ou traité de la fureur utérine, Amsterdam 1771.
Bréal M., Quelques mots sur Vlnstruction publique, Paris 1872.
Bronikowski K., Gramatyka języka polskiego podług nowego układu, Paryż 1848.
Bulletin des lois et règlement concernant l'instruction publique depuis l'édit de Henri IV jusqu'à ce
jour, Paris 1828.
Catéchisme à l'usage de toutes les Eglises de l'Empire français, Paryż 1806.
Chevallier P, Grosperrin B., LEnseignement français de la Révolution à nos jours, t. II, Docu-
ments, Paris 1971.
Chrzanowskiego P, Wybór różnych gatunków mowy wolnej z stosownymi uwagami, Warszawa 1816.
Cinquième compte-rendu de l'Association de bienfaisance des Dames Polonaises d Paris, Paris 29
novembre 1839, Paris 1839.
Correspondance de Napoléon 1er publiée par ordre de l'empereur Napoléon III, Paris 1858-
1870.
Dantier A., Les monastères bénédictins d'Italie, souvenirs d'un voyage littéraire au delà des Alpes,
Paris 1866.
Deltour F., Les ennemis de Racine au XVIIe siècle, Paris 1859.
Discours d'Edward Pożerski, [w:] Cinquantenaire littéraire de Venceslas Gasztowtt (1861-1911),
Paris 1912.
29 Listopada. Obchód narodowy polski w Paryżu r. 1842, Paryż 1842.
Emigracja Polska, Stowarzyszenie Podatkowe, Sprawozdanie z funduszów za. rok 1862, Paryż
1862.
Ewaryst Estkowski (1820-1856), opr. W. Osterloff, Warszawa 1921.
Extrait du rapport fait à la Commission des Livres et Méthodes sur la méthode mnémonique franco-
-polonaise par m. F Demoyencourt, Paris 1841.
Bibliografia
653
Faleński J., Historia Polski krótko zebrana: dzieje narodowe od powstania, aż do podziału i upad-
ku państwa tego obejmująca, Warszawa 1819-
Gasztowtt W., Pogląd filozofów francuskich XVIII w. na sprawę polską. Rzecz wygłoszona
18 grudnia 1869 roku. Na publicznym posiedzeniu Stowarzyszenia Pomocy Naukowej, Paryż
1870.
Geoffroy Saint-Hilaire L, Vie, travaux et doctrine scientifique d'Etienne Geoffroy Saint-Hilaire,
Paris 1847.
Górecki A., Gros* wdowi: kolęda z roku 1851 na rok 1852 na korzyść sierot polskich wychowy-
wanych w Szkole Narodowej Polskiej, boulevard Batignolles, 56, Paryż 1852.
Goudé Abbé, Le Collège, prélude a la vie du monde. Conseil à la jeunesse, Paris 1864.
Hofftnanowa K. z Tańskich, Pamiątka po dobrej matce, czyli ostatnie jej rady dla córki. Przez
młoda Polkę, Warszawa 1819.
Inauguration des plaques commémoratives en l'honneur des anciens élèves de l'Ecole polonaise
morts pour la Pologne (1863-64) et pour la France (1870-71), Odkrycie tablic pamiątko-
wych na cześć dawnych uczniów Szkoły Polskiej poległych za Polskę (1863-64) i za Francję
(1870-71), Paryż 1877.
Instruction sur l'exécution du plan d'études des lycées impériaux par M. Fortoul, Paris 1852.
Instytucja „Czci i Chleba". Sprawozdanie za rok 1911, nr 55, Paryż 1912.
Januszkiewicz E., Wrotnowski E, Krótki wykład historii i geografii polskiej, Paryż 1866.
Jedliński J., O wychowaniu dzieci wychodźców w Szkole Narodowej Polskiej w Batignolles pod
Paryżem, Poznań 1853.
Kazanie na XXVIII rocznicę powstania narodowego miañe w Paryżu w kościele Wniebowzięcia
(de l'Assomption) dnia 29 listopada 1858 roku przez x. Aleksandra Jełowickiego z dodaniem
wezwania na składki na zbudowanie kościoła polskiego w Paryżu, Paryż 1859.
Klaczko J., O Szkole Narodowej Polskiej na Batignolles. Odpowiedź Panu Juliuszowi Jedlińskie-
mu, Paryż 1854.
Klimaszewski H., Skład i rozkład mowy czyli gramatyka obrazowa języka polskiego dla użytku
szkół początkowych, Paryż 1848.
Klimaszewski H., Prawidła języka pobkiego, Paryż 1853.
Kopczyński O., Gramatyka dla szkół narodowych na klasę pierwszą, drugą, trzecią, Warszawa
1780-1781.
Kopczyński O., Elementarz dla szkół parafialnych narodowych, Wilno 1820.
Kowalski H., A travers l'Amérique: impressions d'un musicien, Paris 1872.
Kraiński W., Histońa literatury i oświaty narodu polskiego, Wrocław 1867.
Krzyżanowski J.K., Uwagi nad instytutami pedagogicznymi Pestalocego i Fellenberga, tudzież me-
todēm Bell-Lankastrowskim czytane na publicznym posiedzeniu Towarzystwa Przyjaciół Nauk
Województwa Lubebkiego dnia 8 maja 1819 roku, Lublin 1819.
Laprade V. de, L Education homicide, Paris 1868.
Lasteyrie C., Méthode naturelle de l'enseignement des langues: instruction pour les maîtres et les
élèves, Paris 1826.
654
Bibliografia
Lelewel. J., Atlas z dziejów Polski z 12. krajobrazów złożony, Warszawa 1829.
Lelewel J., Dzieje Polski Joachim Lelewel potocznym sposobem opowiedział, do nich dwanaście
krajobrazów skreślił, Warszawa 1830.
Lelewel J., Polska odradzając się, czyli dzieje polskie od r. 1795 potocznie opowiedziane, Bruksela
1836.
Lelewel J., Przypiski do Dziejów polskich potocznie opowiedzianych: ozdobione portretami królów,
wziętych ze stempla pieniędzy y Paryż 1841.
Lesmanuels scolaires en France. Textes officiels (l 791-1992), opracow. A. Choppin, M. Clinks՜
poor, Paris 1993.
UHistoire et la géographie dans renseignement secondaire. Textes officiels, zebrane i oprac.
Ph. Marchand, Lyon 2000.
Lhomond Ch. H, Epitome históriáé sacrae, Paris 1784.
Libelt K., O wychowaniu patriotycznym, [w:] Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicz-
nej, t. II, Pedagogika i szkolnictwo w XIX stuleciu, wybór i opr. S. Wołoszyn, Kielce 1997.
Liste générale des anciens élèves de l’École polonaise. Publiée par les soins de rAssociation, Paris 1908.
[Lorentowicz J.] Chropieński M., Szkoła Batignobka w Paryżu, Lwów 1898.
M. Le Comte Montalembert: sa vie et ses oeuvres, Paris 1870.
Malinowski J., Nouvelle méthode de l’enseignement des langues vivantes, Cahor 1877.
Martin H., Manuel de l’instituteur pour les élections, Paris 1848.
Méthode polonaise par A. Jazwinski, Lyon 1832.
Mickiewicz A., Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego, Paryż 1832.
Mickiewicz A., Dzieła, t. XIII, Pisma różne, Warszawa 1955.
Mowa pogrzebowa na cześć Karola Sienkiewicza miana w Montmorency przy dorocznym uro-
czystym nabożeństwie za dusze tych wszystkich co w służeniu Polsce wytrwali do końca. Dnia
21 maja 1860 roku przez X. Aleksandra Jełowkkkgo przełożonego Misji Polskiej w Paryżu,
Paryż 1861.
Muczkowski J., Gramatyka polska praktyczna przez Józefa Muczkowskiego dla szkół narodo-
wych, Lwów ֊ Warszawa 1856.
[Nakwaski H.], Projekt ustaw Zakonu Wychodźców Polskich, Paryż 1833.
[Nakwaski H.], Uwagi o użyciu najkorzystniejszym czasu w emigracji wraz z projektem ogólnego
stowarzyszenia się wychodźców polskich przez jednego z posłów, Paryż 1833.
Nakwaski H., Notkę sur l’Institut des enfants moralement négligés, fondé à Varsovie, suivie de
quelques observations sur établissement à fair dans ce gendre en Suisse, Vevey 1838.
Napoléon III, Histoire de Jules César, t. LII, Paris 1862.
Niemcewicz J.U., Dzieje panowania Zygmunta III króla polskiego, Wrocław 1836.
Observations sur le rapport au Roi et sur l’ordonnance du 26 mars 1829, concernant l’instruction
publique, [w:] Considérations sur la nécessité et les moyens de réformer le régime universitaire,
red. J.'R Gasc, Paris 1829.
Osin Z., Szkoła Polska na Batignolles na podstawk ćwkrć-wkkowego sprawozdania, Lwów
1899.
Bibliografia
655
Ostrowski J.Bv Szkoła Polska Narodowa Batignolles. Panie Sewerynie Gałęzowskiy Paryż 1853.
Pensionnat dirigé par M. Chapusot, successeur de M. Courtois à Châtillon sous Bagneux près de
Pans, Paryż [1841].
Perraud A., Premier-Dixième compte rendu de l'oeuvre du catholicisme en Pologne, Paris 1863—
1869.
Pięćdziesięciolecie Towarzystwa Dobroczynności Dam Polskich w Paryżu 1834-1884, Paryż
1884.
Piotrowski R., Nauka praktyczna języka polskiego w klasach elementarnych Szkoły Narodowej
Polskiej w Batyniolach, Paryż 1864.
Piotrowski R., Podręcznik gramatyczny języka polskiego dla dzieci emigranckich z obszernymi
ćwiczeniami w dwóch językach polskim i francuskim, Paryż 1864.
Piotrowski R., Zasady grammatyki polskiej: o składni, dopełnienie: dla użytku Szkoły Narodowej
Polskiej (Batignolles w Paryżu) wyłącznie ułożone, Paryż 1864-
Pisma Karola Sienkiewicza. Prace historyczne i polityczne, Paryż 1861.
Pomnik Adama Mickiewicza w Montmorency: poglądy i mowy z tl najęz՛ /r., przedm. W. Mic-
kiewicz, Paryż 1867.
Ponty J., Limmigration dans les textes. France 1789-2002, Paris 2003.
Première compte rendu de la Société Polonaise des Etudes établie à Paris, Paris 1834.
Procès verbal (Association des anciens élèves de l'École Polonaise), Paris 4.08.1871.
Program konkursu do napisania elementarnej książki narodowej pod tytułem Szkoła domowa
przez Towarzystwo Pomocy Naukowej ogbszony w Paryżu, dnia 13 lutego 1841 roku, Paryż
1841.
Projekt do Ustawy Towarzystwa Pomocy dla nieszczęśliwych Polaków na emigracji, [w:] Pięćdzie-
sięciolecie Towarzystwa Dobroczynności Dam Polskich w Paryżu 1834—1884, Paryż 1884.
Prospekt na dykcjonarz historyczno-statystycznogeograficzny Polski, Paryż 1834.
Protestacja H. Klimaszewskiego, byłego dyrektora Szkoły Narodowej Polskiej w Batignolles
29.11.1853, Paryż 1853.
Przewodnik naukowy w Paryżu dla młodzieży polskiej. Ułożony przez uczniów Szkoły Wyższej
Polskiej, Paryż 1860.
Recueille des lois et actes de l'Instruction publique. Année 1854· Septième année, Paris 1854.
Rendu A., Code universitaire, Paris 1846.
Renouvier Ch., Manueî républicain de l'homme et du citoyen, Paris 1848.
Robertson T, Cours pratique, analytique, théorique et synthétique de langue anglaise, Paris
1837.
Robertson T., Cours de littérature anglaise ou choix de morceaux tirés des meilleurs prosateurs
contemporains, Paris 1840.
Rogeard A., Les Propos de Labiénus, New York 1865.
Rollin Ch., Maximes tirées de l'Ecnture Sainte (Ancien et Nouveau Testament), Paris 1858.
Rulhière C., Histoire de l'anarchie de Pologne et du démembrement de cette république, suivie des
anecdotes sur la révolution de Russie, Paris 1807.
656
Bibliografia
Rykaczewski E., Grammaire de la langue polonaise contenant les règles appuyées sur les examples
tirés des meilleurs auteurs polonais destinée principalement à l’usage des écoles polonaises à
Paris, Berlin - Posen 1861.
Saulchoy du F.M.M, Aux élèves de l'école Polonaise, Paris 1864-
Schmid J., Introduction des mathématique dans l'instruction populaire, Paris 1848.
Sixième compte-rendu de VAssociation de bienfaisance des Dames Polonaises á Paris, Paris l juillet
1840, Paris 1840.
Słomczewski M., Charakter i niebezpieczeństwa cywilizacji przemysłowej, „Baczność”, Paryż
wrzesień 1857.
Stowarzyszenie Pomocy Naukowej w Emigracji, Paryż 1870.
Szklarski W., Początki nauk dla narodowej młodzieży, to jest gramatyka języka polskiego, Lwów
1770.
Szkoła Wyższa Polska w Paryżu■ Zdanie sprawy za dwa lata szkolne od 1 października 1869 do
1 października 1870 wraz z wstępem historycznym i programem wykładów, Paryż 1871.
Ville de Paris, Comité d’instruction Primaire du Département de la Seine, Extrait du Raport fait
à la Commission des Livres et Méthodes sur la méthode mnémonique franco-pobnaise; par
M.F. Demoyencoutr, Paris 1841.
Vingtième compte - rendu annuel de la Société de Bienfaisance des Dames Polonaises à Paris,
Winkler L., Gramatyka języka polskiego obejmująca naukę o częściach mowy i ich odmianach
oraz ortografię sposobem katechizmowym ułożoną, cz. I, Warszawa 1863.
Wrotnowski E, Elementarz dla dzieci polskich, Paryż 1851.
Wrotnowski E, Główne zarysy geograficzne i chronologiczne dziejów polskich, Paryż 1862.
Wyższa Szkoła Polska w Paryżu, 68, Boulevard Montparnasse, Paryż 1.09.1862.
Zachariasiewicz J., Wykład dziejów polskich: dla dzieci od lat 7 do 12 / przez Macieja Łomżę,
Lwów 1855.
Zdanie sprawy z 15go obchodu rocznicy Rewolucji Polskiej 29 Listopada 1845, Paryż 1845.
OPRACOWANIA I ARTYKUŁY
Adrianek M., Recepcja dorobku naukowego Joachima Lelewela w środowiskach publicznych
szkół średnich Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego pierwszej połowy XIX wieku,
[w:] Joachim Lelewel - księgoznawca, bibliotekarz, bibliograf, red. M.M. Biernacka, War-
szawa 1993.
Agulhon M., Les Quarante - huitards, Paris 1992.
Albertini R, Eécole en France du XIXe siècle à nos jours, de la maternelle àVuniversité, Paris
2006.
Ariès Ph., Le Temps de l’histoire, Monaco 1954.
Babnis M., Polska nad Sekwaną: albo, powstanie styczniowe w oczach Francuzów, Gdańsk 2003.
Bamett G.K., Histoire des bibliothèques publiques en France de la Révolution à 1939, Paris
1987.
Bibliografia
657
Barszczewska-Krupa A., Emigracja i kraj. Wokół modernizacji polskiej świadomości społecznej
inarodowej 1831—1863, Łódź 1999.
Bartnicka K., Koncepcje wychowania obywatelskiego i patńotycznego w szkołach KEN, [w;]
Studia z dziejów edukacji, wybór J. Miąso, Warszawa 1994.
Bartnicka K., Model obywatela. Ideał wychowawczy KEN w świetle założeń i praktyk, maszyno՜
pis referatu na konferencję w Senacie RFĮ 18 października 2013.
Bartnicka K., Upadek uniwersytetów we Francji w XVIII w., [w:] Historia. Społeczeństwo. Wy-
chowanie: księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Miąso, red. K. Bartnicka,
J. Schiller, Pułtusk 2004-
Baszkiewicz J-, Historia Francji, Wrocław etc. 1974*
Baudouin de Courtenay J., Z powodu jubileuszu profesora Duchińskiego, Kraków 1886.
Bednarek J., Spory wokół wydarzeń krajowych 1846 roku na łamach prasy Wielkiej Emigracji
w latach 1846-1848, Toruń 2003.
Belhoste B., La Formation à!une technocratie. LEcole polytechnique et ses élèves de la Révolution
au Second Empire, Paris 2003.
Belhoste B., La préparation aux grandes écoles scientifiques au XTXe siècle: établissements publics
et institutions privées, „Histoire de l’éducation”, nr 90, Lyon 2001.
Benaerts L., Centenaire du lycée entenaire du lycée Condorcet Bonaparte, Bourbon, Fontanes,
(1804—1904): livre d’or, [Paris] 1904.
Bernard C., Comment nos ministres font l’histoire. Le discours de l’instruction publique et ses
procédés de persuasion, Toulouse 1990
Besse H., Traduction interlinéaire et enseignement des langues (chez Locke, Du Marsais, Radon-
viïliers, Robertson, et quelques autres), [w:] Documents Société Internationale pour l’Histoire
du Français Langue Etrangère ou Seconde: „Qu’est-ce qu’apprendre une langue?”, Actes des
journées d'étude organisées à l'école Normale Supérieure de Fontenay/Saint-Cloud du
24 au 26 septembre 1992.
Biniek M., Krupa K., Metoda Jatwińskiego (próba zastosowania mnemotechniki w nauczaniu
historii), „Wiadomości Historyczne”, z. 2, Warszawa 1998.
Borejsza J., Piękny wiek XIX, Warszawa 2010.
Borejsza ]., Zasada narodowości od Wiosny Ludów do wojny krymskiej, [w:] Polacy i ziemie pol-
skie w dobie wojny krymskiej, red. J.W. Borejsza, G.E Bąbiak, Warszawa 2008.
Borejsza J., Emigracja polska po powstaniu styczniowym 150 lat później, [w:] Emigracja postycz՜
niowa 1863 roku, red. E. Niebelski, Lublin 2010.
Boucheron R., Evolution de Venseignement de 1829 à 1966, [w:] LEcole Centrale. Ońgines et
destinées de l’Ecole Centrale des Arts et Manufactures de Paris, Paris 1981.
Boudon J.'O., Caron J.^C., Yon J.'C., Religion et culture en Europe au 19e siècle (1800—1914),
Paris 2001.
Bratkowski S., Inżynierowie Babińscy, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, nr 20/2, War՜
szawa 1975.
Brożek K., Polonijne towarzystwa medyczne: przeszłość i współczesność, Katowice 2000.
658
Bibliografia
Bruter A., Les créations succesives de renseignement de l’histoire au cours du premier XIX siècle,
[w:] Lycées, lycéens et lycéennes. Deux siècles d’histoire, red. E Caspard, J.-N. Luc, E Sa-
voie, Paris 2005.
Brynkus ]., Bohaterowie dziejów polskich w podręcznikach szkolnych XIX wieku, Kraków 1996.
Brzezicki Ch., Venceslas Gasztowtt. Sa vie. Ses oeuvres (1844-1920), „Bulletin Polonais
Littéraire, Scientifique et Artistique”, nr 381, Paris 1920.
Budzyński W., Wiadomości o tyciu i pismach Karola Sienkiewiczat, Paryż 1862.
Caban W., Z Orenburga do Paryża: Bronisław Zaleski 1820-1880, Kielce 2006.
Célestin, Petite histoire du lycée impérial Bonaparte, ancien collège royal de Bourbon, [Paris]
1855.
Charle Ch., Les élites de la République 1880-1900, Paris 1987.
Charle Ch. Le siècle de la presse (1833-1939), Paris 2004.
Chartier A.-M., Hébrard J., Discours sur la lecture 1880-2000, Paris 2000.
Chervel A., Les auteurs français, latins et grecs au programme de renseignement secondaire de
1800 à nos jours, Paris 1986.
Chervel A., Histoire de lfagrégation. Contńbution à rhistoire de la culture scolaire, Paris 1993.
Chervel A., La culture scolaire. Une approche historique, Paris 1998.
Chervel A., Les humanités classiques: La fin du modele rhétorique (1800-1880), [w:] Enseigner
les humanités. Enjeux, programmes et méthodes de la fin du XVIIle siècle à nos jours, red.
J.-N. Laurenti, R. Vignest, Paris 2010.
Chervel A., Compère M.-M., Les humanités dans Phistoire de renseignement français, „Histoire
de l’éducation”, nr 74, Vendôme 1997.
Choppin A., Les Manuels scolaires. Histoire et actualité, Paris 1992.
Clavères M.-H., Le minister de Victor Dumy et la „méthode naturelle” (1863-1869), [w:] The
History of Linguistic and Grammatical Praxis. Proceedings of the XIth International Collo՜
quium of the Studienkreis „Geschichte der Sprachwissenschaft” (Leuven 2^4^ Jully 1998),
red. E Desmet i in., Leuven 2000.
Cmentarz polski w Montmorency, oprać. J. Skowronek i in., Warszawa 1986.
Comberousse Ch. de, Histoire école centrale des arts et manufactures depuis sa fondation jusqu a
ce jour, Paris 1879.
Compère M.-M., Du collège au lycée (1500-1850). Généalogie de renseignement secondaire
français, Paris 1985.
Compère M.-M., Savoie Ph., Temps scolaire et condition des enseignements du secondaire en
France depuis deux siècles, [w:] Histoire du temps scolaire en Europe, red. M.-M. Compère,
Paris 1997.
Condette J.-E, Le recteur et l’inspecteur: de la complicité à la complémentarité (1808-1940),
[w:] LInspecteur d’académie, deux siècles au service de l’éducation, red. D. Lerch, G. Pe-
rreault, Paris 2008.
Coutin A., Huit siècles de violence au Quartier latin, Paris 1969.
Crubellier M., LEnfance et la jeunesse dans la société française 1800-1950, Paris 1979.
Bibliografia
659
Curtius E.R., La littérature européenne et le moyen âge latin, Paris 1956.
Dąbrowski K., Polacy nad Lemanem w XIX wieku, Warszawa 1995.
Dehan T, Sénéchal S.։ Les Français sous le Second Empire, Toulouse 2006.
Des Ternes aux Batignolles. Promenade historique dans le XVIIe arrondissement, red. A. Le՜
moine, R. Trouilleux, Paris 1986.
Desurvire E., Charles Edmund Chojecki, Vuvre et la vie, Paris 2014.
Dobek R.։ Polacy i francuskie rewolucje 1848 i 1871 roku, [w:] Kontakty, tradycje i stosunki
polsko-francuskie od XVI do początków XX wieku. Zbiór studiów, red. J. Orzeł , M. Mróz,
Toruń 2012.
Draus J., Terlecki R., Historia wychowania. Wiek XIX i XX, t. 2, Kraków 2009.
Dreze J., Debelle J., Conceptions de Vuniversité, Paris 1968.
Duby G., Mandrou R., Historia kultury francuskiej: wiek X—XX, Warszawa 1967.
Duda R., Emigracja matematyków z ziem polskich, „Roczniki Polskiego Towarzystwa Materna՜
tycznego”, Warszawa 2004.
DunnvWąsowicz K., Francuska opinia publiczna wobec powstania styczniowego (1863—1864),
[w:] Powstanie styczniowe 1863—1864. Wrzenie, bój, Europa, wizje, red. S. Kalembka, War՜
szawa 1990.
Dupont'Ferrier G., Les écoles, lycées, collèges, bibliothèques; renseignement public à Paris, Paris
1913.
Durand R., La politique de renseignement au XIXe siècle. Lexemple de Versailles, Paris 2001.
Durkheim E.։ Levolution pédagogique en France, Paris 1990.
Duveau G., Les Instituteurs, Paris 1966.
Dybiec J., Dziewiętnastowieczne podróże do Francji i tworzenie się stereotypu francuskiego w Pol-
sce, [w:] Nauka i oświata a społeczności lokalne na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red.
W. Caban, wsp. E. Kula, C. Jastrzębski, Kielce 2003.
Dybiec J., Geneza i dzieło Komisji Edukacji Narodowej, referat na konferencję w Senacie RB
18 października 2013.
Dżedżyk Z., Satyryczne czasopisma Wielkiej Emigracji (Paryż 1832—1844), „Kwartalnik Histo՜
rii Prasy Polskiej”, nr 16/1, Warszawa 1977.
Espagne M., Lagier E, Werner M,, Le maître de langues: les premiers enseignants drallemand en
France (1830—1850), Paris 1991.
Feduszka J., Bitwa pod Boremlem 18—19 kwietnia 1831 r., „Teka Komisji Historycznej”, nr VIII,
Lublin 2011.
Feldman W., Dzieje polskiej myśli politycznej 1864-1914, Warszawa 1932.
Fumât Y., Deux siècles d'enseignement. La formation du jeune citoyen, les catéchismes républi-
cains 1792—1848—1882, [w:] Le manuels scolaires et la Révolution française (1789—1989),
colloque de Créteil, 7 juin 1989, Vahde'Mame 1989.
Furet F., Uatelier de ¡'histoire, Paris 1982.
Gadon L., Emigracja polska. Pierwsze lata po upadku powstania listopadowego, t. III, Emigracja
w całości (dokończenie), Kraków 1902.
660
Bibliografia
Gadon L., Wielka Emigracja w pierwszych latach po powstaniu listopadowym, Paryż 1957.
Garcia E, Leduc J., Lenseignement de 1’histoire en France de VAncien Régime à nos jours, Paris
2003.
Garnier E, Ce dont les enfants sont capables. Marcher XVIIIe, travailler XIXe, nager XXe, Paris
1995.
Garrigues J., La France de 1848 à 1870, Paris 2000.
Gendry J.-M., Biographie de MF Abbé Goudé, Angers 1882.
Gerbod E, La condition universitaire en France au XIX siècle, Paris 1865.
Gerbod E, La vie quotidienne dans les lycées et collège au XIXe siècle, Paris 1968,
Gerbod E, ^administration de l'instruction publique (1815-1870), [w:] R Bousquet i in., His-
toire de l’administration de l’enseignement en France 1789-1918, Genève 1983.
Germain C., Fondements linguistiques et psychologiques de la méthode des séries de François
Gouin (1880), „Histoire Épistémologie Langage”, t. 17, nr 1, Paris 1995.
Giller A., Karol Ruprecht. Szkic biograficzny, Lwów 1875.
Giller A., O życiu i pracach F.H. Duchińskiego, Kijowianina. W jubileuszową rocznicę pięćdzk'
sięcioletnich jego zasług naukowych, Lwów 1885.
Gillig J.M., Histoire de l’école laïque en France, Paris 2014-
Giolitto E, Histoire de l’école. Maîtres et écoliers de Charlemagne à Jules Ferry, Paris 2003.
Girard L., Nouvelle histoire de Paris. La Deuxième République et le Second Empire 1848-1870,
Paris 1981.
Gogolewski E., La langue polonaise dans renseignement élémentaire et secondaire en France
(1833-1990), Lille 1994.
Gogolewski E., Szkolnictwo polskie we Francji (1833-1990), Wrocław 1998.
Goguska S, Szkoła Polska na Batignolles 1842-1963, Warszawa 1972.
Górny M., „Pięć wielkich armii naprzeciw wrogom naszym7’. Przyczynek do histońi rasizmu,
„Kwartalnik Historyczny”, nr CXV1II/4, Warszawa 2011.
Grabski A.E, Na manowcach myśli historycznej. Histońozofia H. Ehtchińskiego, [w:] tegoż,
Perspektywy przeszłości. Studia i szkice histońograficzne, Lublin 1983.
Gréard O., Tableau présentant le résumé des modifications introduites dans les programmes de
l’enseignement secondaire (décrets, projets de décret, ordonnances, arrêtés, etc.) en France
depuis 1789 jusqu à nos jours, [w:] tegoż, Education et instruction. Instruction secondaire,
t. II, Paris 1889.
Grèzes'Rueff E, Leduc J., Histoire des élèves en France. De l’Ancien Régime à nos jours, Paris
2007.
Grimaud L., Hiswire de la liberté d’enseignement en France, t. V, La Restauration, t. VI, La
Monarchie de Juillet, Paris 1951,1954 .
Gruss N., Szkoła Polska w Paryżu, Warszawa 1962.
Guggisberg K., Philipp Emanuel von Fellenberg und sein Erziehungsstaat, Bem 1953.
Handelsman M., Książę Adam Czartoryski, Warszawa 1938.
Bibliografia
661
Harrigan RH., Mobilita, eli tes, and éducation in Prendi society of thè Second Empire, Waterloo,
Ontariol980.
Hautcoeur R'C., Quéré R le, Epargne et financement des retraites au XIXe siècle, [w:] „Revue
d’économie financière”, nr 68, Arcueil 2002.
Helbik X, Polityka zagraniczna Napoleona III w ocenie historyków polskich drugiej połowy XIX
i XX wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, nr 85, Łódź 2010.
Herman E., Józef Babiński. Jego życie i dzieła, Warszawa 1965.
Hippeau M.C., Wychowanie publiczne w Anglii, Warszawa 1874·
Historia wychowania, red. Ł. Kurdybacha, t. II, Warszawa 1967.
Histoire de la pedagogie du 17e siècle à nos jours, red. G. Avanzini, Toulouse 1981.
Hoesic F., Julian Klaczko. Rys życia i prac (¡825—1904), Kraków 1904-
Hoesick E, Paryż, Warszawa 1923.
Horellou՜Lafagre Ch., Segré M., Sociologie de la lecture, Paris 2003.
Horoszewicz M., Zosady i ewolucja francuskiej laickości, „Res Humana”, nr 6, Warszawa
2004.
Hulin N., A propos de renseignement scientifique: une réforme de Venseignement secondaire sous
le Second Empire: „la bifurcation” (1852—1864), „Revue d’histoire des sciences”, t. 35,
nr 3, Paris 1982.
Janion M., Żmigrodzka M., Romantyzm i historia, Warszawa 1978.
Jarrassé D., Guide du patrimoine juif parisien, Paris 2003.
Jędrychowska B., Wychowanie patńotyczne i obywatelskie w szkolnictwie polskim pod zaborem
rosyjskim (Wileński Okręg Naukowy), [w:] Historyczne konteksty edukacji obywatelskiej
w społeczeństwach wielokulturowych, red. A. Szeląg, Kraków 2007.
Juniszewski J., General Waligórski, Inżynier i Żołnierz, Brzezia Łąka 2013.
Kalembka S., Polskie wychodźstwo popowstaniowe i inne emigracje polityczne w Europie
w XIX wieku, [w:] Polska XIX wieku. Państwo, społeczeństwo, kultura, red. S. Kieniewicz,
Warszawa 1977.
Kalembka S., Rok 1846 w Polsce i francuska opinia publiczna, [w:] Rok 1846 w Galicji. Ludzie,
wydarzenia, tradycje. Zbiór studiów, red. M. Śliwa, Kraków 1997.
Kalembka S., Wiosna Ludów w Europie, Warszawa 1991.
Kalembka S., Wielka Emigracja 1831—1862, Toruń 2003.
Karbowiak A., Dzieje edukacyjne Polaków na obczyźnie, Lwów 1910.
Karbowiak A., Młodzież polska akademicka za granicą 1795-1910, Kraków 1910,
Karpińska M., „Emigracja ogromnie piśmiennaKsiążki w życiu Wielkiej Emigracji 1832—1848,
[w:] Na co dzień i od święta. Książka w życiu Polaków w XIX—XXI wieku, red. A. Chaînera՜
'Nowak, D. Jarosz, Warszawa 2015.
Kieniewicz S., Samotnik brukselski: opowieść o Joachimie Lelewelu, Warszawa 1960.
Kieniewicz S., Powstanie styczniowe, Warszawa 1983.
662
Bibliografia
Kizwalter T, Wzorce społeczeństwa obywatelskiego w polskich powstaniach, [w:] Polskie powsta-
nia narodowe ma de przemian europejskich w XIX wieku, red. A. Barańska, W. Matwiej'
czyk, J. Ziółek, Lublin 2001.
Klechta J., Najstarsza w świecie: Polska Misja Katolicka we Francji, 1836—2006, Paryż 2006.
Kłoskowska A., Kultury narodowe u korzeni, Warszawa 2005.
Kłosowicz-Krzywicka B., 170 lat opieki nad polskimi grobami we Francji, [w:] Promotion et
communication culturelle de l'immigration polonaise à travers le patrimoine national, red.
D. Kuźmina, I.H. Pugacewicz, Varsovie 2014.
Klossowski A., Ambasador książki polskiej w Paryżu Władysław Mickiewicz, Wrocław 1971.
Konarska B., Emigranci polscy na studiach we Francji w latach 1832-1848, „Przegląd Histo-
ryczny”, t. LXVIII, z. 1, Warszawa 1977.
Konarska B., Polskie drogi emigracyjne. Emigranci polscy na studiach we Francji 1832-1848,
Warszawa 1986.
Konopka P, Société parisienne des médecins polonais (1858-1870), „Annales, Académie Polo-
naise des Sciences, Centre Scientifique à Paris”, vol. 14, Varsovie - Paris 2012.
Korzeniowska W, Edukacja i wychowanie różnych warstw społecznych na ziemiach polskich: od
drugiej połowy wieku XIX do roku 1918, Kraków 2004.
Kozłowski E., Polska Szkoła Wojenna w Paryżu 1846-1848. Przyczynek do dziejów szkolni-
etwa wojskowego, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, t. V, Wrocław etc.
1960.
Krupka-Jedynak K., Dziecko czytające. Obraz lektury „książki zakazanej” w polskiej kulturze
II połowy XIX i na początku XX wieku (na wybranych przykładach z literatury pięknej i pa-
miętników), [w;] Młody odbiorca w kręgu lektur pożytecznych i szkodliwych, red. K. Heska-
Kwaśniewicz, wsp. S. Gajownik, Katowice 2012.
Kubicki K., W kręgu Karola Sienkiewicza (1793-1860) - przyjaciele i znajomi w kraju i na
emigracji, Tolkmicko 2010.
Kurdybacha Ł., Stulecie działalności francuskiej Ligi Nauczania, [w:] tegoż, Pisma wybrane,
t. III, Warszawa 1976.
Kurzawinski A., Laide française â Vinsurection polonaise de 1863, Université de Poitiers, ma-
szynopis pracy magisterskiej napisanej pod kier. G. Baala, Poitiers 2000.
Kuzicki J., Nieść wiarę i nadzieję na obcej ziend. Polskie duchowieństwo katolickie w życiu religij-
nym i polityczno-społecznym Wielkiej Emigracji we Francji (183Ì-1863), Rzeszów 2014-
Lecaillon J.-E, Le siège de Paris en 1870. Récits de témoins, Paris 2005.
Lehr-Spławiński T, Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa 1978.
Léon A., Roche E, Histoire de renseignement en France, Paris 2005.
Leroux M., Barrier M., Chatûlon aux portes de Paris, Chatillon 1998.
Levasseur E., La vie et les travaux de Wołowski, Paris 1877.
Lewak A., Czasy Wielkiej Emigracji, [w:] Polska, jej dzieje i kultura od czasów najdawniejszych
do chwili obecnej, t. 3, Od roku 1796-1930, oprać. A. Brückner i in., Warszawa 1932.
Liard L., Renseignement supérieur en France, t. II, ¡789-1893, Paris 1894.
Bibliografia
663
Limanowski В., Szermierze wolności, Kraków 1911.
Łoboz M., Naród i jego powinność w europejskiej wspólnocie indywidualistów wobec dziedzictwa
humanistycznego, [w:] Humanizm polski i wspólnoty: naród — społeczeństwo — państwo — Eu-
ropa, red. M. Cieński, Warszawa 2010.
Maciszewski M., O mnemonice, „Muzeum”, nr 1, Lwów 1885.
Magowska A., Seweryn Gałęzowski wśród polskich uchodźców w Paryżu w połowie XIX w.,
„Acta Medicorum Polonorum”, nr 2, Poznań 2012.
Mamulska A., Wychowanie moralne w dziewiętnastowiecznych polskich czasopismach zaboru
pruskiego dla dzieci i młodzieży, [w:] Czasopiśmiennictwo XIX i początków XX wieku jako
Źródło do historii edukacji, red. I. Michalska, G. Michalski, Łódź 2010.
Marais J.L., Histoire du don en France de Í800 à 1939. Dons et legs charitables, pieux et phi-
lanthropie, Renne 1999.
Marchand Ph., Uenseignement technique et professionnel en France 1800—1919, „Techniques
*Sr Culture”, nr 45, Paris 2005.
Marchand Ph., Histoire et commémoration: le bicentenaire des lycées (1802—2002), „Histoire
de l'Education”, nr 109, Paris 2006.
Marchlewicz K., Warunek egzystencji narodowej? O religijnym doświadczeniu Wielkiej Emigracji
w Anglii, Poznań 2005.
Marchlewicz K., Wielka Emigracja na Wyspach Brytyjskich (1831—1863), Poznań 2008.
Marchlewicz K., Wielość obrazów wojny krymskiej w oczach Wielkiej Emigracji, [w:] Polacy
i ziemie polskie w dobie wojny krymskiej, red. J.W. Borejsza, G.E Bąbiak, Warszawa 2008.
Marcoin E, Le piaisire de livre: entre ancienneté et nouveauté, [w:] Lectures, livres et bibliothèques
pour enfants, red. C.-A. Parmegiani, Paris 1993.
Martin-Fugier A., La vie élégante ou la formation du Tout-Paris 1815—1848, Paris 1990.
Massalski A., Idee Komisji Edukacji Narodowej w tradycji oświatowej na ziemiach polskich
w I poi. XIX w., referat na konferencję w Senacie RR 18 października 2013.
Maternicki J., Edukacja historyczna społeczeństwa polskiego w XIX га Zbiór studiów, Warszawa
1981.
Maternicki J., Historia i życie narodu. Poglądy i postawy historyków polskich XIX i XX w., Rze-
szów 2009.
Maternicki J., Majorek Cz., Gorczyński W., Historia jako zadanie wychowawcze. Edukacja
historyczna młodzieży w latach 1773—1830, Warszawa 1988.
Mathorez J., Les Arméniens en France de 1789 à nos jours, Paris 1922.
Mayeur E, Histoire générale de Venseignement et de Véducation en France, t. III, De la Révolution
à Г École républicaine (1789—1930), Paris 2004.
Mayeur F., Naissance de Г étudiant en sciences et en iettres à la fin di XIX siècle en France, [w:]
Les étudiants - liens sociaux, culture, murs du ЪАоуеп-age jusqu au XIXe siècle, red. M. Kul-
czykowski, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, z. 93, Kraków 1991.
Mélonio E, Naissance et affirmation d'une culture nationale. La France de 1815 à 1880, Paris
2001.
664
Bibliografia
Mergnac M.-Q, Brancq C.։ Vilret D., Les écoliers et leurs maîtres en France d'autrefois, Paris
2005.
Mergnac M.-O., Renaudin C., Histoire du Baccalauréat, Paris 2009.
Mężyński A., Stowarzyszenie Pomocy Naukowej w Emigracji (1868-1880) w koncepcji Jana
Dzialyńskiego, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, nr XIX/1, Warszawa 1974.
Miąso J., Szkolnictwo w XIX-wiecznej Europie i początki pedagogiki porównawczej w Anglii,
„Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. XLVI, Warszawa 2009.
Miąso J. [rec.], „Szkoła Polska w Paryżu” Noe Gruss, Warszawa 1862, „Rozprawy z Dziejów
Oświaty”, t. VII, Warszawa 1984.
Michutka D., Tradycja humanistyczna w edukacji a tworzenie wspólnot w drugiej połowie XIX
wieku. Od histońi i romantycznego patńocyzmu w stronę praktycyzmu i pracy, [w:] Hu-
manizm polski i wspólnoty: naród — społeczeństwo - państwo - Europa, red. M. Cieński,
Warszawa 2010.
Milza P, „Tannée terrible”. La Commune mars-juin 1871, Paris 2009.
[Miłkowski Z.] Jeż T.T., Sylwety emigracyjne z doby minionej, Lwów 1904.
Minot J., Histoire des universités françaises, Paris 1991.
Miodunka W., Historia polszczyzny jako języka obcego. O potrzebie i koncepcji opisu, [w:] Sym-
bolae Grammaticae in honorem Boguslai Dunaj, red. R. Przybylska, J. Kąś, K. Sikora, Kra-
ków 2010.
Molenda E, Méthode mnémonique polonaise. Antoni Jaiwiński (1789-1870) i jego sztuka pa-
mięci, Poznań 2013.
Mollier J.-Y, La lecture et ses publics à l'époque contemporaine. Essais d'histoire culturelle, Paris
2001.
Mollier J.-Y., Le manuels scolaires et la Révolution française (1789-1989), [w:] Le manuels
scolaires et la Révolution française (1789-1989), colbque de Créteil, 7 juin 1989, Val-de-
-Marne 1989.
Morvan E, La distnbution des pnx. Les lauriers de l'école du XVÎÎe siècle à nos jours, Paris
2002.
Moulinier E, La naissance de l'étudiant moderne (XIXe siècle), Paris 2002.
Moulinier R, Les étudiants étrangers à Pans au XIXe siècle, „Organon”, t. 35, Warszawa
2006.
Moulinier E, Les étudiants étrangers en médecine à Paris avant la Grande Guerre, „An'
nales. Académie Polonaise des Sciences Centre Scientifique à Paris”, vol. 10, Warszawa
2007.
Możdżeń S., Zarys histońi wychowania, Cz. II, Wiek XIX-do 1918 roku, Kielce 1993.
Mrozowska K., Tradycje Komisji Edukacji Narodowej w szkolnictwie polskim w XIX w., „Prze-
gląd Historyczno-Oświatowy”, nr 1, Warszawa 1971.
Nieznane losy uczestników powstań narodowych 1830-1831, 1848, 1863-1864, opr. i wstęp
J. Ziółek, wybór tekstów R. Matura, J. Skarbek, Lublin 2000.
Nique Ch,, Comment l'école devint une affaire d'État (1815-1840), Paris 1990.
Bibliografia
665
Nique Ch., François Guizot. îlécole au service du gouvernement des esprits, Paris 1999.
Nowak J., Feliks Wrotnowski i jego „Elementarz dla dzieci polskich” Î839—I851y [w:] Materia-
ły V Sympozjum Biografistyki Polonijnejf Kraków, 22-23 września 2000, red. A. Judycka,
B. Klimaszewski, Lublin 2000.
Orłowski B., Osiągnięcia inżynierskie Wielkiej Emigracji, Warszawa 1992.
Ossowski S., Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzna, Łódź 1946.
OsterloffW., Prorok pedagogiki nowoczesnej Henryk Pestalozzh Warszawa 1910.
Parent-Lardeur E, Lecture populaire? Lecture bourgeoise?, „Bulletin des bibliothèques de
France”, nr 2, Paris 1983.
Parent-Lardeur F., Les cabinets de lecture, [w:] Histoire des bibliothèques françaises. Les
bibliothèques de la Révolution et du XIXe siècle (1789—1914), red. D. Varry, t. 3, Paris
1991.
Pezda J., Histońa Biblioteki Polskiej w Paryżu w latach 1838—1893, Kraków 2013.
Pezda J., Ludzie i pieniądze. Finanse w działalności Adama Jerzego Czartoryskiego i jego obozu na
emigracji w latach 1831—1848, Kraków 2003.
Philippon J., Poirier J., Joseph Babiński: a biography, New York 2009.
Pierrard E, Enfants et jeunes ouvriers en France XÏXe—Xxe siècle, Ivry՜ sur-Seine 1987.
Pilatowicz J., Ruch stowarzyszeniowy inżynierów i techników polskich do 1939 r., [w:] Słow-
nik polskich stowarzyszeń technicznych i naukowo-technicznych do 1939 r., t. II, Warszawa
2005.
Pomian K., Patrimoine et identité nationale, „Le Débat”, nr 159, Paris 2010.
Pożerski E., Le Bulletine polonais, [Paris, 1923], maszynopis, BPR teka nr 10, depozyt Towa-
rzystwa Opieki nad Zabytkami i Grobami Historycznymi we Francji.
Prévault H., Histoire de France suivi du tableau des murs et coutumes des Français sous les trois
races, à l'usage des collèges et des maisons d'éducation, avec exercices à la fin de chaque règne,
une récapitulation des événements les plus remarquables, etc., Lille 1849.
Prost A., Histoire de l'enseignement en France 1800—1967, Paris 1970.
Pugacewicz I.H., O zmiennych losach biblioteki szkolnej w Paryżu w latach 1842—1963, [w:]
Biblioteki w systemie kultury jednoczącej się Europy, red. M. Zając, E.B. Zybert, Warszawa
2007.
Pugacewicz I.H., Edukacja kulturowa w pobkiej szkole w Paryżu* Generowanie zmiany, [w:]
Humanistyczno-antropologiczna ewolucja pedagogiki kultury. Konsekwencje dla teorii i prak-
tyki, red. J. Gajda, Kraków 2009.
Pugacewicz I.H., Jak to robią Francuzi? O edukacji wielo- i międzykulturowej na wybranych
przykładach, [w:] Między kulturami. Edukacja w wielokulturowej rzeczywistości, red. E. Dą-
browa, U. Markowska-Manista, Warszawa 2009.
Pugacewicz I.H., Budowanie identyfikacji narodowej w Szkole Polskiej w Paryżu u schyłku
XIX wieku, [w:] Poza paradygmaty. Pedagogika międzykulturowa, Księga pamiątkowa dedy-
kowana profesorowi Tadeuszowi Lewowickiemu, t. 2, red. A. Szczurek-Boruta, E. Ogrodzka
-Mazur, Toruń 2012.
666
Bibliografia
Pugacewicz I.H., Svicola Narodowa Pobka na Batignolles. Obraz edukacji dwukulturowej w dzie-
więtnastowiecznym wymiarze historycznym, [w:] Wielokulturowość i problemy edukacji, red.
T. Lewowicki, A. Różańska, G. Piechaczek-Ogierman, Toruń 2012.
Pugacewicz I.H., Biblioteki o zachwianej tożsamości historycznej, a „proces patrymonializctcji"
piśmiennictwa narodowego. Karta z dziejów rewolucyjnej histońi francuskich książnic, [w:]
Biblioteki, tożsamość, kultura, red. I.H. Pugacewicz, E.B. Zybert, Warszawa 2013.
Pugacewicz I.H., Wakacje i kultura czasu wolnego w Polskiej Szkole w Paryżu w I połowie XIX
wieku - praktyka i zagrożenia dla wychowania narodowego, [w:] Kultura w edukacji mię-
dzykulturowej - doświadczenia i propozycje praktyczne, red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-
Mazur, A. Gajdzica, Toruń 2013.
Pugacewicz I.H., A la lumière des Archives nationales de France. Les efforts visant à permettre à
la jeunesse polonabe de l'école Nationale de Paris d'accéder aux écoles militaires spécialisées,
[w:] Promotion et communication culturelle de l'immigration polonaise à travers le patńmoine
national, red. D. Kuźmina I. Pugacewicz, Varsovie 2014.
Pugacewicz I.H., Jak najlepiej kształcić polskiego emigranta w Paryżu1 O dylematach progra-
mowych i ich praktycznych rozwiązaniach w i połowie XIX wieku, [w:] Edukacja dzieci
i młodzieży w środowiskach zróżnicowanych kulturow, red. T. Lewowicki, B. Chojnacka'
Synaszko, G. Piechaczek-Ogierman, Toruń 2014-
Pugacewicz I.H., Awans czy degradacja? Elity drugiego pokolenia Wielkiej Emigracji i ich dzie-
dzictwo kulturowe na wybranych przykładach karier uniwersyteckich, [w:] Imponderabilia
ochrony dziedzictwa kulturowego, red. S. Kowalska, Poznań - Kalisz 2015.
Pugacewicz I.H., Biblioteka emigracyjna na Batignolles -jako magazyn pamięci narodowej, [w:]
Biblioteka w czasie, czas w bibliotece, red S. Wojnarowicz, B. Kasperka, 1.1, Lublin 2015.
Pugacewicz I.H., Od patriotyzmu do panslawizmu. Kultura odświętna Szkoły Narodowej Pobkiej
na przykładzie uroczystego rozdania nagród w 1869 r., [w:] Słowianie na emigracji. Literatura
- kultura -język, red. B. Kodzis, M. Giej, Opole - Racibórz 2015.
Pugacewicz I.H., Rola podręczników i romantycznej lektury w wychowaniu narodowym uczniów՝
szkoły pobkiej na Batignolles (1842-1874), [w:] Na co dzień i od święta. Książka w życiu
Polaków w XIX-XXI wieku, red. A. Chamera-Nowak, D. Jarosz, Warszawa 2015.
Pugacewicz I.H., Wkład Antoniego Jażwińskiego w promocję nauczania hbtorü Rosji i języków
obcych metodą mnemotechniczną, [w.*] Skromni ludzie - wielkie dokonania, red. A. Kamler,
„Wkład Polaków w kulturę Europy i świata”, t. 1, Warszawa 2016.
Pugacewicz I.H., Początki bibliotekarstwa publicznego we Francji i świadomości ochrony naro-
dowego dziedzictwa kulturowego a Wielka Rewolucja 1789-1799, „Z badań nad książką
i księgozbiorami historycznymi”, t. VI, Warszawa 2012.
Pugacewicz I.H., O nieznanych początkach, pierwszych projektach i programie wychowawczym
Szkoły Narodowej Pobkiej w Paryżu, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, nr 1-2, t. LVI,
Warszawa 2013
Pugacewicz I.H., W obronie francuskiego dziedzictwa kulturowego. Działalność Henri Grégoire
na rzecz ochrony książki i sztuki w okresie Wielkiej Francuskiej Rewolucji, „Z badań nad
książką i księgozbiorami historycznymi”, t. VILVIII, Warszawa 2013-2014-
Pugacewicz I.H., Konrad Wallenrod czy Przypadki Robinsona Crusoe. Miejsce i rola niechcianej
I
Bibliografia
667
i zakazanej lektury w życiu uczniów batignolskiej szkoły, „Przegląd Histotyczno՜Oświato՜
wy”, t. 3-4, Warszawa 2014.
Pugacewicz I.H., Pierrefitte-sur՜Seine — nowa karta w dziejach francuskiej archiwistyki, „Prze՜
gląd Biblioteczny”, nr 83/2, Warszawa 2015.
Pugacewicz I.H., Organizacja i plany wobec Biblioteki Wersalskiej w świetle wybranych relacji
i źródeł, „Z badań nad książką i księgozbiorami historycznymi”, t. 6, Warszawa 2016.
Pugacewicz I.H., Z francuskiej perspektywy — o zsyłce na Sybeńę Rufina Piotrowskiego i jej
emigracyjnym wymiarze, „Studia Migracyjne — Przegląd Polonijny”, z. 1 (159), Kraków
2016.
Puren Ch., Histoire des méthodologies d’enseignement des langues vivantes, Paris 1988.
Puren Ch., Lenseignement scolaire des langues vivantes étrangères en France au XIX siècle ou la
naissance d’une didactique, „Langue français”, nr 82, Paris 1989.
Querrien A., îlécole mutuelle. Une pédagogie trop efficace?, Paris 2005.
Rauch A., Vacances en France de І830 à nos jours, Paris 2001.
Rederowa D., Polski emigracyjny ośrodek naukowy we Francji w latach 1831—1872, Wrocław
etc. 1972.
Rezler M., Emilia Sczaniecka 1804—1896, Poznań 1996.
Richter N., La lecture et ses institutions. La lecture populaire î 700—1918, Maine 1987.
Rodriguez'Seara A., Révolution des méthodologies dans l’enseignement du français langue
étrangère depuis la méthodologie traditionnelle jusqu à nos jours, „Revista de humanidades”,
nr 1, Santiago 2001.
Rohr ]., Victor Duruy ministre de Napoléon III. Essai sur la politique de l’instruction publique au
temps de l’Empire libéral Paris 1967.
Rollin Ch., Discours préliminaires du „Traité des études”, Paris 1998.
Ropelewski S., Pisma krytyczne, wstęp J. Lyszczyna, Katowice 2014.
Rouillet A., Wołowski: sa vie et ses travaux, Paris 1880.
Roussel R, Histoire du collège de Meaux depuis sa fondation jusqu’à nos jours, 1556—1909,
Meaux 1910.
Savoie Ph., Les enseignants du secondaire XlXe—XXe siècle. Le corp, le métiers, les carrières.
Textes officiels reunis et présentés par Philippe Savoie, t. 1, 1802—1914, Paris 2000.
Savoie Ph., La construction de l’enseignement secondaire (1802—1914). Aux origines d’un ser՜
vice public, Lyon 2013.
Savoie Ph-, Création et réinvention des lycées (1802—1902), [w:] Lycées, lycéens, lycéenes. Deux
siècles d’histoire, red. RCaspard, J.-N. Luc, Ph. Savoie, Lyon 2005.
Schiller J., Portret zbiorowy nauczycieli warszawskich publicznych szkół średnich 1795—1862,
Warszawa 1998.
Schiller ]., Universitas rossica. Koncepcja rosyjskiego uniwersytetu 1863—1917, Warszawa
2008.
Séguin Ph., Louis Napoleon le Grand, Paris 1990.
Seignobos C.f Le régime de l’enseignement supérieur des lettres, Paris 1904.
668
Bibliografia
Serejski M.H., Naród a państwo w polskiej myśli historycznej, Warszawa 1977.
Seroka K., Biblioteka Polska w Paryżu (1838-1871). Studium bibliologiczne, Warszawa 2015,
maszynopis pracy doktorskiej, Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych,
Uniwersytet Warszawski.
Słowikowski T, Joachim Lelewel, krytyk i autor podręczników historii, Warszawa 1974.
Słupska J.A., Ksawery Branicki (1816-1879). Emigracja: polityka i finanse, Warszawa 2008.
Sosnowska D., Seweryn Gostyński: biografia duchowa, Wrocław 2000.
Staszewska M, Zycie literackie Wielkiej Emigracji we Francji 1831-1840, Warszawa 1970.
Strzemski M., Instytut Agronomiczny w Marymoncie (1816-1862), Puławy 1980.
Syski A., Zakład św. Kazimierza w Paryżu. Szkic historyczny, Łuck 1936.
Szczepański A., Józef Ordęga (1802-1879). Wspomnienia historyczne, Poznań 1879.
Szczepański J., Weterani powstań narodowych w Zakładzie św. Kazimierza w Paryżu, Warszawa
2011.
Szczepański J., Działalność społeczna rodziny Gałęzowskich na emigracji polskiej we Francji na
przełomie XIX i XX wieku, Warszawa 2013.
Sztobryn S., Histońa wychowania, [w:] Pedagogika, red. B. Sliwerski, 1.1, Podstawy nauk o wy-
chowaniu, Gdańsk 2006.
Śladkowski W, Emigracja polska we Francji 1871-1918, Lublin 1980.
Sladkowski W., Nad Sekwaną dla Polski. Rzecz o paryskich batignolczykach, [w:] Emigracja
postyczniowa 1863 roku, red. E. Niebelski, Lublin 2010.
Śliwa L.t Gimnazja galicyjskie w procesie kształtowania się inteligencji polskiej, [w:] Nauka
i oświata, red. A. Meissner, J. Wyrozumski, „Galicja i jej dziedzictwo”, t. III, Rzeszów
1995.
Tardieu M., Les Alsaciens à Paris. De 1871 à nos jours, Paris 2004.
Thiercé A., Révoltes de lycéens, révoltes d'adolescents au XIX siècle, „Histoire de l’Education”,
nr 89, Lyon - Paris 200L
Tison G., Le roman de l’école au XIXe siècle, Paris 2004.
Trénard L., Lenseignement de l’histoire en France de 1770 à 1885, „Cahiers de Clio”, Bruxelles
1970.
Tretiak J., Bohdan Zaleski na tuìactwie (I83I-I838). Życie i poezya. Karta z dziejów emigracyi
polskiej, Kraków 1913.
Tschirhart A., Quand l’état discipline l’école: une histoire des formes disciplinaires, entre rupture
et filiation, Paris 2004.
Walczakiewicz F., Dzieje Instytutu Moralnej Poprawy Dzieci w Mokotowie: od założenia go przez
Bractwo św. Benona do obecnej chwili, Warszawa 1989.
Walicki A., Trzy patriotyzmy. Trzy tradycje polskiego patriotyzmu i ich znaczenie współczesne,
Warszawa 1991.
Walicki A., Naród, nacjonalizm, patriotyzm, Kraków 2009.
WenceLKalembkowa U., Działalność gen. Józefa Dwernickiego na emigracji w latach 1832-
1848, Warszawa 1978.
Bibliografia
669
Wenger A., La fibre littéraire. Le discours médical sur la lecture au XVIIIe siècle, Genève 2007.
Wichrowska E.Z., Hipolit Klimaszewski — nieznana karta z dziejów wielkiej emigracji, Warszawa
2012.
Wiek XIX. Sto lat myśli polskiej. Życiorysy, streszczenia, wyjątki, red. B. Chlebowski i in., t. VI,
wypisy nr 704^797, t. VII, wypisy nr 798-880, Warszawa 1911, 1913.
Wierzbicki A., Histońografia polska doby romantyzmuj Wrocław 1999.
Wierzbicki A., Historia i polityka. Kartki z dziejów polskich koncepcji panslawistycznych w dru-
giej połowie XIX wieku, [w:] Polska-Francja-Europa. Studia z dziejów Polski i stosunków
międzynarodowych, red. M. Forycki i in., Poznań 2011.
Wilkoń A., 1842—1992. 150 lat Szkoły Polskiej w Paryżu, Colombes 1992.
Witkowska A., Cześć i skandale. O emigracyjnym doświadczeniu Polaków, Gdańsk 1997.
WnękJ., Polska myśl pedagogiczna 1795—1863, Kraków 2007.
Wojtkowski A., August Cieszkowski 1814—1894, [w:] Wybitni Wielkopolanie XIX wieku, red.
W. Jakóbczyk, Poznań 1959.
Wrotnowska D., Médecins polonais émigrés à Paris au XIXème siècle, „Archiwum Historii
i Filozofii Medycyny1’, t. LVI, z. 1, Warszawa 1993.
Wyczańska K., Polacy w Komunie Paryskiej 1871 r., Warszawa 1971.
Zajączkowski A., Z dziejów inteligencji polskiej. Studia historyczno-socjologiczne, Wrocław etc.
1962.
Zaorska B., Śladami lekarzy — polskich uchodźców popowstaniourych w XIX wieku, Warszawa
1996.
Zasztowt L., Europa Środkowo-Wschodnia a Rosja XIX—XX udeku. W kręgu edukacji i polityki,
Warszawa 2007.
Zathey H., Młodość Bohdana Zaleskiego 1802—1830, Kraków 1886.
Zawadzka D., Paralela recepcji. Lelewel i Mickiewicz w odbiorze literaturoznawców i historyków,
„Sensus históriáé”, t. XV/2, Bydgoszcz 2014-
Zdrada J., Zmierzch Czartoryskich, Warszawa 1969.
Ziółek J., Studia nad myślą polityczną Wielkiej Emigracji. Napoleon I i Napoleon III, Lublin
1995.
Zaliński H., Kraj, emigracja, niepodległość. Studia i szkice, Kraków 2006.
Zebrowski J., Szkoła Polska w Paryżu ośrodkiem wychowania narodowego i patriotycznego,
„Rocznik Polsko-Ukraiński 2014”, t. XVI, Częstochowa 2014-
ENCYKLOPEDIE, SŁOWNIKI, KATALOGI, BIBLIOGRAFIE
Arbou R., Dictionnaire des femmes libraires en France (1470—1870), Paris 2003.
Bibliografia polska XIX stulecia, red. K. Estreicher, t. X, XII, Kraków 1959.
Bielecki R., Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego, t. II, Warszawa 1996.
Bielecki R., Zarys rozproszenia Wielkiej Emigracji we Francji 1831—1837. Mateńały z archiwów
francuskich, Warszawa — Łódź 1986.
670
Bibliografia
Buisson H, Nouveau dictionnaire de pédagogie et d'instruction primaire, t. MI, Paris 1911.
Charle Ch., Dictionnaire biographique des universitaires aux XIXe et XXe ciècler 1.1, La faculté
des lettres de Paris (1809-1908), Paris 1985.
Dictionnaire du Second Empire, red. J. Tulard, Paris 1995,
Encykbpedia polskiej emigracji i Polonii, red. K. Dopierała, t. I-IV, Toruń 2003-2005.
Gerber R., Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808-1831: słownik biograficzny, Wrocław
1977.
Havelange I., Huguet E, Lebedeff B., Les inspecteurs généraux de l'instruction publique. Dic-
tionnaire biographique 1802-1914, Paris 1986.
Hillairet J., Dictionnaire historique des rues de Paris, 1.1, Paris 1967.
Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej, t III Zbiory batignolskie i Towarzystwa Przyjaciół Polski
w Londynie 2300-2666, opr. H. Więckowska, Warszawa 1933.
Kunaszowski H., Życiorys} uczestników powstania listopadowego zebrane na pamiątkę obchodu
jubileuszowego pięćdziesiątej rocznicy tego powstania, Lwów 1880.
Littré E., Dictionnaire de la langue française, 1.1, Paris 1873.
Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę: Słownik polskich i związanych z Polską odkryw-
ców, wynalazców oraz pionierów nauk matematyczno-przyrodniczych i techniki, t. MV, red.
B. Orłowski, Warszawa 2015.
Polski słownik biograficzny, t. I-XLIX, Kraków 1935-2014.
Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa 1972-1975.
Soudier Le H., Bibliographie française, recueil de catalogues des éditeurs français: accompagne
d’une table alphabétique par noms d’auteurs et d’une table systématique, t. I-X, Paris 1900.
Sudolski Z., Kompendium biograficzno-informacyjne Wielkiej Emigracji 1831-1900, na podsta-
wie spisów; sprawozdań emigracyjnych, nekrologów prasowych, prac o nekropoliach, wspo-
mnień itp., Warszawa 2011.
Tyrowicz M., Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832-1863. Przywódcy i kadry członkowskie.
Przewodnik bibliograficzny, Warszawa 1933.
Wielkopolski słownik biograficzny, red. A. Gąsiorowski, J. Topolski, Warszawa-Poznań 1981.
Więckowska H., Rękopisy batignolskie Biblioteki Narodowej, Warszawa 1932. |
| any_adam_object | 1 |
| author | Pugacewicz, Iwona H. ca. 20./21. Jh |
| author_GND | (DE-588)1139803263 |
| author_facet | Pugacewicz, Iwona H. ca. 20./21. Jh |
| author_role | aut |
| author_sort | Pugacewicz, Iwona H. ca. 20./21. Jh |
| author_variant | i h p ih ihp |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV044487261 |
| ctrlnum | (OCoLC)1004326820 (DE-599)BVBBV044487261 |
| era | Geschichte 1842-1874 gnd |
| era_facet | Geschichte 1842-1874 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 cb4500</leader><controlfield tag="001">BV044487261</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20180110</controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">170913s2017 xx a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">9788375457391</subfield><subfield code="9">978-83-7545-739-1</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">8375457396</subfield><subfield code="9">8375457396</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1004326820</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV044487261</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">HIST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Pugacewicz, Iwona H.</subfield><subfield code="d">ca. 20./21. Jh.</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1139803263</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Batignolles 1842-1874</subfield><subfield code="b">edukacja Wielkiej Emigracji</subfield><subfield code="c">Iwona H. Pugacewicz ; Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk ; Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Warszawa</subfield><subfield code="b">Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR</subfield><subfield code="c">2017</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">701 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Monografie z Dziejów Oświaty</subfield><subfield code="v">Tom 47</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Bibliografie Seite 639-670. - Indeks</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in Französisch und Englisch</subfield></datafield><datafield tag="610" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">École Polonaise des Batignolles</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1842-1874</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Wielka Emigracja</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Edukacja / Francja / 19 w</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Edukacja / Polska / 19 w</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Bildung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4006650-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="g">Volk</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046497-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Schule</subfield><subfield code="0">(DE-588)4053474-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Les Batignolles</subfield><subfield code="0">(DE-588)4451871-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Les Batignolles</subfield><subfield code="0">(DE-588)4451871-7</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Polen</subfield><subfield code="g">Volk</subfield><subfield code="0">(DE-588)4046497-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Bildung</subfield><subfield code="0">(DE-588)4006650-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Schule</subfield><subfield code="0">(DE-588)4053474-1</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="4"><subfield code="a">Geschichte 1842-1874</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="830" ind1=" " ind2="0"><subfield code="a">Monografie z Dziejów Oświaty</subfield><subfield code="v">Tom 47</subfield><subfield code="w">(DE-604)BV000007561</subfield><subfield code="9">47</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 24 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 24 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 24 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000004&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">370.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">370.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09034</subfield><subfield code="g">44</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029887299</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Les Batignolles (DE-588)4451871-7 gnd |
| geographic_facet | Les Batignolles |
| id | DE-604.BV044487261 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2025-01-31T19:04:27Z |
| institution | BVB |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-029887299 |
| oclc_num | 1004326820 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 701 Seiten Illustrationen 24 cm |
| publishDate | 2017 |
| publishDateSearch | 2017 |
| publishDateSort | 2017 |
| publisher | Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR |
| record_format | marc |
| series | Monografie z Dziejów Oświaty |
| series2 | Monografie z Dziejów Oświaty |
| spelling | Pugacewicz, Iwona H. ca. 20./21. Jh. Verfasser (DE-588)1139803263 aut Batignolles 1842-1874 edukacja Wielkiej Emigracji Iwona H. Pugacewicz ; Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk ; Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego Warszawa Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR 2017 701 Seiten Illustrationen 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Monografie z Dziejów Oświaty Tom 47 Bibliografie Seite 639-670. - Indeks Zusammenfassung in Französisch und Englisch École Polonaise des Batignolles jhpk Geschichte 1842-1874 gnd rswk-swf Wielka Emigracja jhpk Edukacja / Francja / 19 w jhpk Edukacja / Polska / 19 w jhpk Bildung (DE-588)4006650-2 gnd rswk-swf Polen Volk (DE-588)4046497-0 gnd rswk-swf Schule (DE-588)4053474-1 gnd rswk-swf Les Batignolles (DE-588)4451871-7 gnd rswk-swf Les Batignolles (DE-588)4451871-7 g Polen Volk (DE-588)4046497-0 s Bildung (DE-588)4006650-2 s Schule (DE-588)4053474-1 s Geschichte 1842-1874 z DE-604 Monografie z Dziejów Oświaty Tom 47 (DE-604)BV000007561 47 Digitalisierung BSB Muenchen 24 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB Muenchen 24 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB Muenchen 24 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister Digitalisierung BSB Muenchen 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000004&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis |
| spellingShingle | Pugacewicz, Iwona H. ca. 20./21. Jh Batignolles 1842-1874 edukacja Wielkiej Emigracji Monografie z Dziejów Oświaty École Polonaise des Batignolles jhpk Wielka Emigracja jhpk Edukacja / Francja / 19 w jhpk Edukacja / Polska / 19 w jhpk Bildung (DE-588)4006650-2 gnd Polen Volk (DE-588)4046497-0 gnd Schule (DE-588)4053474-1 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4006650-2 (DE-588)4046497-0 (DE-588)4053474-1 (DE-588)4451871-7 |
| title | Batignolles 1842-1874 edukacja Wielkiej Emigracji |
| title_auth | Batignolles 1842-1874 edukacja Wielkiej Emigracji |
| title_exact_search | Batignolles 1842-1874 edukacja Wielkiej Emigracji |
| title_full | Batignolles 1842-1874 edukacja Wielkiej Emigracji Iwona H. Pugacewicz ; Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk ; Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego |
| title_fullStr | Batignolles 1842-1874 edukacja Wielkiej Emigracji Iwona H. Pugacewicz ; Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk ; Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego |
| title_full_unstemmed | Batignolles 1842-1874 edukacja Wielkiej Emigracji Iwona H. Pugacewicz ; Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk ; Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego |
| title_short | Batignolles 1842-1874 |
| title_sort | batignolles 1842 1874 edukacja wielkiej emigracji |
| title_sub | edukacja Wielkiej Emigracji |
| topic | École Polonaise des Batignolles jhpk Wielka Emigracja jhpk Edukacja / Francja / 19 w jhpk Edukacja / Polska / 19 w jhpk Bildung (DE-588)4006650-2 gnd Polen Volk (DE-588)4046497-0 gnd Schule (DE-588)4053474-1 gnd |
| topic_facet | École Polonaise des Batignolles Wielka Emigracja Edukacja / Francja / 19 w Edukacja / Polska / 19 w Bildung Polen Volk Schule Les Batignolles |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000002&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000003&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=029887299&sequence=000004&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| volume_link | (DE-604)BV000007561 |
| work_keys_str_mv | AT pugacewicziwonah batignolles18421874edukacjawielkiejemigracji |