Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku:
Gespeichert in:
| Beteilige Person: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polnisch |
| Veröffentlicht: |
Warszawa
Polski Instytut Spraw Międzynarodowych
2010
|
| Ausgabe: | 1. wyd. polskie, zmienione i uzup. |
| Schlagwörter: | |
| Links: | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=022499824&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=022499824&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| Beschreibung: | Aus d. Slowak. übers. - Zsfassung in dt. u. engl. Sprache |
| Umfang: | 272 s., [18] s. tabl. (w tym kolor.), mapa [1] k. kolor. Ill., Kt. 24 cm. |
| ISBN: | 9788389607959 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV037346239 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20110916 | ||
| 007 | t| | ||
| 008 | 110419s2010 xx ab|| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788389607959 |9 978-83-89607-95-9 | ||
| 035 | |a (OCoLC)729984880 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV037346239 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rakwb | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 |a DE-Re13 | ||
| 084 | |a 7,41 |2 ssgn | ||
| 100 | 1 | |a Baka, Igor |d 1976- |e Verfasser |0 (DE-588)134260201 |4 aut | |
| 240 | 1 | 0 | |a Slovenská republika a nacistická agresia proti Pol'sku |
| 245 | 1 | 0 | |a Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku |c Igor Baka |
| 250 | |a 1. wyd. polskie, zmienione i uzup. | ||
| 264 | 1 | |a Warszawa |b Polski Instytut Spraw Międzynarodowych |c 2010 | |
| 300 | |a 272 s., [18] s. tabl. (w tym kolor.), mapa [1] k. kolor. |b Ill., Kt. |c 24 cm. | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 500 | |a Aus d. Slowak. übers. - Zsfassung in dt. u. engl. Sprache | ||
| 650 | 0 | 7 | |a Polenfeldzug |g 1939 |0 (DE-588)4175002-0 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 651 | 7 | |a Slowakei |0 (DE-588)4055297-4 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Polenfeldzug |g 1939 |0 (DE-588)4175002-0 |D s |
| 689 | 0 | 1 | |a Slowakei |0 (DE-588)4055297-4 |D g |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 2 |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=022499824&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB Muenchen 2 |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=022499824&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09043 |g 4373 |
| 942 | 1 | 1 | |c 355.009 |e 22/bsb |f 09043 |g 438 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-022499824 | |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1819278178027307008 |
|---|---|
| adam_text | Spis
tresei
Wstęp
Rozdział I
Słowacja jako obszar wyjściowy niemieckiego ataku na Polskę
Stosunki słowacko-polskie w latach
1938-1939............... 13
Pozycja międzynarodowa i sytuacja wewnętrzna Państwa Słowackiego
(marzec-sierpień
1939).......................... 30
Przygotowania do wojny przeciwko Polsce w „strefie ochronnej
..... 41
Nowe instrukcje i przybycie kolejnych transportów niemieckich
..... 63
Propaganda antypolska na Słowacji
..................... 82
Stosunek polityków ludackich do udziału Republiki Słowackiej
w wojnie
................................... 94
Stosunki słowacko-polskie w przeddzień wojny
.............. 98
Rozdział
II
Armia słowacka w wojnie przeciwko Polsce
Początek działań jednostek niemieckich na Słowacji
a polskie zgrupowanie obronne
...................... 105
Przebieg i rezultaty mobilizacji armii słowackiej
..............115
Działania jednostek lądowych słowackiej armii polowej
w kampanii przeciwko Polsce
....................... 125
Słowacja i lotnictwo podczas wojny
..................... 168
Rodział III
Wewnętrzne i zewnętrzne skutki udziału Słowacji w wojnie
Militaryzacja społeczeństwa
......................... 187
Zaostrzenie prześladowań „wroga wewnętrznego
............. 199
Przejściowe wzmocnienie radykałów i Gwardii Hlinki
........... 207
Początek polityki bezalternatywnej
...................... 210
Sytuacja na „terenach wyzwolonych
..................... 232
Zakończenie
.................................. 243
Summary
.................................... 247
Zusammenfassung............................... 253
Wykaz skrótów
................................ 259
Źródła i literatura
............................... 261
Zusammenfassung
Die Geschichte der Slowakischen Republik (SR) in den Jahren
1939-1945 stellen bis heute eine von den kontroversesten Themen der
slowakischen Historiographie dar. Diese Problematik bietet dabei noch
immer viele mehr oder wenig nicht erforschten Gebiete. Diese Tatsache ist
eine von den Ursachen von vielen - oft sehr verschiedenen Ansichten auf
eine ganze Reihe von Problemen, die mit dem behandelten Zeitabschnitt
zusammenhängen. Ein von denen ist auch die Teilnahme der Slowakei an
der Aggression des nazistischen Deutschlands gegen Polen im Jahre 1939,
die zum Anfang des Zweiten Weltkrieges wurde. Es ist eine historische
Tatsache, das die SR zum überhaupt ersten Verbündeten des nazistischen
Deutschlands wurde, das diesen schrecklichen Zusammenstoß hervorrief.
Zu einigen Aspekten dieser Problematik existiert zwar eine Reihe von
sowohl slowakischen, als auch ausländischen (vor allem polnischen und
deutschen) historiographischen Beiträgen, bis jetzt fehlte doch eine
komplexere, in der Form einer Monographie bearbeitete Forschung. In
Folge des Münchener Abkommens am 29. September 1939 kam es sehr
schnell zum Zerfall der parlamentarischen Demokratie in der
Tchechoslowakei. Infolge dieser außenpolitischen Erschütterung kam es
am 6. Oktober 1939 zur Erklärung der Autonomie der Slowakei und zur
progressiven Machtaufbau einer politischen Partei - Hlinkas Slowakischen
Volkspartei (HSV). Außer dieser Partei existierten nur die Parteien der
deutschen und ungarischen Volksgruppe. Den Einstieg der Hlinkas
Volkspartei wurde auch durch die Atmosphäre der Angst erleichtert, die
durch die unsichere außenpolitische Stellung der Slowakei hervorgerufen
wurde. Den Zweifel vertieften vor allem die Gebietsverluste zugunsten
Ungarns im Süden (Wiener Schiedsspruch), teilweise auch Polens im
Norden des Landes.
253
Zusammenfassung
Im Folge der aggressiven Außenpolitik des nazistischen Deutschlands,
deren Ziel die Zerschlagung Tschecho - Slowakei war, entstand am 14.
März 1939 der selbständige Slowakische Staat. Die Satellitenstellung des
Slowakischen Staates bewies auch der Schutzvertrag, der am 23. März
unterchrieben wurde. Laut Vertrag musste die Slowakei, außer anderem,
ihre Außenpolitik im engen Gleichklang mit dem nazistischen
Deutschland führen. Ihre Garantien waren doch fragwürdig: trotz der
Unterzeichnung des Schutzvertrages kam die Slowakei in Folge des sog.
kleinen Krieges gegen Ungarn um weitere Ortschaften in der Ostslowakei.
Trotz der eindeutigen pro-deutschen Einstellung der Mehrheit der
slowakischen Regierung war die weitere Existenz der Slowakei in den
nächsten Monaten unsicher. Die Ursache war die weiter herrschende
Drohung der Spaltung des Staates und seine Verteilung unter Nachbarn.
Selbst der Protektor des Slowakischen Staates (laut Verfassung vom 21. Juli
der Slowakischen Republik) - das nazistische Deutschland - war am
Anfang nicht im Reinen über das weitere Schicksal des Landes. Diese
Tatsache bezeugen die Vorschläge an Polen, zusammen mit Ungarn an den
Garantien für den Slowakischen Staat zu kooperieren. Slowakei sollte zum
Wechselartikel im Zusammenhang mit dem deutschen Ersuchen um
Abtreten von
Danzig
und Freigabe des Korridors nach Ostpreußen
werden. Nach dem abweisenden Standpunkt Polens erwies sich Slowakei
als zweckdienliches Aufmarschgebiet für den vorgesehenen deutschen
Angriff. Deutschland prägte bald die Politik des „positiven Beispieles ; die
selbstständige Slowakei sollte zum Beweis werden,
dass
auch kleine Staaten
unter Schutz von nazistischen Deutschland zufrieden leben können.
Anfangs realisierten sich die deutschen Vorbereitungen nur auf dem
Gebiet der Schutzzone, die in der Westslowakei erstand. Die deutsche
Armee gewann hier auf Grund des Schutzvertrages bevorrechtete Stellung.
Kurz vor dem Kriegsanfang verschaffte sie von der slowakischen
Regierung Genehmigung, ihre Einheiten auf dem ganzen Gebiet der
Slowakei zu dislozieren. Aus der Sicht der Propaganda wurde ihre Anwesen¬
heit, als auch die slowakischen Vorbereitungen, als Schutzmaßnahmen
gegen drohende polnische Aggressoren rechtfertigt. Hier wurden sowohl
die revisionistischen Forderungen aus der Vergangenheit, als auch die
unklare Haltung der Slowakei gegenüber und die Zusammenarbeit mit
Ungarn benutzt. Nach dem Kriegsaubruch wurden beide Staaten der
aggressiven Absichten der Slowakei gegenüber beschuldigt (die
slowakische Seite hat sie verdächtigt). Offiziell gelang diese Androhungen
nur dank der Zusammenarbeit mit Deutschland abzuschlagen. In der
Wirklichkeit war der eigentliche Aggressor gerade Deutschland. Zum
wichtigen Argument der Propaganda war das Streben, die Gebiete, die
Polen auf Kosten der Slowakei in den Jahren 1920, 1924, 1938 gewann,
254
Zusammenfassung
wieder beizuschließen. Die Aufgabe der Propaganda erleichterte auch die
unduldsame Minderheitspolitik der Regierung.
Die slowakische Armee sollte ursprünglich an dem Grenzschutz
eigenen Landes teilnehmen, letztendlich nahm sie doch an den Kämpfen
an dem polnischen Gebiet teil. Die slowakischen Wortführer behaupteten
doch auch nach dem 1. September,
dass
die Armee mit ihrem Vorgang nur
die Grenzensicherung verfolgte. Die Stellung der slowakischen politischen
Eliten der eigenen Kriegsteilnahme gegenüber war uneinheitlich. Wenn
wir die antideutschen Auftritte des slowakischen Versandten in Warschau
L. Szathmáry
und des Konsuls in London M. Harminec, die sich zu dem
tschechoslowakischen Widerstand anschlössen, als auch die Emigration
von einigen Persönlichkeiten nicht berechnen, ganz offen stellte sich gegen
Kriegsteilnahme kein slowakischer Repräsentant (obwohl in der
Hinterbühne setzte sich zur Zusammenarbeit mit der polnischen Seite die
Gruppe um den Versandten in Vatikal K.Sidor an). Die Neutralität lehnte
aus außerpolitischen Gründen selbst der Regierungsvorsitzender
Tiso
ab.
Aus der militärischen Hinsicht hatte die slowakische Teilnahme an
dem Angriff Polens nur einen symbolischen Charakter. Noch vor dem
Krieg wurde das Kommando des Feldheeres an der Spitze mit
Verteidigungsminister General Ferdinand
Čatloš,
drei ihm unterstellte
Fußdivisionen und die Schnelle Truppe gebildet. Auf das polnische Gebiet
drang als erste von den slowakischen Einheiten in der allgemeinen
Richtung
Spišská
Belá -
Nowy Targ
die 1. Division durch. Am 2. September
kam es zur Verschiebung des Schwerpunktes ihres Vormarsches in die
nordöstliche Richtung. Bis zum 5. September drang sie in die Richtung
Ochotnica -
Zabrzeź
-
Kamienica - Tymbark
bis zu
Zalesię
vor, wo sie
Verteidigung bezog. Ihre Einheiten trafen bis zum 4. September nur noch
symbolischen Widerstand. Trotzdem unterstützte sie die Operationen der
deutschen Armee in dem südlichen Frontsektor an der Verbindungslinie
von zwei polnischen Armeen
(Kraków a Karpaty).
In die Kämpfe an dem
polnischen Gebiet schaltete sich auch die 3. Division ein, die ursprünglich
nur die slowakischen Grenzen schützte, wobei sie auch die lokalen polnischen
Gegenangriffe ins slowakische Grenzgebiet abstieß. Diese hatten aber nur
eine symbolische Bedeutung, da in diesem Sektor die polnische Armee
Karpaty
am schwächsten war. Die slowakischen Einheiten griffen schon
am 8. September in die allgemeine Richtung
Medzilaborce
-
Sanok
an. Der
Feind räumte seine Position und leistete keinen größeren Widerstand.
Später nahmen sie auch an der Sicherung der eroberten Gebiete bis zur
Linie
Krosno
-
Sanok - Lesko
teil. Die slowakische Armee befolgte die
Befehle des Kommandos der 14. Armee. Anderseits, im Zusammenhang
mit dem Vorrücken der 3. Division auf das polnische Gebiet, kann man
255
Zusammenfassung
auch eigene Initiative der slowakischen Einheiten nachfolgen, als sie
infolge des glatten Rückzuges des Feindes ohne vorgehende Instruktionen
der übergeordneten deutschen Instanzen auf das Gebiet des Feinden
vordrang. Die slowakischen Einheiten hatten doch nur eine zweitrangige
Bedeutung, wovon auch die eindeutige Bevorzugung der deutschen
Armee bei der Nutzung der telegraphischen Verbindung oder Strassen
zeugt. Diese Stellung der slowakischen Truppen beschwerte ihre
Kampfaktivitäten.
Aus der innerpolitischen Hinsicht bedeutete der Krieg eine vorüber¬
gehende Stärkung des radikalen pronazistischen Flügels innerhalb der
Volkspartei, der sich um die
paramilitare
Organisation Hlinkas Garde
gattete. Da sie sich von dem Regime einige Zugeständnisse abzwang (z.B.
Recht das öffentliche und politische Leben zu kontrollieren), kam es zur
bestimmten Austiefung der Faschisierung des alleinen Regimes. Das
Regime feierte dank dem Wiederanschluß der nördlichen Grenzgebiete
Erfolg. Diese Tatsache fand auch in den Reihen der breiten Öffentlichkeit
Widerhall. Ein wesentlicher Teil der Bevölkerung fasste es als erster Schritt
(und die Propaganda beteuerte sie darüber), nach dem auch die Revision
der slowakisch-ungarischen Grenze folgen sollte.
Anderseits während des Krieges kam es zu keinen größeren
Äußerungen von Unzufriedenheit, obwohl der Krieg nicht populär war. Es
fanden sich zwar einige lokalen Zwischenfalle vor (an der Seite der
einrückenden Soldaten oder die Militärrevolte in
Kremnica),
politische
Gründe spielten dabei doch keine große Rolle. Eine wichtige Rolle spielte
der soziale Aspekt (Angst um die zu Hause gelassenen Familien), als auch
die durch Mobilmachung zugefügten technischen Probleme (Mangel an
Offiziere, Chaos beim Rekrutieren, Probleme mit der Versorgung). Die
Mobilmachung erlangte am Schluss in Bezug auf die Größe des Staates
beispiellose Ausmaße. Die Armee erreichte bis zum 20. September einen
Stand von 148 113 Männern, was sich während des ganzen Zweiten
Weltkrieges nie mehr wiederholte. Am 11. September, als die
Kampfengagiertheit der slowakischen Armee endete und die Truppen nur
an Säuberungsaufgaben teilnahmen, gehörten zu der Feldarmee insgesamt
32 310 Männer. Am 24. September waren es 51 306 Männer.
Die Teilnahme der SR an dem Krieg stärkte ihre außerpolitische Stellung
in der deutschen Einflusszone. Sie etablierte sich zwar als Musterstaat, doch
Frankreich und Großbritannien, also beide europäischen Großmächte,
brachen alle diplomatischen Beziehungen mit ihr ab. Nach dem Ausbruch
des Krieges verstärkte sich gleichzeitig der Einfluss des tschechoslowa¬
kischen ausländischen Widerstandes, was auch der Entstand der
tschechoslowakischen Armee in Frankreich beweißt. Selbst die Regierung
256
Zusammenfassung
war sich der künftigen Probleme bewusst und wollte, sich nicht alleine nur
auf Deutschland verlassen. Sie war auch durch die Aktivität des tschecho¬
slowakischen Widerstandes in diesen Staaten und durch die Eventualität
seiner Annerkennung als tschechoslowakische ausländische Regierung
beunruhigt. Aus diesen Gründen bemühte sich die Regierung so schnell
wie möglich einen Staat zu finden, der in ihrem Namen die slowakischen
Interessen in Frankreich und Großbritannien vertretet hätte.
Aus den bis jetzt bekannten Dokumenten - vorwiegend deutscher
Provenienz - erfolgt,
dass
die Slowakei im Zusammenhang mit dem Krieg
den deutschen militärischen und politischen Anforderungen in allen
Punkten glatt gerecht wurde. Die deutsche Seite war mit der slowakischen
Initiative im Allgemeinen vergnügt, was auch die Korrespondenz der
deutschen Organe in der Slowakei beweißt. Schon in dieser Zeit tauchten
doch auch einige kritische Bewertungen der gesellschaftlichen und
politischen Situation in der Slowakei auf. Ganz eindeutig war auch das
Misstrauen dem Außenminister F.
Ďurčanský
und seiner Umgebung
gegenüber. Die deutsche Seite, ähnlich wie sie sich es schon kurz nach dem
Entstand der Slowakischen Staates zu eigen machte, hielt bei den
Besprechungen mit der slowakischen Seite formal Dekorum ein. Sie
verhandelte mit Slowaken nach außen hin als mit gleichberechtigten
Partner, was im Einklang mit der Politik des „positiven Beispieles war. Im
Ausland wurde die Slowakei trotzdem während des ganzen Krieges mehr
oder wenig als okkupiertes Land wahrgenommen. Es gibt doch bis jetzt
keine bekannte Dokumente, die näher erklären würden, wann es zur
Entscheidung kam, die slowakische Armee auch außerhalb der
slowakischen Grenzen einzusetzten. Die Historiographie spricht dabei bis
heute über groben Druck auf die Vertreter der slowakischen Armee kurz
vor dem Kriegsausbruch. Diese Interpretation hat ihre Begründung nur in
der Zeugenaussage des Generals Ferdinand
Čatloš
aus der Nachkriegszeit.
Aus den zugänglichen Dokumenten ist es nicht möglich eindeutig zu
sagen,
dass
die Slowakei keinen Manövrierraum in dieser Frage hatte. Es ist
nicht bekannt,
dass
die deutsche Seite diese Frage ultimativ gestellt hätte
oder sie als Bedingung der weiteren Existenz der SR betrachtet hätte. Im
Spiel waren natürlich auch die Grenzgebiete in
Kysuce,
Orava
und Zipsen,
und die slowakische Regierung wollte sich in dieser Frage nicht auf Zufall
verlassen. Gleichzeitig wollte sie sowohl ihre Position dem Polen und
Ungarn gegenüber, als auch ihre eigene innerpolitische Stellung stärken.
Die Annexion der nördlichen Grenzgebiete war laut der Propaganda der
erste Schritt zur völligen Wiedergutmachung der „Unrechte, die an dem
slowakischen Körper begangen wurden , also zur völligen Revision auch
an der südlichen und östlichen Grenze auf Kosten Ungarns. Nicht zuletzt
wollte sie ihren deutschen Verbündeten verpflichten, da nur er war ein
257
Zusammenfassung
Garant gleichwelcher Grenzänderungen in Mitteleuropa. Letztendlich
spielte dieses Argument eine sehr wichtige Rolle auch fast zwei Jahre später
aus, als sich die Slowakei in den Krieg gegen die Sowjetunion anschloß.
258
Zakończenie
Druga wojna światowa jest
naj
straszniejszym konfliktem wojennym
w dziejach ludzkości. W związku z tym paradoksalny z perspektywy
historycznej jest fakt, że Republika Słowacka stała się w ogóle pierwszym
sojusznikiem nazistowskich Niemiec, które wojnę tę wywołały. Udział
w napaści na Polskę miał przy tym skutki dla dalszego rozwoju we¬
wnętrznego kraju i jego pozycji międzynarodowej.
Współpraca z Niemcami podczas wojny wzmocniła pozycję Słowacji
jako wzorcowego państwa w niemieckiej strefie wpływów. Po jej zakoń¬
czeniu pogłoski o możliwości rozbioru Słowacji ucichły, ale Francja i Wiel¬
ka Brytania, czyli oba mocarstwa zachodnioeuropejskie, zerwały stosunki
dyplomatyczne z RS.
Rząd słowacki od początku zdawał sobie sprawę z ewentualnych
problemów wynikających z jednostronnej orientacji proniemieckiej ipro-
nazistowskiej, niepokoiła go także aktywność czechosłowackiego ruchu
oporu i możliwość uznania go za rząd czechosłowacki za granicą. Świadczą
0 tym starania, by już we wrześniu znaleźć państwo, które w imieniu rządu
słowackiego zostałoby uznane za jego przedstawiciela we Francji i w Wiel¬
kiej Brytanii, a także utrzymujące się wyobrażenia na temat ewentualnej
neutralności Słowacji. Dowodem na to, że po wybuchu wojny umocniły się
wpływy czechosłowackiego ruchu oporu, było powstanie Czechosłowac¬
kiego Komitetu Narodowego i armii czechosłowackiej we Francji. Można
stwierdzić, że już w procesie przygotowań do wojny przeciwko Polsce
1 w czasie jej trwania we wrześniu
1939
r. Słowacy znaleźli się na dwóch
dokładnie przeciwnych frontach. Można również potraktować to stwier¬
dzenie dosłownie, ponieważ w Polsce działał Legion Czeski i Słowacki.
Podczas gdy na Słowacji umacniała się władza
HSĽS
popierająca nie¬
mieckie cele wojenne, za granicą liczni Słowacy (a wraz z nimi także
243
Zakończenie
zwolennicy krajowego ruchu oporu) już przed wojną włączali się w dzia¬
łania zagranicznego czechosłowackiego ruchu oporu, starającego się
uzyskać poparcie i uznanie ze strony aliantów, a byli wśród nich sympatycy
różnych poglądów i wizji przyszłego ustroju Słowacji. Rezultatem tego był
także udział Słowaków w walkach na frontach drugiej wojny światowej po
stronie aliantów. Ta zasadnicza polaryzacja społeczeństwa słowackiego
zaostrzała się z upływem czasu, w miarę jak pogłębiał się konflikt wojenny.
Podczas gdy przedstawiciele czechosłowackiego ruchu oporu w latach
1940-1942
stopniowo zdobyli uznanie międzynarodowe i przeforsowali
odbudowę
ČSR,
ze względu na rozwój sytuacji na frontach drugiej wojny
światowej przyszły los reżimu ludackiego stopniowo stawał się coraz
bardziej zależny od położenia nazistowskich Niemiec. Inną możliwość,
różną od odbudowy
ČSR,
ostatecznie pogrzebało przystąpienie Słowacji
do wojny przeciwko ZSRS
22
czerwca
1941
r. oraz wypowiedzenie wojny
USA i Wielkiej Brytanii w grudniu tego samego roku.
Z punktu widzenia polityki wewnętrznej wojna przeciwko Polsce
oznaczała tymczasowe umocnienie radykalnego skrzydła
HSĽS,
a zatem
także pewne pogłębienie faszyzacji reżimu. Ten zaś wysławiał sukces w po¬
staci północnych terenów pogranicznych, co znalazło oddźwięk również
w szerokich kręgach społeczeństwa, których znaczna część rozumiała to
(a propaganda ją o tym przekonywała) jako pierwszy krok, po którym
nastąpi również rewizja granicy słowacko-węgierskiej. Trzeba też stwier¬
dzić, że podczas wojny nie wystąpiły większe przejawy niezadowolenia.
Doszło wprawdzie do kilku lokalnych zamieszek z udziałem wstępujących
do służby żołnierzy, powód polityczny jednak nie grał tu tak ważnej roli,
jak do niedawna myślano. Z drugiej strony mobilizacja przybrała nie¬
zwykłe dla tak małego państwa rozmiary, a to głównie z powodu pro¬
blemów technicznych podczas jej realizacji. Ówczesna propaganda
próbowała mobilizować społeczeństwo, twierdząc, że od udziału Słowacji
w wojnie zależy jej dalsze istnienie. Kierowała się przy tym mylnym
wyobrażeniem, że jedynie własne państwo może zapewnić dalsze fizyczne
istnienie narodu słowackiego. Jak wspomniano we wstępie, w podobny
sposób w okresie istnienia Republiki Słowackiej interpretowano także
inne niepopularne czyny, związane z bólem i cierpieniem, które niosła ze
sobą kolaboracja z nazistowskimi Niemcami.
Z wojskowego punktu widzenia udział armii słowackiej w napaści na
Polskę miał tylko charakter symboliczny. O wiele większe znaczenie miało
zaoferowanie własnego terytorium jako punktu wyjścia dla armii nie¬
mieckiej. Spośród jednostek słowackich jako pierwsza na tereny polskie
przeniknęła
1
Dywizja, która jednak aż do
4
września napotykała mniej niż
symboliczny opór. Poprzez swoje działania nie tylko zabezpieczała ona
244
Zakończenie
słowackie granice, jak starała się to wykazać ludacka propaganda, lecz
bezpośrednio wspierała operacje armii niemieckiej na południowym
odcinku frontu na styku dwóch polskich armii („Kraków i „Karpaty ).
W walki najbardziej jednak angażowała się
3
Dywizja, która początkowo
tylko ochraniała słowacką granicę. Musiała ona nawet odpierać lokalne
polskie kontrataki na pogranicze słowackie, które miały jednak tylko
symboliczny charakter, ponieważ naprzeciwko armii słowackiej stała na
tym odcinku najsłabsza polska Armia „Karpaty . Po umocnieniu wschod¬
niego skrzydła niemieckiego na Słowacji polska obrona się rozpadła.
Armia słowacka kierowała się rozkazami dowództwa
14
Armii, choć
w związku z marszem
3
Dywizji na tereny polskie można było zaobser¬
wować także własną inicjatywę jednostek słowackich, kiedy w wyniku
sprawnego odwrotu wroga wchodziły na jego tereny bez wcześniejszych
instrukcji zwierzchnich niemieckich władz wojskowych.
W porównaniu z armią niemiecką jednostki słowackie miały jednak
tylko drugorzędne znaczenie, o czym świadczy jednoznaczna preferencja
armii niemieckiej w zakresie korzystania z połączeń telegraficznych i dróg,
co wyraźnie utrudniało praktyczne działania bojowe. Do wojny włączono
również słowackie lotnictwo, które pełniło kilka funkcji: ochrona prze¬
strzeni powietrznej Słowacji, rozpoznanie nad terytorium wroga oraz
zapewnienie asysty niemieckim bombowcom. W okresie istnienia Re¬
publiki Słowackiej przypominanie „bohaterstwa armii słowackiej pod¬
czas wojny stało się jednym z fundamentów budowy tradycji wojskowych.
Ze zbadanych dokumentów (przeważnie proweniencji niemieckiej)
wynika, że Słowacja w związku z wojną przeciwko Polsce stosunkowo
sprawnie spełniała wszystkie niemieckie żądania, czy to o charakterze
politycznym, czy też wojskowym. Strona niemiecka ogólnie była zado¬
wolona z inicjatywy słowackiej, o czym świadczy bogata korespondencja
niemieckich organów dyplomatycznych i wojskowych na Słowacji. Oczy¬
wiście już w tym okresie pojawiają się pewne krytyczne oceny sytuacji
społecznej i politycznej na Słowacji, znana jest także nieufność wobec
ministra spraw zagranicznych
Ďurčanskiego i
jego otoczenia. Nie przy¬
słoniło to jednak pozytywnych stron słowackiego udziału w wojnie. Strona
niemiecka, podobnie jak przyswoiła to sobie już wkrótce po powstaniu
Państwa Słowackiego, podczas rozmów ze stroną słowacką formalnie
zachowywała dyplomatyczne
dekorum.
Na zewnątrz prowadziła z nią
rozmowy jak z równoprawnym partnerem, co było zgodne z polityką
»wizytówki . Mimo to podczas wojny Słowację postrzegano za granicą
jako kraj w mniejszym lub większym stopniu okupowany.
Politykom słowackim trudno byłoby uniknąć żądania wykorzystania
terytorium Republiki Słowackiej jako punktu wyjścia dla armii niemiec-
245
Zakończenie
kiej, choć nieznane są dokumenty, które świadczyłyby o bezpośrednim
nacisku w związku z marszem armii słowackiej na tereny polskie. Na
podstawie dostępnych dokumentów nie można jednoznacznie stwierdzić,
że Słowacja nie miała żadnego pola manewru w tej kwestii. Dotychczas nie
znaleziono dokumentu, w którym strona niemiecka stawiałaby tę sprawę
ultymatywnie jako warunek dalszego istnienia RS. W grę wchodziły
jeszcze tereny pograniczne na Kisucach, Orawie i Spiszu, przy czym rząd
słowacki niczego w tej kwestii nie chciał pozostawić przypadkowi. Pragnął
również umocnić swoją pozycję wobec Polski i Węgier, które podejrzewał
o zamiar dokonania rozbioru Słowacji. Zależało mu także na umocnieniu
swojej własnej pozycji w polityce wewnętrznej, ponieważ aneksja północ¬
nego pogranicza była
-
według propagandy
-
pierwszym krokiem ku
całkowitej rewizji także na granicy południowej i wschodniej. Nie bez
znaczenia jest również fakt, że rząd chciał przywiązać do siebie nie¬
mieckiego sojusznika, ponieważ tylko on był gwarantem jakichkolwiek
zmian granicznych w środkowej Europie. W ostatecznym efekcie argu¬
ment ten odegrał bardzo ważną rolę także niespełna dwa lata później,
kiedy Republika Słowacka u boku Niemiec włączyła się do wojny prze¬
ciwko ZSRS.
246
Summary
History of the Slovak Republic (SR) in the years
1939-1945
till now has
remained one of the most controversial topics in the Slovak
historiography. At the same time this issue offers many more or less not
explored areas. Also it is a reason of many often different opinions
connected with this period. One of them is an issue of Slovakia s
participation in the Nazi Germany aggression against Poland in
1939
that
began the World War II. However, it is a historic fact that the SR became at
all the first ally of Nazi Germany that caused this most terrible war conflict.
There are several papers dealing with some aspects of this topic not only in
the Slovak, but also in foreign (especially Polish and German)
historiography, a complex research elaborated in the form of scientific
monograph was missing until now.
Due to Munich on
29
September
1938
there was a very quick dissolution
of parliamentary democracy in Czecho-Slovakia. As a consequence of this
foreign political upheaval there was the declaration of Slovakia s
autonomy on
6
October
1938
and subsequent building of power of one
political party
-
Hlinka
s
Slovak People s Party
(HSĽS)
(in addition to it
there was only the Party of German as well as Hungarian minorities). The
start of its power was facilitated also by the general atmosphere of fright
caused by an uncertain foreign and political position of Slovakia that was
strengthened by territorial losses, chiefly in favour of Hungary in the south
(Viennese arbitration) and partially Poland in the north of the country. On
14
March
1939,
the independent Slovak State was established as
a consequence of aggressive foreign policy of Nazi Germany aimed at the
split of the Post-
München Czecho-Slovak
Republic. A proof of the satellite
position of the Slovak State was the protective contract of
23
March, under
which Slovakia had, besides others, to lead its foreign policy in close
247
Summary
_______________________________________
congruence with Nazi Germany. However, its guarantees were disputable,
as in spite of its signing, Slovakia subsequently lost several further villages
in eastern Slovakia due to the so-called Small War with Hungary. Further
existence of Slovakia was, however, uncertain in next months too, in spite
of the fact that the pro-German orientation positively prevailed in the
Government. It was caused by a lasting threat of the State division among
its neighbours. And yet neither its protector
-
Nazi Germany had a clear
idea of the Slovak State next destiny (according to the Slovak Republic
Constitution of
21
July). It is proved by proposals toward Poland to
participate together with Hungary in guarantees of the Slovak State. The
Slovak State should have become barter related to the German
requirement of
Gdańsk
retreat and permission of a corridor to Eastern
Prussia.
After a negative attitude of Poland, Slovakia started to appear as
a suitable commencing territory for the German attack prepared against it.
The policy of advertisement started to be promoted, independent Slovakia
should have been a proof that also small states may live contentedly under
the Nazi Germany protection. At first German preparation was only in the
area of a protective zone that arose in western Slovakia. According to the
protective treaty the German Army obtained a privileged position here.
Close on the beginning of the war the German Army obtained the
permission of the Slovak Government to deploy its units in whole
Slovakia. Of propagandist point of view its presence, as well as Slovak
military preparations were justified as protective measures against
imminent Polish aggressor. Its revisionist requirements from the past and
also its unclear attitude toward Slovakia and cooperation with Hungary
were used here. When the war broke out, both these states were accused of
aggressive intentions against Slovakia (however, the Slovak side suspected
them of it) that could have been repulsed only thanks to cooperation with
Germany, regardless of the fact that just Germany was the real aggressor.
An important argument of propaganda was an effort to re-annex
territories that Poland gained to the detriment of Slovakia in the years
1920, 1924, 1938.
A task of propaganda was facilitated by an intolerant
nationalist policy of its Government.
The Slovak army should originally take part only in protection of its
own borders; at last it took part also in battles in the territory of Poland.
However, the Slovak representatives asserted even after
1
September that
by its advance the Army only assured the borders. Attitudes of the Slovak
political elites to the very participation in the war were different, however,
nobody openly opposed it (even if a group around the envoy in Vatican K.
Sidor
tried to cooperate with the Polish side behind the scenes) if we, of
248
____________________________________________
^
____________
Summary
course, do not take into account the anti-German opposition of the Slovak
envoy in Warsaw L.
Szathmáry,
and the consul in London M.
Harminc
who
joined in the Czechoslovak resistance movement, as well as the emigration
of some personalities. Even the Prime Minister
Tiso
himself refused the
neutrality due to foreign political reasons.
From a military aspect the involvement of the Slovak Army in the
assault on Poland had only a symbolic character. The Field Army
command at the head of the Minister of National Defence, General of
1st
class Ferdinand
Čatloš,
three subordinated infantry divisions and the
Rapid Group were formed still before the war. The First Division got to the
Polish territory as a first one of the Slovak units in the general direction
Spišská
Belá -
Nowy Targ.
On
2
September the focus of its movement was
transferred to the north-east. By
5
September it moved in the direction to
Ochotnica
-
Zabrzeż - Kamienica -Tymbark
up to
Zalesię
where it took
defence segmented in-depth. Up to
4
September its units met with less
than symbolic resistance. Still, they supported the German Army
operations in the southern section of the front on the junction of two
Polish armies
(Kraków
and the Carpathians). Also the third division that
originally only protected the Slovak borders was involved in the battles
and doing so it reacted also against the local Polish counter-attacks in the
Slovak borderland. Those attacks, however, had only a symbolic sense, as in
this section there was the weakest Polish Army the Carpathians. Already
on
8
September, the Slovak units attacked in the general direction
Medzilaborce
-
Sanok,
however the retreating enemy did not put up
a bigger resistance. Later they were involved also in securing the
conquered territory up to
Krosno-Sanok-Lesko
line. The Slovak Army was
led by the orders of the
14
Army command. On the other hand in
connection with the movement of the Third Division to the Polish
territory, also the own initiative of the Slovak units may be monitored
when due to a smooth retreat of the enemy they proceeded to its territory
without previous instructions of superior German authorities. However,
the Slovak units were only of secondary importance, it is proved also by
unambiguous preferring of the German Army in using the telegraph
connection or roads that aggravated the combat activity.
From an internal aspect the war meant a temporary strengthening of
the radical pro-Nazi wing inside the
HSĽS
associated around its
paramilitary militant organisation
Hlinka s
Guard. As the Guard enforced
some concessions from the regime (e.g. the right to control public and
political life), also some deepening of the fascist character of the regime
itself came about. It celebrated success in the form of northern border
territories that was reflected also among the broad public, a significant part
249
Summary
of which understood it (and propaganda urged them on it) as a first step
after that the revision of the Slovak-Hungarian border will follow too. On
the other hand during the war there weren t bigger exhibitions of discontent,
even if the war was not popular. Several local incidents occurred on the
side of joining up soldiers, including the military rebellion in
Kremnica,
however, the political reason did not play such an important role. A social
aspect was important here
-
fright of families left at home, as well as
technical problems caused by mobilisation (few officers, chaos while
joining up, catering problems). Finally, the mobilisation gained an
unprecedented extent for such a small country. On
20
September the Army
had
148 113
troops that did not repeat during the whole World War II. On
11
September, on the day when the combat involvement of the Slovak
Army finished and units participated only in cleaning tasks, the field army
had all together
32 310
troops. On
24
September it was
51 306
troops.
The SR involvement in the war strengthened its foreign and political
position in the German sphere of influence
-
it was established as a model
state, on the other hand France and Great Britain, thus both west European
great powers, broke diplomatic relations with it. At the same time the
outbreak of war strengthened the influence of the Czechoslovak foreign
resistance that was proved by the establishment of the Czechoslovak Army
in France. The Government itself realised possible problems in the future
and did not want to fully rely only on Germany, it was worried also about
the active Czechoslovak resistance in these states and a possibility of its
recognition as the foreign Czechoslovak Government. Also for this reason
it tried to find as quickly as possible a State that would on its behalf
advocate the Slovak interests in France and Great Britain.
So far known documents, mainly of German provenience, show that
related to war, Slovakia smoothly complied with all German military
and political requirements. The German side was in general satisfied with
the Slovak initiative that is proved by the correspondence of German
authorities in Slovakia. Indeed already in this period there are also some
critical judgements of the social and political situation in Slovakia, distrust
toward the Minister of Foreign Affairs
F. Ďurčanský
and his neighbourhood
was evident too. On the other hand the German side formally preserved
diplomatic manners when discussing with the Slovak side, similarly, as it
developed shortly after the establishment of the Slovak State. The German
side discussed with the Slovak side outwardly as with an equal partner that
was in harmony with the policy of „advertisement . Contrary to it,
Slovakia was abroad perceived more or less as an occupied country. On the
other hand so far no documents are known that would closer explain
when it was decided on the Slovak Army deployment out of the Slovak
250
Summary
territory too. The historiography till now speaks about the brute coercion
to the Slovak Army representatives immediately before the outbreak of
war. However, this interpretation is justified only based on the post-war
evidence of General Ferdinand
Čatloš.
It cannot be positively said from
available documents that Slovakia did not have any manoeuvring area in
this issue. It is not known that the German side would raise this question as
an ultimatum and as a condition of the SR further existence. On the other
hand it was also a play of border regions in
Kysuce,
Orava
and
Spiš
and the
Slovak Government did not want to leave anything in this issue at random.
At the same time it wanted to strengthen its position toward Poland and
Hungary, but also its own internal political position, as by propaganda the
annexation of northern borderland was the first step to a full redress of
„grievances done on the Slovak body and thus to a full revision also on
the southern and eastern borders to the detriment of Hungary. Last but not
least they wanted to commit their German ally, because it was the only
guarantee of any border changes in central Europe. Finally this argument
played a very important role also in almost two years when the SR joined
also in the war against the Soviet Union.
251
|
| any_adam_object | 1 |
| author | Baka, Igor 1976- |
| author_GND | (DE-588)134260201 |
| author_facet | Baka, Igor 1976- |
| author_role | aut |
| author_sort | Baka, Igor 1976- |
| author_variant | i b ib |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV037346239 |
| ctrlnum | (OCoLC)729984880 (DE-599)BVBBV037346239 |
| edition | 1. wyd. polskie, zmienione i uzup. |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>01921nam a2200421 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV037346239</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20110916 </controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">110419s2010 xx ab|| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788389607959</subfield><subfield code="9">978-83-89607-95-9</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)729984880</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV037346239</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rakwb</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield><subfield code="a">DE-Re13</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">7,41</subfield><subfield code="2">ssgn</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Baka, Igor</subfield><subfield code="d">1976-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)134260201</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="240" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Slovenská republika a nacistická agresia proti Pol'sku</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku</subfield><subfield code="c">Igor Baka</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">1. wyd. polskie, zmienione i uzup.</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Warszawa</subfield><subfield code="b">Polski Instytut Spraw Międzynarodowych</subfield><subfield code="c">2010</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">272 s., [18] s. tabl. (w tym kolor.), mapa [1] k. kolor.</subfield><subfield code="b">Ill., Kt.</subfield><subfield code="c">24 cm.</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="500" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Aus d. Slowak. übers. - Zsfassung in dt. u. engl. Sprache</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Polenfeldzug</subfield><subfield code="g">1939</subfield><subfield code="0">(DE-588)4175002-0</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Slowakei</subfield><subfield code="0">(DE-588)4055297-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Polenfeldzug</subfield><subfield code="g">1939</subfield><subfield code="0">(DE-588)4175002-0</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Slowakei</subfield><subfield code="0">(DE-588)4055297-4</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 2</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=022499824&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB Muenchen 2</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=022499824&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09043</subfield><subfield code="g">4373</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">355.009</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09043</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-022499824</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Slowakei (DE-588)4055297-4 gnd |
| geographic_facet | Slowakei |
| id | DE-604.BV037346239 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2024-12-20T15:15:06Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788389607959 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-022499824 |
| oclc_num | 729984880 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 DE-Re13 DE-BY-UBR |
| owner_facet | DE-12 DE-Re13 DE-BY-UBR |
| physical | 272 s., [18] s. tabl. (w tym kolor.), mapa [1] k. kolor. Ill., Kt. 24 cm. |
| publishDate | 2010 |
| publishDateSearch | 2010 |
| publishDateSort | 2010 |
| publisher | Polski Instytut Spraw Międzynarodowych |
| record_format | marc |
| spellingShingle | Baka, Igor 1976- Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku Polenfeldzug 1939 (DE-588)4175002-0 gnd |
| subject_GND | (DE-588)4175002-0 (DE-588)4055297-4 |
| title | Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku |
| title_alt | Slovenská republika a nacistická agresia proti Pol'sku |
| title_auth | Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku |
| title_exact_search | Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku |
| title_full | Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku Igor Baka |
| title_fullStr | Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku Igor Baka |
| title_full_unstemmed | Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku Igor Baka |
| title_short | Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku |
| title_sort | udzial slowacji w agresji na polske w 1939 roku |
| topic | Polenfeldzug 1939 (DE-588)4175002-0 gnd |
| topic_facet | Polenfeldzug 1939 Slowakei |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=022499824&sequence=000003&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=022499824&sequence=000004&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT bakaigor slovenskarepublikaanacistickaagresiaprotipolsku AT bakaigor udziałsłowacjiwagresjinapolskew1939roku |