Verfügbarkeit: Siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach śląskich 1919-1920-1921

Siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach śląskich 1919-1920-1921: = Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen = Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings

Gespeichert in:

Bibliographische Detailangaben
Beteilige Person:	Janeczek, Zdzisław 1954- (VerfasserIn)
Format:	Buch
Sprache:	Polnisch
Veröffentlicht:	Siemianowice Śląskie Urząd Miasta Siemianowic Śląskich 2022 Siemianowice Śląskie Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich
Schlagwörter:	Geschichte 1919-1921 Ludność miejska Miasta Powstania śląskie (1919-1921) Powstańcy śląscy Aufständischer Aufstände in Oberschlesien > 1919-1921 Siemianowice Śląskie (woj. śląskie) Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 / biografie Siemianowice Śląskie (Polska) / biografie Siemianowice Śląskie (Polska) / 1900-1945 Siemianowice Śląskie Biografie
Links:	http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA
Umfang:	400 Seiten Illustrationen, Karten 24 cm

Internformat

MARC


LEADER	00000nam a2200000 c 4500
001	BV049088591
003	DE-604
005	20231103
007	t\|
008	230803s2022 xx a\|\|\| \|\|\|\| 00\|\|\| pol d
015			\|a UWD 2022/22007 \|2 dnb
020			\|z 8390021010 \|9 83-900210-1-0
035			\|a (OCoLC)1392155171
035			\|a (DE-599)BVBBV049088591
040			\|a DE-604 \|b ger \|e rda
041	0		\|a pol
049			\|a DE-12
084			\|a OST \|q DE-12 \|2 fid
100	1		\|a Janeczek, Zdzisław \|d 1954- \|e Verfasser \|0 (DE-588)1167193830 \|4 aut
245	1	0	\|a Siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach śląskich 1919-1920-1921 \|b = Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen = Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings \|c Zdzisław Janeczek
246	1	1	\|a Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen
246	1	1	\|a Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings
264		1	\|a Siemianowice Śląskie \|b Urząd Miasta Siemianowic Śląskich \|c 2022
264		1	\|a Siemianowice Śląskie \|b Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich
300			\|a 400 Seiten \|b Illustrationen, Karten \|c 24 cm
336			\|b txt \|2 rdacontent
337			\|b n \|2 rdamedia
338			\|b nc \|2 rdacarrier
546			\|a Zusammenfassung in deutscher, englischer und russischer Sprache
648		7	\|a Geschichte 1919-1921 \|2 gnd \|9 rswk-swf
650		7	\|a Ludność miejska \|2 dbn
650		7	\|a Miasta \|2 dbn
650		7	\|a Powstania śląskie (1919-1921) \|2 dbn
650		7	\|a Powstańcy śląscy \|2 dbn
650	0	7	\|a Aufständischer \|0 (DE-588)4232148-7 \|2 gnd \|9 rswk-swf
650	0	7	\|a Aufstände in Oberschlesien \|g 1919-1921 \|0 (DE-588)4470585-2 \|2 gnd \|9 rswk-swf
651		7	\|a Siemianowice Śląskie (woj. śląskie) \|2 dbn
651		7	\|a Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 \|2 jhpk
651		7	\|a Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 / biografie \|2 jhpk
651		7	\|a Siemianowice Śląskie (Polska) / biografie \|2 jhpk
651		7	\|a Siemianowice Śląskie (Polska) / 1900-1945 \|2 jhpk
651		7	\|a Siemianowice Śląskie \|0 (DE-588)4545440-1 \|2 gnd \|9 rswk-swf
655		7	\|0 (DE-588)4006804-3 \|a Biografie \|2 gnd-content
689	0	0	\|a Siemianowice Śląskie \|0 (DE-588)4545440-1 \|D g
689	0	1	\|a Aufstände in Oberschlesien \|g 1919-1921 \|0 (DE-588)4470585-2 \|D s
689	0	2	\|a Aufständischer \|0 (DE-588)4232148-7 \|D s
689	0	3	\|a Geschichte 1919-1921 \|A z
689	0		\|5 DE-604
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Inhaltsverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Literaturverzeichnis
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Register // Personenregister
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Abstract
856	4	2	\|m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment \|q application/pdf \|u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA \|3 Abstract
940	1		\|n oe
940	1		\|q BSB_NED_20231103
942	1	1	\|c 929 \|e 22/bsb \|f 09041 \|g 438
942	1	1	\|c 909 \|e 22/bsb \|f 09042 \|g 438
942	1	1	\|c 929 \|e 22/bsb \|f 09042 \|g 438
942	1	1	\|c 909 \|e 22/bsb \|f 09041 \|g 438
943	1		\|a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034350365

Datensatz im Suchindex

_version_	1819327299809443840
adam_text	SPIS TREŚCI: WSTĘP................................................................................................................................................. 9 CZĘŚĆ I Buntownicy Zagrożona tożsamość.............................................................................................................. 27 Walka o narodowy charakter ruchu związkowego...................................................................... 28 Rola niemieckiej elity przemysłowej .......................................................................................... 29 Walka o kulturę..............................................................................................................................33 Siła tradycji....................................................................................................................................38 O miejsce na ziemi........................................................................................................................40 Krwawe zajścia w gminie Huta Laura i w Siemianowicach........................................................ 43 Wyborcze zwycięstwo Wojciecha Korfantego ............................................................................ 45 Czas rewolucji i rozwoju ZZP........................................................................................................47 Wielka Wojna ............................................................................................................................... 48 Na frontach Wielkiej Wojny..........................................................................................................49 Frontowe wieści............................................................................................................................ 56 Upadek morale................................................................................................................................59 Okoliczności narodzin Polskiej Organizacji Wojskowej............................................................ 61 Niepokoje w „Trójkącie Trzech Cesarzy” .................................................................................... 69 Pierwsze powstanie śląskie.......................................................................................................... 77 Ukonstytuowanie się nowych władz administracyjnych. Strajk szkolny.................................. 83 Drugie powstanie śląskie..............................................................................................................87 Akcja plebiscytowa i Polski Teatr Amatorski „Fredro”.............................................................. 92 Siemianowiczanie w trzecim powstaniu .................................................................................. 107 Powrót do Macierzy.................................................................................................................... 128 POWSTAŃCY W II RZECZYPOSPOLITEJ Czas karier i rozczarowań .......................................................................................................... 132 Powstańcze jubileusze................................................................................................................ 141 Walka z wpływami niemieckimi i ruchem nazistowskim........................................................ 151 „Dla wroga buntownicy, a przed Bogiem święci!”.................................................................... 167 U kresu chwały............................................................................................................................ 172 Epilog............................................................................................................................................ 176 CZĘŚĆ II Sylwetki dowódców i działaczy niepodległościowych Tadeusz Bawół vel „Beval (1903-1962)............................................................................ 181 Domin Brandys (1897-1941) i Augustyn Kadłubek (1895-1942) .......................................... 186 Ks. Paweł Brandys (1869-1950)................................................................................................ 196 Józef Dreyza (1863-1951).......................................................................................................... 200 5 Walenty Włodzimierz Fojkis (1895-1950), ps. Starski, Klein................................................. 203 Karol Gajdzik (1885-1955)....................................................................................................... 209 Hugo Hanke (1904-1964)......................................................................................................... 216 Rodzina Kopców w służbie Rzeczypospolitej........................................................................... 222 Jan Korfanty (1883-1947)......................................................................................................... 231 Dyktator Wojciech Korfanty (1873-1939) ............................................................................. 236 Jan Kralewski (1889-1958)....................................................................................................... 251 Paweł Kralewski (1891- 1969)................................................................................................. 262 Paweł Kuźma (1887-1954), ps. Kosiński................................................................................... 271 Henryk Majętny (1883-1948) ................................................................................................. 273 Piotr Pronobis (1887-1956)..................................................................................................... 281 Wojciech Sosiński (1872-1934) ............................................................................................... 283 Jan Emil Stanek (1895-1961), ps. Wenecki, Student, Studencki, Szymon............................. 285 Jan Nepomucen Stęślicki (1866-1922)................................................................................... 291 Marcin Watoła (1875-1923)..................................................................................................... 298 JanWilim (1891-1945) ........................................................................................................... 303 Maksymilian Brunon Wilimowski (1886-1951) ................................................................... 303 Naśladowczynie Joanny Żubrowej i Emilii Plater ................................................................... 306 Anna Klara Muskałowa (1887-1972)........................................................................................ 309 Zofia Kober-Kopcowa (1898-1981)......................................................................................... 314 Powstańcze tradycje Joanny Jaskowskiej..................................................................................316 Panie Stęślickie............................................................................................................................319 FOTOGRAFICZNY PORTRET ZBIOROWY sporządzony na podstawie kartoteki siemianowickiego gestapo ............................................................................................. 323 ANEKS I. Poetycki obraz „jak z wrogami brali się za bary”........................................................... 333 Powstaniec z r. 1863 Miłość Ojczyzny Wara! Polska kokarda II. Lista osób skazanych za udział w zaburzeniach w Laurahucie 21VI1903 na wiecu wyborczym sympatyków Wojciecha Korfantego ............................................339 III. My górnicy z kopalni „Maks” żądamy! .......................................................................... 342 IV. Powstańczy rejestr............................................................................................................ 343 Lista kolejarzy powstańców Lista członków siemianowickiego gniazda „Sokoła” uczestników powstań śląskich Lista rannych powstańców w I, II, III Powstaniu Śląskim Lista poległych w I, II, III Powstaniu Śląskim Lista członków środowiska Powstańców Śląskich Siemianowice, sporządzona w dniu 31XII1981 r. Imienny spis uczestników walk o niepodległość państwa polskiego zatrudnionych w zakładzie pracy kopalnia „Siemianowice” według stanu z 1938 r. Stan osobowy środowiska powstańczego w Siemianowicach w dniu 3 V1991 r. 6 Okrucieństwa Grenzschutzu............................................................................................... 350 Ks. Aleksander Skowroński Matko Polsko! Narody! ........................................................ 355 Mowa Wojciecha Korfantego wygłoszona na powitanie wojsk polskich w Katowicach 20 VI 1922 r..............................................................................................................................357 VII. Odpowiedź gen. Stanisława Szeptyckiego ......................................................................... 358 VIII. Zgromadzenie delegatów centrowych w Nysie oświadcza się za autonomią............ 359 IX. Powstańcze archiwalne varia................................................................................................361 Raport stanu grupy miejscowej Zw. Powst. W Siemianowicach Śl. Protokół z odbytej rewizji kasy grupy miejscowej Siemianowice Śl. J. Wielmożny Pan Dyrektor [Romuald - Z.J.] Kibler Wielmożny Pan Prezes Powiatowy Zw. Powst. Śląskich i Poseł na Sejm Śląski Sędzia [Józef- Z.J.] Witczak Józef Dreyza: Zaświadczenie dla powstańca Jana Królewskiego Związek Bojowników o Wolność i Demokrację Komisja Historyczno-Dokumentacyjna: Rekomendacja dla Jana Kralewskiego Odpis aktu nadania w 1936 r. Srebrnego Krzyża Zasługi Janowi Kralewskiemu Odpis aktu nadania w 1937 r. Krzyża i Medalu Niepodległości Janowi Kralewskiemu Sonderfahndungsbuch: (Specjalna księga poszukiwanych) nazwiska siemianowiczan na czarnej liście gestapo Do Ob. GRUNT Franciszka, prac. Zarządu Gminnego w Bańgowie, z poleceniem rozwiązania TG „Sokół”, wojewoda Bolesław Jaszczuk Szanowna Pani! Gertruda Cierpioł. Prezydent Lech Wałęsa, Z okazji 200-lecia uchwalenia w 1791 r. Konstytucji 3 Maja i 70-rocznicy wybuchu III Powstania Śląskiego. List okolicznościowy Wykaz weteranów i członków powstańczych rodzin wymagających wsparcia socjalnego 1934 r. Ewidencja bezrobotnych członków ZPŚl. i ich rodzin - 1934 r. V. VI. VI. BIBLIOGRAFIA...................................................................................................................................373 SPIS MAP ............................................................................................................................................. 382 INDEKS OSOBOWY .......................................................................................................................... 383 RESÜMEE Siemianowitz undSiemianowitzer in schlesischen Aufständen................................ 393 SUMMARY Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings..................................... 396 PE3IOME CeMAHOBMLe M eroKWTEJIW b CWJIE3CKMX .. ...................................................................... 398 7 BIBLIOGRAFIA ŹRÓDŁA ARCHIWALNE Archiwum Państwowe w Katowicach Powstania Śląskie. Dokumenty Instytutu im. Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku: Alfabetyczny spis oficerów ochotników 1921. Nr zespołu 008. Sygn. 328. Sygn. dawna E 13 T. 65. Baon Dzierzgowski - akta personalne - 1921. Nr zespołu 008. Sygn. 599. Sygn. dawna E 58 T. 32. Dziennik Oddziału dla Spraw Górnego Śląska przy 23 Dywizji Piechoty - 1921. Nr zespołu 008. Sygn. 225. Sygn. dawna B IV T. IV. Ewidencja oficerów - skorowidz - 1921. Nr zespołu 008. Sygn. 330. Sygn. dawna E. 13 T. 65. Ewidencja oficerów - skorowidz. Nr zespołu 008. Sygn. 330. Sygn. dawna E. 13 T. 65. Główne Dowództwo Milicji Górnośląskiej. Depesze - rozkazy 1919-1920. Nr zespołu 008. Sygn. 3. Sygn. dawna C V T. V. Grupa „Południe” - deklaracje zwolnionych oficerów 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 295. Sygn. daw na E. 52 T. 321a. Grupa „Południe” - ewidencja zwolnionych oficerów. Spis oficerów i szeregowych bioracych udział w III powstaniu 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 296. Sygn. dawna E. 52 T. 321 b. Grupa „Południe” - koreposndencja 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 289. Sygn. dawna E. 59 T. 374 a. Grupa „Południe” - korespondencja w sprawach personalnych 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 291. Sygn. dawna E. 59 T. 374 c. Grupa „Południe” - korespondencja w sprawach personalnych 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 292. Sygn. dawna E. 59 T. 374 d. Grupa „Południe” - korespondencja w sprawach personalnych 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 293. Sygn. dawna E. 59 T. 374 e. Biblioteka Śląska w Katowicach. Dział Zbiorów Specjalnych Powstania Śląskie. Dokumenty Instytutu im. Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku: Grupa „Północ” - IVDyon artylerii 1921. Nr zespołu 008. Sygn. 277. Sygn. dawna E. 4 T. 23. Grupa „Północ” - korespondencja w sprawach personalnych. Nr zespołu 008. Sygn. 283. Sygn. dawna E. 5 T. 30. Grupa „Wschód” - różne akta w sprawach oficerów 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 293. Sygn. dawna E.2T. 11. Grupa „Wschód” - wnioski, nominacje, odznaczenia i awanse oficerskie. Nr zespołu 008. Sygn. 237. Sygn. dawna E. 2 T. 10. Grupa „Wschód” - zwalnianie oficerów, zaświadczenia służby 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 233. Sygn. dawna E. 1 T. 65. 373 Karty ewidencyjne i wnioski na odznaczenia Krzyżem Walecznych 1920 r. Nr zespołu 008. Sygn. 54. Sygn. dawna D. 2 T. II. Karty ewidencyjne oficerów i podoficerów 1920-1921. Nr zespołu 008. Sygn. 55. Sygn. dawna E. IIT. II. Karty ewidencyjne oficerskie. Nr zespołu 008. Sygn. 309. Sygn. dawna E. 14 T. 66. Karty ewidencyjne oficerskie. Nr zespołu 008. Sygn. 309. Sygn. dawna E. 14 T. 67. Karty ewidencyjne oficerskie. Nr zespołu 008. Sygn. 309. Sygn. dawna E. 14 T. 68. Karty personalne oficerów. Nr zespołu 008. Sygn. 309. Sygn. dawna C. III T. III/24. Listy ewidencyjne biorących udział w powstaniu, korespondencja i dokumenty różne 1919 r. Nr ze społu 008. Sygn. 29. Sygn. dawna C. IIT. 11/16. Adiutantura Szefa Sztabu: dziennik rozporządzeń. Nr zespołu 008. Sygn. 114. Sygn. dawna A. VIII T. VIII/224 a. Adiutantura Szefa Sztabu: dziennik rozporządzeń, awanse. Nr zespołu 008. Sygn. 115. Sygn. daw na A. VIT. VI/209 Adiutantura Szefa Sztabu - rozkazy oficerskie. Nr zespołu 008. Sygn. 96. Sygn. dawna A. VII T. VII/222 Adiutantura Szefa Sztabu - rozkazy organizacyjne. Nr zespołu 008. Sygn. 93. Sygn. dawna A. VII T. VII/223 Adiutantura Szefa Sztabu - rozkazy personalne 1921. Nr zespołu 008. Sygn. 136. Sygn. dawna A. I T. 1/178. NKWP - historie, kroniki i organizacja różnych oddziałów, dziennik Głównego Dowództwa Etapów Górnego Śląska, mapy i szkice. Nr zespołu 008. Sygn. 205. Sygn. dawna A. XIIIT. XIII/360. NKWP - mapy i plany operacyjne. Nr zespołu 008. Sygn. 206. Sygn. dawna A. XIIIT. XIII/358 c. NKWP - mapy i plany operacyjne. Nr zespołu 008. Sygn. 206. Sygn. dawna A. XIIT. XII/358 a. NKWP - meldunki sytuacyjne, rozkazy, korespondencja 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 209. Sygn. dawna A. XIIT. XII/358 b. NKWP - rozkazy, akta i szkice operacyjne 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 208. Sygn. dawna A. XII T. XII/357. NKWP - Szef Łączności - korespondencja tajna 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 198. Sygn. dawna A. XII T.XII/348. NKWP - okólniki, meldunki, korespondencja 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 198. Sygn. dawna A. XI T. XI/245. NKWP - szkice z powstań śląskich - mapy. Nr zespołu 008. Sygn. 212. Sygn. dawna A. XIV T. XIV/374. Naczelne Dowództwo POW na Górny Śląsk - karty służbowe, dokumenty podróży 1920. Nr zespołu 008. Sygn. 48. Sygn. dawna A. IV T. IV/59. Naczelne Dowództwo POW na Górny Śląsk - listy oficerów, członków POW [...] sprawozdania, roz kazy i korespondencja II Pułku strzelców rybnickich 1920 r. Nr zespołu 008. Sygn. 51. Sygn. dawna D. IV T. IV/97. Położenie wojskowe - raporty Polskiego Komitetu Plebiscytowego dla Górnego Śląska 1921. Nr ze społu 008. Sygn. 215. Sygn. dawna B. 1/13II T. III. Skorowidz imienny i wykaz oficerów, którzy pełnią nadal służbę na terenie Górnego Śląska 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 331. Sygn. dawna E. 13 T. 65 a. Spis oficerów ochotników 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 329. Sygn. dawna E. 13 T. 65. Spis oficerów zgłaszających się jako ochotnicy 1921 r. Nr zespołu 008. Sygn. 327. Sygn. dawna E. 13 T. 65. 374 Życiorysy i listy biorących udział w I powstaniu 1919 r. Nr zespołu 008. Sygn. 212. Sygn. dawna C. IV T. IV/38. Centralne Archiwum Wojskowe. Warszawa Akta personalne J.E. Stanka, K. Grzesika i N. Sobika: sygn. Ap 31333, 6330, 4507, 6191, 9851, 8900, TAP 51/11/54, 2406/5/53 Akta Odznaczeniowe: VM 78-7539 i 78-7543; KN 9.11.1931 r., KZ-11-529 ŹRÓDŁA DRUKOWANE Baczyński S.: Tajne organizacje wojskowe na Górnym Śląsku w latach 1918-1921 na tle sytuacji ogólnej. „Najnowsze dzieje Polski 1914-1939”, 1.13.1968, s. 113-156. Baranowski W.: Rozmowy z Piłsudskim. Warszawa 1938. Benisz A.: Górny Śląsk w walce o polskość. Katowice 1930. Benisz A.: Walki o Kędzierzyn. Z trzeciego powstania na Górnym Śląsku (od 3 V-5 VII1921). Kato wice 1926. Benisz A.: Walki o Kędzierzyn i Górę św. Anny. Katowice 1961. Benisz A.: W burzy życia. Katowice 1976. Bień A.: Wspomnienia zagłębiowskie z powstań śląskich. „Zaranie Śląskie” 1966/3. Borth: Z walk o niepodległość na Górnym Śląsku. Katowice 1938. Brandys J.: Walki powstańcze na Górnym Śląsku. „Przegląd Zachodni” (Londyn) 1958/10-11. Charaszkiewicz E.: Rola dywersji w III powstaniu górnośląskim [w:] „Dziennik Polski” Londyn nr 103 z 1 V 1971. Chmielewski M.: Argumenty pisane krwią. „Strażnica Zachodnia” 1931/3. Dąbrowski W.: Trzecie powstanie śląskie. Londyn 1973. Dąbrowski W.: Górny Śląsk w walce o zjednoczenie z Polską. Źródła i dokumenty z lat 1918-1922. Katowice 1923. Dubiel P.: Spojrzenie w przeszłość. Wspomnienia działacza śląskiego. Katowice 1973. Dubiel P.: Korfanty. „Ogniwa” 1947/18. Dubiel P.: Powstańcy w obronie Śl.ąska w 1939 r. „Zaranie Śląskie” 1961, z. la, s. 286-299. Dubiel P.: Wrzesień 1939 r. na Śląsku. Katowice 1960. Faska J.: Dalekie drogi prowadzą do Polski. „Powstaniec Śląski” 1939/20. Gawrych J.A.: Hotel „Lomnitz”. Z tajemnic szefa wywiadu. Katowice 1947. Gawrych J.A.: Nie byłoby plebiscytu. Katowice 1936. Grażyński M.: Praca nad oficerem. Referat wygłoszony na zjeździe referentów oświatowych DOG w Krakowie 26 X 1919. Kraków 1920. [Grażyński M.]: Krótki zarys historii Związku Powstańców Śląskich, jego ideologia oraz rola jaką odegrał w czasie wypadków z maja 1926 r. Katowice 1926. Grażyński M.: Powstania śląskie. „Powstaniec Śląski” 1935/5. Grażyński M.: The Odra-Nysa. A frontier of Central Eastern European Federation and a guarantee of lasting peace. London 1952. 375 Grażyński M.: Stanowisko polskie w sprawie granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej a koncepcje niemiec kie. Londyn 1954. Grażyńskiego Michała „Walka o Śląsk . Wstęp i opracowanie W. Zieliński. Katowice 1989. Grzegorzek J.: Pierwsze powstanie śląskie w zarysie. Katowice 1935. Hanke E.: 1 Pułk Strzelców Bytomskich. Wspomnienia i dokumenty. Katowice 1968. Horoszkiewicz R.: W trzecim powstaniu śląskim. Warszawa 1936. Keller J.: Gliwice-Katowice-Kędzierzyn [w:] Pamiętniki powstańców śląskich. T. 1. Pod red. T. Kar czewski, F. Szymiczek, R. Pitera-Ratepi. Katowice 1957. Keller J.: Piechota śląska w trzecim powstaniu. „Peowiak” 1933/12. Korfanty W.: Dwie historyczne chwile. Wspomnienia z 1918 roku. „Polonia” 1928/313. Korfanty W.: Kandydat sanacyjny sędzia J. Witczak namawiający do morderstwa. „Polonia” 1930/2003. Korfanty W.: Naród, państwo, kościół. Wybór publicystyki katolicko-społecznej. Opracował A.Brożek, E. Balawajder. Katowice 1992. Korfantego Wojciecha „Marzenia i zdarzenia . Wstęp i opracowanie W. Zielński. Katowice 1984. Kula R.: Opis wybuchu III powstania w Chorzowie. „Powstaniec Śląski” 1936/5. Ludyga-Laskowski J.: Materiały do historii powstań górnośląskich 1919-1920,1. Katowice 1925. Ludyga-Laskowski J.: Alfons Zgrzebniok - komendant główny powstań śląskich. Katowice 1939. Ludyga-Laskowski J.: Zarys historii trzech powstań śląskich górnośląskich 1919, 1920, 1921. Warszawa-Wrocław 1973. Malczewski K.: Ze wspomnień śląskich. Warszawa 1957. Marszałek M.: O Michale Grażyńskim. Wspomnienia i refleksje. Katowice 1990. Mielżyński M.: Wspomnienia i przyczynki do historii III powstania górnośląskiego. Mikołów 1931. Morawski K.: Wspólna droga. Wspomnienia. Paryż [b.r.w.]. Niemczyk R.: Wspomnienia walk z czasów zdobywania i okupowania miasta Katowic podczas III powstania przez 3 Pułk imienia Dąbrowskiego-Niemczyka. „Powtaniec Śląski” 1936/5. Niemczyk R.: Dwa epizody [w:] Pamiętniki powstańców śląskich, 1.1/Katowice 1957. Niemczyk R.: Działalność 3PPw III powstaniu śląskim [w:] O wolność Śląska. Katowice 1931. Niemczyk R.: 3 Pułk powstańczej piechoty w akcji [w:] O wolność Śląska. Katowice 1931. O wolność Śląska. W dziesięciolecie III powstania 1921-1931. Pamiętnik wydany przez Komitet uroczystości. Katowice 1931. Pamiętniki powstańców śląskich. T. I. Katowice 1957 i T. II. Katowice 1961. Piechoczek L.: Powiat rybnicki w czasie powstań śląskich. Rybnik 1934. Pitera R.: Gniew. Opowieść biograficzna. Warszawa 1965. Pitera R.: Życie na wyrost. Warszawa 1962. Rostworowski S.: Kadra oficerska w III powstaniu górnośląskim 1921. „Polska Zbrojna” nr 147 z 29 V 1935 i 148 z 30 V 1935. Rostworowski S.: Tajna Organizacja Wojskowa Obrony Plebiscytu na Górnym Śląsku w 1921 r. „Bel lona” 1931, t. 37. Rostworowski S.: Taktyczny przebieg trzeciego powstania górnośląskiego. „Bellona”, 1922, t. 8, z. 2. Sobik N.: Drugi batalion 2 pułku żorskiego w czasie III powstania śląskiego. „Powstaniec Śląski” 1936/5. Sala W.: Do powstańców śląskich modych zaciągają. Wspomnienia, materiały, notaki. Katowice 1982. Srokowski S.: Wspomnienia z trzeciego powstania górnośląskiego. Poznań 1926. 376 Szafarczyk J.: Moja służba w sztabie grupy „Wschód” wojsk powstańczych w czasie III powstania śląskiego (wspomnienia). „Kwartalnik Opolski” 1972/2. Walka o Śląsk trwa. W dwudziestą rocznicę III powstania śląskiego 1921-1944. Londyn 1941. Wyglenda J.: O nowy czyn. „Powstaniec Śląski” 1936/5. Wyglenda J.: Plebiscyt i powstania śląskie. Opole 1966. Wyglenda J.: Powstania śląskie na Opolszczyźnie. „Kwartalnik Opolski” 1961/2. Wyglenda J.: Z działań grupy „Północ”. „Powstaniec Śląski” 1936/5. Wyglenda J.: Wspomnienia z lat 1939-1943. Opole 1983. Zgrzebniok A.: Komendant Główny Powstań Śląskich. Katowice 1939. Opracowania A.S. [Antoni Steuer]: Brandys fan [w:] O duszę polską. Wystawa historyczna o działalności ducho wieństwa śląskiego w XIX w. Katowice 1991. Brandys Jan [w:] Czy wiesz, kto to jest? Pod red. S. Łozy. Warszawa 1938. Brożek K.: Polska służba medyczna w powstaniach śląskich i plebiscycie 1918-1922. Katowice 1973. Brożek K.: Organizacja i taktyka służby medycznej w trzecim powstaniu śląskim. „Zaranie Śląskie” 1971. Cimała B.: Pułk żorski w III powstaniu [w:] Nad Odrą, Olzą iBierawką podczas III powstania śląskie go. Materiały z V Ogólnopolskiego Seminarium Historyków Powstań Śląskich i Plebiscytu. Bytom 1995. Cygański M.: Struktura i antypolska działalność niemieckiego wywiadu na Śląsku (1920-1932). „Studia Śląskie”. T. 37. Opole 1980, s. 41-63. Delowicz J.: Śmierć przyszła wiosną. Żory 2000. Delowicz J.: Kapitan Nikodem Sobik bohater dwóch miast. Żory 2001. DługajczykE.: Górny Śląsk po powstaniach i plebiscycie. Katowice 1977. Długajczyk J.: Sanacja śląska 1926-1939. Zarys dziejów politycznych. Katowice 1983. Długajczyk J.: Panorama polityczna województwa śląskiego 1922-1939. Katowice 1986. Długajczyk E.: Grupy Z i N. Polskie przygotowania dywersji wojskowej w Niemczech w latach 19211925. Opole 1997. Długajczyk E.: Wywiad polski na Górnym Śląsku 1919-1922. Katowice 2001. Długajczyk E.: Polska konspiracja wojskowa na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919-1920. Katowice 2005. Dobrzycki W.: Powstania śląskie. Warszawa 1971. Encyklopedia powstań śląskich. Opole 1982. Falęcki T.: ZwiązekByłych Powstańców Śląskich (1921-1922). „Studia i materiały z dziejów Śląska”, t. 14. 1985. Falęcki T.: Powstańcy śląscy 1921-1939. Warszawa 1990. Figowa F.: Napieralski i Korfanty wobec Niemiec i sprawy polskiej w początkach pierwszej wojny światowej. „Zaranie Śląskiej” 1960/2. Glanowski A.: O kapitanie Szymonie Białeckim. „Przegląd Zachodni” Londyn 1971, nr 7/8, s. 26-27. Gliszczczyński J., W. Szewczyk: Powstania śląskie 1919-1920-1921. W. 1971. Grot Z., Pawłowski L, Pirko M.: Wielkopolska w walce o niepodległość 1918-1919. Warszawa 1968. 377 Grygier S. i Grygier S.: Kontakty polityczne i wojskowe Wielkopolski i Śląska w latach 1919-1921 [w:] Wielkopolska a powstania śląskie 1919-1921. Pod red. B. Polaka. Leszno 1977, s. 13-56. Grygier T.: Pierwsze powstanie śląskie w rachunku politycznym powstańców wielkopolskich [w:] Studia z historii powstania wielkopolskiego 1918/1919. Red. Z. Kaczmarek. Poznań 1962, s. 111147. Grygier T.: Powstanie Wielkopolskie a plany wyzwolenia reszty ziem zachodnich Polski. „Przegląd Zachodni” 1948/2. Heska-Kwaśniewicz K.: Gdów Michała Grażyńskiego. „Śląsk” 1997/1. Hierowski Z.: Robotniczy poeta powstań górnośląskich [w:] Nauczyciel z Lubszy i inne szkice. Kato wice 1961, s. 127-149. Humeński J.: Wojskowa służba duszpasterska w powstaniach śląskich [w:] Wojskowa służba ślą skich duchownych w latach 1918-1980. Pod red. Z. Kapały i J. Myszora. Katowice 1999. Janeczek Z.: Kopiec Mieczysław [w:] Siemianowicki słownik biograficzny. Katowice 1996, s. 106-107. Janeczek Z.: Jan Emil Stanek (189S-1961). Polski słownik biograficzny. Warszawa-Kraków 2002, t. 41, s. 531-532. Janeczek Z.: Zapomniany dowódca. Jan Emil Stanek. (1895-1961). Siemianowice Śląskie 2007. Janeczek Z.: Od Sancovic do Siemianowic. Szkice z dziejów miasta i okolic. Katowice 1993. Janeczek Z.: Brandys Jan [w:] Siemianowicki słownik biograficzny. Katowice 1996, s. 18. Janeczek Z.: Brandys Paweł [w:] Siemianowicki słownik biograficzny. Katowice 1996, s. 18. Janeczek Z.: Karol Gajdzik [w:] Śląskie szkice historyczne. Katowice 1998, s. 148-152. Janeczek Z.: W hołdzie obrońcom kopalni „Michał” i Ziemi Śląskiej. „Wiadomości Dekanalne” De kanat Siemianowicki 1995/23. Dodatek. Janicki S.: Śląsk na łonie Macierzy 1922-1928. Katowice 1929. Jasnorzewski R.: Kierowca księdza proboszcza [w:] Żywe kamienie i kamyczki. Szkice z dziejów parafii św. Barbary w Chorzowie. Pod red. S. Juraszka. Chorzów 2003, s. 27-31. Jędruszczak T.: W sprawie drugiego powstania śląskiego. „Kwartalnik Historyczny” 1955, nr 4-5. Jędruszczak J.: Polityka Polski w sprawie Górnego Śląska 1918-1922. Warszawa 1958. Jędruszczak J.: Powstania śląskie 1919-1920-1921. Katowice 1964. Juraszek S.: Dwa jubileusze i pogrzeb [w:] Żywe kamienie i kamyczki. Szkice z dziejów parafii św. Barbary w Chorzowie. Pod red. ks. S. Juraszka. Chorzów 2003, s. 18-26. Juraszek S.: Ks. Jan Brandys - kapelan, którego nie było [w:] Polskie powstania narodowe. W85. rocz nicę wybuchu III powstania śląskiego. XIX Tarnogórska Sesja Naukowa. Pod red. M. Wrońskie go. Tarnowskie Góry 2006, s. 82-86. Kamiński A.: Michał Grażyński. Nie dokończona biografia. Kraków 1994. Kapała Z.: Ślązacy i Zagłębiacy w walkach Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie. Bytom 1992. Karuga W.: Organizacja Polskiego Komisariatu Plebiscytowego dla Górnego Śląska. Opole 1966. Katsch H.: Der Oberschschlesische Selbstschutz im dritten Polenaufstande. Berlin 1921. Kijonka T.: Starobielsk - kula nr 3057. „Trybuna Śląska” 1992/254. Kocur Adam [w:] Polski słownik biograficzny. Warszawa-Wrocław 1967,1.13, s. 233-234. Koczy L.: Ksiądz Jan Brandys. „Przegląd Zachodni”. Londyn 1970, nr 5-6. Koper L.: Nikodem Sobik, dowódca II żorskiego batalionu powstańczego. Kawaler Krzyża Virtuti Militari Vklasy. „Informator Towarzystwa Miłośników Miasta Żory” 1991. Kozaczuk W.: Bitwa o tajemnice. Służby wywiadowcze Polski i Niemiec 1918-1939. Warszawa 1999. Kryska-Karski T., Żurakowski S.: Generałowie Polski Niepodległej. Londyn 1976. Kwiatek A.: Spór o kierunek działań narodowych na Górnym Śląskim (1918-1921). Opole 1991. 378 Kwiatek A.: Działalność Michała Grażyńskiego w okresie powstań śląskich w latach 1918-1922. „Studia Śląskie” 1977/21. Kwiatek A.: Ze studiów nad nad przywództwem powstań śląskich. „Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobótka” 1978/4. Kwiatkowski M.: Podstawowe zagadnienia Polski współczesnej w programie i pracach Wojciecha Korfantego. Londyn 1944. Laskowski L.: Roman Abraham. Losy dowódcy. Warszawa-Poznań 1998. Lesiuk W., Zieliński W.: Tobie Polsko - szkice biograficzne działaczy ruchu niepodległościowego na Górnym Śląsku. Opole-Katowice 1981. Lesiuk W., Dawidejt-Jastrzębska E., Burda A.: Jastrzębie Zdrój. Opole 2001. Libura L: Z dziejów domowych. Gawęda o ziemi rybnickiej. Opole 1984. Lubina-Cipińska D.: Jestem polskim oficerem. „Nowiny” 1999/44. Łączewski J.: Michał Grażyński (1890-1965). Sylwetka polityka. Częstochowa 2000. Łączewski J.: „Bunt” Grupy Wschodniej w III powstaniu Śląskim. „Wojskowy Przegląd Historycz ny” 1997/2. Łączewski J.: Michał Grażyński jako reprezentant „idei zachodniej” w obozie piłsudczykowskim. „Studia Śląskie 1983/42. Łączewski J.: Mieczysław Chmielewski - działacz ruchu niepodległościowego, powstaniec śląski. „Studia Śląskie” 1981/38. Łączewski L: Mniejszość polska na Śląsku Opolskim w latach 1922-1939 w polityce Michała Grażyń skiego. „Studia Śląskie” 1978/34. Mendel E.: Polacy na Górnym Śląsku w latach I wojny światowej. Katowice 1971. Mroczko M.: Związek Obrony Kresów Zachodnich 1921-1934. Powstanie i działalność. Gdańsk 1977. Mrowieć A.: Kampania wrześniowa w Rybnickiem. „Zaranie Śląskie” 1960/la. Mrowieć A.: Zarys dziejów [w:] Ziemia rybnicko- wodzisławska. Pod red. J. Ligęzy. Katowice 1970. Mrożkiewcz J.: Śląskie powstania Mikołaja Witczaka. „Jastrząb” 1998/33-34, 36 Mrożkiewicz J.: Z rodzinnego albumu Witczaków. „Jastrząb” 1999/42. Mrożkiewicz J.: Józef Witczak. „Jastrząb” 1999/48. Mrożkiewicz J.: Poseł Józef Witczak. „Jastrząb” 2000/43 Mrożkiewicz J.: O ulice dla braci Witczaków. „Jastrząb” 1999/45. Mrożkiewicz J.: Rodzinny grobowiec Witczaków. „Jastrząb” 1999/45. Mrożkiewicz J.: Polskie losy Witczaków. „Jastrząb” 2000/45. Mrożkiewicz J.: Doktor Witczak - szkic do biografii. „Jastrząb” 2001/24. Mrożkiewicz J.: Zapomniany życiorys śląskiego powstańca Mikołaja Witczaka jr. „Wspomnienia” i „Przyczynki”. Jastrzębie Zdrój 2006. Musialik W.: Michał Tadeusz Grażyński (1890-1965). Biografia polityczna. Opole 1989. Musialik W.: W kręgu polityki i władzy. Polskie środowisko przywódcze górnośląskiego obszaru ple biscytowego z lat 1921-1939. Opole 1999. Musiol J. Ludzie tej ziemi. Katowice 1980. Musiol J.: Jan Wyglenda „Traugutt”. „Kalendarz Opolski” 1974. Musiol J.: Mój dobry dowódca. „Poglądy” 1977/17. Musiol J.: Od Wallenroda do Kordiana. Dramatyczne Ślązaków wybory. Katowice 2000. Musiol J.: Temida w III powstaniu Śląskim. Katowice 2001. Nad Odrą, Olzą i Bierawką podczas trzeciego powstania śląskiego. Materiały z V Ogólnopolskie- 379 go Seminarium Historyków Powstań Śląskich i Plebiscytu zorganizowanego w dniach 27-28 maja 1993 roku w Rybniku, Wodzisławiu Śląskim i Raciborzu. Pod red. Z. Kapały i W. Ryżewskiego. Bytom 1995. Ogrodziński W.: Dzieje dzielnicy śląskiej „Sokoła”. Katowice 1937. Oleksiński J.: Brandys Jan [w:] Encyklopedia katolicka. T. 2. Lublin 1985. Orzechowski M.: Wojciech Korfanty. Biografia polityczna. Warszawa-Kraków 1975. Orzechowski M.: Wojciech Korfanty. Polski słownik biograficzny. Wrocław-Warszawa 1968-1969, 1.14, z. 1, s. 67-70. Orzechowski M.: Kilka przyczynków do biografii politycznej W. Korfantego. „Sobótka” 1959/4. Pachoński J.: Kraków wobec powstań śląskich i plebiscytu. Warszawa-Kraków 1981. PanenkowaJ.: Książka o Wojciechu Korfantym. „Tygodnik Warszawski” 1947/29. Pepłoński A.: Oddział II Sztabu Generalnego NDWP. Zarys organizacji i działalności (1919-1920). „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1994, nr 1-2, s. 88-103. Pfaff J.: Polski ruch narodowowyzwoleńczy w Tarnowskich Górach w okresie powstań i plebiscytu 1918-1922. Tarnowskie Góry 200 5. Polak W.: Augustyn Świder. „Głos znad Brynicy” 1926/7. Polak W.: Wstęp [w:] A. Świder: Z głębin duszy polskiej syna ziemi górnośląskiej. Miechowice 1920. Poniatowski E.: Duchowieństwo a sprawa polska na Górnym Śląsku (w. XIX-XX). Katowice 1950. Popiołek K.: Korfanty jako dyktator powstania. „Ogniwa” 1946/3. Popiołek K.: Górnego Śląska droga do wolności. Katowice 1965. Popiołek K.: Trzecie powstanie śląskie. Katowice 1971. Pragier A.: Sąd nad Korfantym. „Wiadomości”. Londyn 1962/835. Przewłocki J.: Historiografia Polska o III powstaniu śląskim. Śląski Kwartalnik Historyczny „So botka” 1972/1. Przewłocki J.: Ludowy charakter powstań śląskich. Katowice 1973. Przewłocki J.: Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku w latach 1920-1922. Wrocław-Warszawa 1970. Przewłocki J.: Wokół IIpowstania śląskiego. „Zaranie Śląskie” 1970/2. Przewłocki J.: Mocarstwa zachodnioeuropejskie wobec problemów Górnego Śląska w latach 19181939. Warszawa-Kraków 1978. Przybylski A. Wojna polska 1918-1921. Warszawa 1930. Przybylski H.: Działalność prasowo-wydawnicza Wojciecha Korfantego w latach 1900-1939. „Rocz nik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1967, t. VI, nr 2. Przybylski H.: Koncepcje polityczne Wojciecha Korfantego. Warszawa 1986. Przybylski H.: Bracia. „Tak i Nie” nr 22 z 29 V 1987. Przybylski H.: Ostatnie lata Korfantego. „Śląsk” 1988/8. Przybylski H.: fan Brandys (1886-1960) [w:] Słownik biograficzny katolicyzmu społecznego w Polsce. OD i SS. T. 1. Warszawa 1991. Przybylski H.: Paweł Brandys (1869-1950) [w:] Słownik biograficzny katolicyzmu społecznego w Pol sce. OD i SS. T. 1. Warszawa 1991. Przybylski H.: Śląscy żołnierze Hallera. „Trybuna Śląska” 1993/109. Przybylski H.: Front Morges. Toruń 2007. Rechowicz H.: Sejm Śląski 1922-1939. Katowice 1965. Rechowicz H.: Wojewoda śląski dr Michał Grażyński. Warszawa-Kraków 1988. 380 Rechowicz H.: Związek Weteranów Powstań Śląskich. Katowice 1966. Ręgorowicz L.: Górny Śląsk w czasie plebiscytu i III powstania. Katowice 1961. Ryżewski W.: Bitwa o Kędzierzyn. „Zaranie Śląskie” 1971/1. Ryżewski W.: Działania zaczepne grupy „Północ” na Opolszczyźnie w III powstaniu śląskim. „Kwar talnik Opolski” 1971/1. Ryżewski W.: Organizacja i rola sztabów wojsk powstańczych w III powstaniu śląskim. „Studia i materiały z dziejów Śląska”, t. V. 1963. Ryżewski W.: Powstania śląskie 1919-1921. Warszawa 1966. Ryżewski W.: Przyczynki do genezy III powstania śląskiego. „Zarania Śląskie” 1967/3. Ryżewski W.: Zaangażowanie Rzeczypospolitej w ruch powstańczy na Górnym Śląsku. Uwarun kowania i postulaty [w:] Powstania śląskie i plebiscyt w procesie zrastania się Górnego Śląska Z macierzą. Bytom 1993. Sieradzka D.: Prezydent Katowic w latach 1928-1939 Adam Kocur. Katowice 1992. Sobczyńska L.: Mikołaj Franciszek Witczak (1896-1976). Zarys biograficzny. Katowice 1995. Sonntag E.: Adalbert (Wojciech) Korfanty. Ein Beitrag zur Geschichte der polnischen Ansprüche auf Oberschlesien. Kitzinger-Mein 1954. Sopicki S.: Wojciech Korfanty. Katowice 1935. Stawecki P.: Wojskowość polska w latach 1926-1935 [w:] Zarys dziejów wojskowości polskiej (18641939). Pod red. P. Staweckiego. Warszawa 1990. Szefer A.: fan Wyglenda [w:] Ludzie 35-lecia. Sylwetki zasłużonych dla województwa katowickiego. Praca zbiorowa pod red. H. Rechowicza. Katowice 1979. Szymiczek F.: Stowarzyszenia akademickie polskiej młodzieży górnośląskiej we Wrocławiu 18651918. Wrocław 1965. Śląski słownik biograficzny. Pod redakcją J. Kantyki i W. Zielińskiego. T. 1-3. Katowice 1977-1981. Śmiałek M.: RudolfNiemczyk [w:] Ludzie 35-lecia. Sylwetki zasłużonych dla województwa katowikkiego. Praca zbiorowa pod red. H. Rechowicza. Katowice 1979. Targ A.: Związki Śląska z Wielkopolską na przełomie XIX i XX wieku. Opole 1967. Tobiasz M.: Wojciech Korfanty. Katowice 1947. Wielkopolska a powstania śląskie. Historia. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza. Poznań 1970/10. Topol A.: ferzy Ziętek 1901-1985. Generał, wojewoda, mąż stanu. Katowice 1986. Walczak J.: Jerzy Ziętek. Biografia Ślązaka (1901-1985). Katowice 2002. Wilczek S.: Materiały do biografii i twórczości Augustyna Świdra. „Zaranie Śląskie” 1961, z. la, s. 244-261. Wilgusiewicz A.: Legenda Grupy „Wschód”. Rola międzywojennej historiografii powstań śląskich w tworzeniu ideologii śląskiej sanacji [w:] Powstania śląskie i plebiscyt z perspektywy 60-lecia. Opole 1981. Województwo śląskie 1918-1928. Katowice 1929. Województwo śląskie (1922-1939). Zarys monograficzny. Red. F. Serafin. Katowice 1996. Wolna EL: Z dziejów duchowieństwa opolskiego. W. 1966. W rocznicę śmierci śp. Księdza Jana Brandysa. „Przegląd Zachodni”. Londyn 1971, nr 5-6. Wroński M.: Zapomniany bohater - por. Roman Jan Koźlik, dowódca Batalionu Szturmowego Tarnogórskiego III powstania śląskiego [w:] Polskie powstania narodowe. W 85. rocznicę wybuchu III powstania śląskiego. XIX Tarnogórska Sesja Naukowa. Pod red. M. Wrońskiego. Tarnow skie Góry 2006, s. 87-93. 381 Wrzosek M.: Działania bojowe grupy „Północ” w czasie III powstania śląskiego w 1921. „Zaranie Śląskie” 1964/3. Wrzosek M.: Działania bojowe podgrupy „Butrym” podczas III powstania śląskiego w 1921 r. „So bótka” 1965/1. Wrzosek M.: Powstania śląskie 1919-1921. Warszawa 1971. Zarzycka Z.: Brandys Jan [w:] Śląski słownik biograficzny. T. 3. Pod red. J. Kantyki i W. Zieliń skiego. Katowice 1981. Zarzycka Z.: Polskie działania specjalne na Górnym Śląskim 1919-1921. Warszawa 1989. Zarzycka Z.: Brandys Jan [w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIXiXX wieku. Pod red. M. Pater. Katowice 1996. Zarzycka Z.: Batalion szturmowy tarnogórski w III powstaniu [w:] Nie tylko o Korfantym. Jeszcze o powstaniach śląskich i plebiscycie w świetle ostatnich badań. Pod red. Z. Kapały. Bytom 2000. Zatorski A.: Zasłużeni dla Śląska. Ks. Jan Brandys i powstania śląskie. Opole 1966. Zieliński W.: Polska i niemiecka propaganda plebiscytowa na Górnym Śląsku. Wrocław-Warszawa 1972. Zieliński W.: Wielkopolska a powstania śląskie. Historia. Zeszyty naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. 1970/10. Zieliński W.: Ludzie i sprawy hotelu „Lomnitz”. Katowice 1985. Zieliński W.: Michał Grażyński 1890-1965. Wojewoda śląski. Katowice 1986. Złoty jubileusz ks. dziekana Brandysa. „Przegląd Zachodni”. Londyn 1962, nr 7-8. . Źródła do dziejów powstań śląskich. T. III. Oprać. J. Przewłocki, W. Zieliński. Wrocław 1974. Życiorysy naszych posłów-członków Związku Powstańców Śląskich - na Sejm RP i Sejm Śląski. „Powstaniec Śląski” 1936/11. SPIS MAP 1. Mapa obszaru plebiscytowego. M. Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki do historii III po wstania górnośląskiego. Mikołów 1931. 2. Wynik plebiscytu na Górnym Śląsku dnia 20 marca 1921 r. Nakładem Polskiego Komisarjatu Plebiscytowego w Bytomiu 1921. (zb. Biblioteki Śląskiej w Katowicach). 3. Rozmieszczenie oddziałów powstańczych i niemieckich w dniach 4 i 10 maja 1921. Źródło: M. Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki do historii..., op. cit. 4. Rozmieszczenie oddziałów powstańczych i niemieckich w dniu 16 maja 1921. Źródło: M. Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki do historii..., op. cit. 5. Rozmieszczenie oddziałów powstańczych i niemieckich w dniu 17 maja 1921. Źródło: M. Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki do historii..., op. cit. 6. Rozmieszczenie oddziałów powstańczych i niemieckich w dniu 21 maja 1921. Źródło: M. Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki do historii..., op. cit. 382 INDEKS NAZWISK (nie uwzględnia Aneksu) A Adamczyk Franciszek 347 Adamczyk Leon 114 Adamczyk Stanisław 200,248 Adamski Józef 347 Alpers Friedrich 20 Anczyc Władysław Ludwik 94 Andermann 43 Aulockvon 20,21,118,119 B Badura Teofil 43 Badura Walenty 138 Bajer Oskar 362 Ballestremowie 13 Banaszkiewicz Leon 66,89,131 Baptysta Jan 36 Bargiel Antoni 89,131 Bartodziej Jan 344 Bartodziej Klara 127, 347 Bartodziej Rajmund 344 Bartoszek Jan 347 Batory Stefan 12 Baur Eleonore 20,21 Bawół Tadeusz (Franco Beval) 182,343 Bańczyk Robert 347 Bańczyk Augustyn 205 Bednorz Szymon 85,110,175 Beier H. 75 Benisz A. 109, 375 Benisz Józef 343 Benisz Wilhelm 61,110,344 Bennecke Heinrich Hans 20 Berlik Jan 344 Bülow Bernhard 86, 242,284 Bertram Adolf 92,224 Besser Władysław 43,66,89 Beval Franco zob. Bawół Tadeusz 182,343 Będkowski Wacław 66, 89 Białas Franciszek 114,347, Białas Józef 85,89,114,115,141,143 Białas Antoni 210 Białas Piotr 346 Białasowie 19,132 Biedermann 28 Bismarck Otto 13, 30, 34, 26, 86, 233, 284, 285, 384, 387 Blokisz Robert 347 Błaszczyk Ernest 343 Błaszczyk Józef 114,115 Błaszczyk Jan 114 Bogdański Paul 367 Bogdoł Wincenty 347 Bogucki Franciszekl 11,131,343 Bośniacka-Tuszowska Elżbieta 259,260 Brandwein Augustyn 92,344 Brandwein Paweł 113 Brandys Domin 5,13,20,61,132,135,148,165, 186,187,188,190-194,196 Brandys Jan 132, 133, 197, 199, 375, 377, 379, 380,391,392,383 Brandys Paweł5,15, 129, 138, 196, 197, 198, 200, 379, 381 Brandysowa Łucja 24,187 Breguła Wincenty 347 Bronder Edmund 346 Bronder Teodor 347 Broszkiewicz Kazimierz 348 Bruner Blamius 339 Bryś Walenty 139, 347 Brzeskot 78 Brześciński Stanisław 49,94,96,225,226,258, Brzóska Jan 346 Bubała Franciszek 114,347 Bubała Filip 114 Buchtowa 96 Buczyński Jerzy 343 Budny Józef 339 Bujoczek 362 Bula Alojzy 92, 344 Burdela Józef 49,111,343 Burdela Franciszek 113 Burek Wiktor 344 C Cabon Jerzy 24,178 Cabon Zygfryd 177 Cebulski Paweł 90, 227, 346 Cezar Juliusz 53 Chappuis Friedrich Wilhelm 80,275 Charles de Gaulle 84 Chenier Andrea 23 Chrobok Paweł 104,163,205,258 Chrobok Józef 317 383 Chudek Alojzy 339 Chłapowscy 14 Cichecki Leopold 17,372 Cichiński Wojciech 140 Cierpioł Gertruda 7,112, 347, 349, 370 Cierpioł Piotr 140 Czajka Stanisław 345 Czajor Maksymilian 139 Czapla Jan 339 Czech Józef 339 Czempas Maria 97 Czernecka Maria 97 Czerner Adolf 339 Czuber sierżant 77 Czupryna Józef 63 Czupryna Alojzy 116 D Dafne 23,185 Damrot Konstanty 11 Dawidson 80 Dąbrowski Jan Henryk 14,142, 272 Dąbrowski Marian 246 Deja Franciszek47,49,65,78,94,102,110,223, 225, 257, 258, 264, 343, 345 Dembińska Karolina 24 Dembiński Franciszek 41,99,100 Dembiński Józef 27 Dembiński Teodor 86,99,129 Depta Alfons 71,111,182, 343 Depta Eugeniusz 24 Depta Leopold 339 Depta Ludwik 343, 347 Deptówna Elzbieta 94,225 Dera Stanisław 347 Derda Marcin 24,222 Doleżyk Karol 344 Domagalski Józef 173,174,177, 344 Dominiok Antoni 24 Dominiok Cezary 251, 366, 367 Domżał Jerzy 24,253 Domżoł Jerzy 31,122,264 Donnersmarck Hugo 31,122,264 Donnersmarck Guidotto 30 Donnersmarck Kraft 91,140,169,264 Donnersmarck Wanda 33 Donnersmarckowie 13,29,31, 70,210,384 Dorn A. 89,299 Dowbór 334 Dreja Emanuel 339 Dreyza Józef 5,7,41,47,48,62-66,81,133,182, 187, 198, 200-203, 232, 256, 303, 310, 364, 365 384 Drygas Stanisław 57 Drynda Leopold 346 Drzewiecki Franciszek 339 Duda Antoni 344 Dudek Jan 344 Dudek Wiktor 143 Dudka Michał 347 Dudzik Karol 131,345 Dudzik Augustyn 371 Dulewski 326, 344 Duncker Franz 28 Dupont Charles 82,83,315 Duszka 262 Duszka Augustyn 16 Duszyński Ignacy 70 Dworaczek 66 Dyla Hugo 343 Dzialyńscy 14 Dziubiński Tomasz 63,85 E Ekard Karol 345 Engel Robert 385, 388 Erb Elisabeth 180, 369 F Fajkis Józef 343 Falęcki Tomasz 12,22,167,378 Fedelińska Balbina 94,225,258 Fedeliński Karol 78,315 Fedeliński Ludwik 47,66, 71,182 Fica 76 Fioła Wilhelm 339 Fitzner Maks (Max) 30,91,151 Fitzner Otto 21, 91, 121, 122, 155, 169, 170, 171,172 Fitzner Wilhelm 29,121 Fojkis Józef 344 Fojkis Walenty Włodzimierz 6, 14, 17, 19, 69, 89, 93, 113, 114, 116, 130, 132, 134, 136, 137, 142, 143, 145, 158, 168, 172, 177, 188, 195, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 212, 238, 243,250,260, 289, 301,302, 305, 367 Fojkis Paweł 204, 205 Fojt Józef 343 Fornol Jan 85 Frach Jan 339 Franciszek Ferdynand arcyksiążę 50 Franciszek Rudolf arcyksiążę Frania Jan 339 Fried Alfred Hermann 67 Friedrich Wilhelm II 56,58,122, 201,283 Fron Szymon 339 Fryc Leon 114,348 Fryc Walenty 114 Fryc Józef 114 Fryderyk Wielki 21 G Gabor Józef 346 Gajdzik Gustaw 24,143, 210,212,213 Gajdzik Karol 6, 12, 17, 18, 19, 23, 59, 61, 85, 111, 113-116, 123, 127, 130, 132, 134, 137, 138, 141-144, 172, 173,174, 176, 177, 205, 206, 209-217, 228, 230, 250, 263, 275, 279, 295, 299, 303, 307, 379 Gajdzik Marta 97 Gajdzik Ignacy 209 Gajdzik Władysław 209 Gajdzik Jan 209 Gajdzik Franciszek 257 Gajdzik Paweł 63,143 Gajdzikowie 132 Gajek Jan 345 Gall A.B. 68 Ganczarski Wiktor 35, 36 Gansa Franciszek 339 Gaweł Franciszek 76 Gawriło Princip 49 Gawęda Jan 139 Gałęzowski Marek 13 Gehl 28 Geisler 62 Gelhorn 30,151 Gembalski Julian 24 Gembalski Krzysztof 314 Gembic 47 Gerstenbergerowie 30 Giza Piotr 346 Gola Valerian 368 Gołaś Wilhelm 347 Golas Paweł 205 Gołaś Jan 132 Golasiowa Petronela 278,310 Golik Ernst 368 Golla Alois 367 Golla Angela 367 Golla geb. Wiatz Maria 367 Grabowski Brunon 348 Grdula Antoni 345 Greinert 28 Grieger Tomasz 343 Grocholski Zygmunt 143,348 Grunt Franciszek 7,24,62,63,80,89,90,93,94, 98,110,113,143,178, 346, 368, 369 Grzegorzek Wilhelm 346, 349, 376 Grzesiak Józef 362 Grzesik Karol 375 Grzesista Juliusz 346 Guzy Teodor 346 Guzy Wiktor 116 Guzy Franciszek 63,125 Guzy Filip 115 Gwóźdź Józef 17 Gwóźdź Jan 372 Głodek Tomasz 85 Głąb Paweł 347 Głąb Leon 100,145 Górowicz Antoni 346 Göring Hermann 21,121,169,170 H Haase Jerzy 45 Hadamik Jan 75 Hajda Wawrzyniec 15,130,140 Haller Józef 20, 51, 63, 64, 72, 73, 82,124, 125, 136,172, 206,223,229, 242,248 Halor Stefan 66,72,131,345 Hanczewski Augustyn 346 Hankus Franciszek 111,325,347 Harding Warren Gamaliel 92,224 Henckel 30, 31, 70,91,210,264 Henckel zob. Donnersmarck 30,31,70,91,210, 264 Henkel Aleksander 347 Herchold Kazimierz 89,131 Heydenbreck Hermann Johann Ernst 21 Hilger Ewald 30, 31, 32, 84,151 Himmler Heinrich 20,171 Hindenburg Paul von 52,59,68,69,107,161 Hirsch Maks 28 Hitler Adolf 20,21, 80,118,119,155,156,169, 170,171,255 Hochenberg Zofia księżna 49,50 Hochgesand Julius 30 Hohenlohe 29,139 Hohenzollernowie 60 Hojda Jan 346,349 Holombek Lorenc 339 Holtz Ernst 30 Hornik 62,155,187 Hoym Karl Georg von 14 Hubertus 20,118,119 Hulin Franciszek 76 Höfer Karl 72,123,125, Horsing Friedrich Otton 73,156 I Imiołczyk Wincenty 139 385 Imiołczyk Ryszard 372 J Jadwiszczok Franciszek 346 Jadwiszczok Wojciech 116 Jadwiszczok Albert 127 Jadwiszczok Zygmunt 348 Jamrozy Wilhelm 347 Jan Gonciarz 66, 89,131 Jan Hejczyk 89,115 Jan Henryk XV Hochberg, książę von Pless 91,155 Jan Henryk XVII Hochberg 91 Jan z Głogowa 11 Jan III Sobieski 260 Janas Wincenty 350,351 Janiszewski Wincenty 347 Jankowski A. 133, 140, 149, 165, 166, 187, 188, 343,345, 346 Jankowski B 70 Jarczyk Henryk 19,85,304 Jarczyk Stanisław 140,163,166,187 Jasik Emanuel 227 Jaskuła Władysław 347 Jaskółka Alojzy 346 Jaszczuk Bolesław 7,178,369 Jańczyk Augustyn 346 Jańczyk Florian 159 Jelito Józef 78 Jędrusik Józef 66 Jędruś Wilhelm 63,113, 273, 379 Jędrysik Franciszek 345 Jędrysik Seweryn 109,175 Jędrysik Zygfryd 111 Jędrysik Józef 131, 371 Jochemczyk Karol 339 Joniec Robert 130,343 Joniec Stefan 113,130,131, 343 Jurecki Jan 347 Jurecki Paweł 90,347 K Kaczmarczyk Teodor 131, 345, 371 Kaczmarczyk Leon 138,348,378 Kadłubek Augustyn 5,20,59,61,132,166,168, 186,192,193,194,195, 368 Kalafatiuk Tomasz 346 Kalemba Henryk 69,121 Kalemba Aleksander 21 Kalfas Stanisław 139 Kalinowska Waleska 352 Kalyta Josef 368 Kapica Jan 37, 38,98,130 386 Karliński Kasper 93,225 Karney Józef 65,67,263 Karney Zygmunt 67 Karola Bielicę 139 Karolczyk Józef 347 Karwasiecki Stanisław 347 Kasch 30 Kasperczyk Jan 346,349 Kasprzyka Wiktora 139 Kałuża Franciszek 339 Kałuża Stanisław 158 Keler Piotr 63 Keler Teodor 63 Keller Ludwik 47, 344, 376 Keller Antoni 114 Kempa Maria 343 Rozalia z domu Kempa 309 Kempa R. 68 Kempny Jan 65,111,127, 324 Kempny Stanisław 343 Kibler Romuald 143 Kiełbasa Piotr 49 Kipka 125 Kirszak Jerzyl3 Kitel Konrad 139 Klementy Jan 139 Kmieciński 70 Kober Zofia 6, 16, 49, 94, 225, 258, 314, 315, 385, 388 Koberska Wiktoria 94,225 Koberówna Wiktoria 49,223 Kocój Henryk 25 Kofnyt Stanisław 348 Kokot Wiktor 42 Kokot Otton 354 Kolbe Maximilian 180,189,191,369 Komander Augustyn 139 Kompała Józef 344 Kompała M.153 Konopnicka Maria 83,107,138,241,319 Konrad Lis 77 Konstanty Wolny 13, 176, 225, 245, 247, 258, 291,388 Kopcowie 19, 90, 94, 132, 148, 166, 223, 225, 258, Kopiec Bolesław 71,130,131, 230, 243 Kopiec Henryk 17, 19, 49, 65, 130, 143, 145, 224,225,258, Kopiec Ludwik 86, 87, 139, 144, 149, 150, 154, 229,231,264,343 Kopiec Mieczysław 49, 96, 110, 126, 138, 142, 143, 147, 148, 149, 173, 177, 222-225, 227, 228,229,230, 261,343, 344 Kopiec Wilhelm 216 Kopiec Zofia 346,378 Kopp Georg 37,198,241 Kore 345,371 Korek Jan 348 Korfantowa z Noakowskich Eugenia 247 Korfantowa Wiktoria 233,234,235,248 Korfanty Andrzej 42,43, 331, 339 Korfanty Bronisław 232,250 Korfanty Elżbieta 94, 151, 176, 225, 241, 247, 248 Korfanty Jan 6, 44, 63, 81, 85, 90, 93, 107, 130, 224,231,232,233,235, 344, Korfanty Józef 231,237, 336 Korfanty Maria 97 Korfanty Mikołaj 348 Korfanty Joanna 209 Korfanty Zbigniew 218, 248, 249 Korfanty Witold 246 Korfanty Wojciech 6, 9, 12, 13, 15, 16, 19, 31, 37, 38, 39,40,42,45,44,48, 63, 84, 91,100, 101, 102, 107, 108, 129, 131, 139, 141, 217, 220, 232, 237, 238, 239, 240, 242-245, 247, 248, 249, 260, 272, 284, 287, 291, 304, 320, 376, 380, 381,382,385,388 Kornke Rudolf 18, 19, 137, 147, 148, 166, 188, 205,278, Korpok Grzegorz 63, 85, 93, 98 Korpok Zofia 97 Kropok Katarzyna 93 Kostorz Roman 345 Kot Rober 76 Kot Alojzy 114 Kowalski Jan 348 Kowalski Ludwik 131 Kowol Jan 62 Kowol Józef 339 Kowol Robert 340 Kowolik Teofil 340 Kowoll Johann 368 Kozielski Władysław 90,227 Kościuszko Tadeusz 260 Koźlik Paweł 136,326,340 Koźlik Jan 135,143,234, 382 Koźlik Augustyn 145,146 Koźlik Klara 136 Koźmiński Jan 348 Kołodziej 159 Kołodziej Maksymilian 114,346, 349 Kołodziej Piotr 11,27,36,293 Kołodziej Szymon 63, 348 Kołodziej Walter 372 Kołodziej Franciszek 114 Kołodziej Maria 282 Krajewski 333 Krajniak Paweł 139,343 Krajuszek Franciszek 149 Krajuszek Rozalia 210,212 Kralewscy 255 Kralewski Paweł 6,49, 65, 66, 67, 79,130, 257, 262-270,343 Kralewski Jan 6, 16, 18, 80, 94, 139, 145, 154, 225, 230, 251, 253-262, 344, 361, 364, 365, 367 Kralewski Ryszard 343 Kraszewski Józef Ignacy 27,28 Kraut Emil 72,73,131,345 Kraut Wincent 371 Krauzowa Matylda 13 Krawczyk Ryszard 343 Krawczyk Gerhard 372 Krawczyk Rozalia 112 Krawiec Józef 346 Krok Stanisław 346 Krucina Wiktor 347 Krupanek Sylwester 114,348 Krupanek Tomasz 114 Krupanek Hendryk 114 Krupanek Roman 114 Krystek Józef 346 Krystek Wilim 139 Krzykawski Antoni 348 Krzystek Franciszek 348 Krzystek Józef 348 Krzystek Tomasz 346 Król Karo 185 Król Anna 235 Kubecki Brunon 340 Kubik Juliusz 340 Kuboth 36 Kucharczyk Grzegorz 15, 34, 35,60,149 Kuchta Aleksander 63,143,159 Kuchta Jan 114 Kucznik Wilhelm 368 Kuklok Emanuel 343 Kulawik Maria 346 Kupias Jan 340 Kurczyk Feliks 125 Kurda 185 Kuschka 368 Kuska Joseph 368 Kuzaj Edward 340 Kuzna Jan 340 Kuźma Paweł 344 Kwieciński Stefan 139 Kędziora Szczepan 348 387 L Labryga Tomasz 93 Lampner Jan 110 Langosiowa 97 Lassalle Ferdynand 28, Latinik Franciszek 82,129 Latusek Grażyna 24,262 Latusek Wincenty 372 Le Rond Henri 94,95 Ledwoń Edmund 110,363, 364 Lenhert Wilhelm 340 Letocha Paweł 45 Leśniakowa Agnieszka 97 Liebknecht Karol 41,63,243 Ligoń Stanisław 19,90,103 Ligoń Juliusz 11 Linowski 45 Lis Robert 353 Litwinowicz Wincenty 69,70 Lizoń 49, 372 Loewenfeld von 117 Lompa Józef 11 Lortz Jan 19,143,188 Loska Jan 384,114 Lot Jan 47, 343 Lot Leon (Loth) 343 Lubicz-Pachoński Jan 24 Lubieńscy 357 Lubiński 11 Ł Łepkowski 11 Łukaszczyk Józef 115 M Macha Janks. 155,194,332 Macha Piotr 41,42 Macha Stefan 343 Macha Tomasz 114 Machura Wiliml39,327 Majcher Stanisław 346 Majchrzyk Franciszek 346 Majewska Róża 94,225 Majętny Henryk 6,17, 138, 143, 273-276, 278, 280 Majętny Bronisław 275,279,280,281 Makowski Antoni 14,111,346 Makowski Józef 346 Mannstein Hermann Johann Ernst von 14 Mansfeld Jan 340 Marcinkowski Stefan 385,388 Marek Prawy 14 Margacki Ludwik 348 388 Marjok Franciszek 348 Markowski Marcin 346 Maszczyk Jan 340 Mateja Antoni 347 Mazurek Stefania 92 Mełwenies Maksymilian 75 Merkowski Franciszek 40 Miarka Karol 11,27,29,190 Michalczyk Romuald 344 Michalczyk Paweł 344 Michalkiewicz Stanisław 29,34,341 Mickiewicz Adam 270,306 Mielżyńscy 14 Mielęcki Andrzej 88 Miernicki Antoni 344 Młot-Fijałkowski Czesław 64,70 Moch Piotr 346 Modelon Louis Pierre 73 Morawski Franciszek 40 Morawski Kazimierz 129,376 Morgała Bolesław 44,343 Morgała Emanuel 340 Morgała Wilhelm 81,85 Morgała Władysław 90,343 Morkis Elżbieta 94,225 Morkis Jadwiga 343 Morkis Józef 65,111,115,125,131,145,343 Muc Józef 346 Muc Wilhelm 42 Murawiew 333 Murek Karol 129,129 Musialik Jan 85 Musialik Ludwik 94,225 Musialik W 380 Musialik Ignacy 114 Musialik Piotr 114 Musiał Jan 131 Musioł Józef 24, 380 Muskałowa Anna Klara 309,311,312,314,385, 388 N Nagor Kazimierz 96,103,227, 258 Nawara Marian 89,131 Neumann Franciszek 41,42,43,138,340 Nicz Jerzy 340 Nierychło Paweł 340 Nietsche Teodor 90,227 Niewiera Robert 368 Noakowska Eugenia zob. Korfantowa z Noakowskich Eugenia 23,237, 246, 248 Norbert Olszówka 344,346 Nowak Alojzy 312, Nowak Anatol 130, Nowak Andrzej 13, Nowak Bartłomiej 186 Nowak Kazimierz 316 Nowak Ignacy 305 Nowak Jakub 114,116 Nowak Władysław 346 Nowowiejski Feliks 83, 278 O Ochmann August 340 Ogierman Ryszard 353 Ogórek Emanuel 43 Ogórek Matylda 307 Oktawian August 12 Olejnik August 340 Olsza Franciszek 346 Olszówka Jan 344, 346 Oppman Artur (OR-OT) 338 Otawa Ignacy 340 P Pakuła Joanna 371 Pakuła Paweł 158 Pakuła Roman 345 Pandera Franz 27 Paruzel Stefan 145, 348 Paszek August 114, Paszek Jan 114 Paszek Jan II114 Paszek Marta 63 Paweł Michalczyk 344 Paweł Ryguła 353,354 Pawelczyk Roman 67,82 Pawłowiczówna Weronika 25 Pawlowski Józef 325, 362, 378 Piesiura Franciszek 325, 344 Pietruszka Jan 353, Pietruszka Józef 275,276 Pietruszka Robert 42,43 Pietruszka Wincenty 353 Pietrzak Hugon 340 Piontek Ryszard 345 Piontek Walther 368 Piotr Grunt 89 Piłsudska Aleksandra 261 Piłsudski Józef 11,12,13,17,19, 20, 24,47, 52, 59, 61, 62, 65, 67, 70, 72, 87, 88, 105, 107110, 116, 123, 125, 127, 135, 139, 140, 143, 147, 148, 166, 172, 193, 199, 203, 205, 206, 207, 215, 216, 221, 237, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 249, 253, 255, 260, 268, 272, 278, 279, 290, 295, 302, 308, 373, 375 Piątek Henryk 140,346,362 Piątek Maria 273,274,280 Piątek Teodor 63 Piątek Zofia 371 Piętak Wiktor 16,18,19,139, 147, 149, 344 Plebanek Józef 78 Pless Paweł 66,89 Pless Jan Henryk von 52,91 Pless Ludiwk Anhalt Loethen von 252 Pless Maria Teresa Oliwia Hochenburg von 51 Plewnia Teodor 340 Płotek Teodor 340 Pohl Karol 340 Pohl Max von 30 Pohl Oswald Ludwik 21 Pohl Wilhelm 353 Polaczka Augustyn 47 Polak Stanisław 37 Poloczek Jan 139 Poloczek Jerzy 234 Poloczek Ludwik 344 Poloczek Robert 85 Poloczek Wiktor 362 Porcek Roman 348 Porwik Stanisław 362, 363 Postrach Adam 62, 64 Potocka Julia 72 Pośpiech Pawel 78 Pradela Herman 340 Pradelowa Agnieszka 97 Pramor Józef 27,37 Pronobis Alojzy „Bialek” 62-65, 71, 73, 74, 76, 80,81,97,98 Pronobis Klara 96,07 Pronobis Jan 281 Pronobis Tadeusz 282 Pronobis Piotr 6,98,143,147,166, 281,282 Pruszkowski Kazimierz 70 Przybylski Zygmunt 93,225 Przybyła Jan 139,324 Przybyła Karol 341 Ptaczek Feliks 98 Puccini Giacomo 23 Puszczyński Tadeusz 19,20,23,109,268 R Rabczyński Franciszek 348 Rachuba Andrzej 13 Raczyńscy 14 Radziwiłłowie 14 Rakowski Stefan 346 Ranoch Wilhelm 47 Ranocha Wilhelm 49 389 Remarque Erich Maria 54-57 Remmers Werner 180,369 Respondek Karolina 346 Rheinbabenowie 29 Rojewski Mieczysław 89 Rolnik Jerzy 113 Rolnik Maksymilian 348 Różański Zygfryd 344 Rudkowski Fryderyk 42 Rudziński Jan 65, 257, 325, 344, 348 Rurański Jan 131,345,371 Rurański Karol 78,371 Ruskowski Mateusz 70 Ryba Jan 139 Rydzek Karol 139 Rynka Peter 368 Ryszka Juliusz 341 S Sabierey Ewald 368 Sadowski Jan 89 Sala Józef 343 Sapieha Adam arcybiskup 39 Sarnes Karol 139 Scheche Alfred 30 Scholtz Friedrich von 51 Serbj an Franciszek 139 Shakespeare Wiliam 53 Sieroń Jan 324, 327 Sieroń Józef 139, 348 Sieroń Leopold 63 Simon Józef 346 Sitek Ludwik 52, 346, 349 Sitko Ludwik 47,49 Skiba Tomasz 343 Skorupa Antoni 89,131 Skorupa Jan 139 Skowroński Aleksander 7,38,39,197,300,304, 334,355 Skowroński Emanuel 92,344 Skowroński Leopold 40,14 Skrzek Józef 221 Skrzek Paweł 347 Skrzek Franciszek Karol 115 Skrzypiec Augustyn 139 Skrzypiec Florian 326 Skwara Emanuel 63 Skwara Franciszek 66,72, 344 Skwara Józef 42,43,47,63,66,72 Skwara Paweł 47,309 Sładek Stanisław 139 Sławoj-Składkowski 247,266,366 Słodczyk Jan 346 390 Słomka Robert 348, Sobala Henryk 346 Sobczyk Alojzy 346,349 Solik Antoni 341 Sollochówna Weronika 61,94,225,258 Sosiński Jozefat 94,225,344 Sosiński Wojciech 6,41,83,264,283,284,285 Sosna Edward 345 Sosna Józef 371 Sosna Piotr 346 Sowa Maria 4,16, 94, 224, 225, 385, 388 Sołtysek Franciszek 341 Sperzyński Stefan 82,89 Spyt Piotr 66, 89,131 Stabik Antoni 37 Stabik Hugo 35, 36, 37 Stachniel Paweł 341 Stalmach Jan 114 Stalmach Paweł 11 Stanek Jan Emil 6,17, 21, 22,47, 65, 78, 79, 89, 130, 136, 137, 143, 166, 174, 176, 196, 260, 285,286,289,290, 343, 378 Stanek Agnieszka 286 Stanek Franciszek 286 Stanek Szymon 137,344 Stanek Teresa 24,250 Stankowie 19,286 Starzycki Stefan 82,89 Starzycki Tadeusz 66,89 Starzyk Antoni 348 Starzyński Alojzy 138,277 Starzyński Leopolda 96 Starzyński Stefan 175 Statnik Michał 341 Stephan ks. dr 44 Stolarczyk Wincenty 341, Strauss Oscar 183 Strauss Richard 23 Strzebińczyk Jan 343 Strzelczyk Robert 344 Stęśliccy 19, 291 Stęślicka Halina 19,93,94,97,112,224,225 Stęślicka Helena 16 Stęślicka-Piaskowska Ewa 24 Stęślicki Jan Nepomucen 6, 15, 16, 17, 42-48, 63, 65, 72, 77, 85, 112, 130, 138, 255, 264, 286 Stęślicki Stefan 344 Stęślicki Stefan Marian 22, 66,130 Stęślicki Zdzisław Tadeusz 22, 23, 66, 71, 130, 131,182 Suda Izydor 343 Suprena Józef 90 Surma Jan 341 Swinarski Artur Maria 96,226 Sypkowska Helena 16,291, 293, 294, 295, 385, 388, 391 Sypkowski Józef 319 Syrokomla Władysław 93,96,225,227, 258 Szałamacha Tomasz 348 Szczurek Jadwiga 346 Szczyrba Alojzy 85 Szefler Antoni 71, 83,344,345 Szeja Franciszek 165 Szeja Jan 111,138 Szekel Stefan 345 Szendzielorz 364 Szendzielorz Paulina 251 Szendzielorz Paweł 115 Szendzielorz Wilhelm 140 Szeptycki Stanisław 7, 130, 137, 217, 278, 289, 290, 293, 305 Szewczyk Teodor 19 Szewczyk Tomasz 131,345,371 Szewczyk Wilhelm 240, 324, 378 Szkoc Józef 66, 89,131 Szlapa Antoni 341 Szorsiński Franciszek 341 Szostek Augustyn 75, 76 Szramek Emil 37,39,305 Szramek Wilhelm 346,349 Szulc Jan 94, 225 Szulc Juliusz 341 Szuster Maks 353 Szweda Jan 352 Szweda Stanisław 345 Szweda Franciszek 371 Szwestka Franciszek 139 Szydiga Teodor 341 Szymczyk Józef 82 Szyndzielorz Paweł 341 Szyr Franciszek 341 Ś Ścierski 77 Ścigała Franciszek 78 Śmietana-Sokulski P. 10,12, 300 Śmiłowski Jan 85 Śmiłowski Paweł 42,83,114,131,345,371 Śniadecki Jan 78, 143, 147, 151, 178, 220, 232, 322 Świder Andrzej ks. 37,44,45 Świder Augustyn 381 Świerc Mikołaj 275 Świerc Paulina 371 Świerc Piotr 345 T Tacyt 12 Tarnowska Maria Aniela hrabina 67 Tarura Karol 341 Teike Carl 50 Teodor Klima 348 Teodor Ludwikm Urbański 80 Thiele-Wincklerowie 14,384,387 Toczyski 333 Tomala Franciszek 139 Tomala Maria 63 Tomala Ryszard 114, 364 Tomala Teodor 372 Tomanek Franciszka 369 Tomanek Jan 63 Trafalczyk Tomasz 45, 371 Traugutt Romuald 236, 333, 380 Trąbalski Franciszek 46, Tyralla Józef 77 Tytus Liwiusz 10 U Uher Józef 114,138,165 Ujeda Feliks 344 Umberto Menotti Giordano 23 Urbańczyk Augustyn - 264 Urbańczyk Józef 353 Urbańczyk Paweł 65 Urbańczykówna 77 Utikal Paweł 75 W Wadowski Ludwik 368 Waindok Jan 346 Wandzioch Johann 368 Warzecha Józef 341 Watoła Marcin 6,11,12, 234,298-302, 345 Wawrzyniak Piotr 41,42,201 Wańczura Janusz 24,195, Weintrit Józef 347 Wernyhora 131 Wiatrek Cyprian 94,225 Wicik Arturll4,341 Wicik Józef 346 Wicik Piotr 114 Wicik Stefan 114,347 Widera Paweł 345 Wierzba Julian 66,89,131 Wilczek Robert 368 Wilczok Franciszek 63,114 Wilczok Józef 98, 348 Wilhelm II 56,58,122,201,283 Wilim Hugo 47,90,257 391 Wilim Jan 6,48,49,65,66, 72, 89,90,110,130, 131,138, 227,257,303, 343 Wilim Krystek 139 Wilim Paweł 43 Wilimowski Maksymilian 6,113,291,303-306, 385, 388, Wilk Jan 98 Winkler Alfred 345 Winkler Gerhard 343 Witczak Józef 7,143,163, 363, 376, 380, Witczak Mikołaj 60, 135, 164, 176, 212, 236, 237, 243, 382 Witkiewicz Stanisław Ignacy 96,227,246 Witold Wierny 66 Witorzeniec Roman 67 Wodzyński Jan 70 Wojciech Zając, 362 Wojtkiewicz Marian 19 Wolny Antoni 347 Wolny Franciszek 341 Wolny Jan 346 Wowrosz Józef 341 Woźniak Fryderyk 205,301 Woźniak Karol 206,229 Woźniak Stanisław 131 Woźnica Adolf 111 Woźnica Łucja 371 Woźnica Paweł 341,372 Wójcicka-Chylewska Zofia 94,225 Wójcik Filip 115 Wójcik Zbigniew 13 Wózik Jan 92 Wrona Mieczysław 16,133,147,148,149,165, 166,187,188,230, 261, 343, 345, 346, 361 Wróbel Henryk 277 Wróbel Herman 341 Wróbel Jan 139 Wyglenda Jan („Traugutt”) 73,135,176,198,278 Wywrzyk Stefan 345 Z Zagórny Franciszek 62,114 Zajewski Władysław 4 Zając Wojciech 362, 363 Zawada Jan 345,371 Zawisło Maria 62,97 Zawisło-Pronobisowa Klara 62,96,97 Zawiązalec Stanisław 66 Zemeła Piotr 346 Zgrzebniok Alfons 82, 83, 126, 188, 300, 374, 377 Ziaja Emanuel 16,47,286 Zielonka Wilhelm 158,346, 392 Ziętek Jerzy 147, 216,267,269, 382 Ziętek Stanisław 139 Zöllner 28 Zöllnerowie 30 ż Żółtowski Edward 306 Żurowski Jan 49 Żurowski Józef 372 Żychoń Bernard 344 Żymierski Michał 81,83 Żyłka Karol 341 RESÜMEE Zdzisław Janeczek SIEMIANOWITZ UND SIEMIANOWITZER IN SCHLESISCHEN AUFSTÄNDEN Obwohl die Verdienste der Aufständischen für die Wiedererlangung, Stärkung und schließlich Aufrechterhaltung der Unabhängigkeit Polens unbestritten sind (viele von ihnen sind gefallen, an ihren Wunden gestorben oder ermordet worden), sind bisher nur wenige Veröffentlichungen erschienen, die ein kollektives Porträt der Kommandeure der Aufständischen darstellen, und dies gilt auch für die lokalen Gemeinschaften, u.a. der Siemianowitzer Gemeinschaft. Noch schlimmer ist es mit der Kenntnis der polnischen Geschichtsliteratur zu diesem Thema in den Nachbarländern. Der Autor der Veröffentlichung Siemianowitz und Siemianowitzer in den schlesischen Aufständen schließt teilweise diese Lücke. Um das Forschungsziel zu erreichen, wurden neben der in der Bibliografie des Themas beschriebenen Literatur Ouellenmaterialien verwendet. Ihre Auswahl und Art wurden von den untersuchten Trägern historischer Inhalte sozusagen abgeleitet, im Rahmen deren folgende Quellen bestimmt wurden: Presse, Kalender, breit verstandene historische Literatur, Inventare und Bibliothekskataloge, Tagebücher, private Korrespondenz, Ikonographie und Archivalien. Es wurde versucht, die Schlussfolgerungen aller untersuchten Träger historischer Inhalte mit den Tagebüchern und Erinnerungen zu konfrontieren. Sie lieferten viele wertvolle Informationen, die den Geist der Zeit einfangen. Der Autor versuchte auf der Grundlage der Lektüre der verbleibenden Memoiren, der alten Zeitungen, Fotografien, jene denkwürdigen Tage zu rekonstruieren, als unsere Vorfahren vor hundert Jahren zur Unabhängigkeit stürzten, um sagen zu können: „Wir sind frei! Wir sind Herren zu Hause.“ Es verging die Zeit der Gefangenschaft, als Preußen die Verwendung der Muttersprache untersagten, als in Wreschen Kinder für das polnische Vaterunser geschlagen wurden, als in Großpolen und Oberschlesien der Kulturkampf herrschte, als deutsche Priester nicht den Freispruch denen gaben, die die Presse in der Muttersprache lasen und bei der Wahl für polnische Kandidaten stimmten. Die skizzierte Siemianowitzer Geschichte spiegelt auch die politischen Prozesse wider, die die ganze Preußische Provinz Schlesien als Verwaltungseinheit betreffen. Wo seit Friedrich dem Großen, dem 18. Jahrhundert, intensive Anstrengungen unternommen wurden, um sich mit der preußischen Monarchie zu vereinigen. Die Achtung des Polentums war völlig ausgeschlossen. Die Vereinigungspolitik deckte alle Lebensbereiche ab und verschärfte sich während der Zeit von Kanzler O. Bismarck. Schlesien wurde in Berlin anders als Großpolen gesehen, das teilweise bis 1870 durch die auf dem Wiener Kongress auferlegten Anforderungen geschützt wurde. Schlesien hatte keine polnische Modellklasse, die hier anwesenden Familien von Donnersmarck, Ballestrem oder Thiele-Winckler waren nicht die Familien von Chłapowki, Mielżyński, 393 Działyński, Raczyński oder Radziwiłł. Ihr Platz im Freiheitskampf wurde von schlesischen Arbeitern und Bauern eingenommen, aus denen Organisatoren und Anführer der Schlesischen Aufstände rekrutierten. Einer von ihnen war Wojciech Korfanty, der Autor des Slogans: „Weg mit dem Zentrum! Bei einer Kundgebung in Beuthen, am 13. Januar 1901, sprach W. Korfanty die Worte, die für die folgenden Jahre zu seiner politischen Agenda wurden. Er griff die deutsche, katholische Zentrumspartei in Deutschland an, die seit den 70-er Jahren des 19. Jahrhunderts ungeteilt in Oberschlesien dominierte und auch die Interessen der polnischen Bevölkerung vertrat. W. Korfanty nannte sie nun „den Feind des polnischen Volkes“. Von nun an stand er in der Nationalbewegung und verwies auf die Einheit der Polen von Oberschlesien und derer aus Galizien, Großpolen und der Bewohner der ehemaligen polnischen Ostgebiete. Ein Mentor von W. Korfanty und Vorläufer der Siemianowitzer Unabhängigkeitsbewegung war Dr. Jan Nepomucen Stęślicki (das Äquivalent des verdienten Großpoles Stefan Marcinkowski), ein Arzt der Armen, von denen er am häufigsten keine Honorare kassierte, der Gründer des lokalen Turnvereins „Falke“. Er war Vorsitzender des Schlesischen Kreises des Polnischen Falke-Vereins im Deutschen Staat und war in der Gesellschaft der Volksleseräume und der Pfarrer Robert Engel - Gesellschaft für die Verbreitung der polnischen Lesebücher in Schlesien tätig. Darüber hinaus war er Gründer der Volksbank in Siemianowitz und Mitbegründer des Verbands polnischer Ärzte in Schlesien. Er kam auch für die Ausbildung drei herausragender Oberschlesier auf: Maximilian Wilimowski, Konstanty Wolny und Wojciech Korfanty. Während der Schlesischen Aufstände organisierte er einen medizinischen Dienst. 1921 leitete J.N. Stęślicki das polnische Plebiszit-Komitee in Siemianowitz. Im Juni 1922 nahm er an der Begrüßung polnischer Truppen auf dem Markt in Kattowitz teil. J.N. Stęślicki übertrug all seinen Eifer und Patriotismus auf W. Korfanty. Unter seinem Einfluss druckte er im „Berliner Tagesblatt“ antideutsche Artikel, die den Vorwurf deutscher Behörden der Aufstachelung der Bevölkerung verursachten. Im Januar 1902 wurde Korfanty zu vier Monaten Gefängnis verurteilt, was ihm die Aura eines Märtyrers gab. Damals gründete er seine eigene Schrift, es war der seit Dezember 1901 veröffentlichte „Oberschlesier“, und engagierte sich in der Arbeit des Turnvereins „Falke“. Diese Maßnahmen haben dazu beigetragen, das nationale Bewusstsein der Oberschicht zu schärfen. Ihre Nachwirkungen waren drei schlesische Aufstände, an denen sich die Bewohner von Siemianowitz, darunter auch Frauen, massiv beteiligten. Es ist also eine Geschichte von mutigen, starken und verantwortlichen Männern, die unter dem St. Anne-Berg den Mangel an Nahrung und Wasser, fast ständigen Beschuss, tödliche Müdigkeit ertragen haben und über einfallsreiche und opfervolle Frauen wie Kurierinnen und Sanitäterinnen: Helena von Sypkowski Stęślicka, Maria Sowa, Sophia Kober oder Anna Muskałowa. Die Veröffentlichung ist für eine breite Palette von Lesern bestimmt, vorausgesetzt, sie kennen zumindest in groben Zügen die Probleme und Ereignisse vor allem der Jahre 1918-1945 und können alle besprochenen Fakten über die Geschichte Schlesiens und Polens im richtigen Kontext geopolitischer Gegebenheiten beurteilen. Abschließend sollte hinzugefügt werden, dass unsere Identität ein historisches Gedächtnis erfordert. Wenn wir es als unser Eigentum, als Teil von uns selbst und mit 394 ihm die Fähigkeit verlieren, die Frage zu beantworten: Wer sind wir? dann werden wir die nicht utilitären Gründe für das Leben verlieren, dann droht uns der geistiger Chaos und Leere. Tłumaczenie na j. niemiecki - Arkadiusz Budziak 395 SUMMARY Zdzisław Janeczek SIEMIANOWICE AND ITS INHABITANTS IN THE SILESIAN UPRISINGS Although merits of insurgents for regaining, consolidating and finally, maintaining even maintaining the independence of Poland are indisputable (many of them were killed in action, died of wounds or murdered), only a few publications presenting the collective portrait of the insurgents“ commanders, as well as the contribution of local communities to the uprisings, have appeared so far. The knowledge of Polish historical literature on this subject in neighboring countries looks even worse. The publication Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings, in its author’s opinion, should partially fill this gap. In addition to the literature listed in the bibliography, source materials were used to achieve the research objective. Their selection and character, in a way, was delineated by the examined carriers of historical content, within which the following types of sources were separated: press, calendars, broadly understood historical literature, library inventories and catalogs, diaries, private correspondence, iconography, and archives. Conclusions drawn from all of the carriers of historical content examined were confronted with diaries and memoirs. They provided a lot of valuable information capturing the spirit of that time. Based on the remaining memoirs, old newspapers, and photographs, the author attempted to reconstruct those memorable days when our ancestors fought for independence one hundred years ago, to be able to say: “We are free! We are masters at our own”. Gone is the time of captivity when Prussians used to forbid to use the mother tongue, when in Września children were beaten for saying the Lord s Prayer in Polish, when kulturkampf threw its weight in Greater Poland and Upper Silesia, when German priests used not give absolution to those who read the press in their native language and voted for Polish candidates in elections. The outlined history of Siemianowice reflects also the political processes of the entire Prussian Silesia as an administrative unit, where since the time of Frederick the Great, i.e. 18th century, intensive efforts were made to eventually unify it with the Prussian monarchy. Respect for Polishness was completely out of the question. The unification policy covered all areas of life and intensified under Chancellor 0. Bismarck. Silesia was regarded by Berlin differently than Greater Poland, which until 1870 was partly protected by requirements imposed by the Congress of Vienna. Silesia did not have typical Polish upper class; the Donnersmarck, Ballestrem or Thiele-Winckler families were somebody different than the Chłapowski, Mielżyński, Działyński, Raczyński or Radziwiłł families. Their role in the fight for freedom was taken by Silesian workers and peasants, among whom were recruited the organizers and leaders of the Silesian uprisings. 396 Wojciech Korfanty, who threw the slogan: Down with the Center! was one of them. These words said by him during the rally in Bytom on January 13, 1901, became his political program for the next years. He directly attacked the German Catholic Center Party, which had dominated Upper Silesia since the 1870s, also representing the interests of the Polish population. Now, W. Korfanty characterized it as the “enemy of the Polish people”. From then on, he stood for the nation-wide movement, pointing to the unity of Poles from Upper Silesia and those from Galicia, Greater Poland, and the Borderlands. W. Korfanty’s mentor and the precursor of the Siemiatycze independence movement was doctor Jan Nepomucen S tęś 1 icki (the counterpart of Stefan Marcinkowski, a distinguished citizen of Greater Poland), a doctor of the poor, from whom he usually did not take fees, the founder of the local branch of “Sokół” (“Falcon”) Polish Gymnastic Society. He presided over the Silesian District of the Association of Polish Falcons in the German State, was active in the People s Libraries Society and Father Robert Engel Association for Propagation of Polish Elementary Books. Moreover, he was a founder of the People s Bank in Siemianowice and co-founder of the Society of Polish Physicians in Silesia. He also donated to the education of three prominent Upper Silesians: Maksymilian Wilimowski, Konstanty Wolny, and Wojciech Korfanty. During the Silesian uprisings, he organized medical service. In 1921, J.N. Stęślicki headed the Polish Plebiscite Committee in Siemianowice. In June 1922, he took part in welcoming Polish soldiers on the Market Square in Katowice. J.N. Stęślicki poured all his enthusiasm and patriotism into W. Korfanty. Under his influence, Korfanty printed anti-German articles in Dziennik Berliński (“The Berlin Daily”), which led to accusations of sedition from the German authorities. In January 1902. Korfanty was sentenced to four months in prison, which gave him the aura of a martyr. After that, he founded his own magazine “Górnoślązak” (“The Upper Silesian”), which was published from December, 1901, and became involved in the activities of the “Sokół” (“Falcon”) Polish Gymnastic Society. These activities contributed to the growth of the national consciousness of Upper Silesians, which resulted in three Silesian uprisings, in which Siemianowice inhabitants, including women, were massively involved. Thus, this is a story of brave, strong and responsible men who endured lack of food and water, almost constant shelling, deadly exhaustion at St. Anne s Hill. It is also about resourceful and self-sacrificing women, such as couriers and nurses: Helena Stęślicka nee Sypkowska, Maria Sowa, Zofia Kober or Anna Muskałowa. The publication is intended for a wide range of readers, assuming that they are at least generally familiar with the problems and events of the years 1918-1945 and can evaluate all the presented facts of the history of Silesia and Poland in the proper context of geopolitical conditions. In conclusion, it is worth adding that our identity requires historical memory. If we lose it, and it will be no more a part of our identity, and we become unable to answer the question of who we are, we lose the non-utilitarian reason for life, and spiritual chaos and emptiness become imminent to us. Tłumaczenie na j. angielski - Leonardas Vilkas 397 РЕЗЮМЕ Здзислав Янечек СЕМЯНОВИЦЕ И ЕГО ЖИТЕЛИ В СИЛЕЗСКИХ ВОССТАНИЯХ Несмотря на то, что заслуги повстанцев в деле завоевания, укрепления, а также защиты независимости Польши бесспорны (многие из них погибли в бою, умерли от ран или были зверски убиты), однако, до сих пор появились лишь немногочисленные публикации, в которых возникает групповой портрет повстанческих командиров. Это относится также и к истории жителей разных местностей, напр., Семяновиц. В польской исторической литературе ещё хуже обстоит дело с разработкой этой темы в контексте истории пограничных областей. Автор, взявшись за работу над публикацией «Семяновице и его жители в силезских восстаниях», стремится заполнить этот пробел. Для реализации цели исследования послужили как литература по теме, указанная в библиографии, так и источниковые материалы. Их подбор и характер были определены в соответствии с исследуемым историческим материалом, в рамках которого были выделены следующие виды источников: пресса, календари, историческая литература в широком смысле слова, библиотечные инвентари и каталоги, мемуары, частная корреспонденция, иконографические и архивные материалы. Выводы, полученные в результате исследования исторических источников, автор стремился сопоставить с мемуарными текстами. В нихудалось обнаружить много ценной информации, передающей дух того времени. Автор на основе изучения мемуаров, старых газет и фотографий предпринял попытку реконструкции тех памятных дней, когда сто лет назад наши предки вели борьбу за независимость, чтобы заявить: «Мы свободны! Мы хозяева на своей земле!». Позади времена рабства, когда пруссак запрещал наш родной язык, когда во Вжэсне били детей за «Отче наш» по-польски, когда в Велкопольске и в Верхней Силезии немцы куражились со своим «культуркампфом», когда немецкие священники не отпускали грехи тем, кто читал прессу на родном языке, а на выборах голосовал за польских кандидатов. Очерк истории Семяновиц отражает также политические процессы в контексте всей прусской Силезии как административной единицы. Здесь со времён Фридриха Великого, т. е. с XVIII в., предпринимались все усилия к тому, чтобы целенаправленно унифицировать край с прусской монархией. Уважение к польскости было абсолютно исключено. Унификаторская политика охватывала все области жизни и усилилась во времена канцлера О. Бисмарка. В Берлине Силезию трактовали иначе, чем Велькопольску, которая до 1870 г. находилась под определённой защитой постановлений, утверждённых Венским конгрессом. В Силезии не было польской элиты. Тамошние Доннерсмарки, Баллестремы или Тиле-Винклеры - это не Хлаповские, Мельжинские, Дзялынские, Рачинские или 398 Радзивилы. Их место в борьбе за свободу заняли силезские рабочие и крестьяне, из среды которых вышли организаторы и руководители силезских востаний. Одним из них был Войцех Корфанты, который выдвинул лозунг: «Долой цен тристов!». Во время митинга в Бытоме 13.1.1901 г. В. Корфанты произнёс слова, которые стали его политической программой на последующие годы. Он напря мую выступил против немецкой католической Партии Центр, которая начиная с семидесятых годов XIX в. неограниченно доминировала в Верхней Силезии, также представляя интересы польского населения. В. Корфанты назвал её «врагом польского народа». С этой поры он встал на позиции национального движения, указывая на единство поляков Верхней Силезии и Галиции, Велькопольски и Окраин. Вдохновителем В. Корфанты и предвестником движения за независимость в Семяновичах был доктор Ян Непомуцен Стеншлицки (так же как в Велькопольске прославленный Стефан Марцинковски), доктор бедняков, у которых чаще всего он не брал оплату, основатель местного отделения физкуль турного общества «Сокул». Он был председателем Силезской окружной органи зации «Союза Польских Соколов в Германии», активно действовал в Обществе Народных Читален и Обществе Распространения Польских Букварей в Силезии им. ксендза Роберта Энгеля. Кроме того, он был основателем Народного Банка в Семяновицах и одним из основателей Общества Врачей-Поляков в Силезии. Также он внёс свою лепту в оплату обучения трёх знаменитых верхнесилезсцев: Максимилиана Вилимовского, Константина Вольного и Войцеха Корфанты. Во время силезских восстаний он был организатором медицинской службы. В 1921 г. Я.Н. Стеншлицки возглавил Польский Комитет по Плебисциту в Семя новицах. В июне 1922 г. он участвовал в церемонии приветствия польских сол дат на площади Рынок в Катовицах. Я.Н. Стеншлицки передал своё вдохновение и патриотизм В. Корфанты. Под его влиянием Корфанты публиковал в газете «Дзенник Берлиньски» антинемецкие статьи, из-за которых немецкие власти обрушились на него с обвине ниями в подстрекательстве населения. В январе 1902 г. Корфанты был осуждён на четыре месяца тюрьмы, что придало ему ореол мученика. Тогда он основал собственное издание (это была газета «Гурнослёнзак», которая выходила до де кабря 1901 г.) и включился в деятельность Физкультурного Общества «Сокул». Эта деятельность способствовала росту национального самосознания верхнесилезсцев, результатом чего стали три силезских восстания, в которых массово участвовали жители Семяновиц, включая женщин. Таким образом, это повест вование об отважных, сильных и ответственных мужчинах, которые под Горой св. Анны держались смертельно уставшие, без пищи и воды, под почти непре рывным обстрелом. И о женщинах, решительных и готовых на самопожертво вание. Таких, как связные и санитарки Гелена Стеншлицка из рода Сыпковских, Мария Сова, Зофия Кобер или Анна Мускалова. Эта публикация предназначена для широкого круга читателей. При условии, что им известны в общих чертах проблемы и события прежде всего 1918-1945 гг., а также если им под силу включить рассматриваемые факты, относящиеся к истории Силезии и Польши, в определённый контекст геополитических тенденций. 399 В конце считаем нужным добавить, что наше самосознание нуждается в исторической памяти. Если мы утратим её как воплощение нашей свободы, как часть нас самих, а вместе с тем также способность ответить на вопрос «кто мы?», если мы утратим неутилитарный смысл жизни, то нам грозит духовный хаос и пустота. Tłumaczenie na j. rosyjski - Valery Buival 400
any_adam_object	1
author	Janeczek, Zdzisław 1954-
author_GND	(DE-588)1167193830
author_facet	Janeczek, Zdzisław 1954-
author_role	aut
author_sort	Janeczek, Zdzisław 1954-
author_variant	z j zj
building	Verbundindex
bvnumber	BV049088591
ctrlnum	(OCoLC)1392155171 (DE-599)BVBBV049088591
era	Geschichte 1919-1921 gnd
era_facet	Geschichte 1919-1921
format	Book
fullrecord	<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>04064nam a2200685 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV049088591</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20231103 </controlfield><controlfield tag="007">t\|</controlfield><controlfield tag="008">230803s2022 xx a\|\|\| \|\|\|\| 00\|\|\| pol d</controlfield><datafield tag="015" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">UWD 2022/22007</subfield><subfield code="2">dnb</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="z">8390021010</subfield><subfield code="9">83-900210-1-0</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1392155171</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV049088591</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Janeczek, Zdzisław</subfield><subfield code="d">1954-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1167193830</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach śląskich 1919-1920-1921</subfield><subfield code="b">= Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen = Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings</subfield><subfield code="c">Zdzisław Janeczek</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen</subfield></datafield><datafield tag="246" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Siemianowice Śląskie</subfield><subfield code="b">Urząd Miasta Siemianowic Śląskich</subfield><subfield code="c">2022</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Siemianowice Śląskie</subfield><subfield code="b">Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">400 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Karten</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in deutscher, englischer und russischer Sprache</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1919-1921</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Ludność miejska</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Miasta</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Powstania śląskie (1919-1921)</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Powstańcy śląscy</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Aufständischer</subfield><subfield code="0">(DE-588)4232148-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Aufstände in Oberschlesien</subfield><subfield code="g">1919-1921</subfield><subfield code="0">(DE-588)4470585-2</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Siemianowice Śląskie (woj. śląskie)</subfield><subfield code="2">dbn</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 / biografie</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Siemianowice Śląskie (Polska) / biografie</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Siemianowice Śląskie (Polska) / 1900-1945</subfield><subfield code="2">jhpk</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Siemianowice Śląskie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4545440-1</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="655" ind1=" " ind2="7"><subfield code="0">(DE-588)4006804-3</subfield><subfield code="a">Biografie</subfield><subfield code="2">gnd-content</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Siemianowice Śląskie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4545440-1</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Aufstände in Oberschlesien</subfield><subfield code="g">1919-1921</subfield><subfield code="0">(DE-588)4470585-2</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Aufständischer</subfield><subfield code="0">(DE-588)4232148-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="3"><subfield code="a">Geschichte 1919-1921</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="q">BSB_NED_20231103</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">929</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09041</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09042</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">929</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09042</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">909</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09041</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034350365</subfield></datafield></record></collection>
genre	(DE-588)4006804-3 Biografie gnd-content
genre_facet	Biografie
geographic	Siemianowice Śląskie (woj. śląskie) dbn Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 jhpk Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 / biografie jhpk Siemianowice Śląskie (Polska) / biografie jhpk Siemianowice Śląskie (Polska) / 1900-1945 jhpk Siemianowice Śląskie (DE-588)4545440-1 gnd
geographic_facet	Siemianowice Śląskie (woj. śląskie) Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 / biografie Siemianowice Śląskie (Polska) / biografie Siemianowice Śląskie (Polska) / 1900-1945 Siemianowice Śląskie
id	DE-604.BV049088591
illustrated	Illustrated
indexdate	2024-12-20T20:00:30Z
institution	BVB
language	Polish
oai_aleph_id	oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-034350365
oclc_num	1392155171
open_access_boolean
owner	DE-12
owner_facet	DE-12
physical	400 Seiten Illustrationen, Karten 24 cm
psigel	BSB_NED_20231103
publishDate	2022
publishDateSearch	2022
publishDateSort	2022
publisher	Urząd Miasta Siemianowic Śląskich Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich
record_format	marc
spellingShingle	Janeczek, Zdzisław 1954- Siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach śląskich 1919-1920-1921 = Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen = Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings Ludność miejska dbn Miasta dbn Powstania śląskie (1919-1921) dbn Powstańcy śląscy dbn Aufständischer (DE-588)4232148-7 gnd Aufstände in Oberschlesien 1919-1921 (DE-588)4470585-2 gnd
subject_GND	(DE-588)4232148-7 (DE-588)4470585-2 (DE-588)4545440-1 (DE-588)4006804-3
title	Siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach śląskich 1919-1920-1921 = Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen = Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings
title_alt	Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings
title_auth	Siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach śląskich 1919-1920-1921 = Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen = Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings
title_exact_search	Siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach śląskich 1919-1920-1921 = Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen = Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings
title_full	Siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach śląskich 1919-1920-1921 = Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen = Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings Zdzisław Janeczek
title_fullStr	Siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach śląskich 1919-1920-1921 = Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen = Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings Zdzisław Janeczek
title_full_unstemmed	Siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach śląskich 1919-1920-1921 = Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen = Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings Zdzisław Janeczek
title_short	Siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach śląskich 1919-1920-1921
title_sort	siemianowice i siemianowiczanie w powstaniach slaskich 1919 1920 1921 siemianowitz und siemianowitzer in schlesischen aufstanden siemianowice and its inhabitants in the silesian uprisings
title_sub	= Siemianowitz und Siemianowitzer in schlesischen Aufständen = Siemianowice and its inhabitants in the Silesian Uprisings
topic	Ludność miejska dbn Miasta dbn Powstania śląskie (1919-1921) dbn Powstańcy śląscy dbn Aufständischer (DE-588)4232148-7 gnd Aufstände in Oberschlesien 1919-1921 (DE-588)4470585-2 gnd
topic_facet	Ludność miejska Miasta Powstania śląskie (1919-1921) Powstańcy śląscy Aufständischer Aufstände in Oberschlesien 1919-1921 Siemianowice Śląskie (woj. śląskie) Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 Śląsk, Górny (Polska ; region) / 1919-1921 / biografie Siemianowice Śląskie (Polska) / biografie Siemianowice Śląskie (Polska) / 1900-1945 Siemianowice Śląskie Biografie
url	http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000003&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000005&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000007&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=034350365&sequence=000009&line_number=0005&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA
work_keys_str_mv	AT janeczekzdzisław siemianowiceisiemianowiczaniewpowstaniachslaskich191919201921siemianowitzundsiemianowitzerinschlesischenaufstandensiemianowiceanditsinhabitantsinthesilesianuprisings AT janeczekzdzisław siemianowitzundsiemianowitzerinschlesischenaufstanden AT janeczekzdzisław siemianowiceanditsinhabitantsinthesilesianuprisings

Verfügbarkeit

‌

Inhaltsverzeichnis