Warmia w okresie rządów biskupa Mikołaja Szyszkowskiego (1633-1643):
Gespeichert in:
| Beteilige Person: | |
|---|---|
| Format: | Buch |
| Sprache: | Polnisch |
| Veröffentlicht: |
Olsztyn
Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
2017
|
| Schlagwörter: | |
| Links: | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000006&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000007&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000008&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| Umfang: | 587 Seiten Illustrationen, Diagramme 24 cm |
| ISBN: | 9788381000567 |
Internformat
MARC
| LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
|---|---|---|---|
| 001 | BV044894990 | ||
| 003 | DE-604 | ||
| 005 | 20221020 | ||
| 007 | t| | ||
| 008 | 180409s2017 xx a||| |||| 00||| pol d | ||
| 020 | |a 9788381000567 |9 978-83-8100-056-7 | ||
| 035 | |a (OCoLC)1031055403 | ||
| 035 | |a (DE-599)BVBBV044894990 | ||
| 040 | |a DE-604 |b ger |e rda | ||
| 041 | 0 | |a pol | |
| 049 | |a DE-12 | ||
| 084 | |a OST |q DE-12 |2 fid | ||
| 100 | 1 | |a Makarczyk, Irena |d ca. 20./21. Jh. |e Verfasser |0 (DE-588)1270744143 |4 aut | |
| 245 | 1 | 0 | |a Warmia w okresie rządów biskupa Mikołaja Szyszkowskiego (1633-1643) |c Irena Makarczyk |
| 264 | 1 | |a Olsztyn |b Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie |c 2017 | |
| 300 | |a 587 Seiten |b Illustrationen, Diagramme |c 24 cm | ||
| 336 | |b txt |2 rdacontent | ||
| 337 | |b n |2 rdamedia | ||
| 338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
| 546 | |a Streszcz. niem | ||
| 546 | |a Zusammenfassung in deutscher Sprache | ||
| 600 | 1 | 7 | |a Szyszkowski, Mikołaj |d 1590-1643 |0 (DE-588)1162940433 |2 gnd |9 rswk-swf |
| 648 | 7 | |a Geschichte 1633-1643 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 651 | 7 | |a Ermland |0 (DE-588)4015327-7 |2 gnd |9 rswk-swf | |
| 689 | 0 | 0 | |a Ermland |0 (DE-588)4015327-7 |D g |
| 689 | 0 | 1 | |a Szyszkowski, Mikołaj |d 1590-1643 |0 (DE-588)1162940433 |D p |
| 689 | 0 | 2 | |a Geschichte 1633-1643 |A z |
| 689 | 0 | |5 DE-604 | |
| 710 | 2 | |a Uniwersytet Warmińsko-Mazurski (Olsztyn) |b Wydawnictwo |4 pbl | |
| 856 | 4 | 2 | |m HEBIS Datenaustausch |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000006&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Literaturverzeichnis |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000007&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Abstract |
| 856 | 4 | 2 | |m Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000008&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Register // Personenregister |
| 940 | 1 | |n oe | |
| 942 | 1 | 1 | |c 200.9 |e 22/bsb |f 09032 |g 438 |
| 943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-030288919 | |
Datensatz im Suchindex
| _version_ | 1822603483212152832 |
|---|---|
| adam_text |
Irena Makarczyk
'Warmia
w okresie rządów
6is£upa
Mikołaja Szyszdgwsfąego
(1633-1643)
\Jłh\r
Wydawnictwo
Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
w Olsztynie
Spis treści
Wstęp 7
Część I
ZMIANA NA WARMIŃSKIEJ STOLICY BISKUPIEJ
I Awans Jana Olbrachta Wazy na biskupstwo krakowskie 33
II Mikołaj Szyszkowski - pochodzenie, rodzina 47
III Przygotowania na Warmii w 1633 roku do przekazania diecezji oraz domeny biskupiej 61
•IV Sytuacja na Warmii w przededniu podpisania rozejmu w Sztumskiej Wsi w 1635 roku 73
Część II
DIECEZJA WARMIŃSKA W OKRESIE RZĄDÓW MIKOŁAJA SZYSZKOWSKIEGO
I Centralne urzędy i instytucje diecezjalne : 87
1 Biskup ordynariusz i kancelaria biskupia, biskup pomocniczy, oficjał generalny,
administrator sede vacante i sede impedita 87
2 Kapituła katedralna we Fromborku 95
2 1 Skład osobowy, obowiązki i przywileje, nowelizacja statutów w 1639 roku,
fundacje kanoników i kapituły 96
2 2 Kościół katedralny, kolegium wikariuszy, pozostała służba liturgiczna 132
3 Kapituła kolegiacka w Dobrym Mieście 159
II Organizacja terytorialna diecezji 175
1 Sieć archiprezbiterialna i parafialna Stan i odbudowa kościołów Duchowieństwo
i wierni Zarządzenia biskupa 175
2 Kościoły w diasporze 215
2 1 Prusy Książęce - parafia katolicka w Królewcu 215
2 2 Prusy Królewskie - parafia katolicka w Elblągu przy kościele św Mikołaja 221
3 Fundacje nowych sanktuariów - Stoczek Klasztorny i Święta Lipka 226
III Instytucje dydaktyczne i naukowe 239
1 Wznowienie działalności ośrodka szkolnego w Braniewie 239
2 Jezuici w Reszlu Początki gimnazjum 263
IV Relacje ze Stolicą Apostolską 277
1 Obrona przywileju egzempcji diecezji warmińskiej w latach 1634-1635 277
2 Relacja o stanie diecezji z 1640 roku 285
Część III
DOMENA BISKUPA I KAPITUŁY
W OKRESIE RZĄDÓW MIKOŁAJA SZYSZKOWSKIEGO
I Urzędnicy zarządu świeckiego 297
II Struktura zagospodarowanych gruntów 317
1 Dobra szlacheckie 318
2 Ziemia tzw wolnych 320
3 Wsie czynszowe panów dominialnych 322
4 Ziemia zajmowana przez sołtysów 324
5 Dobra gracjalne (emfiteutyczne) 325
5 1 Gracje okresu sediswakancji 327
5 2 Dobra gracjalne nadane przez biskupa Mikołaja Szyszkowskiego 328
5 3 Dobra gracjalne nadane przez kapitułę katedralną 335
6 Dobra kościelne 336
7 Obroty ziemią 338
III Stosunki społeczno-gospodarcze na wsi warmińskiej 345
1 Zniszczenia wojenne i działania w kierunku odbudowy 345
1 1 Wsie panów dominialnych 345
1 2 Folwarki panów dominialnych 351
2 Grupy ludności wiejskiej Stan i kondycja po zniszczeniach wojennych 370
3 Problemy ówczesnej wsi 395
4 Gospodarka rolna 410
5 Urządzenia gospodarcze 434
IV Ustawy gospodarczo-porządkowe 451
1 Ustawa krajowa (Landesordnung) z 1637 roku 451
2 Ustawy wiejskie 457
2 1 Wilkierz dla wsi szlacheckiej Bludyny z 1636 roku ^ 458
2 2 Wilkierz dla wsi w komornictwach - Olsztyn (1639), Pieniężno (1640) 460
V Miasta warmińskie 463
VI Sejmik warmiński 487
VII Śmierć biskupa Mikołaja Szyszkowskiego 7 lutego 1643 roku 503
Zakończenie 519
Dodatek źródłowy 525
Aneks 530
Spis tabel 533
Spis ilustracji 536
Wykaz skrótów 537
Bibliografia 539
Zusammenfassung 555
Indeks osób 561
Bibliografía
I. ZRÓDLA R^KOPláMIENNE
ARCHIWUM ARCHIDIECEZJI WARMIÑSKIEJ, OLSZTYN - AAWO
a) Archiwum Biskupie - AB
Akta Kurii Biskupiej - A: 5, 11, 32, 261; JS: 4a
Wizytacje kanoniczne - B: 16
Sprawy ekonomiczno-prawne - C: 24; 32a
Korespondencja biskupów warmiñskich - D; 40, 48, 49, 52, 53, 81, 84, 126, 127, 135
Pojedyncze dokumenty w kopertach - E: 16, 52, 166, 167, 204, 222, 318, 320, 379,
402, 440, 450, 477, 480, 587, 592; Ee: 112, 116, 135, 184; Ed: 11
Zbiory róznych akt i dawne opracowania - H: 16, 19, 58, 183, 203, 232
Materialy bpa J. Obl^ka dotycz^ce M. Szyszkowskiego - teczka XXX/1
b) Archiwum Kapituly - AK
Protokoly posiedzeñ kapituly - Acta Cap.: 4, 5, 6, 8, 9
Korespondencja kapituly - Ab: 6, 11, 11/1, 12, 13, 14, 15, 43
Dokumenty zwi^zane z administracj^ komornictw biskupich podczas wakansu stolicy
biskupiej - Ac: 4
Kontrybucje - Contr.: 15, 16, 17a
Dokumenty kapituly w osobnych kopertach - Dok. Kap.: S 15, 41
Rejestry przywilejów wystawionych przez kapituly - Privilegia: G
Rachunki komornictwa olsztyñskiego - RA: 12
Rachunki komornictwa pieni^zeñskiego - RM: 9
Archiwalia rewindykowane z Królewca (XX w.) - Rep. 128 IV-2
Varia: 11, 12
Testamenty - AK I, T 11
c) Zespoly akt wedlug miejscowrosci
Braniewo-magistrat 1, 32; Braniewo-parafia 4; Dobre Miasto 10, 93; Dok. Dobrego
Miasta: A 32, 33; C 16; F 6; G 16; J 27, 31; L 2, 10; O 23; P 50, 51, 55, 56; R 1;
Frombork-magistrat 13; Lamkowo 12
539
ARCHIVUM SECRETUM VATICANUM
Processus Consistoriales 17, 32, 45
Archivum Congregationis Concilii - Relationes Varmiensis
ARCHIWUM PAÑSTWOWE, GDANSK
rkps 300,29/114; 300,29/115; 300,29/123; 30,29/124
GEHEIMES STATSARCHIV PREUSSISCHER KULTURBESITZ,
BERLIN-DAHLEM
Herzogliches Briefarchiv: Kasten Cla, Kasten 508
Etats-Ministerium 31b
BIBLIOTEKA JAGIELLOÑSKA, KRAKOW
rkps 94
rkps 3742/III
MUZEUM WARMII I MAZUR, OLSZTYN
rkps: Historia Collegii Braunsberegensis 1643-1772
II. ZRÓDLA DRUKOWANE
Acta Nuntiaturae Polonae, t. 1, ed. H.D. Wojtyska, Romae 1990.
Acta Nuntiaturae Polonae, t. 23: Antonius Santa Croce (1627-1630), vol. 1: 1 III 1627
- 29 VII 1628, ed. H. Litwin, Romae 1996.
Akta do dziejów Polski na morzu, t. 7: 1632-1648, cz. 1, wyd. W. Czapliñski, Gdansk
1951.
Akta do dziejów Polski na morzu, t. 7: 1632-1648, cz. 2. A, wyd. W. Czapliñski, Gdansk
1959.
Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. 2: 1621-1648, wyd. A. Przybos, Krakow
1953.
Akta sejmikowe województw poznanskiego i kaliskiego, t. 1: 1572-1632, cz. 1:
1572-1616, wyd. W. Dworzaczek, Poznañ 1957.
Analecta Warmiensia, wyd. J. Kolberg, ZGAE 1880, Bd. 7, s. 1-78.
Atlas historyczny Polski. Prusy Królewskie w drugiej polowie XVI wieku, oprac.
M. Biskup przy wspóludz. L Koca, Warszawa 1961.
540
Bogdan D., Wilkierz miasta Fromborka (XVII/XVIII wiek), Czasy Nowozytne 2010,
t. 23, s. 193-223.
Codex Diplomaticus Warmiensis, Bd. 4: Urkunden 1424-35 und Nachträge,
hrsg. V. Röhrich, F. Liedtke, H. Schmauch, Braunsberg 1905-1935.
Diariusz kampanii smolenskiej Wladyslawa IV 1633-1634, oprac. M. Nagielski,
Warszawa 2006.
Hartmann S. Quellen zur Geschichte der Stadt Heilsberg im 16.-18. Jahrhundert,
ZGAE 1999, Bd. 49, s. 79-110.
Heide J.W., Archiwum daurne i nowe lidzbarskiego kos'ciola archiprezbiterialnego,
wyd. kryt. C.P. Woelky, przel. bp J. Wojtkowski, Olsztyn 2006.
Inwentarz aktöw sejmikowych Prus Krölewskich [1600-1764], wyd. K. Gorski, Torun
1950.
Kobierzycki S., Historia Wladyslawa, krölewicza polskiego i szwedzkiego,
wyd. J. Bylinski, W. Kaczorowski, tlum. M. Krajewski, Wroclaw 2005.
Kodeks prawa kanonicznego, Krakow 1984.
Leyding G., Maciejewski ]., Mallek J., Spis jezior i stawöw w komornictwach Warmii
biskupiej z konca XVI wieku, KMW 1968, nr 2, s. 263-276.
Leo J., Dzieje Prus, z braniewskiego wydania roku 1725 przel. bp J. Wojtkowski,
Olsztyn 2008.
Listy Krzysztofa Opalinskiego do brata Lukasza 1641-1653, red. i wst£p R. Pollak,
tekst przygot. M. Pelczynski, komentarz oprac. M. Pelczynski i A. Sajkowski,
Wroclaw 1957.
Lühr G., Die Schüler des Rösseler Gymnasiums nach dem Album der Marianischen
Kongregation, TI. 1: 1631-1748, ZGAE 1905, Bd. 15, s. 391-464; 579-704.
Lühr G., Die Schüler des Rösseler Gymnasiums nach dem Album der Marianischen
Kongregation, TI. 2: 1749-1797, ZGAE 1910, Bd. 17, s. 1-144.
Lühr G., Matrikel des Päpstlichen Seminars zu Braunsberg (1578-1798), Sonderveröf-
fentlichungen, Bd. 11, Braunsberg 1925-1926 (MHW, t. 11).
Lühr G., Die Schüler des Braunsberger Gymnasium von 1694 bis 1776, Sonderveröffen-
tlichungen, Bd. 12, Braunsberg 1932-1934 (MHW, t. 12).
Metryka Koronna Wladyslawa IV Wazy. Sumariusz ksi$gi MK 180 z Archiwum
Glöwnego Akt Dawnych w Warszawie, z lat 1633-1635, kanclerstwa Jakuba
Zadzika, oprac. W. Krawczuk, Krakow 2015.
Ogier K.f Dziennik podrözy do Polski 1635-1636, tlum. E. J^drkiewicz, wst^pem
historycznym i objasnieniami opatrzyl W. Czaplinski, cz. 1, Gdansk 1950.
Polonica w Archiwum Rzymskim Towarzystwa Jezusowego, t. 2: Lituania,
wyd. A.P. Bies, L. Grzebien, M. Inglot, Krakow 2003.
Protokoly posiedzen warminskiej kapituly katedralnej z czasöw Mikolaja Kopemika
(1499-1543), zebral A. Szorc, do druku przyg. I. Makarczyk, Olsztyn 2015.
Przywileje krölöw polskich dla Elblqga, wyd. W. Szczuczko, Gdansk 1991.
541
Radziwilf A.S., Pamiptnik o dziejach w Polsce, t. 1: 1632-1636, t. 2: 1637-1646, t. 3:
1647-1656 przel. i oprac. A. Przybos i R. Zelewski, Warszawa 1980.
Relacje nuncjuszöw apostolskich i innych osöb o Polsce od roku 1548 do ¡690, t. 2, wyd.
E. Rykaczewski, Berlin-Poznan 1864.
Röhrich V., Acta visitationis Mehlsaccensis cameratus anno 1633, Bibliotheca War-
miensis, Bd. 4, Braunsberg 1931, s. 194-201 (MHW, Bd. 10).
Polskie ustawy wiejskie XV-XVIII w., wyd. S. Kutrzeba, A. Mankowski, Archiwum
Komisji Prawniczej, t. 11, Krakow 1938.
Rywalizacja katoliköw z luteranami o kosciöl sw. Mikolaja w Elblqgu 1520-1621. Zrödla
do dziejöw reformacji w Prusach Krölewskich, zebral i oprac. A. Szorc, Olsztyn 2002.
Statuty synodalne warminskie, sambijskie, pomezanskie, chelminskie oraz prowincjalne
ryskie, z braniewskiego wydania ksi$dza Franciszka Hiplera 1899 roku oraz
pierwodruköw 1922 i 1932 roku przel. bp J. Wojtkowski, Olsztyn 2010.
Trypucko J., Katalog ksipgozbioru kolegium jezuitöw w Braniewie zachowanego w Biblio-
tece Uniwersyteckiej w Uppsali, uzup. M. Spandowski, oprac. M. Spandowski,
S. Szyller, t. 1: Wstpp. R?kopisy. Inkunabuly, Warszawa-Uppsala 2007.
Urkundenbuch zur Geschichte Allensteins, Bd. 3, TI. 1: Allgemeine Urkunden bis 1815,
hrsg. H. Bonk, Allenstein 1912 (Geschichte der Stadt Allenstein, Bd. 4).
Urkundenbuch zur Geschichte Allensteins. Specielle Urkunden, TI. 1: Schloss und
Domkapitel, hrsg. H. Bonk, Allenstein 1926.
Ustawa krajowa biskupa Adama Grabowskiego z 4 lipca 1766 roku, wst^p J. Kiefbik,
tlum. M.I. Sacha, Olsztyn (b.d.).
Volumina legum, t. 2-3, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1859.
Warmia w dobie potopu szwedzkiego 1654-1660. Protokoly posiedzen kapituly warmin-
skie], korespondencja i akta, oprac. A. Szorc, 1. Makarczyk, Olsztyn 2008.
Wilkierz miasta Olsztyna z 19 sierpnia 1568 roku, oprac. i przeklad D. Bogdan,
w: Olsztyn w dokumentach. Wybör zrödel do historii miasta 1353-1949,
red. D. Bogdan, Olsztyn 2015, s. 15-46.
Wladyslawa IV kröla polskiego, W. Xiqzpcia Lit. etc. listy i inne pisma urzpdowe, wyd.
A. Grabowski, Krakow 1845.
Wypisy zrödlowe do historii polskiej sztuki wojennej, z. 5: Polska sztuka wojenna
w latach 1563-1647, oprac. Z. Spieralski, J. Wimmer, Warszawa 1961.
III. OPRACOWANIA
Abramowicz L, Jesionowski B., Od dominikanskiego kosciola do galerii sztuki. Epitafia
i plyty nagrobne, Elbing 1986.
Achremczyk S., Zycie sejmikowe Pros Krölewskich w latach 1647-1772, Olsztyn 1999.
Achremczyk S., Szorc A., Braniewo, Olsztyn 1995.
Anhuth P., Das Verzeichnis der Burggrafen von Wormditt von 1570-1772, ZGAE
1922, Bd. 21, s. 249-251.
542
Attman A., Rynek polsko-litewski w handln swiatowym 1500-1650, Rocznik Gdañski
1983; t. 43; z. 1; s. 47-54.
Axer J.; Polski teatr jezuicki jako teatr polityczny, w: Jezuici a kultura polska,
red, L. Grzebieñ, S. Obirek, Krakow 1993, s. 11-22.
Bardach J., Lesnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego (wyd. 5),
Warszawa 2001.
Bender J., Geschichte der philosophischen und theologischen Studien in Ermland,
Braunsberg 1868.
Biedrzycka A., Edycje zródlowe listów z czasów Wladyslawa IV (1632-1648). Wiek
XIX i XX, Studia Zródloznawcze 2015, t. 43, s. 151-160.
Bibliografia literatury polskiej Nowy Korbut, t. 2-3: Pismiennictwo staropolskie,
red. R. Pollak, Warszawa 1964-1965, s. 544-545; 96-98.
Bibliograf ia polska Karola Estreichera, t. 21, Krakow 1906, s. 280; t. 23, Krakow 1910,
s. 210-211; t. 28, Krakow 1930, s. 198-199; t. 30, Krakow 1934, s. 365-370.
Biedrzycka A., Szyszkowski Mikolaj (ok. 1590-1643), w: PSB, t. 50/3, s. 406-413.
Bieniarzówna J., Zwiqzki kulturalne Krakowa z Warmiq od XVI do XVIII wieku,
RO 1975, t. 11, s. 63-117.
Birch-Hirschfeld A., Ermländische Heiligelinderpilger um die Mitte des 17. Jahrhun-
derts, ZGAE 1938, Bd. 26, s. 430-450.
Birch-Hirschfeld A., Geschichte des Kollegiatstiftes in Guttstadt 1341-1811, ZGAE
1930/31, Bd. 24, s. 273-438; 595-758.
Biskup M., ,¿\rticuli iurati" biskupa warminskiego Fabiana Luzjanskiego z 1512 r.,
RO 1972, t. 10, s. 289-312.
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. W. Korycka, Olsztyn 1969.
Bodañski R., Dzieje walki diecezji wanninskiej o niezaleznosc od synodów metropolii
gnieznienskiej 1563-1728, SW 1982, t. 19, s. 147-184.
Boenigk A., Kloster Springborn des Ermlandes Friedenstempel, ZGAE 1917, Bd. 20,
s. 228-335.
Bogdan D., Jan Albert Waza (1612-1634 biskup warminski w latach 1621-1633),
w: Poczet biskupów warminskich, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2008, s. 223—228.
Bogdan D., Mipdzy poboznosciq a zabawq. Swigtowanie na Warmii wXV1-XVIII wieku,
w: Zycie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Obchody rocznicowe i swiqteczne,
red. S. Achremczyk, Olsztyn 2004, s. 20-43.
Bogdan D., Mikolaj Szyszkowski (ok. 1590-1643 biskup warminski w latach
1633-1643), w: Poczet biskupów warminskich, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2008,
s. 223-228.
Bogdan D., Sejmik warminski w XVI i pierwszej polowie XVII wieku, Olsztyn 1994.
Bogucka M., Samsonowicz H., Dzieje miast w Polsce przedrozbiorowej, Wroclaw-Lodz
1986.
Borzyszkowski M., Szkoly diecezji warminskiej w okresie od XIII do polowy XVI wieku,
SW 1965, t. 2, s. 37-57.
543
Brachvogel E., Das ermländische Haff, UEH 1929, nr 6, s. 21-23.
Brachvogel E., Das Wappen der Stadt Braunsberg, ZGAE 1935, Bd. 25, s. 387-393.
Brachvogel E., Die Bildnisse der ermländischen Bischöfe, ZGAE 1917, Bd. 20,
s. 516-601.
Brachvogel E.; Die Grabdenkmäler im Dom zu Frauenburg, ZGAE 1929, Bd. 23,
s. 733-770.
Brachvogel E.; Die Innenaustattung des Schlosses Mehlsack am Ende des ¡6. Jahrhun-
derts, UEH 1926, nr 1, s. 4.
Brachvogel E., Die Pfarrkirche in Bischofstein ein Steinblockbau, UEH 1935, nr 6,
s. 21-23.
Brachvogel E., Die Priesterseminar in Braunsberg, Braunsberg 1932.
Brachvogel E., Feuersnot und Gelöbnisse altermländischer Zeit in Guttstadt, UEH 1926,
nr 8, s. 39.
Brzeczkowski T., Uposazenie kapituly kolegiackiej i kanoniköw w Dobrym Mies'cie
w latach 1341-1587, KMW 1983, nr 4, s. 391-409.
Buchholz F., Alte Linden im Ermland, UEH 1924, nr 5, s. 19-20.
Cichocki M., Mediacje Francji w rozejmie Altmarskim, Krakow 1928.
Clagius T., Linda Mariana sive de BV Lindensi libri V, Kolonia 1659.
CyganJ., ValerianusMagni (1586-1661). „Vitaprima", operum, recensio et bibliograp-
hia, Romae 1989.
Cytowska M., Od Aleksandra do Alwara. Gramatyki lacinskie w Polsce w XVI w.,
Wroclaw 1968.
Czaplewski P., Starostowie s'wieccy, podskarbiowie i starostowie Prus Krölewskich
1454-1772, Toruh 1921.
Czaplihski W., Polska a Baltyk w latach 1632-1648. Dzieje floty i polityki morskiej,
Wroclaw 1952.
Czaplihski W., Wladyslaw IV i je go czasy, Krakow 2008.
Danieluk R., Swi$ta Lipka w dokumentach Rzymskiego Archiwum Towarzystwa Jezuso-
wego, w: Swi?ta Lipka -perla napograniczu ziem, kultur i wyznan, red. A. Jacyniak,
Warszawa 2008, s. 79-80.
Darowski R., Filozofia w szkolach jezuickich w Polsce w XVI wieku, Krakow 1994.
Deppner H., Das kirchenpolitische Verhältnis Elbings zum Bischof von Ermland in der
Zeit der polnischen Fremdherrschaft (1466-1772), Elbinger Jahrbuch 1933, H. 11,
s. 198.
Dittrich F., Beiträge zur Baugeschichte der ermländischen Kirchen, ZGAE 1894, Bd. 10,
s. 586-625; 740-742.
Dittrich F., Böttichers Inventarisation der Bau- und Kunstdenkmäler Ermlands, ZGAE
1897, Bd. 11, s. 261-327.
Dittrich F., Der Dom zu Frauenburg, ZGAE 1912, Bd. 18, s. 549-708.
Dittrich F., Einige Documente aus der Zeit des Schwedenkrieges (1626-1635), ZGAE
1894, Bd. 10, s. 626-655.
Dittrich F., Geschichte der Fischerei im Ermland, ZGAE 1880, Bd. 7, s. 301-338.
544
Diugosz T., Biskupia visitatio liminum, Collectanea Theologica 1933, t. 14, s. 175-245.
Dombrowski E., Aus der alten Tierwelt, UEH 1921, nr 2, s. 8.
Dombrowski E.; Das Bienenamt der Altstadt Braunsberg, ZGAE 1891, Bd. 9,
s. 459-470.
Dombrowski E., Die Mittelalterliche Bienenwirtschaft im Ermlande, ZGAE 1891,
Bd. 9, s. 83-110.
Dorobisz J., Jakub Zadzik (1582-1642), Opole 2000.
Dudziak J., Dziesigcina, w: Encyklopedia katolicka KUL, Lublin 1985, kol. 600-602.
Duhr B., Zur Geschichte des päpstlichen Seminars zu Braunsberg, PDE 1898, s. 122.
Dzi^gielewski J., Izba poselska w systemie wladzy Rzeczypospolitej w czasach Wlady-
slawa IV, Warszawa 1992.
Eichhorn A., Bischof Simon Rudnickis Kampf um die St. Nicolai-Pfarrkirche in Elbing,
ZGAE 1863, Bd. 2, s. 471-552.
Eichhorn A., Geschichte der ermländischen Bischofs wählen, ZGAE 1860, Bd. 1,
s. 493-507.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, Krakow 1996.
Fabiani-Medeyska I., Gdzie rezydowali w Gdansku krölowie polscy, Gdansk 1976.
Folwarski H., Poczet opatöw klasztoru kanoniköw regularnych w Gzerwihsku, Nasza
PrzeszÜosc 1957, t. 6, s. 5-81.
Gigilewicz E., Szyszkowski Mikolaj bp, ur. ok. 1590 w Borkowie (obecnie Borköw Stary
k. Kalisza), zm. 7 II1643 w Lidzbarku, w: Encyklopedia katolicka KUL, 2013, t. 19,
kol. 240.
Göralski W., Sklad osobowy oraz obsadzanie pralatur i kanonii w kapitule kolegiackiej
w Pultusku, Prawo Kanoniczne 1976, nr 1-2, s. 241-269.
Grabowski Z., Grabowska M., Herby w katedrze warmihskiej we Fromborku, Komen-
tarze Fromborskie 1973, z. 5, s. 142-143.
Graczyk W., Stanislaw Lubienski pasterz, polityk i pisarz 1574-1640, Krakow 2005.
Gramatowski W., Kadulska 1., Dokumenty polskie w zbiorach Archiwum Romanum
Societatis Jesu, w: Staropolska kultura rgkopisu, red. H. Dziechcihska, Warszawa 1990.
Groth A., Zegluga baltycka i jej warunki techniczne wXVII i poczqtkach XVIII wieku na
przykladzie portöw Prus Krölewskich i Ksiqzgcych, Zapiski Historyczne 1986, t. 51,
z. 2, s. 21-35.
Groth A., Zegluga i handel morski Braniewa i Fromborka w latach 1638-1700, Rocznik
Elbl^ski 1982, t. 9, s. 9-32.
Gruchot H., Zur Geschichte des Jesuiten Kollegiums zu Braunsberg. Verzeichnis der
Braunsberger Drucke, Braunsberg 1887.
Grzebien L., Organizacja bibliotek jezuickich w Polsce odXVI do XVIII wieku, Archiwa,
Biblioteki i Muzea Koscielne 1975, t. 30, s. 223-278; t. 31, s. 225-282.
Gulbinowicz H., Geneza Konstytucji Hozjanskich Seminarium Duchoumego w Branie-
wie, SW 1968, t. 5, s. 43-65.
Gumowski M., Starsze bazyliki romanskie w Polsce sredniowiecznej, Przegl^d Po-
wszechny 1927, t. 175, nr 525, s. 270-288.
545
Hauke K., Die Wiederherstellungsarbeiten am Heilsberger Schloss im Jahre 1930,
ZGAE 1932, ßd. 24, s. 240-243.
Hernas C., Barok, Warszawa 2002.
Hipler F., Analecta Warmiensia. Studien zur Geschichte der ermländischen Archive und
Bibliotheken, ZGAE 1874, Bd. 5, s. 316-488.
Hipler F., Braunsberg in der Schwedenzeit, ZGAE 1886, Bd. 8, s. 109-200.
Hipler F., Das neue Diöcesan-Gesang- und Gebetbuch, PDE 1878, nr 7, s. 78-79.
Hipler F., Die ältesten Schatzverzeichnisse der ermländischen Kirchen, ZGAE 1886,
Bd. 8, s. 494-598.
Hipler F., Ein Rösseler Jesuitendrama des 17. Jahrhunderts, PDE 1899, nr 8, s. 81-83.
Hipler F., Jason Eulimentes. Ein Beitrag zur ermländischen Geschichte, PDE 1883, nr 8,
s. 94-96.
Hipler F., Kromers Kirchgangsedickt, PDE 1889, nr 4, s. 41-43.
Hipler F., Literaturgeschichte des Bistums Ermland und Spicilegium Copemicanum,
Bibliotheca Warmiensis, Bd. 1, Braunsberg und Leipzig 1872 [MJLW, t. 4).
Historia kultury materialnej Polski, t. 3: od XVI do polowy XVII wieku,
red. A. Keckowa, D. Molenda, Wrodaw-Warszawa-Kraköw-Gdansk 1978.
Jacobson F., Geschichte der Quellen des katholischen Kirchenrechts der Provinzen
Preussen und Posen mit Urkunden und Regesten, Königsberg 1837.
Jankowski A., Kos'cioly drewniane o zdwojonej konstrukcji s'cian w Wielkopolsce,
Bydgoszcz 2009.
Janosz-Biskupowa I., Archiwum Ziem Pruskich, Warszawa-Poznan 1974.
Janowski W., Relatio status biskupa warminskiego Mikolaja Szyszkowskiego do Rzymu
z 1640 r., w: Szkice z dziejöw Prus Krdlewskich XVI-XVIII wieku. Gospodarka
- spoleczenstwo - kultura, red. J. Wlodarski, Gdansk 2008, s. 162-183.
Jarminski L, Tomasz Zamojski wobec spraw publicznych i wyznaniowych, Odrodzenie
i Reformacja w Polsce 1981, t. 25, s. 113-138.
Jasinski J., Grzymalowie. Z dziejöw szlacheckiego rodu na Warmii, D^bröwno 2015.
Jözefczyk M., Elblqskie duchowiehstwo katolickie na tie dziejöw miasta 1246-1945,
Elbing 2005.
Katalog zabytköw sztuki w Polsce, t. 1: Wojewödztwo krakowskie, red. J. Szablowski
Warszawa 1953.
Katalog zabytköw sztuki w Polsce, t. 3: Wojewödztwo kieleckie, red. J.Z. tozinski
i B. Wolff, z. 2: Powiat ilzecki, Warszawa 1966; t. 3, z. 12: Powiat uAoszczowski,
Warszawa 1966.
Katalog zabytköw sztuki w Polsce, t. 5: Wojewödztwo poznanskie, red. T. Ruszczynska
i A. Slawska, z. 6: Powiat kaliski, Warszawa 1960.
Katalog zabytköw sztuki w Polsce, t. 10: Daume wojewödztwo warszawskie,
red. I. Galicka i H. Sygietynska, z. 16: Plonsk i okolice, Warszawa 1979.
Keferstein H., Biblioteka kapituly fromborskiej, RO 1981, t. 12/13, s. 49-69.
Keferstein H., Biblioteka kolegiacka w Dobrym Mies'cie. Zarys historyczny i pröba
charakterystyki zbioröw od poczqtköw do ¡814 roku, SW 1993, t. 30, s. 301-334.
546
Kef er stein H., Dziela history czne w Bibliotece Kolegium jezuickiego w Braniewie
(w swietle inwentarza z lat 1570-1605), Rocznik Elbl^ski 1985, t. 10, s. 231-246.
Keferstein H., Pismiennictwo matematyczno-przyrodnicze w bibliotece kolegium jezuic-
kiego w Braniewie na przelomie XVI i XVII wieku, RO 1988, s. 213-228.
Keilmann G., Die Kirchspiele Gross Kleeberg und Klaukendorf mit allen Ortschaften
einschlisslich Wiranden und Elisenhof, Mannheim 1993.
Kielbik J., Miasta warminskie w latach 1466-1772. Samorzqd, spoleczenstwo, gos-
podarka, Olsztyn 2007.
Klonder A., Browamictwo w Prusach Krölewskich (2 polowa XVI—XVII w.), Wroc-
law-Lodz 1983.
Kochanowicz J., Slownik geograficzny jezuickich burs muzycznych, Krakow 2002.
Kolberg A., Die ältesten Kämmerer und Kammerämter in Ermland, ZGAE 1887, Bd. 9,
s. 573-584.
Kolberg A., Geschichte der Heiligelinde, ZGAE 1866, Bd. 3, s. 28-138, 435-520.
Kolberg A., Summarisches Verzeichnis des Fürstenthums Ermland von 1656, ZGAE
1880, Bd. 7, s. 177-300.
Kolberg J., Bücher aus ermländischen Bibliotheken in Schweden, ZGAE 1916, Bd. 19,
s. 496-512.
Kolberg J., Ermländische Goldschmide (mit Tafel), ZGAE 1910, Bd. 16, s. 345-555.
Kolakowski T., Tysiqc lat monety polskiej (wyd. 3), Krakow 1981.
Konopczyhski W., Dzieje Polski nowozytnej (wyd. 4), Warszawa 2003.
Kopiczko A., Duchowienstwo katolickie diecezji warminskiej w latach 1525-1821,
cz. 1-2, Olsztyn 2000.
Kopiczko A., Dzieje kosciola i parafii we Wrzesinie do 1945 r., Olsztyn 2016.
Kopiczko A., Dzieje warminskiej kapituly katedralnej, t. 2: od 1821 roku, Olsztyn 2010.
Kopiczko A., Historia parafii rzymskokatolickiej do konca XVIII wieku, w: Historia
Lidzbarka Warminskiego, t. 1, red. K. Mikulski, E. Borodij, Lidzbark Warmihski
2008, s. 307-350.
Kopiczko A., Szkolnictwo parafialne na Warmii w XVII i XVIII wieku, KMW 1998,
nr 3, s. 351-362.
Kopiczko A., Szkolnictwo parafialne w diecezji warmiüskiej w swietle akt wizytacyjnych
z drugiej polowy XVI wieku, Roczniki Teologiczne 1994, t. 41, z. 4, s. 29-70.
Kopiczko A., Uströj i organizacja diecezji warminskiej w latach 1525-1772, Olsztyn
1993.
Korewa J., Z dziejöw diecezji warminskiej w. XVI. Geneza braniewskiego Hosianum.
Przyczynek do dziejöw zespolenia Warmii z Rzeczqpospolitq [1549-1564],
Poznah-Warszawa-Lublin 1964.
Korytko A., Echa znad Wisly. Dyplomaci weneccy o mariazu Wladyslawa IV z Elzbietq
Wittelsbach, w: Ad Fontes. Studia ofiarowane Ksigdzu Profesorowi Alojzemu Szor-
cowi w siedemdziesi$ciolecie urodzin, red. Z. Jaroszewicz-Piereslawcew i I. Makar-
czyk, Olsztyn 2006, s. 177-182.
547
Korytko A., „Na ktörych opiera si? Rzeczpospolita”. Senatorowie koronni za Wlady-
slawa IV Wazy, Olsztyn 2015.
Korytko A., O ujscie Wisly. Dzialania militame w latach 1626-1635, w: Wielkie wojny
w Prusach. Dzialania militame mifdzy Wislq a Niemnem na przestrzeni wieköw,
red. W. Gieszczyriski, N. Kasparek, D^browno 2010, s. 47-68.
Korytkowski J., Arcybiskupi gnieznienscy, prymasowie i metropolici polscy, t. 3, Gniezno
1890.
Korytkowski J., Pralaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieznienskiej, t. 1-4,
Gniezno 1881-1883.
Kowalska A., Kos'ciol wotyvmy w Stoczku Klasztomym fundacji biskupa Mikolaja
Szyszkowskiego, RO 1989, t. 16, s. 351-365.
Kr^tosz J., Organizacja archidiecezji lwowskiej obrzqdku lacinskiego od XV wieku
do 1772 roku, Lublin 1986.
Kumor B.; Alumnaty Papieskie, zw. tez seminariami lub kolegiami papieskimi,
w: Encyklopedia katolicka KUL, Lublin 1985, t. 1, kol. 394-395.
Kumor B., Dzialalnosc jezuitöw w s'wietle Relatio Status polskich biskupöw z XVII
stulecia, w: Jezuici a kultura polska, red. L. Grzebien, S. Obirek, Krakow 1993,
s. 173-184.
Kuzmak K., Bractwa kos'cielne, konfratemie, w: Encyklopedia katolicka KUL, Lublin
1985, t. 2, kol. 1013-1020.
Lalik T., Bartnictwo, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, t. 1:
A-N, Warszawa 1981, s. 29-30.
Lalik T., Miod, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, t. I: A-N,
s. 560.
Langkau A.G., Verwaltung und Wirtschaftsleben in der ehemaligen Neustadt Brauns-
berg, UEH 1929, nr 11, s. 42-44.
Langkau A.G., Vom Heck und von Rickzaun im alten Ermland, UEH 1927, nr 5,
s. 18-19.
Lesnodorski B., Dominium warminskie (1243-1569), Poznan 1949.
Lewinski J., Oblicze teatru religijnego w daumej Polsce, Roczniki Teologiczno-Kanonicz-
ne 1965, t. 12, z. 4, s. 51-81.
Liedtke F., Beiträge zur Geschichte der Jagt in Ermland und Altpreussen, ZGAE 1894,
Bd. 10, s. 512-532.
Liedtke F., Der Glockenturm des Domes zu Frauenburg und seine Glocken, ZGAE
1905, Bd. 15, s. 705-720.
Lilienthal J.A., Die Contributionen des Bisthums Ermland an Polen bis zum J. 1772,
Der Neuen Preussischen Provinzial-Blätter, Königsberg 1854, Bd. 6, H. 5, s. 348.
Lisiak B., Nauczanie matematyki w polskich szkolach jezuickich od XVI do XVIII wieku,
Krakow 2003.
Lühr G., Braunsberg als Seestadt, UEH 1926, nr 1, s. 6.
Lühr G., Das Elogium auf P. Thomas Clagius SJ, PDE 1907, nr 11, s. 142-144.
548
Lühr G., Die Geschichte der Kreuzkirche bei Braunsberg, ZGAE 1929, Bd. 23,
s. 227-273.
Lühr G., Die Vasallenlisten über das Ermland aus den Jahren 1774 bis 1776, ZGAE
3916, Bd. 19, s. 395-408.
Lühr G., Fortuna exulum sapientia. Danielem prophetam ad supremum in Babylone
principatum evehens. Ein neues Jesuitendrama aus Braunsberg vom Jahre 1735. Mit
einem Verzeichnis der früher veröffentlichten Schuldramen der litauischen Ordensp-
rovinz, ZGAE 1929, Bd. 23, s. 771-784.
Lühr G., Zum Besitzstände des Rösseler Jesuitenkollegs während seiner ersten 25 Jahre,
ZGAE 1900, Bd. 13, s. 290-207.
Lutterberg A, Das Rathaus der Altstadt Braunsberg, ZGAE 1942, Bd. 27, s. 542-567.
L^towski L., Katalog biskupöw, pralatöw i kanoniköw krakowskich, t. 2, Krakow 1852,
s. 170-177, t, 4, Krakow 1853, s. 128-131.
Mager F., Der Wald in Altpreussen als Wirtschaftsraum, t. 1-2, Köln 1960.
Makarczyk L, Kanonik warminski Jan Preuck (1575-1631) i jego fundacja szkolna
w Rzymie, w: Migdzy barokiem a oswieceniem. Edukacja, wyksztalcenie, wiedza,
red. S. Achremczyk, Olsztyn 2005, s. 333-344.
Makarczyk L, Menu kleryköw seminariöw braniewskich - diecezjalnego z 1595 i papies-
kiego z 1789 roku, w: Migdzy barokiem a oswieceniem. Radosci i troski dnia
codziennego, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2006, s. 452-468.
Makarczyk L, Regulamin Alumnatu Papieskiego w Braniewie z 29 wrzesnia 1791, KMW
2012, nr 4, s. 773-798.
Makarczyk L, Relacja biskupa Michala Radziejowskiego do Rzymu z 1685 r. o stanie
diecezji, w: Zycie codzienne na daumych ziemiach pruskich. Ziemie pruskie w oczach
polskich i obcych, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2006, s. 81-98.
Makarczyk L, Szwedzi w kapitule warminskiej w XVII wieku, w: Mi§dzy barokiem
a oswieceniem: Staropolski regionalizm, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2008,
s. 274-305.
Makarczyk L, Wizytacja katedry fromborskiej w 1631 r. przez biskupa zmudzkiego
Melchiora Eliaszewicza h. Gejsza, w: Warminska Kapitula Katedralna. Dzieje
i wybitni przedstawiciele, red. A. Kopiczko, J. Jezierski, Z. Zywica, Olsztyn 2010,
s. 357-369.
Manikowski A., Wosk, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 r., t. 2:
O-Z, s. 519.
Matern G., Die Hospitäler im Ermland, ZGAE 1910, Bd. 16, s. 73-157.
Matern G., Die kirchlichen Bruderschaften in der Diözese Ermland, Braunsberg 1920.
Matern G., Die Pfarrkirche ss. Petri und Pauli in Rössel, Königsberg 1930.
Matern G., Ermländische Güter und Vasallen im 16. Jahrhundert, ZGAE 1942, Bd. 27,
s. 178-230.
Matern G., Geschichte der Kirche und des Kirchspiels Schalmey, ZGAE 1910, Bd. 17,
s. 291-402.
549
Matern G., Geschichte der Pfarrgemeinde ss. Petri und Pauli in Rössel, Königsberg
1935.
Matern G., Matern M., Burg und Amt Rössel, Rössel-Padeborn 1925.
Michta J., Nobilitacje i indygenaty w Rzeczypospolitej 1434-1794, z. 4, Kielce 1991.
Mielcarczyk G., Die Fischerei in den Dörfern der Passargemündung, ZG AE 1966,
Bd. 30, s. 678-705.
Murawiec W.F., Skrobkowic (Scrobcovius, Scrobovitius, Skropkowic) Ludwik Jan
(zm. 1657), bemardyn, hagiograf, w: PSB, t. 38/3, z. 158, s. 389-391.
Natonski B., Szkolnictwo jezuickie w Polsce w dobie kontrreformacji, w: Z dziejöw
szkolnictwa jezuickiego w Polsce, red. J. Paszenda, Krakow 1994, s. 29-62.
Nagielski M., Rosen (Roser, Rozen) Reinhold h. uAasnego (zm. 1664), pulkownik gwardii
pieszej Wladyslawa IV, w: PSB, t. 32, s. 60-62.
Naworski Z., Indygenat w Prusach Krölewskich (1454-1772), Czasopismo Prawno-
-Historyczne 1983, t. 35, s. 31-58.
Naworski Z.; Sejmik generalny Prus Krölewskich 1569-1772. Organizacja i funk-
cjonowanie na tie systemu zgromadzen stanowych prowincji, Toruri 1992.
Naworski Z.; „Pacyfikacyjne" sejmiki generalne Prus Krölewskich zapanowania Wlady-
slawa IV Wazy, Acta Univwersitatis Nicolai Copernici. Prawo 1988, t. 26, z. 181,
s. 33-34.
Nawrocki Z., Kurie zewn?trzne we Fromborku wXV wieku, RO 1981, t. 12/13, s. 9-17.
Niesiecki K., Herbarz polski. Powipkszony dodatkami z pözniejszymi autoröw, rpkopis-
möw, dowodöw urz$dowych, t. 5-6-7, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1840-1841-1842,
s. 72, 242, 99-100.
Nitecki P., Biskupi Kos'ciola w Polsce, Warszawa 1992.
Nowak W., Sluzba boza kolegiackiej kapituly dobromiejskiej, SW 1993, t. 30,
s. 263-273.
Nowak W., Zycie liturgiczne Warmihskiej Kapituly Katedralnej, w: Warminska Kapitu-
la Katedralna. Dzieje i wybitni przedstawiciele, red. A. Kopiczko, J. Jezierski,
Z. Zywica, Olsztyn 2010, s. 129-140.
Nowak-Dluzewski J., Okolicznos'ciowa poezja polityczna w Polsce. Dwaj mlodsi Wazo-
wie, Warszawa 1972.
Nowowiejski J., Plock. Monografia historyczna, Plock 1930.
Obi^k J., Dzialalnosc biskupöw warminskich w zakresie sztuki w polowie XVII wieku,
Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 1964, t. 11, z. 4, s. 58-69.
Obtqk J., Egzempcja diecezji warminskiej i jej obrona za bpa Mikolaja Szyszkowskiego,
Polonia Sacra 1955, t. 7, z. 2-3, s. 123-136.
Obl^k J., Katedra we Fromborku, Olsztyn 1969.
Obl^k J., Kapitulacje wyborcze biskupöw warminskich, SW 1975, t. 12, s. 6-27.
Obl^k J., Miscellanea Krasiciana, SW 1982, t. 19, s. 98-100.
Obl^k J., O poczqtkach Kolegium Jezuickiego i Seminarium Duchoumego w Braniewie,
SW 1968, t. 5, s. 5-42.
550
Obl^k J., Pieczqcie kancelarii biskupiej i kapitulnej na Warmii, RO 1959, t. 2,
s. 119-134.
Obl^k J., Statuty warminskiej kapituly katedralnej (w rozwoju historycznym), Warmin-
skie Wiadomosci Diecezjalne 1961, nr 5, s. 45-59.
Obl^k J., Swi$ta Lipka, Olsztyn 1975.
Oblqk J., Zycie koscielne na Warmii w swietle „Relatio status” biskupa Wactawa
Leszczynskiego z r. 1657, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 1960, nr 6, z. 3, s. 5-31.
Ochmann-Staniszewska S., Dynastia Wazöw w Polsce, Warszawa 2006.
Olczyk A., Sied parafialna biskupstwa warmihskiego do roku 1525, Lublin 1961.
Opalihski E., Elita wtadzy w wojewödztwach poznanskim i kaliskim za Zygmunta III,
Poznan 1981.
Oracki T., Sloumik biograficzny Warmii, Prus Ksiqz$cych i Ziemi Malborskiej odpoloury
XV do konca XVIII wieku, t. 1: A-K, Olsztyn 1984; t. 2: L-Z, Olsztyn 1988.
Ozorowski E., Szyszkowski Marcin h. Ostoja (1554-1630), w: Sloumik polskich
teologöw katolickich, Warszawa 1983, t. 4, s. 296-298.
Paszenda J., Dzieje Swiptej Lipki, Biuletyn Historii Sztuki 1977, nr 3.
Paszenda L, Swipta Lipka, Olsztyn 1996.
Pawlak M., Dzieje fundacji Jana Preucka w XVII i XVIII w., Nauki Humanistyczno-
-Spoleczne UMK w Toruniu 1985, z. 158, s. 51-74.
Pawlak M., Reformacja i kontrreformacja w Elblqgu w XVI-XVIII wieku, Bydgoszcz
1994.
Piechnik L., Elger Jerzy (1586-1672), jezuita, popularyzator teologii, w: Sloumik
polskich teologöw katolickich, Warszawa 1981, t. 1, s. 443-444.
Piechnik L., Gimnazjum w Braniewie w XVI w. Studium o poczqtkach szkolnictwa
jezuickiego w Polsce, Nasza Przeszlosc 1958, t. 7, s. 5-72.
Piechnik L., Konwikt szlachecki w Braniewie (1565-1600), SW 1968, t. 5, s. 89-110.
Piechnik L., Poczqtki seminariöw nauczycielskich w Polsce w wieku XVI, w: Z dziejöw
szkolnictwa jezuickiego w Polsce, red. J. Paszenda, Krakow 1994, s. 63-74.
Piechnik L., Powstanie i rozwöj jezuickiej Ratio studiorum (1548-1599), Krakow 2003.
Piechnik L., Starania biskupöw warminskich i jezuitöw polskich o przeksztalcenie
kolegium w Braniewie w uniwersytet, SW 1968, t. 5, s. 67-76.
Piskorska J., Lidzbark WarminskL Inwentarz ruchomych zabytköw sztuki koscielnej
diecezji warminskiej wedlug stanu z 1980 r., SW 1982, t. 19, s. 339-405.
Piskorska J., Zabytki ruchome w domu biskupim, kurii i seminarium duchownym
w Olsztynie wedlug stanu z 1974 roku, SW 1974, t. 11, s. 579-599.
Piskorska J., Zlotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku, cz. 1, Olsztyn 2007.
Poklewski J., Swi$ta Lipka. Polska fundacja barokowa na terenie Prus Ksiqz§cych,
Warszawa-Poznan 1974.
Poschmann A., Aus der Geschichte des Kirchspiels Heinrikau, UEH 1926, nr 7, 29-35.
Poschmann A., Das Augustinerkloster in Rössel, ZGAE 1932, Bd. 24, s. 81-189.
Poschmann A., Das Jesuitenkolleg in Rössel, ZGAE 1932, Bd. 24, s. 759-909.
551
Poschmann A., Die Bevölkerung des Ermlandes von 1772 bis 1922, ZGAE 1922,
Bd. 21, s. 357-393.
Poschmann A., Die Siedlungen in den Kreisen Braunsberg und Heilsberg, ZGAE 1913,
Bd. 18, s. 733-801.
Pottel B., Das Domkapitel von Ermland im Mittelalter, Borna-Leipzig 1911.
Powierski J., Poczqtki kapituly kolegiackiej w Dobrym Mies'cie na tle stosunköw
politycznych, SW 1993, t. 30, s. 195-252.
Puchowski K., Edukacja hxstoryczna w jezuickich kolegiach Rzeczypospolitej
1565-1773, Gdansk 1999.
Przekop E., Administrator, zarzqdca, w: Encyklopedia katolicka KUL, Lublin 1985, t. 1,
kol. 90-91.
Przekop E.; Powstanie i organizacja praurna kapituly kolegiackiej w Dobrym Mies'cie
do roku 1429, SW 1969, t. 6, s. 25-84.
Röhrich V., Altermländische Jagd- und Fischereiverordnungen, UEH 1921, nr 6,
s. 21-23.
Röhrich V., Die Kolonisation des Ermlandes, ZGAE 1900, Bd. 13, s. 325-487.
Röhrich V., Die Kolonisation des Ermlandes, ZGAE 1903, Bd. 14, s. 131-355.
Röhrich V., Die Kolonisation des Ermlandes, ZGAE 1912, Bd. 18, H. 2, s. 243-394.
Röhrich V., Die Kolonisation des Ermlandes, ZGAE 1917, Bd. 20, s. 1-227.
Röhrich F., Heilung von Krankheit durch Zauberei im alten Ermland, UEH 1922, nr 5,
s. 19-20.
Röhrich V., Wie die Schweden, der Hunger und die Pest in den Jahren 1627-1630
im mittleren Ermland, besonders im Kirchspiel Wolfsdorf gehautt haben, UEH 1921,
nr 3, s. 29.
Röhrich V., Zur Lage des Gesindes im Ermland des 17. und 18. Jahrhunderts, ZGAE
1916, Bd. 19, s. 439-458.
Rosenberg E., Ein- und Ausfuhr im Frauenburgen Haff, UEH 1927, nr 2.
Rosenberg B.M., Beiträge zur Geschichte des deutschen katholischen Kirchenliedes
im Ermland, ZGAE 1958, Bd. 29, H. 3, s. 455-463.
Rzempoluch A., Zespöl kolegiacki w Dobrym Mies'cie, Olsztyn 1989.
Salmonowicz S., Prusy. Dzieje panstwa i spoleczenstwa, Poznan 1987.
Sarwa K., Kult Najswiptszej Maryi Fanny Matki Pokoju w Stoczku Warmihskim
do 1920 r., SW 1984, t. 21, s. 100-159.
Schmauch H., Braunsberg und der Aliensteiner Flachsmarkt, UEH 1935, nr 10, s. 39.
Schmauch H., Das Präsentationsrecht des Polenkönigs für die Frauenburger Dom-
probstei, ZGAE 1936, Bd. 26, s. 95-104.
Schmauch H.; Die Wiederbesiedlung des Ermlandes im 16. Jahrhundert, ZGAE 1929,
Bd. 23, s. 537-732.
Schmauch H., Einiges aus der Geschichte von Schwirgauden im Kreise Braunsberg,
UEH 1929, nr 3, s. 10.
Schmauch H., 600 Jahre Peterswalde (Kr. Heilsberg), UEH 1935, nr 7, s. 25-27.
552
Seredyka Jv Rzeczpospolita w ostatnich latach panowania Zygmunta III (1629-1632).
Zarys wewnptrznych dziejów politycznych, Opole 1978.
Sikorski J., Birecki P., Salm J., Rozwój przestrzenny i architektoniczny miasta, sztuka
oraz wytwory rzemiosl artystycznych do 1772 roku, w: Historia Lidzbarka Warmin-
skiego, t. 1, red. K. Mikulski, E. Borodij, Lidzbark Warmiñski 2008, s. 59-141.
Skodlarski J., Zarys historii gospodarczej Polski, Warszawa-Lódz 2000.
Skworoda P., Wojny Rzeczypospolitej Obojga Narodów ze Szwecjq, Warszawa 2007.
Sloivnik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów slowianskich, t. 1-15,
Warszawa 1880-1914.
Stahr M., Medale Wazów w Polsce 1587-1668, Wrociaw-Warszawa-Krakow 1990.
Subera I., Synody prowincjonalne arcybiskupdw gnieznienskich. Wybór tekstów ze zbioru
Jana Wfzyka z r. 1761, Warszawa 1981, s. 134-137.
Sulkowska Z., Dzialalnosc nuncjusza Viscontiego w Polsce (1630-1635), Roczniki
Humanistyczne KUL 1966, t. 4, s. 31-99.
Szorc A .,Artykuly zaprzysi$zone biskupa warminskie go Andrzej a Batorego z 1585 roku,
Echa Przeszlosci 2001, t. 2, s. 179-197.
Szorc A., Artykuly zaprzysi$zone Marcina Kromera z 1571 roku, Echa Przeszlosci 2002,
t. 3, s. 49-66.
Szorc A., Biskupi warminscy w Lidzbarku 1350-1795, w: Historia Lidzbarka Warmin-
skiego, t. 1, red. K. Mikulski, E. Borodij, Lidzbark Warmiñski 2008, s. 143-219.
Szorc A., Dominium warminskie 1243-1772. Przywilej i prawo chetminskie na tie
ustroju Warmii, Olsztyn 1990.
Szorc A., Dzíeje parafii katolickiej w Królewcu 1614-1650, SW 1995, t. 32,
s. 129-183.
Szorc A., Dzieje Warmii 1454-1660. Stan hadan i postulaty badawcze, Olsztyn 1999.
Szorc A., Kolegium jezuickie w Braniewie i jego ksiggozbiór 1565-1626, Olsztyn 1998.
Szorc A., Relacje biskupów warminskich XVII i XVIII wieku do Rzymu o stanie diecezji,
SW 1968, t. 5, s. 201-239.
Szorc A., Stanislaw Hozjusz a reformacja w Elblqgu, SW 1970, t. 7, s. 35-88.
Szorc A., Statuty kapituly w Dobrym Miescie z 1583 roku, SW 1993, t. 30, s. 163-193.
Szorc A., Stefan Sadorski (1581-1640) fundator Swigtej Lipki, Olsztyn 1996.
Szorc A., Wilkierze warminskie, SW 1984, t. 21, s. 5-75.
Szorc A., Wybór biskupa warminskiego przez Kapitul? Warminskq w teorii i praktyce,
w: Warminska Kapitula Katedralna. Dzieje i wybitni przedstawiciele,
red. A. Kopiczko, J. Jezierski, Z. Zywica, Olsztyn 2010, s. 233-255.
Szorc A., Kopiczko A., Wyzsze seminarium duchowne ,,Hosianum,f. Zarys dziejów,
Olsztyn 1995.
Szulist W., Wazniejsze Iqdowe szlaki handlowo-komunikacyjne Warmii i Mazur
wXVI-XVIII wieku, KMW 1972, nr 2-3 (116-117), s. 297-318.
Szweykowska A., Wklad jezuitów w kultur§ muzycznq Rzeczypospolitej w XVII wieku,
w: Jezuici a kultura polska, red. L. Grzebieñ, S. Obirek, Krakow 1993, s. 297-310.
553
Sliwiriska B.G., Dzieje Zgromadzenia Siöstr Swiptej Katarzyny Dziewicy i M$czennicy,
t. 1: 1571-1772, Olsztyn 1998.
Thiel A., Der Flachsbau und Flachshandel in Ermland, ZGAE 1874, Bd. 5, s. 302-315.
Thimm W., Der Frauenburger Kapitelsnotar Clemens Kalhom (ca. 1545 bis 1640),
ZGAE 1969, Bd. 33, s. 316-319.
Thimm W., Die Ordnungen der ermländischen Kapitelsburgen Allenstein und Mehlsack
aus dem Jahre 1563. Ein Beitrag zur Geschichte der Herrschaftsgefüges im Hochstift
Ermland, ZGAE 1969, Bd. 33, s. 53-160.
Tomkowicz S., Galerya portretöw biskupöw krakowskich w kruzgankach klasztoru
00. Franciszkanöw w Krakowie, Krakow 1905.
Treter T., De episcopatu et episcopis ecclesiae Varmiensis, Krakow 1685.
Triller A., Das Jesuitenkolleg 1565-1772, ZGAE 1966, Bd. 30, s. 497-516.
Triller A., Eine Frauenburger Bürgerliste von 1626-1630, ZGAE 1943, Bd. 28,
s. 100-106.
Triller A., Geschichte der Pfarrgemeinde Reimerswalde-Raunau, ZGAE 1957, Bd. 29,
s. 534-621.
Uczniowie-sodalisi gimnazjum jezuitöw w Brunsberdze (Braniewie) 1579-1623,
oprac. M. Inglot przy wspolpr. L. Grzebienia, Krakow 1998.
Urzednicy centralni i nadwomi Polski XIV-XVIII wieku. Spisy, red. A. Gasiorowski,
Komik 1992.
Vetulani A., Poczqtki oficjalatu biskupiego w Polsce, Nova Polonia Sacra 1939, t. 3,
s. 1-56.
Weiss A., Zubert B., Egzempcja, w: Encyklopedia katolicka KUL, Lublin 1985, t. 4,
kol. 731-733.
Wieteska J., Katalog pralatöw i kanoniköw prymasowskiej kapituly lowickiej od 1433
do 1970, Warszawa 1971.
Wimmer J., Daume wojsko polskie XVII-XVIII w., Warszawa 2006.
Wisner H., Rzeczpospolita Wazöw. Czasy Zygmunta III i Wladyslawa IV, Warszawa
2002.
Wisniewski J., Katalog pralatöw i kanoniköw sandomierskich od 1186 do 1926 r.
tudziez sesje kapituly sandomierskiej od 1581 do 1866 r., Radom 1926.
Wlodarski J., Polityka pruska elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma I w latach
1640-1660, Gdansk 2000.
Wojtkowski J., Dzieje kapituly warminskiej 1772-1945, SW 1995, t. 32, s. 25-92.
Wojtkowski J., Kustosz warminski - Tomasz Werner z Braniewa (zm. 1498) i jego
ksi$gozbiör, KMW 1961, nr 3, s. 355-375.
Wojtyska H.D., Diecezja warminska w s'wietle procesöw informacyjnych „o zyciu
i obyczajach” nominatöw krölewskich na to biskupstwo w Polsce przedrozbiorowej,
KMW 1996, nr 1, s. 3-27.
Wünsch C, Die Orangerie im Fürstlichen Garten zu Heilsberg, ZGAE 1935, Bd. 25,
s. 514-520.
Zal^ski S., Jezuici w Polsce, t. 4, cz. 1, Krakow 1905.
Zusammenfassung
Im Jahre 1633 fand im Ermland der lange erwartete Wechsel auf dem
Bischofsstuhl statt. Die Diözese benötigte einen Regenten, der seinen stän-
digen Wohnsitz dort einnehmen würde. Es ist uns bekannt, dass in den
vorangegangenen zehn Jahren die Situation eine völlig andere war. Jan Ol-
bracht Wasa war, obwohl er zur Reihe der ermländischen Bischöfe gezählt wird,
formal nie Bischof und ist nie ins Ermland gekommen. Als seine Vertretung
übernahm hier der Weihbischof Michai Dzialynski die Regentschaft, und aus
Warschau waren - als regelrecht ständige Gesandte - die Kanoniker Pawel
Piasecki und Jakub Wierzbi^ta Doruchowski berufen worden. Dieser Stil, die
Amtsgewalt auszuüben, war keine gute Lösung. Hiervon zeugt die Unzu-
friedenheit des ermländischen Domkapitels, das dem jungen Wasa wiederholt
vorwarf, diejenigen articuli iurati missachtet zu haben, auf die er geschworen
hatte. Und eben diese bestimmten die Pflichten eines Bischofs wie auch in
gewisser Weise die Beziehungen beider Seiten. Die Anwesenheit eines Bis-
chofs in der Diözese wurde geradezu gefordert, als in den Jahren 1626-1629
die ermländischen Gebiete vom Krieg erfasst wurden.
Der Wechsel auf dem ermländischen Bischofsstuhl fiel zusammen mit dem
Wechsel auf dem polnischen Königsthron nach dem Tod von Zygmunt III.
Wasa im Jahre 1632. Sein Nachfolger - Wladyslaw IV. - traf auf dem
Krönungs-Sejm (1633) etliche Personalentscheidungen, die ihm schon an der
Schwelle seiner Regentschaft die Möglichkeit eröffneten, einen ihm wohl-
gesonnenen Senat zu formen. Insbesondere die Ernennung von Bischöfen fügte
sich in dieses Vorgehensmuster und diese Art, Politik zu machen, ein. Einer
der vom König Ernannten wurde der bisherige Sekretär der Krone, Mikolaj
Szyszkowski. Der Monarch vertraute ihm die Stellung des ermländischen
Bischofs und die Aufgabe des Wiederaufbaus des vom Krieg zerstörten
Ermlandes an. Szyszkowski hat sich mit der nicht einfachen Situation vertraut
gemacht, trotzdem übernahm er die Pflichten und führte diese zehn Jahre lang
aus. Bestimmt fühlte er sich in der Rolle eines Kirchenhirten besser als in
derjenigen eines Politikers am Königshofe. Im Ermland konnte er deshalb eine
555
zusätzliche Befriedigung empfinden, weil er hier doch eine weltliche Macht
besas (in seinem Teil des Dominiums), die derjenigen eines Fürsten nahekam.
Wie wir betonten, zeichnete dieser Aspekt der bischöflichen Macht die
ermländischen Hierarchen innerhalb des polnischen Episkopats aus. Abgese-
hen von seinen Verdiensten können wir bestätigen, dass Bischof Szyszkowski
die Arbeit im Ermland mit grosem Engagement begann, aber auch festzuhalten
ist, dass diese von Anfang an schwierig war. Sie lies sich jedoch mit der
Unterstützung des Domkapitels zu Ende bringen, ohne Schaden für das
Dominium und die örtliche Kirche. Vor allem konnte man die Vorladung des
Ermlandes vor das Finanztribunal wegen fälliger Steuern für die Krone
verhindern, auserdem hat man - wenn auch nicht ohne Probleme - das Privileg
der Exemption beibehalten, das die ermländische Diözese genoss. Am Anfang
seiner Regentschaft traf Bischof Szyszkowski auf eine schwierige Finanzlage,
weil man damals noch einen Teil der Mittel zur Verteidigung bereitstellen
musste - für den Erhalt von Söldnertruppen und zur Verbesserung der
Bewaffnung von Burgen, darüber hinaus für eine zeitlich begrenzte Erhaltung
des Kronmilitärs, das teilweise in beiden Dominia angesiedelt wurde. Nach der
Unterzeichnung eines Waffenstillstandes im Jahre 1635 verließen das schwedi-
sche und das Kronmilitär das Ermland, und der Bischof erhielt die gröste Stadt
in seinem Dominium (Braniewo) zurück; seit dieser Zeit führte er die
Regentschaft in der gesamten Diözese und verwaltete das nicht kleiner
gewordene Territorium seines Dominiums.
In den entscheidenden Teilen der Arbeit wurde das Ermland in der Zeit
der Regentschaft von Bischof Mikolaj Szyszkowski aus der Perspektive der
Diözese und der beiden Dominia - der bischöflichen und der kapitularen
- vorgestellt. Sowohl die materiellen als auch die geistlichen Probleme der
Diözese erforderten einen grosen Einsatz von Kräften und Mitteln. Bischof
Szyszkowski lernte diese Probleme während einer Generalvisitation der Diöze-
se, des Domkapitels und der Domkirche kennen und informierte im Jahr 1640
die apostolische Hauptstadt über den aktuellen Sachstand. Bei der Durchfüh-
rung seiner Regentschaft in der Diözese unterstützten ihn: Generaloffizial
Wojciech Rudnicki und Weihbischof Michal Dzialyhski. Wichtige Institutio-
nen in der Diözese waren die beiden Kapitel: das kathedrale und das kollegiale.
Auf der Grundlage der bisherigen Bearbeitungen und der überlieferten
Quellen wurden die Personalzusammensetzung beider Kapitel und die Wege
zur Beschaffung von Benefizien im Domkapitel bestimmt. Aus den erhaltenen
Protokollen der Sitzungen des Domkapitels wiederum ließen sich viele un-
bekannte Fakten aus dem Leben und der Tätigkeit dieser Korporation heraus-
556
finden. Ausschlieslich aus den Anmerkungen in den Protokollen haben wir die
Nachvisitationsverfügungen des Bischofs bezüglich einiger wichtiger Angele-
genheiten des Kapitels, hinsichtlich der Durchführung der Kulthandlungen in
der Kathedrale, darüber hinaus Texte novellierter Kapitelstatuten und auch
viele von den Vikaren dem Bischof gemeldete Probleme kennengelernt.
Die erhaltenen Quellenüberlieferungen erlaubten ebenfalls festzustellen,
dass angesichts der damaligen finanziellen Möglichkeiten die Pracht des
Frauenburger Domes zum Teil wiederhergestellt wurde, außerdem haben die
Kanoniker auf eigene Kosten ihre Wohnstätten, Mikolaj Szyszkowski das
bischöfliche Schloss in Frauenburg wieder aufgebaut, das Stiftskapitel in
Dobre Miasto kümmerte sich um die Ausstattung des Stiftes, die Geistlichen
und die Gläubigen um die Pfarrkirchen. Bischof Szyszkowski zeigte besondere
Hingabe. Die Liste seiner Gaben zugunsten des Domes, die zu Lebzeiten
übergeben und nach seinem Tod übernommen wurden, ist besonders umfang-
reich. Davon, dass er für die ermländische Kirche keine Ausgaben scheute,
zeugt die Tatsache, dass er aus eigenen Mitteln ein Friedensgebetshaus in
Stoczek Klasztorny erbaut hat. In der vorliegenden Arbeit wurden die Tätig-
keiten aufgezeigt, die zur Erneuerung des religiösen Lebens unternommen
wurden. Der Prozess der Erneuerung endete in beiden Bereichen nicht mit der
Zeit der Regentschaft Bischof Szyszkowskis, sondern hielt noch die nächsten
Jahre an, beschäftigte weitere Menschen und erforderte vor allem zusätzliche
materielle Ausgaben.
Zu der Reihe der Erfolge in der damaligen schwierigen Zeit ist die Tatsache
der Errichtung eines Gymnasiums für die nicht geistliche Jugend in Reszel zu
nennen, außerdem - nach zehn Jahren - im Jahre 1637 die Wiederbelebung
der Tätigkeit eines Schulzentrums in Braniewo. Dies wäre nicht möglich
gewesen ohne das Engagement der dieser Angelegenheit wohlgesonnenen
Jesuiten und der materiellen Unterstützung der Diözese, der zu dieser Zeit an
eine Rückkehr zur Ausbildung künftiger Geistlicher am stärksten gelegen war.
Die Problematik zu den beiden Dominia wurde im dritten Teil dargestellt.
Anhand der Quellenüberlieferungen wurde die Gröse der von den einzelnen
Gruppen der Dorfbevölkerung bewohnten Gebiete bestimmt, darüber hinaus
die Flächen der Zinsdörfer, der Kirchengüter und deren prozentualer
Anteil im Verhältnis zur Gesamtfläche des Ermlandes. Auch wurden die
Flächen der Wälder, der Seen wie auch die der Imkereibetriebe benannt. Die
erhaltenen Rechnungsbücher ermöglichten die Festlegung der Art und der
Höhe der Verpflichtungen einzelner Bevölkerungsgruppen zugunsten der
Dominialherren, wie zum Teil auch die Möglichkeiten, diesen Belastungen
557
nachzukommen. In der uns hier interessierenden Zeit wurden die wirtschaft-
lichen Angelegenheiten geordnet, weil vor allem eben diese die materielle
Existenz der Dominialherren sicherten. Von den Einnahmen aus dem wirt-
schaftlichen Bereich hing nicht nur das Vermögen des Bischofs und des
Kapitels, sondern auch die Möglichkeit der Finanzierung allgemein definierter
Kirchenangelegenheiten ab, von denen oben schon die Rede war. Eine geor-
dnete Wirtschaft ermöglichte gleichfalls ein besseres Dasein der Unter-
gebenen und deren größere Bindung an den eigenen Besitz. Diejenigen, die
nach dem Krieg auf ihren Höfen blieben, konnten zusätzlichen Boden und
zeitlich begrenzte Erleichterungen bei ihren Verpflichtungen erlangen. Der
Krieg verursachte viele Schäden im Bereich der Wirtschaft, führte aber auch
zu einer gewissen Lockerung der Disziplin, insbesondere unter der sog.
Ungebundenen Bevölkerung, also jeglicher Art von Dienerschaft. Bei dieser
Gelegenheit fürchtete man allerdings auch den freien Kontakt zum lutheranis-
chen Glaubenbekenntnis.
Die damaligen Probleme, die mit der Wirtschaft in einem allgemeinen Sinn
verbunden waren, Angelegenheiten wie die Flucht der Bauern, die Entlohnung
der Dienerschaft, die Preise für handwerkliche Erzeugnisse, Bier, Wein und
Schnaps und darüberhinaus die Nutzung von Mühlen betreffend, sollte ein
Landesgesetz aus dem Jahr 1637 regeln, dessen Verordnungen mit Herzogtum
Preussen vereinbart wurden. Unter Androhung hoher Geldstrafen wurde die
Befolgung dieses Gesetzes in beiden Provinzen angeordnet. Die Regelungen
der Auslieferung sollten die Untergebenen in den Dörfern zurückhalten. Die
geringe Bevölkerungszahl war damals deutlich zu spüren gewesen und war auch
Hauptursache für den langsamen Prozess der Bewirtschaftung des verlassenen
Gebietes. Trotz der Verschiedenartigkeit der Hilfe der Dominialherren konnte
in der uns interessierenden Zeit diese Aufgabe lediglich zu höchstens 20%
erfüllt werden. Diesen Prozess gibt am besten eine Analyse der Bewirtschaf-
tung verlassener Hufen in konkreten Dörfern wieder. Man sieht dann nämlich,
dass innerhalb eines Jahres nur zwei bis drei Hufen besiedelt werden konnten
und dass dieser Zustand die nächsten Jahre andauerte, bis wieder jemand
einige Hufen übernahm. Für die komplette Bewirtschaftung des verlassenen
Gebietes hätte man mit Sicherheit noch weitere zehn Jahre gebraucht. Das
Landesgesetz führte im Ermland und in Herzogtum Preussen zu einheitlichen
Preise für viele Erzeugnisse und zur einheitlichen Entlohnung der Diener-
schaft. Die Preise für die Erzeugnisse sollten unlautere Konkurrenz verhindern,
die Entlohnung der Dienerschaft dagegen deren Migration.
Die laufenden Angelegenheiten und die Probleme der Einwohner wurden
558
auf dem ermländischen Prinzipiallandtag besprochen. Unter der Regentschaft
von Bischof Szyszkowskis versammelten sich die ermländischen Stände acht
Mal. Ähnlich wie in den anderen Provinzen nahmen auch im Ermland die
Angelegenheiten der Kontribution, das damals lästige Problem falscher schwe-
discher Münzen, die Unruhe und Schäden auf dem Markt verursachten, einen
breiten grosen Diskussionsraum ein. Die Bevölkerung verlangte eine Revision
der im Ermland geltenden Rechte oder eine periodische Kontrolle der Maße
und Gewichte. Die in diesen Bereichen getroffenen Entscheidungen dienten
nach den Kriegswirren der Wiederherstellung gesunder Regelungen in vielen
Lebensbereichen und in der Wirtschaft. Die hohen finanziellen und materiel-
len Auflagen wurden für den Wiederaufbau von Wirtschaftseinrichtungen
(Mühlen, Mälzereien, Brauereien), der zerstörten Brücken, für die Wieder-
belebung von Imkereibetrieben oder der Fischzucht verwendet. Für die
Errichtung einer Waage und eines Speichers in Frombork sind die Bewohner
dieser Stadt und die von Pieni^zno aufgekommen. An den Kosten mancher
Investitionen beteiligte sich auch die Bevölkerung von Herzogtum Preussen,
man hat z.B. die Brücke über die Pasl^ka in der Nähe von Osetnik wiederauf-
gebaut, die die beiden Provinzen miteinander verband.
Das erhaltene Quellenmaterial und die bisherigen Studien ermöglichten es,
das Ermland in der Zeit der Regentschaft von Bischof Mikolaj Szyszkowski
kennenzulernen und vorzustellen. Es wurde aus der Perspektive der Diözese
und der beiden Dominia: der bischöflichen und der kapitularen, dargestellt.
Viele Befunde wurden nicht nur beschrieben, sondern tabellarisch dargestellt,
um eine bessere Betrachtung des besprochenen Problems zu erzielen. Erwähnt
werden soll auch, was sich nicht herausfinden ließ. Das Fehlen einer großen
Zahl von Quellenüberlieferungen hinterlässt eine Lücke in den demographi-
schen Fragen des uns interessierenden Zeitraums. Nur fragmentarisch erhaltene
Archivmaterialien in der Form von Standesamtsregisters erlaubten, dieses
wichtige Problem lediglich anzudeuten. Wir müssen uns mit der Information
der ermländischen Domes aus dem Jahre 1633 zufrieden geben, dass aufgrund
des Krieges der Bevölkerungsschwund erheblich war. Dieses Problem zu
verifizieren sind wir jedoch nicht imstande.
Zusammenfassend können wir uns der Meinung der Entscheidungsträger
der damaligen Zeit - der des Monarchen, der des Apostolischen Nuntius und
der des Gnesener Erzbischofs anßchliesen, die im Jahre 1633 anlässlich der
Nominierung von Mikolaj Szyszkowski geäußert wurde, dass dieser nämlich
ein guter Bischof für schwierige Zeiten war.
Bay»r‘‘ 3
Staat cA o\ h ek
München
559
Indeks osob1
(kursywq wyrözniono autorow prac)
A
Abramowicz Lidia 441
Achremczyk Stanislaw 33, 55, 83, 84,
100, 127, 177, 286, 394, 434-436,
468, 475, 476, 481, 489
Affaita Karol, kanonik fromborski 119
Ageison Gorgoniusz, jezuita 257
Agnellus Stanislaw, duchowny warmin-
ski 185, 190
Aksamitowski Michal, duchowny war-
miriski 188, 217, 253
Albrecht Fryderyk Hohenzollern, ksi^
pruski 215
Albrecht Hohenzollern, ksiqz^ pruski
291
Albrecht Michal, duchowny warminski
190
Altis Jan 190
Alvarez Emanuel, jezuita
Andrzej, diakon w katedrze frombor-
skiej 133, 139
Anhuth Paul 303
Anna, krolowa, zona Zygmunta III Wazy
35
Anna, mieszkanka Olsztyna 131
Anzelm, bp warminski 9, 95, 290
Apffel Jakub, cysters z Oliwy, kompozy-
tor 256
Aquaviva Klaudiusz, jezuita 242, 244, 260
Arnoldi Szymon, duchowny warminski
188, 196
Arciszewski, wojskowy 82
Attman Artur 436
Ausländer Piotr, duchowny warminski
185, 187
Austen Michal, konwiktor braniewski
246
Axer Jerzy 259
B
Bait Wawrzyniec, mlynarz ze wsi Rus
382, 446
B^kowski Jan, siostrzeniec Pawla Dzia-
lynskiego wojewody pomorskiego 99,
108
Banfi Fabrycy, jezuita 246, 247, 250
Baranowski Bohdan 430
Baranowski Wojciech, bp plocki 49,
186, 278
Barberini Franciszek, kardynal protektor
Polski 58, 267, 284, 285
Bardach Juliusz 457
Barnabeus Aleksander, kanclerz kancela-
rii nuncjusza Viscontiego 46
Barsch Grzegorz, poddany kapituly ze
wsi M^drzyki 404
Bartsch Jakub, szlachcic warminski 387,
458, 461
Bartsch Jerzy, duchowny warminski 189
Bartsch Lazarz, poddany (wolny) kapitu-
ly ze wsi Glinka 377
1 Okreslenie przy nazwisku „kanonik fromborski” odnosi si$ do kanonika kapituly katedralnej
we Fromborku, natomiast „kanonik dobromiejski” do kanonika kapituly kolegiackiej w Dobrym
Miescie. W indeksie pomini^to haslo: Mikolaj Szyszkowski, bp warminski.
561
Basener Kasper, duchowny warminski
188, 190
Basener Klemens, duchowny warminski
190
Bastius Andrzej, wöjt kapitulny 305
Batory Andrzej, bp warminski 48, 65,
90, 221, 258, 260, 292, 426, 435,
511
Baumgart, piekarz fromborski 468
Baumker Wilhelm, teolog katolicki 209
Behm Mateusz, duchowny warminski
153, 155, 164, 165, 187, 194, 198
Bender Joseph 250, 251
Bentivoglio Guido, kardynal 41
Berent Szymon, jezuita, muzyk 208,
254, 256
Bergman Piotr, komisarz pruski 514
Bertak Jerzy, poddany (zagrodnik) kapi-
tuly ze wsi Naterki 393
Bialobrzeski G., krewny Wojciecha Bia-
lobrzeskiego 88
Bialobrzeski Wojciech, sekretarz w kan-
celarii bpa M. Szyszkowskiego 88,
151, 218, 219,
288, 297, 328
Bibersänger Walenty, duchowny war-
mihski 186, 189
Biedrzycka Agnieszka 55
Bielihski Jan, jezuita 245, 257
Bieniarzöwna Janina 70
Bies' Andrzej Pawel 237, 267
Bindara, mlynarz w Gietrzwaldzie 444
Bindara Maciej, brat mlynarza 444
Binka, podkomorzy zamku olsztyhskiego
343
Birch-HirschfeldAnneliese 24, 159, 160,
170
Birecki Piotr 87
Biskup Marian 64, 319
Bistram, sluga bpa M. Dzialynskiego 40
Blaskowska Barbara, przelozona katarzy-
nek 293
Bless Mateusz, duchowny warminski
191
Blumnau Jerzy, uczeh gimnazjum reszel-
skiego 275
Bloch Jakub, poddany kapituly ze wsi
Wopy 405
Block Ertman, poddany biskupa 386
Blocki Bartlomiej, szlachcic warminski
374
Blocki Jan, szlachcic warminski 375
Bobrowicz Jan Nepomucen 69
Bodanski Roman 278
Boenigk Andreas 226
Bogdan Danuta 26, 33, 55, 391, 394,
417, 426, 471, 478, 481, 485, 487,
494, 496
Bogdanski Krzysztof, poddany kapituly
398
Bogucka Maria 464, 466, 472, 475
Bojanecki Jan Franciszek, sekretarz bpa
M. Szyszkowskiego, burgrabia Bar-
czewa 88, 131, 303
Bombek, domownik bpa M. Szyszkow-
skiego 70
Bonk Hugo 39, 74, 250, 454
Borasta Grzegorz, kanonik fromborski,
38, 40, 43-45, 76, 103, 105, 119,
122, 130, 149, 497
Borgiasz Franciszek, jezuita 242
Borkowski Wawrzyniec, kanonik from-
borski 102
Borodij Eugeniusz 87
Borzyszkowski Marian 210
Bozopolski, mieszkaniec Prus Ksiqz^-
cych 327, 334
Brachvogel Eugen 22, 23, 24, 84, 133,
163, 189, 231, 249, 251, 362, 416,
505, 515, 516
Brandt Asverus, marszalek dworu ksi^cia
pruskiego 220, 454
Brandt Jerzy, uczen gimnazjum reszel-
skiego 275
562
Braun Jakub, burmistrz elbl^ski 223;
436
Breier Jan, kleryk seminarium diecezjal-
nego 251
Breis Ambrozy, burgrabia olsztyñski 313
Brochna Izajasz von, przelozony augus-
tianów w Warszawie 267
Brodlic Adam, kanonik dobromiejski
328
Bromierska Elzbieta, szlachcianka war-
miñska 387
Bromierski Walerian, burgrabia barcze-
wski 303, 373, 375
Bronisch Eustachy, burgrabia olsztyñski
313, 348
Brunau Joachim, mieszkaniec Królewca
216
Bruns Jan, jezuita 257
Brzeczkowski Tadeusz 170
Buchholz Franz 161, 424
Buchholz Henryk, duchowny warmiñski
190
Budzyñski Jakub, sekretarz królewski
273
Bukowski Marcin, duchowny warmiñski
191
Burchard Jan, poddany kapituly ze wsi
Langenwaldt 405
Busau Adrian, alumn seminarium diece-
zjalnego 247
Buzeñski Stanislaw, kanonik fromborski
119
Bylina Jan, duchowny warmiñski 216
Bylinski Janusz 37
Bystram Maciej, kanonik chelmiñski
107, 108
C
Calovius Abraham, profesor uniwersyte-
tu w Królewcu 268
Campano Jan, jezuita 270
Chawlosz Andrzej, kanonik warszawski
399
Chodowski Alanus, przelozony domini-
kanôw w Gdansku 206
Chrystian IV, krôl dunski 8
Cecylia Renata, krôlowa, zona Wtady-
slawa IV Wazy 51, 108, 214
Cekorn (Zekorn) Fabian, duchowny
warminski 156, 185
Cekorn Krzysztof, uczen gimnazjum re-
szelskiego 185
Ciaricius Michal, duchowny warminski
185, 197
Cichocki Marian 440
Cislak Grzegorz, jezuita 44, 45, 55, 58
Cleophas Grzegorz, duchowny warmin-
ski 187
Cludius Jerzy, jezuita 257
Commaus Jan, przelozony norbertanôw
w Rzymie 128
Commendone Jan Franciszek, nuncjusz
64, 290
Condolomario Franciszek, kardynal 286
Conradi Jan Jerzy, duchowny warminski
189
Coronensis Mikolaj, duchowny warmin-
ski 186, 190
Cresnerus, katolik z Klajpedy 218
Crusius Daniel Kazimierz, sekretarz ka-
pituly warminskiej, domownik bpa
Karola Ferdynanda Wazy, kustosz
wroclawski 99, 107, 108, 122, 156,
186
Cygan Jerzy 284
Cytowska Maria 241
Czaplewski Pawel 34, 496
Czaplinski Wladyslaw 11, 75, 78, 79,
81, 83, 440, 441, 488, 513
D
D^bkowski Walenty, duchowny war-
mihski 217
563
D^browski Feliks, szlachcic warminski
369, 373
Dambrowski Michal, uczeri gimnazjum
reszelskiego 275
Daniel, dwornik folwarku w Bart^gu 361
Danieluk Robert 238
Danillowicz Mikolaj, podskarbi nadwor-
ny 441
Dantyszek Jan, bp warminski 100, 258,
412, 510
Darowski Roman 242
Demuth Wawrzyniec Ludwik, stypen-
dysta fundacji szkolnej w Rzymie,
kanonik 129, 460
Denhoff Gerard, starosta koscierzynski
11, 81, 438, 441
Deppner Helene 224, 226
Diotalevi Franciszek, nuncjusz apostol-
ski 100
Ditrich Jerzy, poddany (wolny) z dome-
ny biskupiej 338
Dittrich Ertmann, duchowny warminski
153, 155, 156, 185, 187
Dittrich Franz 24, 26, 132, 133, 136,
139, 146, 160-162, 180, 182, 183,
194, 416, 516
Dlugosz Tadeusz 285
Döbella, rzemieslnik z Krölewca 138
Dobrzenski, artysta malarz 139
Dombrowski Eugen 26
Domislawski (Domoslawski) Piotr, ka-
pelan bpa M. Szyszkowskiego 70,
151, 161, 164-166, 186, 196, 288
Dohna Achacy (senior) 426
Domanietz Maciej, lesniczy w domenie
kapitulnej 340
Dombrowski Eugen 430-434
Dornmann Marcin, odlewnik dzwonow
w Elbl^gu 136
Dornmann Michat, odlewnik dzwonow
w Elbl^gu 136
Dorobisz Janusz 36
Doruchowrski Jakub Wierzbi^ta, archi-
diakon warszawski 41-43, 46, 61, 63,
64, 69, 74, 134-135,234, 248, 300,
351, 399, 519
Dreier (Drejer) Andrzej, duchowny
warminski 65, 153, 187, 188
Dreier Dominik, poddany kapituly 131
Drews Michal, duchowny warminski
185, 190
Dubegen Hertman, poddany kapituly ze
wsi Wopy 405
Dudek Jan, poddany (zagrodnik) kapitu-
ly ze wsi Naterki 392
Dudziak lan 177
Duhr Bernard 254
Dworzaczek Wlodzimierz 53
Dzialynski Kacper, zabiegal o kanoni^
fromborsk^ 99, 107
Dzialynski Kasper, bp chelminski
(1639-1646) 515
Dzialynski Michal, bp sufragan warmiri-
ski 14, 33, 38-41, 43, 61-63, 67-69,
74, 75, 77, 89, 90-94, 99, 101, 111,
113, 116, 123-125, 131, 133,
136-138, 141, 157, 162, 178, 181,
182, 186, 192-195, 199, 200, 211,
215, 217, 220, 224, 225, 227, 233,
248, 265, 266, 300, 308, 309, 353,
362, 381, 399, 400, 412, 416, 437,
439, 447, 456, 476, 487, 488, 492,
493, 497, 504, 519, 520
Dzialynski Pawel, wojewoda pomorski,
starosta skarszewski 99, 493, 496,
512, 515
Dzialynski Stanislaw, starosta tolkmicki,
kasztelan chelminski 101, 369
Dziechcinska Hanna 268
Dzipgielewski Jan 42
E
Eberhard z Nysy, bp warminski 353
564
Eccleven Mikolaj, duchowny warminski
187, 253
Eichhorn Anton 55, 222
Eiert Lampert, dowodca wojskowy na
Warmii 74, 75, 77, 83, 359
Eiert Piotr, drukarz warszawski 505
Eliaszewicz Melchior, bp zmudzki 92,
134, 248
Elger Jerzy, jezuita 208, 209
Emerich Fabian, kanonik fromborski
258
Engelberg Jerzy, duchowny warminski
190
Epner Jerzy, wikariusz w katedrze from-
borskiej 156
Erenst Jerzy, jezuita, misjonarz dworski
bpa M. Szyszkowskiego 70, 205, 257,
265
Erler Mikolaj, kanonik warszawski, san-
domierski 46
Esling (Kesling) Bartlomiej, krawiec
w Krolewcu 221
Estreicher Karol 49, 52, 71, 505
Eulenburg Gotfryd, regent dworu ksiç-
cia pruskiego 452, 453
F
Fabiani-Medeyska Irena 79
Falten Jan, burmistrz Braniewa 245
Fantoni Ludwik, kanonik fromborski
108, 157
Feistek Szymon, poddany kapituly ze
wsi Vemitten 387
Ferber Maurycy, bp warminski 89, 110,
152, 178, 181, 384, 406, 412, 429,
430, 451, 468, 483, 510
Ferdynand II, cesarz 37
Fester Jan, uczeh gimnazjum reszelskie-
go 275
Filip Wilhelm, ksi^zç neuburski 51
Filonardi Filip, brat nuncjusza 283
Filonardi Marcellus, audytor w nuncja-
turze 283
Filonardi Mariusz, nuncjusz apostolski
108, 235, 283, 504
Firlej Henryk, bp przemyski 36, 39, 40,
49, 58
Firlej Jan, prepozyt kapituly kolegiackiej
w Pultusku 56
Fleischer, nauczyciel 516
Folwarski Henryk 56
Fontana (Fontani, Fontini) Jan Piotr, le-
karz bpa M. Szyszkowskiego 70, 258,
503, 511, 512
Fox Jan, archidiakon krakowski 37, 44,
45, 57, 58
Freindt Jan, poddany kapituly ze wsi
Langenwaldt 405
Frelich Marcin, poddany kapituly ze wsi
Wopy 405
Fries Kasper, poddany kapituly ze wsi
Radziejewo 387
Frise Wawrzyniec, kanonik dobromiejski
165, 185
Fürster Jan, duchowny warminski 173,
188, 189, 190
Fryderyk Wilhelm, elektor, ksi^z^ pruski
219, 220, 505, 514
Frysius Filip, jezuita 233
G
Gada Jan, poddany (zagrodnik) kapituly
ze wsi Likusy 392
G^dkowski Euchard, zabiegal o kanoni^
fromborski 99
G^dlawski, szlachcic warminski 359
G^dlawski Krzysztof, szlachcic warmin-
ski 74, 178, 348, 373
G^dlawski Zygmunt, uczen gimnazjum
w Reszlu 276
Galicka Izabela 57
Gandt Piotr, duchowny warminski 188
565
Gaul (Gaulius) Jerzy, duchowny war-
minski 185, 189, 237
Gqsiorowski Antoni 51
Gqsiorowscy, stypendysci fundacji szkol-
nej kanonika J. Rudzkiego
Gqsiorowski, szlachcic warminski 359
Gqsiorowski Jan, burgrabia lidzbarski
131, 151, 300, 327, 329, 332, 334,
373, 385, 428, 430, 452, 488
Gawronski Andrzej, kasztelan sandomier-
ski 50
Gembicki Jan, regent kancelarii wielkiej
58
Gembicki Piotr, kanonik krakowski,
warminski, sekretarz w. koronny, pod-
kanclerzy koronny, kanclerz w. ko-
ronny 37, 40, 43, 44, 76, 79, 84, 99,
103, 104, 107, 111, 140, 442, 504,
514
Gembicki Wawrzyniec, bp chelminski
186
Gerber Szymon, mieszczanin braniewski
155
Gerick Baltazar, subdiakon w katedrze
fromborskiej 65
Gerick Dawid, nauczyciel w Reszlu 212
Gerig Bartlomiej, rajca dobromiejski
161
Gerigk Andrzej, duchowny warminski
189
German Walenty von Wittern, kanonik
fromborski 43, 104, 105, 112, 119,
122, 123, 125, 126, 138, 152, 236,
308, 416
Gidek Szymon, soltys z domeny bisku-
piej 338
Gielniewicz Sebastian, kaznodzieja pol-
ski w kaplicy fromborskiej 150
Giese Tiedemann, bp warminski 510
Gieszczynski Witold 8
Gigilewicz Edward 55
Glau Michal, poddany kapituly ze wsi
Wopy 405
Gloger Zygmunt 177
Glogowski Pawel, dziekan plocki 258
Gomolihski Stanislaw, bp lucki 48
Göralski Wojciech 52
Görnicki Lukasz, pisarz 102
Görnicki Lukasz, kanonik warminski,
dziekan kapituly 61-64, 68, 69, 74,
79, 92,102,107,109,111,112,119,
131, 141, 149, 151, 236, 237,
307-310, 313, 320, 334, 348, 350,
359, 362, 398, 416, 438, 492, 505,
506
Görnicki Pawel, kanonik fromborski 43,
119, 136, 139, 258, 266
Görski Jan, szlachcic z ziemi ciechanow-
skiej 407
Görski Karol 498
Götzen Fryderyk von, radca dworu ksi$-
cia pruskiego 505
Grabowski Adam Stanislaw, bp warmiri-
ski 443, 516
Goworowski Jan, proboszcz parafii
Ostrol^ka i Solec, domownik bpa ele-
kta M. Szyszkowskiego 63, 65, 69,
75, 151
Graben (Grabenius) Wojciech, jezuita
269
Grabowska Marta 138
Grabowski Ambrozy 80
Grabowski Bartlomiej, duchowny war-
mihski 187
Grabowski Zbigniew 138
Graczyk Waldemar 56, 58
Gramatowski Wiktor 268
Gramsch Maciej, duchowny warminski
188,189
Grave Franciszek, poddany kapituly ze
wsi Pawly 405
566
Greber Jan, soltys ze wsi Deutsch
Tromp 204
Greber Szymon, poddany kapituly ze
wsi Krzywiec 204
Gretkowski Erazm, kanonik oficjai kra-
kowski 37, 44, 45, 57
Groben Otton von, wlasciciel posesji
w Swi^tej Lipce 232, 271
Grochowski Achacy, bp lucki 36, 58
Gross Jan, duchowny warmihski 185,
188, 189
Grotk Andrzej 434, 439
Gruchot Hermann 197, 198, 208, 251,
455
Grunard Mateusz, poddany kapituly ze
wsi Drw^ca 404
Granau Georg 267
Grünhagen Jakub, poddany kapituly ze
wsi M^drzyki 404
Grunenberg Ertmann, uczen gimnazjum
reszelskiego 253, 275
Grunenberg Jan, duchowny warmihski
188
Grzebien Ludwik 53, 237, 255, 257,
260, 267, 268
Grzegorz XIII, papiez 260, 273
Grzegorz XV, papiez 33
Grzymala Anna, zona Jana Grzymaly
313
Grzymala Jan, burgrabia olsztynski 313,
407
Grzymala Mikolaj, szlachcic warminski
319
Guilimus Andrzej, duchowny warminski
156
Gulbinowicz Henryk 246
Güldenstem Eryk, burmistrz reszelski
264, 327
Guidon Zenon 494
Gumowski Marian 56
Guski Jerzy, duchowny warminski, pre-
pozyt kapituly dobromiejskiej 107,
162, 165, 166, 185, 190
Gustaw Adolf, kröl szwedzki 8, 95, 161,
224, 436, 497
H
Hammer Jerzy, duchowny warminski
188, 189
Han Mateusz, poddany kapituly ze wsi
Radziejewo 405
Hanman Grzegorz, poddany kapituly ze
wsi Kowale 405
Hannow Szymon, kanonik fromborski
102
Hartmann Stefan 207
Hatten Jan, burgrabia ornecki, wöjt bis-
kupi 219, 299, 303, 452, 454
Hatten Jan Henryk, uczen gimnazjum
reszelskiego, stypendysta fundacji
szkolnej w Rzymie, duchowny war-
mihski 129, 190, 275
Hatten Jerzy, uczen gimnazjum reszel-
skiego 275, 276
Hatten Krzysztof, uczen gimnazjum re-
szelskiego 275
Hatten Michal, uczen gimnazjum reszel-
skiego 275, 276
Hauke Karl 87
Hecht Ambrozy, kowal z Reszla 270
Hecht Jan Henryk, duchowny warmih-
ski 195
Hecht Michal, duchowny warmihski
183, 185, 188, 196
Heide Jerzy Wojciech, duchowny war-
mihski 56-58, 184, 230
Hein Grzegorz, poddany kapituly ze wsi
M^drzyki 404
Hein Tomasz, karczmarz ze wsi Chwal^-
cin 388
Hein Stefan, poddany kapituly ze wsi
M^drzyki 404
567
Hein Szymon, jezuita 265, 268
Heinrich Wawrzyniec, duchowny war-
minski 188, 194
Hennig Henryk, duchowny warminski
185, 190, 253
Henricus Tomasz, poddany kapituly 452
Henriquez Walter Streversdorf von,
przelozony augustianöw prowincji
saksorisko-turyriskiej 267
Henryk, piekarz na zamku olsztyriskim
477
Henryk Szymon, mieszczanin olsztynski
348
Hepner Achacy, duchowny warminski
155, 156, 187
Hepner Fabian, poddany kapituly ze wsi
Zugienie 405
Hepner Gertruda, zona Fabiana Hep-
nera 405
Herbest Stanislaw 258
Hereman Jakub, mieszczanin braniewski
369
Herman z Pragi, bp warminski 159, 227
Hemas Czeslaw 259
Hilavius Michal, jezuita 254
Hindenberg Henryk, kanonik frombor-
ski 95, 104, 105, 106, 109
Hintz Grzegorz, jezuita 245, 257, 271,
272
Hintz Jan, burmistrz braniewski 131
Hipler Franz 24, 25, 62, 83, 84, 180,
181, 199, 208, 209, 214, 250, 337,
505
Hoffmann Andrzej, duchowny warmin-
ski 188
Hoffman Jerzy, uczen gimnazjum reszel-
skiego 276
Hoghaus Jerzy, duchowny warminski
191
Hohendorff Jerzy, konwertyta, poddany
kapituly 335, 341, 373
Hohendorff Kacper, mieszkaniec Prus
Ksiqz^cych 452, 453
Holtz Jakub, kanonik fromborski 511
Homann Jerzy, duchowny warminski
153, 155, 156, 185, 191
Hostounsky Baltazar, jezuita 256
Hoverbeck Jan, komisarz pruski 514
Hozjusz Jan, brat kardynala 101, 129
Hozjusz Stanislaw „de Rubno”, burgra-
bia Jezioran 70, 131, 303, 339
Hozjusz Stanislaw „z Bezdan”, kanonik
fromborski 101
Hozjusz Stanislaw, kardynal, bp war-
mihski 7, 64, 89, 101, 110, 124,129,
131, 197, 198, 200, 207, 210, 221,
239, 241, 242, 245, 246, 256, 258,
278, 292, 301, 328, 330, 353, 499,
510
Hozjusz Wojciech, stypendysta fundacji
szkolnej w Rzymie 129
Hozjusz Ulryk, burgrabia dobromiejski
101, 129
Hufnagel, wdowa z Ornety 182
Humann Walenty, duchowny warminski
190, 191
Huxer Arnold, kustosz kapituly from-
borskiej 123, 211, 249
I
Ilowski Jakub, uczen gimnazjum reszel-
skiego 274
Ilowski Pawel, brat Jakuba 274
Ilowski Wladyslaw, brat Jakuba i Pawla
274
Inglot Marek 53, 237, 260, 267
Innocenty IV, papiez 9
J
Jacobson H.F. 178, 182, 192, 194, 200,
248
Jacyniak Aleksander 238
568
Jagiellonka Katarzyna 252
Jamiolkowski Jan, jezuita 264, 267
Jan III Waza, kröl szwedzki 7, 252
Jan Kazimierz, kröl 142, 268
Jan Zygmunt, elektor, ksi^z^ pruski 216,
218
Jankowski Aleksander 47
Janosz-Biskupowa Irena 488
Janowski Maciej, nauczyciel 349
Janowski Witold 286
Janovius Pawel, duchowny warminski
191
Jarminski Leszek 58
Jaroszewicz-Piereslawcew Zoja 514
Jasinski Janusz 313
J§drkiewicz Edwin 83
Jendrzejowski Jerzy, duchowny warmih-
ski 191
Jerzy Fryderyk, elektor, ksi^z^ pruski
39, 215
Jerzy Wilhelm, elektor, ksi^z^ pruski 74,
219, 234, 426, 441, 514
Jesionowski Benedykt 441
Jezierski Jacek 25, 41, 110
Joachim Fryderyk, elektor, ksi^z^ pru-
ski, 215, 216
Jonston Wawrzyniec, uczeh gimnazjum
reszelskiego 253, 275
Jordan Jakub, duchowny warminski 188
Josel, poddany kapituly 385
Jost Urban, kanonik kapituly dobromiej-
skiej 164, 171
Jözefczyk Mieczyslaw 224, 225
Just Andrzej, duchowny warminski 247
K
Kqcki Walenty 431
Kaczorowski Wlodzimierz 37
Kadau Jakub, organista i nauczyciel
w Bisztynku 256
Kadau Piotr, duchowny warminski 187
Kadulska Irena 268
Kahsnitz (Keynitz) Jan, duchowny war-
mihski 156
Kalhorn Clemens, notariusz kapituly
fromborskiej 122
Kampowski Michal, uczeh gimnazjum
reszelskiego 275
Kanizjusz Piotr, jezuita 256
Kantel Grzegorz, duchowny warminski
173, 185, 189, 190
Kargowski Jan, duchowny warminski
191
Karol IV, cesarz 23
Karol I Stuart, kröl angielski 513
Karpihski Kacper, posiadacz döbr grac-
jalnych 327
Karski Wawrzyniec, poddany kapituly ze
wsi Lechowo 405
Kasparek Norbert 8
Katarzyna Jagiellonka, zona Jana III krö-
la szwedzkiego
Kazanowski Adam, kasztelan sandomier-
ski, podkomorzy krölewski 84, 106,
514
Kazanowski Marcin, hetman polny ko-
ronny 79
Kazimierz Jagiellohczyk, kröl 38, 121,
511
Keckowa Antonina 367
Kçczewski Stanislaw, domownik bpa
M. Szyszkowskiego 69
Keferstein Halina 123, 167, 244
Keilmann Georg 191
Kerkott Walentyn, mlynarz ze wsi Tu-
miany 330
Kielbasa Walenty, bp chelminski i po-
mezahski 64
Kielbik Jerzy 26, 443, 463, 464, 473,
474
Kinard Dawid Leonard, jezuita 240
Kirstein Hieronim, prefekt seminarium
diecezjalnego 240
569
Kirstein Jan, przelozony rybaköw 343,
418
Kirsten Krzysztof, duchowny warminski
190, 253
Kisveter Kasper, kaznodzieja niemiecki
w katedrze fromborskiej 152, 153,
156, 184
Klage (Clagius) Tomasz, jezuita, autor
dziel polemicznych i historycznych
217, 231, 268, 272, 274, 505
Klara, poddana kapituly 204
Klaus Jerzy, mlynarz ze wsi Wopy 405
Klemens X, papiez 230
Klein Baltazar, poddany (wolny) z do-
meny biskupiej 338
Klein Jan, opiekun sieci rybackich 348,
403,418
Kleofas, lesniczy z Gietrzwaldu 428
Klinger Andrzej, jezuita 125, 234, 237,
245, 265, 266, 268
Klonder Andrzej 483
Klug Piotr Andrzej, bernardyn 229
Kluth Ambrozy, poddany kapituly ze wsi
Mçdrzyki 404
Kluth Jakub, mlynarz ze wsi Bornity 446
Knefelt Jan, duchowny warminski 185,
190
Knobelsdorf, szlachcic warminski 429
Knobelsdorf Eustachy, kanonik frombor-
ski 510
Knobelsdorf Jerzy, szlachcic warminski
454
Knobelsdorf Krzysztof, uczeh gimna-
zjum reszelskiego 275
Knoffel Maciej, poddany kapituly ze wsi
Jonkowo 348
Knuth Samuel, kustosz kapituly from-
borskiej 100
Knorr Augustyn, duchowny warminski
165, 166, 185, 189, 207
Kobierzycki Waclaw, kustosz kapituly
fromborskiej 38, 43-45, 68, 76, 78,
100, 109, 112, 113, 117, 139, 140,
154, 156, 256, 297, 307, 320, 381,
431, 491
Kobierzycki Wojciech, marszalek dworu
bpa Sz. Rudnickiego 101
Kobierzycki Stanislaw 37
Koc Lucjan 319
Koch Jan, jezuita 265
Koch Wawrzyniec, oficjal warminski
Kochanowicz Jerzy 254-256
Kojalowicz Kazimierz, jezuita 274
Kojalowicz Wojciech, jezuita 274
Kolberg Augustyn 26, 73, 231, 301, 317,
319, 355, 360, 364, 377, 389, 431,
516
Kolberg Joseph 142, 184, 258
Kolbrecht Jerzy, duchowny warminski
185, 189
Kolakowski Tadeusz 497
Konarscy 98
Konarski Feliks, kanonik fromborski 118
Konarski Adam Zygmunt, kanonik from-
borski 119
Konarzewski Stanislaw, domownik bpa
M. Szyszkowskiego 151
Koniecpolski Stanislaw, hetman w. ko-
ronny 79, 82, 88
Königk Szymon 454
König Wawrzyniec, poddany kapituly
403
Konopacki Fabian, kanonik fromborski
101
Konopacki Jan Karol, kanonik frombor-
ski, bp elekt warminski 39, 92, 105,
334, 512
Konopczynski Wladyslaw 78
Konrad Mazowiecki, ksi^zç 288
Konstancja, krölowa, druga z kolei zona
Zygmunta III Wazy 34, 35, 49
Kopernik Mikolaj 7, 64, 123, 124,
258
570
Koppel (Koppelius) Jerzy, uczen gim-
nazjum reszelskiego, duchowny war-
minski 253, 275
Kopiczko Andrzej 24, 25, 41, 48, 70, 89,
91, 93, 95, 100, 110, 127, 155, 159,
171, 175, 176, 184, 186, 191, 197,
198, 205, 206, 210, 212, 216, 217,
223, 225, 241, 246, 251, 260, 275,
460
Korewa Jan 239
Korycinski Mikolaj, posel na sejm 36,
37
Korycka Wanda 475, 447
Korytko Andrzej 8, 51, 513, 514
Korytkowski Andrzej, ekonom klasztoru
w Czerwinsku 56
Korytkowski Jan 100, 284
Korzeniewski Marcin, uczen gimnazjum
reszelskiego 274, 275
Kos Adam, zabiegal o kanoni^ frombor-
sk$ 107
Kos Mikolaj, prepozyt kapituly frombor-
skiej 108
Kosskul Andreas, pulkownik szwedzki
83
Kotowski Stanislaw, uczen gimnazjum
reszelskiego 273
Kowalska Anna 226, 231
Kozlowski Pawel, jezuita, misjonarz
dworski bpa M. Szyszkowskiego 70
Kozuchowski Jan, doimownik bpa
M. Szyszkowskiego 151
Kozuchowski Wojciech, burgrabia reszel-
ski 69, 273, 303, 332, 369
Krajewski Andrzej, uczen gimnazjum re-
szelskiego 275
Krajewski Marek 37
Kralka, mieszczanin fromborski 486
Krasicki Ignacy, bp warminski 23, 65,
110, 375, 516
Kraus, szewc olsztyhski 476
Krausen Jerzy, mieszczanin dobromiej-
ski 329, 330
Krawczuk Wojciech 52, 103
Kretkowska Dorota, szwagierka Marcina
Szyszkowskiego starosty lelowskiego
53
Kretkowski tukasz, zabiegal o kanoni^
fromborski 107
Krptosz Jözef 93
Kretzmer (Kreczmer) Eustachy, uczen
gimnazjum reszelskiego 275
Kretzmer Eustachy, geometra w dorne-
nie biskupiej 303, 334
Kretzmer Jan, kanonik fromborski 510,
511
Kretzmer Jerzy, duchowny warminski
173, 190, 253
Kretzmer Jerzy, sekretarz kapituly from-
borskiej 511
Kretzmer Mateusz, poddany kapituly 409
Kreytz Achacy, pulkownik, dworzanin
Wladyslawa IV 75-77, 79, 80
Kreytzen Andreas (Andrzej), regent pru-
ski, posiadacz ziemi na Warmii 68,
454
Krieger, kupiec gdanski 411, 442
Krieger Lukasz, duchowny warminski
190
Kriegerin Regina, mieszczka braniewska
255
Kromer Marcin, bp warminski 7, 64, 89,
110, 123, 124, 153, 167, 170, 178,
192, 197-200, 207, 210, 221, 242,
243, 247, 251, 258, 260, 263, 265,
293, 301, 328-330, 412, 413, 431,
435, 487, 510
Krüger Krzysztof, szewc lidzbarski 447
Krüger Marcin, duchowny warminski
187, 189
Krysal Jan, soltys 342
Kryski Szcz^sny Feliks, podkanclerzy
koronny 100
571
Kuczborski Walenty, kanonik frombor-
ski 510
Kühn Seweryn, duchowny warmihski
184, 185, 189
Kuhschmalz Franciszek, bp warmihski
152, 207, 286, 487
Kwnor Boleslaw 251, 269
Kunck Eustachy, burgrabia ornecki 74,
303
Kunigk Jan, soltys w domenie biskupiej
338
Kunigk Jerzy, uczeh gimnazjum reszel-
skiego 276
Kutrzeba Stanislaw 460
Kuimak Krystyna 197
L
Lachowski Jakub, jezuita 235, 236, 250
Lalik Tadeusz 430
Lambertengo Pampilius, jezuita 264
Lamsdorf Gottard, dominikanin 206
Lamshefft Jakub, uczeh gimnazjum re-
szelskiego 275
Lamshefft Jan, prepozyt kapituly dob-
romiejskiej, ekonom biskupi 108,
151, 165, 166, 195, 196, 301, 354,
355, 506, 511
Lamshoefft Kazimierz, duchowny war-
mihski 190
Lancellotti Jan Baptysta, nuncjusz apos-
tolski 56, 58, 90, 98, 106
Lang Szymon, kanonik kapituly dobro-
miejskiej 165, 167, 169, 188, 196,
197
Langkau A.G. 460, 466, 474
Lasocka Aleksandra (z domu Sapieha),
zona Stanislawa Lasockiego kasztela-
na czerskiego 51
Lasocki Stanislaw, kasztelan czerski 51
Laws Bruno 466
Lazar, rajca fromborski 468
Leczner Eustachy, piekarz lidzbarski 477
Lemke Anna, corka Wawrzyhca Lemke
131
Lemke Jakub, duchowny warmihski 189
Lemke Jan, wöjt kapitulny 306
Lemke Michal, duchowny warmihski
189
Lemke Wawrzyniec, zakrystian w kated-
rze fromborskiej 80, 131, 159
Lempicki Jan, domownik bpa M. Szysz-
kowskiego
Lemke Jan, poddany kapituly 320
Leo Jan, kanonik dobromiejski 55, 165,
173, 184, 185, 196, 197, 468, 504
Leoman Jan, kustosz kapituly frombor-
skiej 328, 510
Leoman Jan, notariusz zamku olsztyh-
skiego 309, 315
Leon X, papiez 108
Lesnodorski Boguslaw 297, 457
Leszczyhski Waclaw, bp warmihski 21,
22, 29, 88, 90,92, 98,102,103,107,
108, 114, 123, 163, 194, 220, 221,
230, 249, 286, 301, 355, 457, 512
Leszczyhski Waclaw, kanclerz wielki ko-
ronny 58
Lewanski Julian 259
Lezehski Tomasz, archidiakon sando-
mierski 399
Licard Piotr, duchowny warmihski 183
Lichtenhagen Jakub, sekretarz miejski
w Barczewie 207
Lichtenhagen Jerzy, uczeh gimnazjum
reszelskiego 276
Lider Jan, uczeh gimnazjum reszelskiego
275
Lidigk Jan, duchowny warmihski, kape-
lan bpa M. Dzialyhskiego 187, 188,
190, 195
Lidigk Walenty, notariusz olsztyhski
219, 220, 288, 407
572
Liedtke Franz 136, 286, 430
Lidzik Walenty, duchowny warminski
188, 189
Lilii (Lilius) Franciszek, kanonik sando-
mierski 70
Lilienthal Jakub Alois 494
Lilienthal Jan, duchowny warminski 189
Ling Piotr, poddany kapituly ze wsi Wo-
py 405
Link Pawel, poddany kapituly ze wsi
M^drzyki 404
Lipski Andrzej, bp krakowski 10, 35
Lipski Jan, referendarz koronny 44, 45,
59
Lisiak Bogdan 243
Litwin Henryk 58
Lokau Grzegorz, uczeh gimnazjum re-
szelskiego 275
Lora Andrzej, soltys w domenie bisku-
piej 338
Lüdigk Michal, poddany kapituly ze wsi
Lechowo 405
Lüdigk Tomasz, poddany kapituly ze wsi
M^drzyki 404
Ludwik, chorzysta w katedrze frombor-
skiej 158
Ludwig Eustachy, szlachcic warminski
373
Ludwig Mateusz, mieszkaniec Frombor-
ka 213
Lühr Georg 24, 88, 244, 246, 252, 253,
261, 264, 272, 273, 275, 372, 438,
439, 505
Lutterberg Augustin 516
Luzjanski Fabian, bp warminski 38, 510
L
L^czycki Mikolaj, jezuita 234, 264, 269
Lempicki Jan, domownik bpa M. Szysz-
kowskiego 70, 151
Lptowski Ludwik 48, 52, 56
Lomianka Maciej, poddany (zagrodnik)
kapituly ze wsi Patryki 393
Lozinski Jerzy Z. 50, 60
tubieñski Maciej, bp chelminski 23,
504, 514
Lubieñski Stanislaw, bp plocki 36, 56,
58, 65
Lukasz, chorzysta w katedrze frombor-
skiej 158
Luszczewski Andrzej, domownik bpa
M. Szyszkowskiego 70, 151
Lysakowska Barbara (z domu Hozjusz)
101
Lysakowski Andrzej, kanonik warmiñski
42, 43, 101, 106, 112, 118, 128, 136,
139, 140, 300, 308
Lysakowski Jakub, szlachcic warminski
101
M
Machholz Ernest, historyk 220
Maciejowski Bernard, bp krakowski 48
Mqczak Antoni 363
Madiger Piotr, duchowny warmiñski
165, 167, 169, 185, 191, 196
Mager Friedrich 26, 424
Maggio Wawrzyniec, jezuita 245
Magni Valerianus (Walerian), kapucyn,
powiernik i doradca Wladyslawa IV
284
Majewski Walenty, duchowny warmin-
ski 191, 195
Makarczyk Irena 100, 127, 134, 142,
254, 286, 479, 481, 514
Makowski Adam, jezuita 255
Maksymilian I, cesarz 23
Maleis Jerzy, brat w zakonie jezuitów
265
Mallovius (Mallov) Joachim, duchowny
warmiñski 165, 166, 186, 217, 218
573
A
Malachowski Tobiasz, opat paradyski 74
Manikowski Adam 430, 460
Marcin, chörzysta w katedrze frombor-
skiej 158
Marek, pszczelarz w Kumajnach 434
Markiewicz Mariusz 7
Marquard Jakub, jezuita 135, 264
Marquardt Andrzej, notariusz biskupi
265
Marquardt Andrzej, szlachcic warminski
265, 454
Marquardt Jakub, konwiktor braniewski
246
Marquardt Jan, burgrabia Lidzbarka 303
Marquardt Jerzy, kanonik fromborski
42,43,61,62, 67,69,102,103,105,
111, 112, 118, 139, 141, 152, 164,
179, 182, 191, 213, 220, 233, 249,
306, 308, 309, 331, 354, 411, 453,
454, 460, 492
Matakowski Kazimierz Stanislaw, du-
chowny warminski 190
Matern Georg 187, 189, 198, 205-207,
212, 303, 373
Matern Jerzy, duchowny warminski 217
Matlei Benedykt, poddany kapituly 403
Mawicki, wojskowy 76
Medlack Kasper, duchowny warminski
182, 187, 196
Meibohm Fryderyk, duchowny warmih-
ski 108, 167, 186, 225
Meier Jerzy, poddany kapituly ze wsi
Vemitten 387
Meierin Urszula, dwörka na dworze
Zygmunta III Wazy 135
Meisner Jakub, poddany kapituly 204
Melitz Krzysztof, szlachcic warminski
373, 407
Meller Jakub, poddany kapituly ze wsi
Ploskinia 386
Meitzer Szymon, duchowny warminski
190
Mezenski Stanislaw, uczeh gimnazjum
reszelskiego 273
Michalek, poddany kapituly ze wsi Pur-
da 432
Michta Jerzy 441
Mielcarczyk Georg 416
Mieleszewski, dziekan kapituly frombor-
skiej 109
Mikolaj, krawiec 485
Mikolaj, soltys wsi Tolkowiec 405
Mikolaj z Moscisk, dominikanin 71
Mikulski Krzysztof 87
Minnesius Aleksander, duchowny war-
mihski 253
Molenda Danuta 367
Möller Franciszek, konwiktor braniewski
246,
Möller Franciszek, uczeh gimnazjum re-
szelskiego 275
Möller Pawel, duchowny warminski 190
Möller Sebastian, duchowny warminski
65, 68, 88, 107, 163-165, 169, 172,
188, 190, 195, 197, 205, 206, 297,
300, 301
Möller Szymon, mieszczanin dobromiej-
ski 172
Montanus Maciej, kanonik fromborski
38,43,102,105,111,112,122,130,
137, 149, 154, 158, 244, 256, 266,
283, 284, 308, 437, 448, 449
Montau Michal, uczeh gimnazjum
reszelskiego 276
Muller Bartlomiej, uczeh gimnazjum
reszelskiego 276
Murawiec Wieslaw 505
Myszkowski Piotr, bp krakowski 48
Myszkowski Zygmunt, marszatek wielki
koronny 49
N
Nagelke Marcin, malarz obrazöw 479
Nagielski Miroslaw 78, 79
574
Najdakowski Bartlomiej, szlachcic war-
minski 342, 373, 375
Natonski Bronislaw 241, 268, 270, 271,
274
Naworski Zbigniew 97, 487-489, 515
Nawrocki Zbigniew 118,
Neander (Neumann) Michal, bibliofil
258
Nenchen Eustachy, kanonik fromborski
43, 69, 102, 111, 112, 126, 139, 141,
152, 308, 309, 381, 438, 452
Nenchen Eustachy Placyk, szlachcic
warminski 339, 373
Nenchen Jakub, szlachcic warminski
369
Nenchen Jan, burgrabia Ornety 303,
327
Nenchen Michal, konwiktor braniewski
246
Neppi Franciszek, mieszkaniec Rzymu
127, 128
Neugebaür Lukasz, duchowny warmin-
ski 191
Neuschiling Georg, pastor z Krôlewca
219
Newe Jakub, mieszczanin olsztynski 204
Newe Maciej, duchowny warminski 14,
191, 195
Niderhof Jan, duchowny warminski 14,
185, 189, 195
Niderhoff Leonard, dziekan kapituly
fromborskiej 261
Niderhof Szymon, duchowny warminski
178, 189
Niemiec Jan, poddany (zagrodnik) kapi-
tuly ze wsi Patryki 393
Niesiecki Kasper 69, 70
Nieswaldt Bartlomiej, duchowny war-
minski 187, 196
Nigrinus Bartlomiej, kanonik fromborski
258
Nitecki Piotr 35, 89
Nowak Wladyslaw 110, 167
Nowak-Dluzewski Juliusz 79
Nowodworski Adam, bp poznanski 36
Nowodworski Jerzy, zabiegal o kanoniç
w kapitule fromborskiej 98, 107
Nowowiejski Jan, szlachcic warminski
310
Nowowiejski Julian 49
Nycz Baltazar, szlachcic warminski 339,
373
Nycz Jan Baptysta, uczen gimnazjum
reszelskiego 71, 275
Nycz Oswald, burgrabia braniewski 303,
339, 373
O
Obirek Stanislaw 255
OblqkJan 24, 64, 65, 70, 71, 91-93, 95,
110, 123, 132, 133, 202, 231, 240,
247, 258, 261, 277, 278, 286
Oborski Tomasz, bp sufragan krakowski
37, 50
Ochmann-Staniszewska Stefania 33
Odrowqz Iwo, bp krakowski 48
Ogier Karol 83
Ohryzko Jozafat 34, 97, 440
Olchawski Jan, kanonik opatowski 71
Olczyk Aniela 175
Olejarczuk Andrzej 427
Oleskiewicz Bartlomiej, jezuita 250, 257
Olsen, szlachta poch. szwedzkiego 375,
475
Olsen, burgrabia braniewski 129
Olsen Jan, domownikbpa M. Szyszkow-
skiego 151
Olsen Urszula von, wlascicielka Legin
279
Olszyhski Jan, domownik bpa M. Szysz-
kowskiego 70
Opalinski Edward 54
Opalinski Krzysztof, wojewoda poznan-
ski 54, 55
575
Opalihski tukasz, marszalek wielki ko-
ronny 54, 55, 514
Oracki Tadensz 55, 70, 100, 268, 271
Orgass Jerzy, duchowny warminski 194
Ossolinski Jerzy, podkanclerzy koronny
98, 99, 441, 442
Ozorowski Edward 48
P
Packheuser Jakub, poddany kapituly ze
wsi Langenwaldt 405
Pallavicini Opizzo, nuncjusz apostolski
263
Parsau Marcin, sohys ze wsi Zardeniki
354
Parsau Zuzanna, zona soltysa 354
Paszenda Jerzy 231, 232, 241, 270
Paternoster Jakub, duchowny warminski
187, 195
Paternoster Marcin, duchowny warmin-
ski 183, 189195
Pauli Mateusz, jezuita 44, 45, 265
Pauli Zachariasz, dowodca szwedzki
161, 205
Pawel V, papiez 22
Pawlak Marian 127, 221, 222
Pecold (Petzelt) Ludwik, burgrabia pie-
ni^zeriski 313
Pelczynski Jan, notariusz konsystorza
warmihskiego 92
Pelczynski Marian 55
Peretti Aleksander, kardynal 102
Perowicz Jan, kanonik fromborski 103
P^tkowski Kasper, jezuita 260
Petrycy Jan Innocenty, profesor, histo-
riograf uczelni krakowskiej 70
Petrovius Jerzy, duchowny warminski
191
Petrycy Sebastian, filozof 71
Petzelt Jan Roman, syn Ludwika Petzel-
ta 204
Petzelt Ludwik, radny z Pieni^zna 204
Petzelt Sybilla, zona Ludwika Petzelta
204
Pfaff Krzysztof, burgrabia lidzbarski
328, 335
Pfaff Marek, mlynarz fromborski 444
Phelippes Piotr, kanonik fromborski 108
Pheywitz Jan Franciszek, duchowny
warminski 156
Philipsen Marcello, Szwed, zarz^dca
mennic w Elbl^gu 497
Piasecki Pawel, sekretarz krölewski 33,
44, 45, 55, 98, 300, 399, 519
Piechnik Ludwik 25, 240-243, 245, 246,
251, 260, 271
Pietrzak Michal 457
Pikoll Michal, mlynarz ze wsi Zörawno
382
Pikula, poddany kapituly 311
Pilchowicz Wojciech, bp sufragan war-
minski 90, 123
Piotr, pracownik zamku olsztyhskiego
213
Piotrkowczyk Andrzej, drukarz krakow-
ski 52, 71
Piskorska Jozefa 184, 476, 516
Piwnicki Jan, szlachcic warminski 267,
373, 488
Plaswik Albin, chlop ze wsi Pakosze 405
Plaza Tomasz, duchowny krakowski 258
Plotowski Pawel, prepozyt kapituly
fromborskiej 108
Podoscy 47
Podoska Teresa (z domu Krzywczycka),
zona Kazimierza 60
Podoski Kazimierz, wlasciciel Oleszna
60
Pogorzelski Andrzej, rektor gimnazjum
reszelskiego 269
Polaiski Gabriel, duchowny warminski
191, 196
Pollak Roman 55, 70, 71, 259
576
Poklewski Jözef 231, 234
Pomaska, poddany kapituly ze wsi Kle-
bark 383
Pontanus Jakub, jezuita 259
Porwess Mikolaj, szewc 476
Poschmann Adolf 24, 264-267, 269,
271-274, 362, 379, 423, 425, 432
Posselius, lekarz bpa Sz. Rudnickiego 54
Possevino Antonio, jezuita 243, 252,
254, 258
Potocki Teodor, bp warminski 110, 231
Potrycki, szlachcic warminski 359
Pottel Bruno 95
Powierski Jan 159, 494
Powodowski Hieronim 124
Pregell Marcin, poddany biskupa ze wsi
Cerkiewnik 408
Preis Krzysztof, poddany biskupa ze wsi
Wilkiejmy 339, 341
Preis Michal, poddany kapituiy ze wsi
Labuchy 341
Preuck Anna, siostra kanonika Jana
Preucka 127
Preuck Anna Eufrozyna (z domu Doh-
na), zona Jerzego Perucka 443
Preuck Jan, kanonik fromborski 59, 102,
103, 127, 128, 153, 157, 270, 276,
287, 294
Preuck Jerzy, szlachcic warminski 443
Preuck Michal, brat kanonika Jana Peru-
cka 127
Preuck Urszula, siostra kanonika Jana
Preucka 127
Protmann Bartlomiej, rajca dobromiejski
161
Protmann Jan, duchowny warminski
190
Protmann Michal, burmistrz braniewski
387
Przekop Edmund 92, 159, 167
Przetalski Jan, duchowny warminski
191, 196, 207
Przybos Adam 23, 36, 37, 55, 219, 514
Przytulscy, stypendysci fundacji kanoni-
ka J. Rudzkiego 130
Puchowski Kazimierz 243, 244
Pudwels Fryderyk, uczeñ gimnazjum re-
szelskiego 275
Pudwels Krzysztof, nadradca dworu
ksiçcia pruskiego 505
Q
Qeeck Anna, przelozona sióstr katarzy-
nek 293
Quos Franciszek, szlachcic warmiñski
203, 373
Quos Jan, syn Krzysztofa, stypendysta
fundacji szkolnej w Rzymie 129
Quos Krzysztof, burgrabia dobromiejski
129, 172, 303, 330
R
Raba Jerzy, szlachcic warminski 310,
369
Raba Maciej, szlachcic warminski 319,
343, 373
Raba Magdalena, siostra Jerzego Raby
310
Radau Michal, jezuita
Radigk Franciszek, poddany kapituly ze
wsi Lechowo 405
Radigk Maciej, duchowny warmiñski
191
Radigk Piotr, duchowny warminski 188
Radziejowski Michal Stefan, bp warmiñ-
ski 263, 286
Radziwill Albrycht Stanislaw, kanclerz
w. litewski, autor pamiçtnika 23, 36,
37, 39,51,52, 54,55, 58, 59, 83,84,
219, 514, 515
Radziwill Jerzy, kardynal, bp krakowski
53
Radziwill Krzysztof, hetman wielki
litewski 78
577
Rambas Mikolaj, projektant kosciofa ka-
tolickiego w Krölewcu 216
Ranatowicz Stefan, kronikarz zakonny
53
Raubach Mikotaj, mieszczanin frombor-
ski 481
Rausch, chorzysta w katedrze frombor-
skiej 158
Rautenberg Mateusz, wikariusz w kated-
rze fromborskiej 133
Raymundus Joannis, kanclerz kancelarii
nuncjusza Filonardiego 283
Redlitz Marcin, duchowny warmihski
183, 187
Rehs Piotr, duchowny warmihski 173,
188, 189
Reich Stefan, jezuita 257
Reisch Michal, soltys wsi Tolniki 339
Reiter Jan, uczeh gimnazjum reszelskie-
go 273, 275
Rembowski Andrzej, duchowny war-
mihski 196, 206
Respheldt Jan, uczeh gimnazjum braniew-
skiego 255
Reszka Stanislaw, sekretarz kardynala
Stanislawa Hozjusza 124
Richsterg Ignacy, poddany biskupa ze
wsi Tolniki 339
Risch Adam, duchowny warmihski 191
Roboff Baltazar, soltys 381
Rogall Andrzej, poddany (wolny) bisku-
pa 338
Rogalli Kasper, duchowny warmihski
189, 191, 253
Röhrich Victor 26, 204, 214, 286, 328,
329, 339, 381, 387, 394, 395, 430,
432, 485
Roman Jacek, poddany kapituly 377
Roman Jerzy Piotr, duchowny warmih-
ski 132, 156, 187
Roncalli Dominik, kanonik fromborski
79, 92,106,111,112,115,116,118,
119, 122, 156, 284, 285, 504
Roscierski Jakub, koniuszy bpa J.O. Wa-
zy 330-332
Rosen (Roser, Rozen) Reinhold, pulkow-
nik gwardii pieszej Wladyslawa IV
79, 80, 82, 83
Rosenberg E. 439
Rosenberg Maria Bernhard 73, 206,
208, 209, 211
Rosenberg Jan, kanonik fromborski 254
Rosenwaldt Andrzej, jezuita 245, 257
Rozdrazewscy 47
Rozdrazewski Hieronim 53
Rubach Andrzej, jezuita 217, 265
Rudawski Wawrzyniec, kanonik frombor-
ski 106
Rudnicki Szymon, bp warmihski 14, 22,
53, 54, 91, 94, 99-101, 108, 110,
124, 132, 133, 136-139, 163,
175-179, 181, 182, 186, 192-194,
197-201, 205, 207, 210, 211, 215,
216, 221-223, 232, 241, 255, 258,
262, 278, 330, 387, 435, 436, 469,
476, 509
Rudnicki Wojciech, prepozyt kapituly
fromborskiej 43, 59, 67-69, 74, 83,
91,92, 94, 100, 106, 109-113, 119,
124, 125, 135, 137, 138, 140, 141,
148, 149, 152, 153, 156, 179, 180,
225, 236, 249, 256, 259, 262, 278,
280, 308, 309, 320, 334, 381, 399,
436, 449, 453, 461, 491, 504, 513,
520
Rudzki Jan, kanonik fromborski 43, 69,
78, 102, 112, 118, 129, 157, 179,
213, 256, 300, 306, 308, 309, 438,
454, 491, 492
Ruszczynska Teresa 49
Rykaczewski Erazm 57
Rywocki Jan, jezuita 245, 266
Rzempoluch Andrzej 159, 163
4
578
Rzepczynski Jan, audytor w nuncjaturze
283
S
Sacha Magdalena I. 443
Sadorski Stefan, sekretarz krolewski,
fundator Swi^tej Lipid 15, 16, 25,
65, 69, 77, 97, 115, 151, 153, 157,
216, 223, 232, 233, 23-238,
264-266, 270, 273, 339
Sajkowski Alojzy 55
Salm Jan 87
Salmanowicz Stanislaw 215, 514
Saluzzo Ferdynand Maria, nuncjusz apo-
stolski 254
Samplawski Henryk, kanonik frombor-
ski 48
Samsonowicz Henryk 464, 466, 472,
475
Samuel, muzyk 158
Santa Croce Antoni, nuncjusz apostolski
58, 103, 128, 129
Sapieha Andrzej Jerzy, starosta homelski
54
Sapieha Elzbieta (z domu Radziwitl),
zona Andrzej a J. Sapiehy 54
Sapiehowie 48
Sapun Jerzy, uczeh gimnazjum reszel-
skiego 276
Sarbiewski Maciej Kazimierz, jezuita,
poeta lacihski 259, 268, 274
Sarwa Konrad 226, 229
Saucken Jan Georg, mieszkaniec Prus
Ksi^cych, posiadacz ziemi na War-
mii 68
Schacht Grzegorz, poddany kapituly ze
wsi Radziejewo 387
Schadicz, mlynarz 445
Schambogen Jakub, duchowny warmih-
ski 189, 190
Schambogen Michat, kanonik frombor-
ski 43, 69, 104, 105, 109, 112, 122,
123, 137, 148, 158, 188, 208,
223-225, 249, 251, 297, 307, 309,
320, 360, 492
Schaunitz Stefan, poddany warmihski
452
Schenk Krzysztof, jezuita 217
Schenk Stefan, rajca braniewski 266
Scherat, poddany warmihski 376
Schildt, rajca fromborski 468
Schill Grzegorz, uczeh gimnazjum reszel-
skiego 275
Schirakowski Jakub, duchowny warmih-
ski 190
Schlagicus Jan August, duchowny war-
mihski 185, 186, 189, 217, 225, 253
Schlichtenberg Jan, duchowny warmih-
ski 189, 195, 273
Schlubut Krzysztof von, komisarz z Prus
Ksi^zçcych 454
Schmauch Hans 26, 108, 183, 286, 320,
328-332, 353, 355, 413
Schmidt Jan, zabiegal o kanoniç from-
borsk^ 107, 108
Schmidt Jan, kupiec gdanski 107, 108,
438
Schmidt Maciej, sçdzia z Bisztynka 237
Schmidt Tomasz, duchowny warmihski
188
Schmit Jan, uczeh gimnazjum reszel-
skiego 276
Schmit Jerzy, wôjt kapitulny 203, 306,
482
Schmit Krzysztof, mieszczanin braniew-
ski 369
Schmit Piotr, mieszczanin braniewski
369
Schônfels Georg, drukarz braniewski
197
Schônhoff Grzegorz, jezuita, teolog na
dworze Wladyslawa IV i Jana Kazi-
mierza 258
Schonovianus (Künig) Jan, jezuita 510
579
Schröter Jakub, kanonik fromborski 102
Schröter Krzysztof, poddany kapitufy ze
wsi Tolkowiec 405
Schrötter Walenty, poddany kapituly ze
wsi Piotrowiec 404
Schubert Chryzostom, duchowny war-
mihski 187
Schultz Baltazar, poddany kapituly ze
wsi Radziejewo 405
Schultz tukasz, burmistrz braniewski 84
Schultz Wawrzyniec, szewc 476
Schulz Daniel, burmistrz bisztynecki
237
Schulz Heinrich, drukarz braniewski
251
Schulz Maciej, uczeh gimnazjum reszel-
skiego 275
Schulz Marcin, duchowny warmihski
188
Schulz Michal, kleryk seminarium
diecezjalnego, duchowny warmihski
173, 190, 251
Schulz Samson, duchowny warmihski
188
Schulz Wawrzyniec, duchowny warmih-
ski 195
Schwaba Jan, konwiktor braniewski 246
Schwoben Jan, burgrabia pieniçzenski
313
Schwarz Jan, kleryk seminarium diece-
zjalnego 251
Schwengel Piotr, duchowny warmihski
208
Sebastian, wikariusz katedry frombor-
skiej 154
Seeburg Sebastian, poddany kapituly ze
wsi Mçdrzyki 404
Seidl Walenty, jezuita 264
Selbey Tomasz, kanonik kapituly dob-
romiejskiej, archiprezbiter ornecki
104, 107, 165, 167, 169, 182, 186,
188, 194
Semmusen Melchior, darczyhca na rzecz
jezuitöw braniewskich 245
Seredyka Jan 33, 35, 36
Seriger Marek, lesniczy kapituly 428
Sidler Jan, uczeh gimnazjum reszelskie-
go 273, 275
Sidler Michal, ekonom biskupi, kanonik
kapituly dobromiejskiej, archiprezbi-
ter lidzbarski 69, 151, 188, 195,219,
292, 300, 457
Sienihska Anna (patrz Szyszkowska)
Sienihski, m^z Anny 50
Sikora, poddany kapituly ze wsi Rus
Sikorski Jeny 87
Silberbach Tomasz, duchowny warmih-
ski 190
Singleton Ryszard, jezuita 156, 242
Siwert Piotr, mieszczanin braniewski
369
Skarszewski Jan, kanonik krakowski, ka-
nonik fromborski 65, 69, 107, 111
Skarszewski Marcin, kanonik fromborski
92, 108, 141
Skarszewski Mikolaj, kanonik krakowski
506, 508, 512
Skarszewski Mikolaj, wlasciciel döbr
w kluczu ilzeckim 60
Skarszewski Stanislaw, kanonik krakow-
ski 52
Skarszewski Stanislaw, podstoli sando-
mierski 506
Skoczyhski Jan, chörzysta w katedrze
fromborskiej 158
Skodlarski Janusz 357
Skornia Jan, duchowny warmihski 191,
253
Skrobkowic Ludwik Jan, bernardyn 52,
505
Skwara Urban, poddany (zagrodnik)
kapituly ze wsi Naterki 393
Skworoda Pawel 1, 8
580
Slaski Mikolaj, rektor kolegium reszel-
skiego 269
Slawska Aniela 49
Slowikowski Just, kanonik fromborski
104, 107, 111
Sokolowski Aleksander, bp kijowski 183
Sokolowski Piotr, kanonik chelminski 107
Sommerfeldt Kasper 190
Sosnowski Jerzy, duchowny warminski
191, 193
Spandowski Michal 258
Spieralski Zdzislaw 78
Spiryngowie, poborcy cel 440-442
Spiryng Abraham 441
Spiryng Izaak 441
Stanislawski Jerzy, uczeh gimnazjum re-
szelskiego 275
Stanislawski Ludwik, burgrabia jeziorah-
ski, wöjt biskupi 73, 74, 299, 303
Stanislawski Wojciech, syn Ludwika,
stypendysta fundacji szkolnej w Rzy-
mie 129
Starczewski Stanislaw, bp sufragan
plocki 56, 273
Starzynski, poddany warminski 341
Stahr Maria 78, 83
Stefan Batory, kröl 270, 271
Stefen Pawel, poddany warminski 203
Steffen Tomasz, rajca dobromiejski 161
Steinhallen Adam, kanonik fromborski
133, 511
Steinhallen Walenty, kanonik frombor-
ski
Steinsohn Zygmunt, kanonik dobromiej-
ski 162, 165, 167, 169, 185, 186,
196, 223, 258
Stel Jan, uczeh gimnazjum reszelskiego
276
Stempel Jakub, uczeh gimnazjum reszel-
skiego 275
Stempel Maciej, uczeh gimnazjum re-
szelskiego 275
Stivert Jan Michal, uczeh gimnazjum
reszelskiego 275
Stössel Anna, z domu Preuck, zona Zyg-
munta Stössela burgrabiego orneckie-
go 129
Stössel Jan, cwiczyl konnic^ w domenie
biskupiej 329
Stössel Jerzy Jan, uczeh gimnazjum re-
szelskiego 275
Stössel Krzysztof, szlachcic warminski
219
Stössel Zygmunt, burgrabia ornecki 108,
119, 128, 129, 219, 220, 276, 303,
454, 457
Stössel Zygmunt, stypendysta fundacji
szkolnej w Rzymie 129
Stössel Zygmunt, uczeh gimnazjum re-
szelskiego 275
Strahl Jerzy, duchowny warminski 189
Strobel Bartlomiej, nadworny malarz
Wladyslawa IV 138
Strubicz Jan, jezuita, misjonarz dworski
i spowiednik bpa M. Szyszkowskiego
70
Strubihski Wojciech, uczeh gimnazjum
reszelskiego 275
Stryprock Jan, bp warminski 23, 97
Stulsprenger Hermann, duchowny war-
mihski 189
Suarez Franciszek, jezuita
Subera Ignacy 284
Sulkowska Zofia 35
Sunyer Franciszek, jezuita 241, 245
Suski Wojciech, opiekun braci Szyszkow-
skich w gimnazjum braniewskim 53,
54
Sutoris Szymon, duchowny warminski
247
Sygietynska Hanna 57
Sykstus V, papiez 102, 273, 286
Szablowski Jerzy 54
581
Szatanski Jan, szlachcic warminski 340,
373
Szczuczko Witold 221
Szczuka Kazimierz, uczen gimnazjum re-
szelskiego 276
Szelqgowski Adam 8
Szembek Krzysztof Andrzej Jan, bp war-
minski 167, 178, 451
Szemborowski Przeclaw, kanonik war-
minski 94, 97, 99, 107, 112, 114,
116, 118, 119, 122, 126, 128-130,
136, 137, 141, 142, 148, 150, 151,
230, 236, 237, 244, 287, 288, 294,
301, 308, 332, 333, 354, 425, 447,
489, 492, 503, 505, 506, 511, 513
Szenk, chôrzysta w katedrze frombor-
skiej 158
Szlichtenberg Jan, duchowny warminski
273
Szolc Jan Zachariasz, kanonik frombor-
ski 130
Szorc Alojzy 24, 25, 26, 41, 64, 65, 73,
77, 83, 84, 90,91,93, 98, 110, 127,
129, 142, 151, 153, 167, 168, 170,
171, 176, 177, 181, 186, 187, 193,
201, 216, 217, 219-222, 226,
233-237, 241, 245-247, 251, 258,
260, 261, 285, 289, 297, 298,
305-307, 310, 317, 326, 336, 339,
354, 375, 384, 407, 409, 410, 412,
416, 430, 434-436, 442, 451, 452,
454, 456, 457, 460, 461, 463,
467-469, 471, 475, 476, 479, 483,
485, 487, 493, 496, 499, 500
Szulist Wladyslaw 411
Szweykowska Anna 255
Szyller Slawomir 258
Szymon, chôrzysta w katedrze frombor-
skiej 158
Szypowski Adam, kanonik krakowski,
sekretarz krôlewski 60
Szyszkowska Anna, siostra Marcina bpa
krakowskiego 50
Szyszkowska Anna (z domu Ujejska),
matka Mikolaja bpa warmiñskiego
52-55
Szyszkowska Eleonora (z domu Sapie-
ha), zona Marcina Szyszkowskiego
starosty lelowskiego 54, 55
Szyszkowska Helena (z domu Rozdrazew-
ska), zona Jerzego Szyszkowskiego
kasztelana biechowskiego 53
Szyszkowska Katarzyna, siostra Marcina
bpa krakowskiego 50
Szyszkowska Krystyna (z domu Lasoc-
ka), pierwsza z kolei zona Piotra Szy-
szkowskiego 51
Szyszkowska Teófila (z domu Wisnio-
wiecka), trzecia z kolei zona Piotra
Szyszkowskiego starosty wareckiego,
kasztelana sqdeckiego, wojnickiego
51
Szyszkowska Zofia (z domu Zebrzydow-
ska) druga z kolei zona Piotra Szysz-
kowskiego 51
Szyszkowski Andrzej, rodzony brat Piot-
ra, duchowny, sekretarz Anny Kata-
rzyny Konstancji Wazy 62
Szyszkowski Jan, brat Marcina bpa kra-
kowskiego, ojciec Mikolaja bpa war-
miñskiego 50, 52-55
Szyszkowski Jerzy, brat Mikolaja bpa
warmiñskiego 53, 54
Szyszkowski Marcin, brat Mikolaja bpa
warmiñskiego, starosta lelowski 53,
54, 60, 229, 505-508, 511, 512
Szyszkowski Marcin, bp krakowski 11,
43, 45, 47-57, 60, 94505
Szyszkowski Piotr, synowiec bpa Mar-
cina, starosta warecki, kasztelan
s^decki, wojnicki 51, 52
Sliwinska Barbara Gerarda 293
582
Smielowski Adrian, kanonik fromborski
103, 107, 111
Smiglecki Marcin, filozof 242
Swi^cicki Wojciech, zabiegal o kanoni^
fromborski 107
T
Tarlo Micha! Bartlomiej, bp poznañski
47
Tarlowie 47
Tarnowski Stanislaw 50
Taubenheim Reinhold, mieszkaniec Prus
Ksi^cych 407
Tettau Johan Eberhard, regent dworu
ksi^cia pruskiego 454
Themm Jan, duchowny warmiñski 183
Thiel A 412
Thiel Antoni, organista w Gdañsku 256
Thiel Dominik, poddany kapituly ze wsi
Kowale 405
Thiel Jakub, poddany kapituly ze wsi
M^drzyki 404
Thiel Jerzy, poddany kapituly ze wsi
Wopy 405
Thiel Katarzyna, zona Jakuba Thiela 404
Thiel Katarzyna, zona Dominika Thiela
405
Thiel Michal, poddany kapituly ze wsi
Jeziorko 405
Thiergert Augustyn, kustosz kapituly
fromborskiej 123
Thimm Werner 127, 301, 311, 314, 418,
424
Tomaszewicz Marcin, duchowny war-
miñski 217
Tomkowicz Stanislaw 49
Torres Kosma De, kardynal, nuncjusz
apostolski 128, 129
Totter (Thoter) Henryk, duchowny
warmiñski 156, 186, 187, 253
Trenk Achacy, kanonik fromborski 460
Treptau Andrzej, kanonik fromborski
102
Treter Blazej, duchowny warmiñski 80,
155
Treter Tomasz, kanonik fromborski 48,
100, 510
Triller Anneliese 189, 240, 474
Troschka Aleksander Franciszek, uczeñ
gimnazjum reszelskiego 275
Troschka Jan, uczeñ gimnazjum reszel-
skiego 276
Troschka Jakub, uczeñ gimnazjum re-
szelskiego 275
Troschka Jerzy, uczeñ gimnazjum reszel-
skiego 275
Troschka Sebastian, uczeñ gimnazjum
reszelskiego 275
Truchsess Jan a Wetzhausen, z Prus
Ksi^cych, posiadacz ziemi na War-
mii 68, 327, 335
Trumpe Wincenty, burmistrz frombor-
ski 481
Trypucko Józef 258
Tryzna Marcin, referendarz litewski 59
Tüngel Szymon, duchowny warmiñski
189
Tungen Mikolaj, bp warmiñski 89, 330,
488, 510
Tulawski Jakub, duchowny warmiñski
Tuntara Marcin, posiadacz dóbr gracjal-
nych na Warmii 330
Tulawski Jakub, duchowny warmiñski
191, 460
Tursellini Horacy, autor pierwszego
podr^cznika historii powszechnej dla
gimnazjów jezuickich 243
Tylicki Piotr, bp krakowski 101, 139,
186, 200, 221, 286
U
Ujejski Tomasz, prepozyt kapituly from-
borskiej, bp kijowski, jezuita 119
583
Ungermann Krzysztof, duchowny war-
mihski 188
Unrau Andrzej, duchowny warmihski
189
Urban VIII, papiez 35, 44, 52, 59, 90,
103, 105, 108, 128, 138, 214, 219,
220, 252, 265, 267, 284
V
Vastovius Bothvidus Claudius, siostrze-
niec kanonika Jana Vastoviusa 141
Vastovius (Wasteson) Jan, kanonik
fromborski 43, 101, 108, 111, 112,
136, 139, 141, 308, 334, 491
Venigk Urban, soltys wsi Mçdrzyki 404
Vetulani Adam 91
Vigius Piotr, duchowny warminski 188
Villio, notariusz konsystorza warmin-
skiego 92
Visconti Honorât, nuncjusz apostolski
10, 35, 36, 38-40, 42, 44, 57-60,
134, 278
Vitelescus (Vitelleschi) Mutius, jezuita
207, 272
Vota Jan, pulkownik szwedzki 162
W
Wacholtz Krzysztof, wicestarosta ornec-
ki 125, 126
Wagner Dawid, mieszczanin dobromiej-
ski 330
Wagner Dawid, duchowny warminski
187
Wagner Krzysztof, mieszczanin dobro-
miejski 330
Wagner Piotr, duchowny warminski
188, 189
Waldik Ignacy, poddany (zagrodnik) ka-
pituly ze wsi Patryki 393
Walentynowicz Jan Kazimierz, uczen
gimnazjum reszelskiego 273
Waliszewska Anna, mieszkanka Frombor-
ka 131
Wanczyk Stanislaw 159
Wandkowski Gaspar, uczeh gimnazjum
reszelskiego 275
Warkala Stanislaw, poddany (zagrodnik)
kapituly ze wsi Likuzy 392
Wasowski Piotr, kleryk seminarium die-
cezjalnego 251
Watzenrode Lukasz, bp warmihski 23,
38, 64, 89, 140, 179, 192, 197, 509,
510
Wawrzynczyk Alina 364
Wawrzyniec, naczelnik stawöw w dome-
nie kapitulnej 420
Waxman Jacek, ojciec kanonika Jana Ka-
zimierza, dworzanin bpa krakowskie-
go Piotra Gembickiego 107
Waxman Jan Kazimierz, kanonik from-
borski 107, 108, 141, 220
Waza Aleksander, krolewicz 35
Waza Anna, siostra Zygmunta III Wazy,
34
Waza Anna Katarzyna Konstancja, zona
ksi^cia neuburskiego Filipa Wilhelma
35, 51, 52
Waza Jan Kazimierz, krolewicz 35, 51,
330
Waza Jan Olbracht, biskup warmihski
10,19,22,28, 33-37, 39-43, 45, 59,
60-64, 74, 76, 89-91, 93, 98, 102,
103, 118, 133, 134, 140, 142, 161,
164, 173, 192, 220, 231, 233, 234,
248, 255, 265, 266, 268, 286, 299,
300, 326-328, 331, 334, 335, 351,
352, 370, 399, 400, 412, 442, 452,
457, 487, 493, 511, 519
Waza Karol Ferdynand, bp wrodawski
35, 39, 57, 99, 101, 102, 156, 268,
331
Waza Wladyslaw, krolewicz 35, 37, 39,
261
584
Waza Zygmunt Kazimierz, syn Wlady-
siawa IV 150, 214
Weigelius Jan, chörzysta w katedrze
fromborskiej 158
Weingärtner Kasper, drukarz braniewski
198, 206, 208, 209, 454
Weinreich Albert, duchowny warminski
185
Weiss Anzelm 277
Weiss Blazej, poddany warminski 227
Weiss Margarita, przelozona katarzynek
w Reszlu 198
Wejher Melchior, kasztelan elbl^ski 436
Wejherowie 98
Wenderlich Albert, duchowny warmin-
ski 190
Wendt Jan, sekretarz krolewski 436
Wendt Jan, uczen gimnazjum reszelskie-
go 253, 275
Weredich Bartlomiej, duchowny war-
minski 253
Werner Jakub, poddany biskupa ze wsi
Kapkaim 171, 339
Werner Tomasz, kanonik fromborski
205, 258, 261
Werner Urban, duchowny warminski
185, 190, 207
Wçzyk Jan, arcybiskup gnieznienski 10,
16, 36, 42, 44, 59, 103, 277,
280-282, 284, 513
Wichard Jan, kanonik fromborski 286
Wichmann Jakub, mieszczanin braniew-
ski 245
Wichmann Szymon, burmistrz braniew-
ski 84, 297
Wichmann Wawrzyniec, duchowny war-
minski 188
Wickenboldt Andrzej, uczen gimnazjum
reszelskiego 273
Wieteska Jözef 284
Wilde Jan, bp sufragan warminski 89,
290
Wildenau Jan, szlachcic warminski 219,
220
Wildenau Zygmunt, szlachcic warminski
373
Wilhelm z Modeny, legat papieski 289
Wilk Wilhelm, poddany (zagrodnik) ka-
pituly ze wsi Naterki 393
Willius Seweryn, notariusz fromborski
437, 438
Wilsbach (Wulsbach), rymarz reszelski
270
Wimmer Jan 18
Winter Jerzy, szlachcic warminski 335,
397
Wisner Henryk 7, 37
Wisniewski Jan 48, 52
Wisniowieccy 48
Wisniowiecki Jeremi 51
Wisniowiecki Konstanty, wojewoda
ruski 51, 514
Witt Heinrich, malarz obrazow z Elbl^ga
139
Wittelsbach Elzbieta, siostra Karola
I Stuarta 513
Wittpal Wawrzyniec, duchowny war-
mihski 253
Wladyslaw IV Waza, kröl 10, 11, 40-42,
51, 52, 59, 75-84, 98-100, 102, 103,
108, 109, 118, 138, 150, 169, 214,
219, 220, 224-228, 284, 370,
436-438, 440-442, 495, 506, 512,
513, 516, 519
Wlodarski Bronislaw 78
Wlodarski Józef 219, 286
Woelky Carl Peter 56, 58, 184
Wöjcik Zbigniew 1
Wojna Abraham, bp zmudzki 186
Wojski Samuel, marszalek dworu bpa
M. Szyszkowskiego 70, 333, 334
Wojslawski Stanislaw, uczen gimnazjum
reszelskiego 273
585
Wojtkowski Julian 25, 55, 56, 90, 95,
384, 197, 258, 337, 468
Wojtyska Henryk Damian 283
Wolff Barbara 50, 60
Wolff Marcin, duchowny warminski 190
Wolfsbeck Szymon, uczen gimnazjum
reszelskiego 253, 275
Wolter Mateusz, duchowny warminski
187
Wolk Jan, poddany warminski 396
Worain Samson
Woraihski Jan, kanonik fromborskiski
510
Woraihski (Worain) Marcin, szlachcic
warminski 267, 373, 452
Woraihski Samson, szlachcic warminski
310
Woraihski Samson Michal, uczen gim-
nazjum reszelskiego 275
Worein Samson, kanonik fromborski
510
Wormbter Grzegorz, duchowny war-
mihski 253
Worytko, szlachcic z Mazowsza 134,
161
Wrangel Herman, gubernator Elbl^ga 75
Wroblewski Oswald, ekonom zamku ol-
sztyhskiego 314, 315, 348
Wroblewski Stanislaw, uczen gimna-
zjum reszelskiego 275
Wünsch Carl 88
Wydzga Jan Stefan, bp warminski 21,
23, 107, 108, 163, 206, 220, 221,
230, 394, 457
Z
Zaborowski, szlachcic warminski 409
Zadzik Jakub, kanclerz w. koronny 35,
36, 39, 40, 42, 44, 52, 57, 58, 76, 79,
103, 505
Zagorny Andrzej, kanonik fromborski
42, 43, 46, 101, 106, 112, 116, 138,
493
Zagorny Tomasz, szlachcic warminski
335, 348, 373, 375, 385, 428
Zaleski Aleksander, referendarz koronny
220
Zaleski Remigiusz, kasztelan Içczycki
514
Zalçski Stanislaw 251, 252, 259, 264,
266, 267, 515
Zamojska Katarzyna, zona Tomasza
Zamoj skiego 51
Zaluski Andrzej Chryzostom, bp war-
rnihski 185
Zamojski Jerzy, opat klasztoru w Czer-
wihsku 56
Zamojski Tomasz, podkanclerzy koron-
ny 35, 58
Zawadzki Jan, kasztelan gdahski, sekre-
tarz krolewski 204, 300, 399, 514
Zawistowski Kryspin, duchowny war-
mihski 189
Zbaraski, ksi^zç 51
Zb^ski Jan Stanislaw, bp warminski 124,
125
Zebrzydowscy 47
Zechius Maciej, duchowny warminski
165, 166, 168, 189, 190, 196, 219,
265, 269
Zimmermann Marcin, burmistrz dobro-
miejski 162
Zimmermann Marcin, wikariusz katedry
fromborskiej 122, 153, 156, 196
Zmiewski Jan, duchowny warminski
195
Zornhausen Euchard, kanonik frombor-
ski 43, 61, 67, 69, 74,103,105,108,
111, 112, 129, 131, 137, 139, 156,
203, 266, 299, 300, 307-309, 313,
586
328, 333, 346, 353, 360, 400, 433,
437, 452, 454, 456, 491-493, 495
Zornhausen Franciszek, stypendysta
fundacji szkolnej E. Zornhausena 129
Zornhausen Jan, uczen gimnazjum re-
szelskiego 275
Zornhausen Melchior, brat kanonika,
dowodca wojsk na Warmii 74, 75,
333
Zubert Bronislaw 277
Zygmunt I, krol 38, 108, 222, 468, 498,
499
Zygmunt III Waza, krol 7, 10, 11, 16 22,
33-35, 37, 49, 50, 54, 57, 58, 59, 90,
99, 101-105, 215-217, 221, 223,
232, 264, 265, 267, 299, 436, 494,
497, 519
Zygmunt August, krol 221, 499
Z
Zelecha Bartlomiej, soltys ze wsi Kle-
bark 387
Zelesinski Jakub, szlachcic warmiriski
373
Zelewski Roman 23, 36, 55, 219, 514
Zoraw Andrzej, poddany (zagrodnik) ka-
pituly ze wsi Patryki 393
Zychliriska Anna 53
Zychlinski Jan 53
Zychowicz Stanislaw, archidiakon kali-
ski, kanonik lowicki 284
Zychowicz Stanislaw, kaznodzieja polski
w katedrze fromborskiej 150, 152,
156
Zywica Zdzislaw 25, 41, 110
587 |
| any_adam_object | 1 |
| author | Makarczyk, Irena ca. 20./21. Jh |
| author_GND | (DE-588)1270744143 |
| author_facet | Makarczyk, Irena ca. 20./21. Jh |
| author_role | aut |
| author_sort | Makarczyk, Irena ca. 20./21. Jh |
| author_variant | i m im |
| building | Verbundindex |
| bvnumber | BV044894990 |
| ctrlnum | (OCoLC)1031055403 (DE-599)BVBBV044894990 |
| era | Geschichte 1633-1643 gnd |
| era_facet | Geschichte 1633-1643 |
| format | Book |
| fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>00000nam a2200000 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV044894990</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20221020</controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">180409s2017 xx a||| |||| 00||| pol d</controlfield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">9788381000567</subfield><subfield code="9">978-83-8100-056-7</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)1031055403</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV044894990</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rda</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">pol</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-12</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">OST</subfield><subfield code="q">DE-12</subfield><subfield code="2">fid</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Makarczyk, Irena</subfield><subfield code="d">ca. 20./21. Jh.</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1270744143</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Warmia w okresie rządów biskupa Mikołaja Szyszkowskiego (1633-1643)</subfield><subfield code="c">Irena Makarczyk</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Olsztyn</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie</subfield><subfield code="c">2017</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">587 Seiten</subfield><subfield code="b">Illustrationen, Diagramme</subfield><subfield code="c">24 cm</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Streszcz. niem</subfield></datafield><datafield tag="546" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">Zusammenfassung in deutscher Sprache</subfield></datafield><datafield tag="600" ind1="1" ind2="7"><subfield code="a">Szyszkowski, Mikołaj</subfield><subfield code="d">1590-1643</subfield><subfield code="0">(DE-588)1162940433</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="648" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Geschichte 1633-1643</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="651" ind1=" " ind2="7"><subfield code="a">Ermland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4015327-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Ermland</subfield><subfield code="0">(DE-588)4015327-7</subfield><subfield code="D">g</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Szyszkowski, Mikołaj</subfield><subfield code="d">1590-1643</subfield><subfield code="0">(DE-588)1162940433</subfield><subfield code="D">p</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Geschichte 1633-1643</subfield><subfield code="A">z</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="710" ind1="2" ind2=" "><subfield code="a">Uniwersytet Warmińsko-Mazurski (Olsztyn)</subfield><subfield code="b">Wydawnictwo</subfield><subfield code="4">pbl</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">HEBIS Datenaustausch</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000006&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Literaturverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000007&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Abstract</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000008&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Register // Personenregister</subfield></datafield><datafield tag="940" ind1="1" ind2=" "><subfield code="n">oe</subfield></datafield><datafield tag="942" ind1="1" ind2="1"><subfield code="c">200.9</subfield><subfield code="e">22/bsb</subfield><subfield code="f">09032</subfield><subfield code="g">438</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-030288919</subfield></datafield></record></collection> |
| geographic | Ermland (DE-588)4015327-7 gnd |
| geographic_facet | Ermland |
| id | DE-604.BV044894990 |
| illustrated | Illustrated |
| indexdate | 2025-01-29T17:02:10Z |
| institution | BVB |
| isbn | 9788381000567 |
| language | Polish |
| oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-030288919 |
| oclc_num | 1031055403 |
| open_access_boolean | |
| owner | DE-12 |
| owner_facet | DE-12 |
| physical | 587 Seiten Illustrationen, Diagramme 24 cm |
| publishDate | 2017 |
| publishDateSearch | 2017 |
| publishDateSort | 2017 |
| publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie |
| record_format | marc |
| spelling | Makarczyk, Irena ca. 20./21. Jh. Verfasser (DE-588)1270744143 aut Warmia w okresie rządów biskupa Mikołaja Szyszkowskiego (1633-1643) Irena Makarczyk Olsztyn Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie 2017 587 Seiten Illustrationen, Diagramme 24 cm txt rdacontent n rdamedia nc rdacarrier Streszcz. niem Zusammenfassung in deutscher Sprache Szyszkowski, Mikołaj 1590-1643 (DE-588)1162940433 gnd rswk-swf Geschichte 1633-1643 gnd rswk-swf Ermland (DE-588)4015327-7 gnd rswk-swf Ermland (DE-588)4015327-7 g Szyszkowski, Mikołaj 1590-1643 (DE-588)1162940433 p Geschichte 1633-1643 z DE-604 Uniwersytet Warmińsko-Mazurski (Olsztyn) Wydawnictwo pbl HEBIS Datenaustausch application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Inhaltsverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000006&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Literaturverzeichnis Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000007&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Abstract Digitalisierung BSB München 19 - ADAM Catalogue Enrichment application/pdf http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000008&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA Register // Personenregister |
| spellingShingle | Makarczyk, Irena ca. 20./21. Jh Warmia w okresie rządów biskupa Mikołaja Szyszkowskiego (1633-1643) Szyszkowski, Mikołaj 1590-1643 (DE-588)1162940433 gnd |
| subject_GND | (DE-588)1162940433 (DE-588)4015327-7 |
| title | Warmia w okresie rządów biskupa Mikołaja Szyszkowskiego (1633-1643) |
| title_auth | Warmia w okresie rządów biskupa Mikołaja Szyszkowskiego (1633-1643) |
| title_exact_search | Warmia w okresie rządów biskupa Mikołaja Szyszkowskiego (1633-1643) |
| title_full | Warmia w okresie rządów biskupa Mikołaja Szyszkowskiego (1633-1643) Irena Makarczyk |
| title_fullStr | Warmia w okresie rządów biskupa Mikołaja Szyszkowskiego (1633-1643) Irena Makarczyk |
| title_full_unstemmed | Warmia w okresie rządów biskupa Mikołaja Szyszkowskiego (1633-1643) Irena Makarczyk |
| title_short | Warmia w okresie rządów biskupa Mikołaja Szyszkowskiego (1633-1643) |
| title_sort | warmia w okresie rzadow biskupa mikolaja szyszkowskiego 1633 1643 |
| topic | Szyszkowski, Mikołaj 1590-1643 (DE-588)1162940433 gnd |
| topic_facet | Szyszkowski, Mikołaj 1590-1643 Ermland |
| url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000001&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000006&line_number=0002&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000007&line_number=0003&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=030288919&sequence=000008&line_number=0004&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
| work_keys_str_mv | AT makarczykirena warmiawokresierzadowbiskupamikołajaszyszkowskiego16331643 AT uniwersytetwarminskomazurskiolsztynwydawnictwo warmiawokresierzadowbiskupamikołajaszyszkowskiego16331643 |