Gespeichert in:
Beteiligte Personen: | , |
---|---|
Format: | Buch |
Sprache: | Deutsch |
Veröffentlicht: |
Stuttgart
Kohlhammer
2003
|
Ausgabe: | 1. Aufl. |
Schriftenreihe: | Psychiatrie, Neurologie, klinische Psychologie
|
Schlagwörter: | |
Links: | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=009913228&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
Umfang: | 145 S. Ill., graph. Darst. |
ISBN: | 3170172506 |
Internformat
MARC
LEADER | 00000nam a2200000 c 4500 | ||
---|---|---|---|
001 | BV014582189 | ||
003 | DE-604 | ||
005 | 20170620 | ||
007 | t| | ||
008 | 020723s2003 xx ad|| |||| 00||| ger d | ||
016 | 7 | |a 968663311 |2 DE-101 | |
020 | |a 3170172506 |9 3-17-017250-6 | ||
035 | |a (OCoLC)52645518 | ||
035 | |a (DE-599)BVBBV014582189 | ||
040 | |a DE-604 |b ger |e rakwb | ||
041 | 0 | |a ger | |
049 | |a DE-355 |a DE-20 |a DE-19 |a DE-29 |a DE-1052 |a DE-860 |a DE-83 |a DE-634 |a DE-858 |a DE-578 | ||
084 | |a CU 4000 |0 (DE-625)19113: |2 rvk | ||
084 | |a YH 2817 |0 (DE-625)153533:12923 |2 rvk | ||
100 | 1 | |a Heinz, Andreas |d 1960- |e Verfasser |0 (DE-588)1023259214 |4 aut | |
245 | 1 | 0 | |a Neurobiologie der Alkohol- und Nikotinabhängigkeit |c Andreas Heinz ; Anil Batra |
250 | |a 1. Aufl. | ||
264 | 1 | |a Stuttgart |b Kohlhammer |c 2003 | |
300 | |a 145 S. |b Ill., graph. Darst. | ||
336 | |b txt |2 rdacontent | ||
337 | |b n |2 rdamedia | ||
338 | |b nc |2 rdacarrier | ||
490 | 0 | |a Psychiatrie, Neurologie, klinische Psychologie | |
650 | 4 | |a Alcohol |x Physiological effect | |
650 | 4 | |a Alcoholism |x complications | |
650 | 4 | |a Brain Damage, Chronic |x chemically induced | |
650 | 4 | |a Tobacco Use Disorder |x complications | |
650 | 4 | |a Tobacco |x Physioloogical effect | |
650 | 0 | 7 | |a Nicotin |0 (DE-588)4131089-5 |2 gnd |9 rswk-swf |
650 | 0 | 7 | |a Neurobiologie |0 (DE-588)4041871-6 |2 gnd |9 rswk-swf |
650 | 0 | 7 | |a Alkoholismus |0 (DE-588)4001220-7 |2 gnd |9 rswk-swf |
650 | 0 | 7 | |a Drogenabhängigkeit |0 (DE-588)4138597-4 |2 gnd |9 rswk-swf |
689 | 0 | 0 | |a Drogenabhängigkeit |0 (DE-588)4138597-4 |D s |
689 | 0 | 1 | |a Nicotin |0 (DE-588)4131089-5 |D s |
689 | 0 | 2 | |a Neurobiologie |0 (DE-588)4041871-6 |D s |
689 | 0 | |5 DE-604 | |
689 | 1 | 0 | |a Alkoholismus |0 (DE-588)4001220-7 |D s |
689 | 1 | 1 | |a Neurobiologie |0 (DE-588)4041871-6 |D s |
689 | 1 | |5 DE-604 | |
700 | 1 | |a Batra, Anil |d 1963- |e Verfasser |0 (DE-588)11178932X |4 aut | |
856 | 4 | 2 | |m HBZ Datenaustausch |q application/pdf |u http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=009913228&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |3 Inhaltsverzeichnis |
943 | 1 | |a oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-009913228 |
Datensatz im Suchindex
DE-BY-UBR_call_number | 91/YH 2817 H472 |
---|---|
DE-BY-UBR_katkey | 3324613 |
DE-BY-UBR_location | UB Lesesaal Medizin |
DE-BY-UBR_media_number | 069030417303 |
_version_ | 1835098741930983425 |
adam_text | Inhalt
1 Einleitung: Wozu dient die Kenntnis der neurobiologischen Grundlagen der
Alkohol- und Nikotinabhängigkeit? 9
1.1 Das neurobiologische Verständnis der Abhängigkeit - ein Novum? 9
1.2 Wie häufig sind Alkohol- und Nikotinabhängigkeit? 11
1.3 Wesen und Definition der Abhängigkeit 12
1.4 Sind Alkohol- und Nikotinabhängigkeit Krankheiten wie andere auch? 14
1.5 Kontrollminderung - Verlust des freien Willens? 16
1.6 Zusammenfassung 18
2 Was macht Alkohol und Nikotin zu Drogen? 19
2.1 Lernmechanismen in der Entstehung und Aufrechterhaltung abhängigen
Verhaltens 20
2.2 Störungen der Verhaltenskontrolle und zwanghafter Alkoholkonsum
- mögliche neurobiologische Korrelate 21
2.3 Zusammenfassung 22
3 Alkoholabhängigkeit - diagnostische Kriterien und ihre neurobiologischen
Korrelate 23
3.1 Schädliche Folgen des Alkoholkonsums: Hirnatrophie und ihre
psychopathologischen Korrelate 23
3.2 Toleranzentwicklung und Entzugssymptomatik 26
3.3 Konditionierter Entzug 29
3.4 NMDA-Rezeptoren und ihre Bedeutung für Lernmechanismen 29
3.5 Zusammenfassung 34
4 Nikotinabhängigkeit - diagnostische Kriterien und ihre neurobiologischen
Korrelate 35
4.1 Nikotin - Pharmakologische Eigenschaften 36
4.1.1 Die psychopharmakologischen Wirkungen von Nikotin 36
4.1.2 Geschlechtsspezifische Wirkungen des Nikotins 38
4.2 Schädliche und nützliche Folgen des Nikotinkonsums 39
4.2.1 Neuropsychiatrische Krankheitsbilder 40
4.2.2 Zusammenfassung 45
5 Die angenehmen Wirkungen von Alkohol und Nikotin und das
dopaminerg-opioiderge Verstärkungssystem 47
5.1 Evolutionäre Bedeutung des dopaminergen Verstärkungssystems 49
5.2 Neuroanatomie des dopaminergen Verstärkungssystems 49
5.3 Bedeutung unterschiedlicher Dopaminrezeptortypen für die Entstehung und
Aufrechterhaltung abhängigen Verhaltens 52
5.4 Kortikale dopaminerge Projektionsbahnen und ihre Interaktion mit der
striären Dopaminfreisetzung 54
5.5 Interaktionen zwischen Amygdala und frontalem Kortex beeinflussen die
striäre Dopaminfreisetzung 56
5.6 Folgen drogeninduzierter Dopaminfreisetzung - psychomotorische
Aktivierung, Belohnung oder Verlangen nach der Substanz? 57
5.7 Ist dopaminerge Stimulation angenehm oder verlockend? 58
5
Inhalt
5.8 Empirische Argumente für und gegen den hedonischen Charakter der
dopaminergen Stimulation 60
5.9 Dopaminerge Neurotransmission und Neugierverhalten 61
5.10 Dopaminerge Dysfunktion in der Disposition und Aufrechterhaltung
der Alkoholabhängigkeit 61
5.11 Psychopathologische Korrelate der dopaminergen Dysfunktion bei
Alkoholabhängigen 63
5.12 Sensitivierung im dopaminergen Belohnungssystem 64
5.13 Glutamaterge, opioiderge und serotonerge Stimulation der striären
Dopaminfreisetzung 66
5.14 Das dopaminerge System und seine Bedeutung für die Nikotinabhängigkeit.... 68
5.15 Die klinische Bedeutung des dopaminergen Systems bei der
Nikotinabhängigkeit 69
5.16 Die nikotinbedingte Stimulation des dopaminergen Systems über andere
Neurotransmittersysteme 70
5.17 Zusammenfassung 71
6 Serotonerge Funktionsstörungen in Bezug auf die Entstehung und
Aufrechterhaltung abhängigen Verhaltens 73
6.1 Serotonerge Funktionsstörung in Verbindung mit impulsiver Aggressivität
und der Disposition zur Alkoholabhängigkeit 75
6.2 Bildgebende Untersuchungen zur serotonergen Dysfunktion und ihrem
Bezug zur Disposition zur Alkoholabhängigkeit 76
6.3 Genetische und Umweltfaktoren, die die serotonerge Neurotransmission
beeinflussen 78
6.4 Psychopathologische Korrelate der zentralen serotonergen Funktionsstörung:
Impulsivität oder negative Verstimmungszustände? 79
6.5 Serotonerge Funktionsstörungen und negative Stimmungszustände 81
6.6 Genetische Wirkungen auf Serotonintransporter im Bereich der Raphekerne ... 83
6.7 Serotonerge Funktionsstörung und die akuten Wirkungen des
Alkoholkonsums 84
6.8 Nikotinabhängigkeit und das serotonerge System 87
6.9 Zusammenfassung 88
7 Der »Nikotinrezeptor« 90
7.1 Acetylcholinrezeptoren 90
7.2 Die Rezeptordesensibilisierung 94
7.3 »Up-Regulation« - Kennzeichen der Abhängigkeit? 95
7.4 Wie spezifisch sind diese Befunde? 96
7.5 Welche klinische Bedeutung haben diese Befunde? 97
8 Genetische und Umweltfaktoren in der Disposition und Aufrechterhaltung der
Nikotin- und Alkoholabhängigkeit 99
8.1 Genetik der Nikotinabhängigkeit 100
8.1.1 Vererbungsmodus der Nikotinabhängigkeit 100
8.1.2 Genetische Grundlagen der Nikotinabhängigkeit 100
8.1.3 Molekulargenetische Grundlagen 101
8.1.4 Ergebnisse von Kopplungsstudien bei der Nikotinabhängigkeit 102
8.1.5 Kandidatengene im Dopaminsystem 102
8.1.6 Gene des Nikotinrezeptors und neuropsychiatrische Störungsbilder 105
8.1.7 Die Genetik des Nikotinmetabolismus 105
8.1.8 Probleme bei der Suche nach dem »Nikotingen« 106
Inhalt
8.2 Genetik der Alkoholabhängigkeit 107
8.2.1 Impulsives Verhalten als disponierender Faktor für
Abhängigkeitserkrankungen? 107
8.2.2 Toleranz gegenüber akuten Alkoholwirkungen als disponierender
Faktor 108
8.2.3 Soziale Isolation und die Disposition zur Alkoholabhängigkeit 108
8.2.4 Neurobiologische und genetische Korrelate der Aufrechterhaltung
abhängigen Verhaltens 109
8.3 Zusammenfassung und Konsequenzen 110
9 Konsequenzen für die Praxis 112
9.1 Argumente gegen die Stigmatisierung alkohol- und nikotinabhängiger
Patienten 112
9.2 Erkenntnisse für die Prävention der Alkohol- und Nikotinabhängigkeit 113
9.3 Konsequenzen für die Therapie der Nikotin-und Alkoholabhängigkeit 115
Literatur 119
Abbildungsnachweis 141
Register 143
7
|
any_adam_object | 1 |
author | Heinz, Andreas 1960- Batra, Anil 1963- |
author_GND | (DE-588)1023259214 (DE-588)11178932X |
author_facet | Heinz, Andreas 1960- Batra, Anil 1963- |
author_role | aut aut |
author_sort | Heinz, Andreas 1960- |
author_variant | a h ah a b ab |
building | Verbundindex |
bvnumber | BV014582189 |
classification_rvk | CU 4000 YH 2817 |
ctrlnum | (OCoLC)52645518 (DE-599)BVBBV014582189 |
discipline | Psychologie Medizin |
edition | 1. Aufl. |
format | Book |
fullrecord | <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><collection xmlns="http://www.loc.gov/MARC21/slim"><record><leader>02166nam a2200529 c 4500</leader><controlfield tag="001">BV014582189</controlfield><controlfield tag="003">DE-604</controlfield><controlfield tag="005">20170620 </controlfield><controlfield tag="007">t|</controlfield><controlfield tag="008">020723s2003 xx ad|| |||| 00||| ger d</controlfield><datafield tag="016" ind1="7" ind2=" "><subfield code="a">968663311</subfield><subfield code="2">DE-101</subfield></datafield><datafield tag="020" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">3170172506</subfield><subfield code="9">3-17-017250-6</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(OCoLC)52645518</subfield></datafield><datafield tag="035" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">(DE-599)BVBBV014582189</subfield></datafield><datafield tag="040" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-604</subfield><subfield code="b">ger</subfield><subfield code="e">rakwb</subfield></datafield><datafield tag="041" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">ger</subfield></datafield><datafield tag="049" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">DE-355</subfield><subfield code="a">DE-20</subfield><subfield code="a">DE-19</subfield><subfield code="a">DE-29</subfield><subfield code="a">DE-1052</subfield><subfield code="a">DE-860</subfield><subfield code="a">DE-83</subfield><subfield code="a">DE-634</subfield><subfield code="a">DE-858</subfield><subfield code="a">DE-578</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">CU 4000</subfield><subfield code="0">(DE-625)19113:</subfield><subfield code="2">rvk</subfield></datafield><datafield tag="084" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">YH 2817</subfield><subfield code="0">(DE-625)153533:12923</subfield><subfield code="2">rvk</subfield></datafield><datafield tag="100" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Heinz, Andreas</subfield><subfield code="d">1960-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)1023259214</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="245" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Neurobiologie der Alkohol- und Nikotinabhängigkeit</subfield><subfield code="c">Andreas Heinz ; Anil Batra</subfield></datafield><datafield tag="250" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">1. Aufl.</subfield></datafield><datafield tag="264" ind1=" " ind2="1"><subfield code="a">Stuttgart</subfield><subfield code="b">Kohlhammer</subfield><subfield code="c">2003</subfield></datafield><datafield tag="300" ind1=" " ind2=" "><subfield code="a">145 S.</subfield><subfield code="b">Ill., graph. Darst.</subfield></datafield><datafield tag="336" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">txt</subfield><subfield code="2">rdacontent</subfield></datafield><datafield tag="337" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">n</subfield><subfield code="2">rdamedia</subfield></datafield><datafield tag="338" ind1=" " ind2=" "><subfield code="b">nc</subfield><subfield code="2">rdacarrier</subfield></datafield><datafield tag="490" ind1="0" ind2=" "><subfield code="a">Psychiatrie, Neurologie, klinische Psychologie</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Alcohol</subfield><subfield code="x">Physiological effect</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Alcoholism</subfield><subfield code="x">complications</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Brain Damage, Chronic</subfield><subfield code="x">chemically induced</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Tobacco Use Disorder</subfield><subfield code="x">complications</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1=" " ind2="4"><subfield code="a">Tobacco</subfield><subfield code="x">Physioloogical effect</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Nicotin</subfield><subfield code="0">(DE-588)4131089-5</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Neurobiologie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4041871-6</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Alkoholismus</subfield><subfield code="0">(DE-588)4001220-7</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="650" ind1="0" ind2="7"><subfield code="a">Drogenabhängigkeit</subfield><subfield code="0">(DE-588)4138597-4</subfield><subfield code="2">gnd</subfield><subfield code="9">rswk-swf</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="0"><subfield code="a">Drogenabhängigkeit</subfield><subfield code="0">(DE-588)4138597-4</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="1"><subfield code="a">Nicotin</subfield><subfield code="0">(DE-588)4131089-5</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2="2"><subfield code="a">Neurobiologie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4041871-6</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="0" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="0"><subfield code="a">Alkoholismus</subfield><subfield code="0">(DE-588)4001220-7</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2="1"><subfield code="a">Neurobiologie</subfield><subfield code="0">(DE-588)4041871-6</subfield><subfield code="D">s</subfield></datafield><datafield tag="689" ind1="1" ind2=" "><subfield code="5">DE-604</subfield></datafield><datafield tag="700" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">Batra, Anil</subfield><subfield code="d">1963-</subfield><subfield code="e">Verfasser</subfield><subfield code="0">(DE-588)11178932X</subfield><subfield code="4">aut</subfield></datafield><datafield tag="856" ind1="4" ind2="2"><subfield code="m">HBZ Datenaustausch</subfield><subfield code="q">application/pdf</subfield><subfield code="u">http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=009913228&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA</subfield><subfield code="3">Inhaltsverzeichnis</subfield></datafield><datafield tag="943" ind1="1" ind2=" "><subfield code="a">oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-009913228</subfield></datafield></record></collection> |
id | DE-604.BV014582189 |
illustrated | Illustrated |
indexdate | 2024-12-20T11:05:18Z |
institution | BVB |
isbn | 3170172506 |
language | German |
oai_aleph_id | oai:aleph.bib-bvb.de:BVB01-009913228 |
oclc_num | 52645518 |
open_access_boolean | |
owner | DE-355 DE-BY-UBR DE-20 DE-19 DE-BY-UBM DE-29 DE-1052 DE-860 DE-83 DE-634 DE-858 DE-578 |
owner_facet | DE-355 DE-BY-UBR DE-20 DE-19 DE-BY-UBM DE-29 DE-1052 DE-860 DE-83 DE-634 DE-858 DE-578 |
physical | 145 S. Ill., graph. Darst. |
publishDate | 2003 |
publishDateSearch | 2003 |
publishDateSort | 2003 |
publisher | Kohlhammer |
record_format | marc |
series2 | Psychiatrie, Neurologie, klinische Psychologie |
spellingShingle | Heinz, Andreas 1960- Batra, Anil 1963- Neurobiologie der Alkohol- und Nikotinabhängigkeit Alcohol Physiological effect Alcoholism complications Brain Damage, Chronic chemically induced Tobacco Use Disorder complications Tobacco Physioloogical effect Nicotin (DE-588)4131089-5 gnd Neurobiologie (DE-588)4041871-6 gnd Alkoholismus (DE-588)4001220-7 gnd Drogenabhängigkeit (DE-588)4138597-4 gnd |
subject_GND | (DE-588)4131089-5 (DE-588)4041871-6 (DE-588)4001220-7 (DE-588)4138597-4 |
title | Neurobiologie der Alkohol- und Nikotinabhängigkeit |
title_auth | Neurobiologie der Alkohol- und Nikotinabhängigkeit |
title_exact_search | Neurobiologie der Alkohol- und Nikotinabhängigkeit |
title_full | Neurobiologie der Alkohol- und Nikotinabhängigkeit Andreas Heinz ; Anil Batra |
title_fullStr | Neurobiologie der Alkohol- und Nikotinabhängigkeit Andreas Heinz ; Anil Batra |
title_full_unstemmed | Neurobiologie der Alkohol- und Nikotinabhängigkeit Andreas Heinz ; Anil Batra |
title_short | Neurobiologie der Alkohol- und Nikotinabhängigkeit |
title_sort | neurobiologie der alkohol und nikotinabhangigkeit |
topic | Alcohol Physiological effect Alcoholism complications Brain Damage, Chronic chemically induced Tobacco Use Disorder complications Tobacco Physioloogical effect Nicotin (DE-588)4131089-5 gnd Neurobiologie (DE-588)4041871-6 gnd Alkoholismus (DE-588)4001220-7 gnd Drogenabhängigkeit (DE-588)4138597-4 gnd |
topic_facet | Alcohol Physiological effect Alcoholism complications Brain Damage, Chronic chemically induced Tobacco Use Disorder complications Tobacco Physioloogical effect Nicotin Neurobiologie Alkoholismus Drogenabhängigkeit |
url | http://bvbr.bib-bvb.de:8991/F?func=service&doc_library=BVB01&local_base=BVB01&doc_number=009913228&sequence=000002&line_number=0001&func_code=DB_RECORDS&service_type=MEDIA |
work_keys_str_mv | AT heinzandreas neurobiologiederalkoholundnikotinabhangigkeit AT batraanil neurobiologiederalkoholundnikotinabhangigkeit |